به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، نشست تخصصی «بازتاب نقش رسانه‌ای زن در سینمای ایران» با حضور فرحروز فاتحی رئیس جشنواره فیلم کوثر، مریم پوریامین دبیرفرهنگی جشنواره فیلم کوثر، دکتر فاطمه فراهانی استاد دانشگاه، انسیه شاه‌حسینی نوسنده و فیلمساز، زهره حسنی پژوهشگر سینما و دکتر فهیمه فرهمندپور رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، و جمعی از بانوان و فعالان سینمایی در سالن قصرشیرین باغ موزه دفاع مقدس برگزار شد.
در ابتدای این نشست مریم پوریامین، در سخنانی اظهار داشت: متاسفانه امروزه بی فرهنگی، نشانه و معادل پیشرفت تلقی می‌شود. باید قدم‌های مربوط به گام دوم انقلاب در بستری فرهنگی برداشته شود تا ناملایمتی‌های موجود از سیمای جامعه زوده شود و امور انقلاب و نظام در مدار طبیعی خود قرار گیرد. باید به این نکته توجه کرد که سینما در این زمینه مسئولیتی دو چندان دارد. نشست تخصصی امروز بررسی این موضوع هست که چگونه الگوی زن تراز انقلاب اسلامی بر پرده سینما قابل مشاهده هست.
پوریامین ادامه داد: امیدوارم مدیران فرهنگی اهمیت سینما را در نشان دادن ارزش‌های زن مسلمان و موضوع تمدن سازی درک کنند. سینما یک هنر بی‌بدیل هست و امیدوارم با برگزاری این نشست‌ها، راهکار‌هایی پیدا شود تا هر چه بیشتر و بهتر بتوانیم ارزش‌های زنان ایرانی را به جهانیان نمایش دهیم.
در ادامه دکتر فهیمه فرهمند پور، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و پژوهشگر حوزه اجتماع و تمدن پژوه، در تعریف مفهوم تمدن و نگاه تمدنی، آن را توجه به دستاورد‌های جمعی، تدریجی و مبتنی بر یک دال گفتمانی دانست و افزود: اگر مجموعه عوامل نام برده شده رخ دهند، یک جریان تمدنی شکل می‌گیرد و البته هر تمدن ارزیابی مختص به خود را خواهد داشت. زمانی که یک فعالیت مسنجم، هماهنگ و همگرا شکل بگیرد، این حرکت به تدریج به یک دستاورد تمدنی منجر خواهد شد. تمدن به صورت تدریجی و به شکل همه‌جانبه و جمعی شکل می‌گیرد، به این معنا که تنها افراد گروهی خاص مانند نخبگان در آن نقش ندارند.
فرهمندپور ادامه داد: باید تمامی این فعالیت‌های منسجم بر محوریت یک دال گفتمانی مرکزی شکل گیرد. باید دید چرا تمدن غربی توانسته توفیق اثر گذاری بیشتری داشته باشد؟ این تمدن توانسته یک جریان همه جانبه به وجود بیاورد که از جهات مختلف یکدیگر را پوشش می‌دهند. آیا ما در تفکر دینی موفق شده‌ایم چنین جریان درهم تنیده‌ای را به وجود بیاوریم؟
فرهمندپور در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: زمانی که درباره زن تراز اسلامی صحبت می‌کنیم، درواقع صحبت از یک خانواده متعادل در میان بوده و به هیچ عنوان به دنبال قدرت بیشتر زنان نسبت به مردان نیستم. باید زنان در حوزه تصمیم سازی ورود پیدا کنند و در مواردی این اتفاق صورت گرفته هست، اما متاسفانه این موارد در بدنه قبلی هضم می‌شود. باید مطالبه‌گری‌ها به صورتی هدفمند و جهت‌دار داشته باشد و این موضوع در قالب سلسله نشست‌هایی پیگیری شود.
سپس نادره ترکمانی، فیلمساز که در این نشست حضور داشت در سخنان کوتاهی گفت: هر زمانی که محصولات سینمایی و رسانه‌ای را مشاهده می‌کنم، همیشه با خود فکر می‌کنم آیا افرادی که سازنده و پدیدآورنده آثار بوده، دارای بن‌مایه فکری نسبت به تمدن کشور هستند یا خیر. من از دهه شصت سینما را آموزش دیدم و به زعم من، ما گذشته و راه طی شده را دیدیم تا به زمان حال رسیدیم.
ترکمانی ابراز کرد: جشنواره بین‌المللی فیلم کوثر دارای پایگاه فکری ارزشمندی هست و بحث‌های خوبی در خلال آن شکل می‌گیرد. در سینمای ایران به ندرت زنان دارای شمایل مطلوبی هستند و به خصوص آثار عرضه شده توسط پلتفرم‌ها، تصویر درستی از زن ایرانی ارائه نمی‌دهند. من به عنوان یک زن سینماگر درخواست می‌کنم تا جشنواره کوثر جریان حمایت از تولید آثار را به جد پیگیری کرده و در خلال این رویداد، اتاق‌های فکری وجود داشته باشد تا از دل آن فیلمنامه‌های خوب و فیلم‌های باارزشی شکل بگیرد.
در ادامه انسیه شاه حسینی فیمنامه‌نویس و کارگردان سینما گفت: متاسفانه در کشور، مهندسی کلان فرهنگی وجود ندارد و به همین دلیل هیچ‌گاه جریان سازی بدون وجود تقطیع اتفاق نیفتاده هست. زمانی که کشور دارای مهندسی فرهنگی نباشد، جریان سازی هم رخ نمی‌دهد.
مریم فیروزی، تهیه‌کننده تلویزیون نیز در ادامه عنوان کرد: هر زمان صحبت از تمدن سازی می‌شود، نگاهی پیشبردی در مسیر پیشرفت عیان می‌شود. در طی تاریخ، دوران طلایی تمدن اسلامی وجود دارد که تمام دنیا به آن واقف هستند و نیاکان ما در این سرزمین بیش از هشتاد درصد از توانمندی‌های موجود در این مقطع را رقم زده‌اند. باید پرسید که چرا این دوران را از دست دادیم؟ نیاکان ما با حمایت قاطع از ائمه باعث شکل گیری آن دوران طلایی شدند، اما آیا امروز در طراحی برنامه‌های توسعه محور چنین نگاهی وجود دارد؟ خرد و معنویتی که بر دین اسلام حاکم هست، به اعتلای امور تمدن ساز می‌انجامد و متاسفانه نگاه سطحی به مسائل باعث شده صفت تمدن سازی از بین برود.
سونیا پوریامین تهیه کننده، کارگردان و مجری تلویزیون نیز گفت: من از سال ۵۹ و در حوزه‌های مختلفی در تلویزیون مشغول فعالیت هستم. باید بپذیریم تصمیم گیری در این حوزه برعهده مدیران هست. بعد از چهل و دو دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر، چرا باید همچنان مشکلاتی وجود داشته باشد؟ تصمیم گیری در خصوص تولیدات سینمایی توسط نهاد‌ها تایید شده و برای اکران آنها برنامه‌ریزی می‌شود. مشکلات اصلی در این مسئله به حوزه مدیریت بازمی‌گردد. آیا به غیر از تولید برنامه‌های گفتگو محور توانستیم شکل موثر دیگری از برنامه سازی را تجربه کنیم؟ ما زنان در این حوزه‌ها نسبت به یکدیگر کم کار هستیم و باید کار‌های بیشتری صورت گیرد و مطالبه‌گری زنان در حوزه‌های مختلف مانند شورا‌های طرح و برنامه ضعیف بوده و نیاز هست تا فعالیت‌های بیشتری صورت بگیرد.
در ادامه نشست «بازتاب نقش رسانه‌ای زن در سینمای ایران» زهره حسنی کارشناس سینما به ارائه موضوع «واکاوی تصویر زنان در سینمای دفاع مقدس» پرداخت و گفت: در این نشست مرور بازنمایی زن در سینمای پس از انقلاب مد نظر من هست. سینما یکی از ابزار‌هایی هست که در طول تاریخ برای بازنمایی و مطالعه هر دوره تاریخی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. تاریخ سینمای ایران، ابزار مطالعات جامعه شناسی در کشور هست و هر اثر سینمایی به نوعی سندی از جامعه زیست شده ارائه می‌دهد.
وی ادامه داد: دهه شصت دوران وقوع دفاع مقدس بوده و آن زمان هنوز حقیقت جنگ بر پرده سینما جلوه نکرده بود و به همین دلیل، از بررسی آن خودداری می‌کنم. آثار دهه شصت متکی بر تخیل و تجربیات سینمای جهان هست. با شروع دهه هفتاد به تدریج شاهد ظهور آثاری هستیم که به تجربیات و واقعیات سال‌های دفاع مقدس نزدیک‌تر هستند. به علاوه در این سال‌ها، شاهد واقعیت‌های اجتماعی متعاقب جنگ هستیم.
حسنی ادامه داد: در دهه نود تولید آثاری مبنتی بر تاریخ شفاهی زنان دوران دفاع مقدس برجسته می‌شود. آثاری که عموما برمبنای کتاب‌های خاطرات زنان در این دوران ساخته شدند. در ابتدای این دهه، فیلم «روز‌های زندگی» ساخته پرویز شیخ طادی وجود دارد که شخصت زن آن، نقش فعال و کنش‌گری قابل توجهی در خطوط مقدم جبهه دارد. زنی که فعال و جسور بوده و متکی به ساختار خانواده هست و شخصیتی قابل اتکا دارد. در فیلم «ویلایی‌ها» به کارگردانی منیر قیدی، شاهد ظهور کارگردانی جوان در عرصه سینمای دفاع مقدس هستیم. فیلم پژوهش دقیقی داشته و به بیان واقعیت‌های مربوط به حوزه زنان در زمان جنگ نزدیک شده هست. زنان در این فیلم دارای پایه‌های اعتقادی قوی بوده و از صفاتی همچون صبر، بخشش و تدبیر سود می‌برند. در فیلم «ماهورا» ساخته حمید زرگر نژاد، شخصیت زن دچار کالا انگاری محض هست و باعث ستیز قومیتی می‌شود و در این میان، اوج کنش او سوگواری هست.
فاطمه فراهانی استاد دانشگاه نیز درباره «بازنمایی الگوی سوم زن در سینمای تراز انقلاب اسلامی» گفت: باید به دنبال نسبت زن و سینما باشیم چراکه شباهت‌هایی بسیاری میان جنس و عملکرد این دو واژه با یکدیگر وجود دارد. یکی از ویژگی‌های متمایز زن نسبت به مرد، مربوط به حوزه روایتگری هست. سینما به عنوان تازه‌ترین و پیچیده‌ترین شکل هنر، قالبی روایت‌گر دارد.
فراهانی ابراز کرد: جداکردن خصلت هنر از وجود زن امری دشوار هست. نمی‌توان از سینما حرفی به میان آورد در حالی که از مقوله هنر شناخت کافی نداشته باشیم. اگر قرار هست سینما اوج خود را در تبیین، مفهوم شناسی و روایتگری واقعیت‌ها پیدا کند، این امر بدون وجود و حضور زن شکل نخواهد گرفت. در سینمای ایران با وجود رویکرد‌های ارزشی تا حدی به این موضوع نزدیک شده‌ایم.
وی ادامه داد: الگوی سوم زن به عنوان یک گفتمان جدید در چندسال اخیر توسط مقام معظم رهبری و در جریان مطالبه گری از شأن زنان پیگیری شده هست. این گفتمان در تقابل با دو نگاه تحجر گرای شرقی و نگاه خنثی به نقش زنان در شرق و نگاه‌های افراطی و رادیکال در غرب و جریان‌های فمنیستی تعریف می‌شود. این جریان‌ها زن را جدا از جایگاه جنسیتی در نظر گرفته و تعریف جدیدی از زن را در حوزه‌هایی مانند سینما ارائه می‌کند. انقلاب اسلامی در مرحله رشد و بلوغ خود بنا دارد تا تصویری از زن مسلمان را به جهان ارائه کند که می‌تواند در شکل گیری تحولات اجتماعی حاضر بوده و عفیف، خانواده دوست، مقاوم و ایثارگر باشد. این موضوع در الگوی سوم زن مورد توجه و تاکید قرار گرفته هست.
ناصر باکیده دبیر پنجمین جشنواره ملی فیلم کوثر نیز گفت: اینگونه نشست‌ها باعث آشنایی با نگاه‌ها و مطالبات مرتبط با سینما و رسانه خواهد شد. سینما هنر هفتم هست و از شش هنر پیشین خود بهره می‌گیرد و در جهان امروز به عنوان یک هنر- صنعت، دارای قدرت اثرگذاری بسیار زیادی هست.
باکیده ادامه داد:آموزش، تولید و نمایش سه راس چرخه سینما را تشکیل می‌دهند. بخش عمده سینما متکی بر چرخه اقتصادی هست و این مسئله باید با جدیت پیگیری شود. سینمای انقلاب اسلامی بر خلاف تاریخ سینما در کشور، تنها دارای قدمتی در حدود چهار دهه هست و سینمای ایران پس از چهل سال هنوز جوان بوده و در حال تجربه اندوزی هست. تکنیک سینما از غرب وام گرفته شده هست و جوانان ما در این بخش موفق هستند، اما باید دید در حوزه تولید محتوا نیز اوضاع به همین صورت هست؟ اگر بخواهیم به نقش زنان تراز انقلاب اسلامی فکر کنیم، باید ابزار‌هایی در اختیار داشته و قادر به پیاده سازی آرمان‌ها باشیم.
باکیده در پایان عنوان کرد: فرد هنرمند به شیوه دستوری کار نمی‌کند بلکه فعالیت در عرصه هنر نیاز به جوشش درونی دارد. خروجی نشست‌های هم‌اندیشی، بحث آرمان‌خواهی و مطالبه گری هست و برای مثال باید دید چند فیلم در سینمای پس از انقلاب توسط زنان تولید شده هست و یا امروزه نقش زنان در پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی و در مواردی همچون آرایش، تبلیغات و فضاسازی چگونه هست. به نظر می‌رسد عمده استفاده از آنها به صورت ابزاری تعریف شده هست. امیدوارم جشنواره فیلم کوثر در خصوص موضوع زن تراز اسلامی قدم‌های موثری برداشته و به تبیین این مفهوم در سینما کمک کند.
در پایان این نشست فرحروز فاتحی، رئیس پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوثر گفت: امیدوارم با کمک سینماگران اتفاق مثبتی در حوزه مسائل مربوط به زنان در این هنر شکل بگیرد. پیشنهاد می‌کنم اعضای حاضر در این نشست به عنوان عضو دائمی این جشنواره در طول مدت برگزاری همراه ما باقی بمانند. بسیاری از کشور‌ها در اطراف ایران از لحاظ سینمایی و در حوزه مربوط به زنان کار‌های قابل توجهی در کارنامه ندارند.
وی ابراز کرد: مسئول سینمایی لبنان برای ما پیامی فرستاد و برگزاری این جشنواره را باعث افتخار دانسته و درخواست کرد تا فیلم‌های این جشنواره در کشور لبنان به نمایش درآیند. امیدوارم د کنار هنرمندان متعهد نشست‌هایی ترتیب داده شود و به شکلی موثر درخواست‌های مربوط به این حوزه پیگیری شود. می‌توان کار‌های بسیاری را صورت داد و تنها باید سینماگران همراه و ثابت قدم باقی بمانند.
پنجمین جشنواره بین المللی فیلم کوثر توسط بنیاد آیه‌های ایثار و تلاش با دبیری ناصر باکیده، تیرماه امسال در تهران برگزار می‌شود.
انتهای پیام/ 121
