خسرو معتضد پژوهشگر تاریخ معاصر در گفت‌وگو تفصیلی با خبرنگار سیاسی دفاع‌پرس، با اشاره به نقش کودتای ۲۸ مرداد در عقب‌ماندگی اقتصادی، صنعتی و سیاسی ملت ایران در دهه‌های ۳۰ الی ۵۰ قرن چهاردهم اظهار داشت: بنده در مسئله کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ فقط آمریکا را مسبب نمی‌دانم، بلکه برخی عوامل داخلی هم اثرگذار بودند. همچنین برخی ابعاد این کودتا و به ضعف امنیتی خودمان برمی‌گردد. افراد غیر مطمئن و نفوذی در این کودتا نقش داشتند مانند سرتیپ دفتری که رابطه فامیلی با دکتر مصدق داشت.
معتضد خاطرنشان کرد: شخصی مانند سرتیپ دفتری در عین اینکه رابطه فامیلی با دکتر مصدق داشت، اما رئیس شهربانی سرلشکر زاهدی هم بود. ما همچنین باید نقش کمونیست‌ها را در کودتا ۲۸ مرداد مورد توجه قرار دهیم.
سه کودتا عیله ملت ایران
وی افزود: درواقع سه کودتا علیه ملت ایران صورت گرفته هست، یکی کودتای آمریکا علیه ملت ایران هست که همه اسناد و مدارکش موجود بوده و کسانی که عنوان می‌کنند مدارک از بین رفته هست، حرف خلاف واقعی مطرح می‌کنند. همه اسناد کودتای آمریکا موجود بوده و قابل استناد هست.
پژهشگر تاریخ معاصر تصریح کرد: در آمریکا وقتی یک سند تهیه می‌شود معمولا به دنبال آن چند رونوشت هم تهیه می‌کنند. بنابرانی مضحک هست که بگوییم اسناد کودتای آمریکا علیه ملت ایران از بین رفته هست.
معتضد با بیان اینکه دومین کودتا مربوط به کودتای حزب توده علیه ایران بوده هست، گفت: در واقع ما با اتحادیه جماهیر شوری هم مشکل داشتیم، اما انگلیسی‌ها اصلی‌ترین دشمن ما بودند که اوج این دشمنی طرح‌ریزی پروژه آژاکس در سال ۱۳۳۰ بود، این پروژه در نهایت واقعه تلخ کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ را رقم زد.
پروژه براندازی دولت دکتر مصدق از سال ۱۳۳۰ رقم خورد
این مورخ تاریخ معاصر با بیان اینکه شخصی به نام «مونت گوموری ووت هآاوس» کتابی در خصوص کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ تألیف کرده که در ایران هم به چاپ رسیده هست، گفت: وی در کتابش مطرح می‌کند که ما انگلیسی‌ها از سال ۱۳۳۰ درصدد بودیم تا دولت دکتر مصدق را براندازی کنیم. ولی خوش‌شانسی ایرانیان این بود که شخصی به نام «اتلی» که رهبر حزب کارگر انگلیس بود که از ایران جانبداری می‌کرد.
وی افزود: «اتلی» در انگلسان خدمات بسیاری زیادی ارائه کرده هست که یکی از این خدمات هم اکنون موجود بوده و آن طب ملی انگلستان هست. به دنبال این خدمت «اتلی» هم اکنون در انگلستان هیچ فردی بایت هزینه‌های درمان خود وجهی پرداخت نمی‌کند، «اتلی» علاوه بر این هندوستان و بسیاری از مستعمرات را از زیر سلطه انگلیس آزاد کرد. «اتلی» همچنین بسیاری از ثروت‌های خدادای را مانند راه‌آهن، جنگل، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها را ملی کرد.
معتضد خاطرنشان کرد: مطابق اسنادی که منتشر شده هست تا زمانی که «اتلی» قدرت را در دست داشت، اجازه کودتا علیه دولت دکتر مصدق را نداد، طبق اسناد منتشر شده هر قدر «موریسیون» وزیر خارجه وقت عنوان می‌کند که باید علیه دولت دکتر مصدق کودتا کنیم، «اتلی» پاسخ می‌داد که چنین اقدامی را علیه دولت دکتر مصدق انجام نخواهد داد. ما در مدتی که «اتلی» روی کار بود می‌توانستیم به بسیاری از خواسته‌های خود برسیم، اما بعد از گذشت زمان و از روی کار رفتن «اتلی» همه چیز علیه ما رقم خورد.
«چرچیل» خطاب به «اریک دریک»: چرا دکتر مصدق را نکُشتی؟
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: وقتی «چرچیل» در انگلستان روی کار آمد مطرح می‌کرد که باید مصدق را بُکشیم، «اریک دریک» وقتی به ایران آمد با دکتر مصدق دیدار کرد و خبر این دیدار به گوش «چرچیل» رسید، «چرچیل» خطاب به «اریک دریک» گفت که چرا مصدق را نکشتی؟ اگر مشکلی برای تو در ایران پیش می‌آمد ما تو را فراری می‌دادیم.
وی افزود: ما بعد از این مسائل با آقای «آیزنهاور» مواجه شدیم، آیزنهاور دو مشاور به نام‌های «جان فاستر دالس» و «آلن دالس» داشت. این دو نمایندگان یک شرکت حقوقی بودند که منافع نفت انگلستان را در آمریکا حفظ می‌کردند. در واقع همه چیز علیه ایران در حال رقم خوردن بود. ما در برخی مقاطع می‌توانستیم با استعمارگران انگلیسی و آمریکایی کنار بیاییم و حتی می‌توان گفت که انگلیسی‌ها ملی شدن نفت ایران را تا حدودی به رسمیت شناخته بودند.
نفوذ گسترده انگلیس در دستگاه‌های اجرایی ایران
معتضد تصریح کرد: در وزارت خارجه سندی که انگلستان مطرح کرده بود ملی شدن نفت ایران را به رسمیت می‌شناسد به یکباره گم شد و این بیانگر اوج نفوذ و گستردگی عوامل انگلیسی در کشور را نشان می‌داد.
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: بنابراین ما در سال‌های منتهی به کودتا چند مسئله داشتیم، اول اینکه دربار یک طرف ماجرا بود و شاه از دچار شدن به سرنوشت رضاخان واهمه داشت، دوم اینکه انگلستان نمی‌پذیرفت که از ثروت عظیم نفتی ایران دست بکشد و کمی از چپاولش بکاهد. انگلیسی‌ها در طول ۵۰ سال مجموعاً ۱۰۹ میلیون لیره به ما پول نفت دادند، در صورتی که مالیاتی واریز شده به صندوق انگلیس ۲۸۰ میلیون لیره بود.
دکتر مصدق با ملی کردن صنعت نفت کار بسیار بزرگی کرد
وی افزود: با مطالعه این آمار‌ها و اسناد هست که علت اصلی اوج فقر و فلاکت، بیماری گسترده، بیسوادی گسترده و عقب ماندگی در بخش‌های اقتصادی و صنعتی و ضعف دفاعی کشور را درمی‌یابیم. دکتر مصدق در چنین شرایطی یک کار بسیار بزرگ کرد و آن ملی کردن صنعت نفت در شرایطی بود که هیچ کس تصور آن را هم نمی‌کرد. از سال ۱۳۱۲ که قرارداد ۱۹۳۳ بر ما تحمیل شد، دکتر مصدق شروع به مطالعه قرارداد‌ها کرد و متوجه شد همه چیز به ضرر ما هست و نفت و ثروت این مملکت توسط انگلیسی‌ها غارت می‌شود.
مردم بیدار و نمایندگان باشرف مانع از تمدید قرارداد گست-گلشایان شدند
معتضد بیان کرد: اگر وکلای ما در مجلس پانزدهم هشیار نبودند و از منافع ما دفاع نمی‌کردند. ما تا سال ۱۳۹۲ باید آثار چنین قرارداد‌های نگینی (قرارداد گست-گلشایان ۱۹۳۳) را تحمل می‌کردیم. زیرا انگلستان گنجی را بدست آورده بود که به راحتی آن را رها نمی‌کرد. اما به لطف خدا، چون مردم بیدار و نمایندگانمان با شرف بودند، اجازه غارت و چپاول بیشتر ثروت‌های خدادیمان را ندادند.
این مورخ تاریخ معاصر کشورمان با بیان اینکه مجلس در تاریخ کشور ما نقش بسیار مهمی داشته هست، گفت: آقایان «مکی» و «بقایی» به قدری سخنرانی کردند که عمر مجلس پایان یافت. در مجلس شانزدهم هم افرادی مانند دکتر مصدق حضور پیدا کردند و برخی می‌خواستند مجلس شانزدهم مانند مجلس پانزدهم کنشگری داشته باشد. من ذاتا با ترور مخالفم، اما خوشبختانه تروری صورت گرفت که ملت ایران بسیار از آن منتفع شد و آن ترور هژیر بود که بسیاری از مسائل را در آن زمان تغییر داد.
بعد از کودتای ۲۸ مرداد آمریکا سر سفره نفت ایران نشست
وی با بیان اینکه هژیر وزیر دربار بود و درصدد که به هر نحوی قرارداد مذکور تصویب شود، اظهار کرد: خوشبختانه هژیر ترور شد و مأموریتش برای خیانت به ایران ناکام ماند، اما متأسفانه بعد از ۲۸ ماه انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها دیدند که راهی جزء کودتا ندارند و باید به هر نحو دولت دکتر مصدق را ساقط کنند. بعد از کودتا ما با زور استعماگران عضو کنسرسیومی شدیم که از پس آمریکایی‌های روی سفره نفت ایران نشستند.
پژوهشگر تاریخ معاصر تصریح کرد: ۴۰ درصد از نفت ایران سهم استاندارداویل و شرکت‌های بزرگ آمریکایی شد، از این به بعد کشور ما مستملک آمریکایی‌ها شد. به این معنا که ما هیچ اقدامی بدون اجازه آمریکا نمی‌توانستیم انجام دهیم. مصداقاً با چین که به لحاظ مسافت کشور نسبتا نزدیکی به ایران محسوب می‌شد با دستور آمریکایی‌ها به مدت ۱۲ سال هیچ ارتباطی برقرار نکردیم. حتی برخی نقل‌ها مطرح می‌کنند که ما از سال ۱۹۲۸ تا سال ۱۹۵۱ هیچ‌گونه ارتباطی با کشور چین نداشتیم.
ایران بازار انحصاری آمریکا
معتضد با بیان اینکه در اجرای هر سیاستی آمریکایی‌ها بدواٌ باید اجازه آن را به ما می‌دادند، ادامه داد: از بعد از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ ایران بازار انحصاری آمریکا و چند کشور غربی شد تا جایی که بسیاری از کارخانه‌ها و شرکت‌های آمریکایی در ایران نمایندگی زدند، ما حتی در محصولاتی مانند پنیر، گوشت، محصولات کشاوری که خودکفا بودیم از آمریکا واردات داشتیم.
وی افزود: در سال ۱۳۵۴ کنفرانس مشترکی بین مقامات ایرانی و آمریکایی برگزار شد که به موجب آن مقرر شد، ایران ۵۰ میلیارد دلار از آمریکا واردات داشته باشد و در ازای آن نفت آمریکا را تأمین کند.
پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه در پیمان بغداد ایران بسیار متضرر شد، گفت: دولت اتحادیه جماهیر شوروی که از نظر تبلیغات بسیار قوی بود در نواحی مختلف شوروی ایستگاه‌های رادیویی علیه ایران قرار داده بود تا به شاه و سلطنتش حمله کند. شاه هم که از دچار شدن به سرنوشت رضاخان واهمه بسیاری داشت، تمام تلاش خود را می‌کرد که به نحوی با شوروی کنار بیاید و نزاعی با کمونیست‌ها نداشته باشد.
تاریخ حتی یک مورد عدم تبعیت شاه از دستورات آمریکایی‌ها را سراغ ندارد
معتضد خاطرنشان کرد: شاه وفادارانه از همه سیاست‌های آمریکایی‌ها تبعیت می‌کرد و تاریخ حتی یک مورد عدم تبعیت شاه از دستورات آمریکایی‌ها را سراغ ندارد. ما ۱۸ میلیارد دلار از آمریکایی‌ها اسلحه خردیدار کردیم، البته این سلاح‌ها کیفیت خوبی داشتند، اما نکته اینجا هست که سه برابر قیمت به ما فروخته شده بود. در چنین شرایطی بود که مردم ایران به مرور به دشمن آمریکا مبدل شدند.
فرصت برقراری ارتباط خوب با آمریکا در دوران شهید امیرکبیر
وی افزود: همه این مباحث درحالی هست که آمریکایی‌ها در زمان شهید امیرکبیر با چهره بسیار خوبی وارد ایران شدند و بنا داشتند با ایران وارد رابطه شوند، خوب هست مردم بدانند اولین فردی که بین ایران و آمریکا رابطه برقرار کرد شهید امیرکبیر بود، شهید امیرکبیر معتقد بود ایران باید با کشوری قدرتمند که فاصله زیادی با ایران دارد وارد رابطه شود تا بتواند از فشار و سلطه انگلیس و روسیه رهایی پیدا کند.
تجاوز سربازان آمریکایی به زنان ایرانی در جریان جنگ جهانی دوم
این پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه در جریان جنگ جهانی دوم آمریکایی‌ها جنایت بی حد و مرزی علیه مردم ایران داشتند، گفت: یکی از روزنامه‌ها چاپ سال ۱۳۲۴ عنوان می‌کند که شصت سرباز آمریکایی در اصفهان به یک زن روسپی تجاوز می‌کنند و این زن کشته می‌شود، وقتی جنازه این زن را به بیمارستان مرسلین انگلستان می‌آورند. دکتر شفتر به عنوان یک انگلیسی بسیار متعجب و متأثر می‌شود. دکتر شفتر در مصاحبه با خبرنگار این روزنامه عنوان می‌کند از زمانی که در ایران اقامت دارد هر روز جنازه زن‌های زیباروی ایرانی را به بیمارستان محل خدمت وی می‌آورند.
معتضد خاطرنشان کرد: بسیاری از درآمد‌های رویایی نفت ما در دوران پهلوی دوم به دستور آمریکایی‌ها به دیگر کشور‌ها به صورت وام بلاعوض اعطا می‌شد.
انتهای پیام/۳۷۱
این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده هست
