تاثیر «متاورس» بر زندگی کودکان

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ محمدمهدی سیدناصری؛ تکنولوژی‌های جدید روز به روز در حال دگرگون کردن سبک زندگی کودکان هستند.

این دستاورد بشری، فرصتهای جدیدی را برای تحقق حقوق کودکان به وجود آورده است. با این حال نباید از خطرات دنیای دیجیتال در نقض و یا سوء استفاده از حقوق کودکان غافل بود.

تکنولوژی بیشتر از آن که ذاتاً فناورانه باشد ماهیتی اخلاقی و فرهنگی و انسانی دارد و تکنولوژی به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است وموضوع آموزش فرهنگ استفاده از تکنولوژی و فرهنگ سازی این موضوع برای کودکان بسیار مهم می باشد.

ما در عصری هستیم که سرعت پیشرفت تکنولوژی و فناوری های دیجیتال بسیار بالاست. هر چقدر زمان میگذره و جلوتر میریم فناوری های دیجیتال بیشتر خودنمایی می کند و جنبه های زندگی بشری رو تحت تاثیر قرار می‌دهند. چالمرز فیلسوف معروف قرن بیست و یک میلادی در کتاب جدید خود (کتاب واقعیت) می گوید: متاورس به اندازه دنیایی که می‌شناسیم واقعی است. تعاملات دیجیتالی به یک عنصر جدایی ناپذیر زندگی ما تبدیل شده و تکنولوژی های جدید روز به روز در حال دگرگون ساختن سبک زندگی گذشته و خلق مفاهیم جدید هستند. در این بین همه روزه اسم پروژه ها و ایده های دیجیتالی جدیدی را میشنویم که هر کدام برا خودشون هدفی معین مشخص کرده و درصدد جلب توجه عمومی هستند.

یکی از این پروژه های جدید و نوظهور که توجهات زیادی رو هم به خودش جلب کرده، پروژه متاورس هست. متاورس یک پروژه واقعیت مجازی جهت پیوند جهان فیزیکی ما با زندگی دیجیتال، دنیای آواتارها و نسل بعدی اینترنت هست. نوعی واقعیت مجازی دیجیتال جایگزین که کاربران در اون زندگی، کار، تحصیل و معاشرت می کنند و همیشه آنلاین هستند. آیا تا کنون به تاثیر متاورس بر زندگی کودکان فکر کرده‌ایم؟ این پدیده تکنولوژیک می‌تواند انقلابی در تربیت اجتماعی و رشد کودکان به وجود آورد. استفاده درست از متاورس می‌تواند راه‌حل مشکلات زیادی باشد و از طرفی کاربری نادرست آن می‌تواند مشکلات بسیار بزرگی ایجاد کند.

متاورس چیست ؟

متاورس یک واژه‌ مرکب متشکل از meta به معنی فراتر و universe به معنی جهان هست و از همین رو می تونیم این کلمه رو فراتر از جهان ترجمه کنیم. این اصطلاح نخستین بار در کتاب علمی‌تخیلی سقوط برفی (Snow Crash) با نویسندگی نیل استفنسون آمریکایی در سال ۱۹۹۲ میلادی به کار برده شد. استفنسون از واژه متاورس برای توصیف واقعیت مجازی استفاده می کرد که در آن قهرمان داستان در قالب آواتار خودش با بقیه معاشرت می‌ کند، خرید می‌کند و حتی دشمنان دنیای واقعی خودش رو شکست می‌دهد.

البته باید گفت که مفاهیم واقعیت مجازی و دنیایی شبیه متاورس پیش از کتاب سقوط برفی، در سال 1984 میلادی و با رمان نورومنسر نوشته ویلیام گیبسون مطرح شده بود. متاورس فقط یک نوع تجربه نیست. بلکه طیف متنوعی از تجربیات دیجیتالی همه‌جانبه است که در آینده در دسترس کاربران قرار می‌گیرد و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در انواع فعالیت‌ها در فضاهای کاملاً دیجیتالی شرکت کنند.

این می‌تواند شرکت در یک بازی چندنفره واقعیت مجازی بزرگ باشد که از طریق هدست VR قابل دسترس است یا ترکیبی از دنیای واقعی و دیجیتال با استفاده از عینک دیجیتال یا گوشی‌های هوشمند. بنابراین، متاورس فقط یک فضای دیجیتال نیست، بلکه فضاها و تجربیات دیجیتالی است که توسط شرکت‌ها برای ارائه تجربیات مجازی واقع‌گرایانه‌تر و فراگیرتر ساخته می‌شود.

در سال‌های اخیر آهنگ سریع پیشرفت تکنولوژی و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات همه‌ جوانب زندگی بشری را تحت تأثیر قرار داده است و زندگی کودکان و حقوق آنان نیز متأثر از این پیشرفت‌ها چنان دچار دگرگونی شده و سرگرمی‌های دیجیتال نقش مهمی در آن یافته است ما اکنون در عصری زندگی می‌کنیم که فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و کاربرد آنها در تمام ابعاد زندگی، جامعه‌ی بشری را با تغییراتی بی‌سابقه مواجه کرده است. تا جایی که فعالیت‌های روزمره، وظایف شغلی، آموزش و پرورش کودکان و… چنان دگرگون شده‌اند که بدون شک بشر آن را در هیچ برهه‌ای از زمان تجربه نکرده است و این تغییرات آن‌قدر با زندگی او عجین شده‌اند که انتظار تغییر آن هم دور از ذهن می‌نماید.

مفهوم متاورس برای کودکان نیز، به معنای فرصت های بی پایان برای معاشرت، یادگیری مهارت های جدید و کشف علایق آنهاست. به عنوان مثال، Minecraft ( بازی ماین کرفت از پرطرفدارترین، محبوبترین و سرگرم کننده ترین بازی های فکری محصول استودیوی بازیسازی موجانگ (Mojang) است که نسخه های مختلف آن برای سیستم عامل های کامپیوتر و موبایل توسط همین استودیو منتشر شده است.) در حال حاضر در محیط های آموزشی استفاده می شود تا کودکان را در معرض فرهنگ های مختلف از طریق متاورس قرار دهند.

کودکان می‌توانند از متاورس بهره ببرند، چه در حال بازی‌ های آنلاین با دوستان خود باشند و چه در کلاس‌های مجازی از طریق پلتفرم‌های آموزشی شرکت کنند. با این حال، برخی از معایب بالقوه این فناوری جدید مانند آزار و اذیت سایبری و قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب نیز وجود دارد. کودکان به عنوان یکی از مهمترین و در عین حال آسیب پذیرترین اقشار جامعه همواره به نحو جدی در معرض انواع بزه دیدگی و صدمات جبران ناپذیر جسمی، روانی، اجتماعی و… قرار داشته‌اند و به لحاظ شرایط ویژه و کاربرد وسیع فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر، بیش از هر زمان دیگر در معرض خطر قرار گرفته‌اند.

این امر، تایید و تاکید نظام‌های حقوقی و اجتماعی مختلف، اعم از داخلی و بین المللی بر اصل لزوم حمایت ویژه از کودکان است. با توجه به ناشناخته بودن ابعاد متاورس تا به امروز در نهایت، این موضوع بر عهده والدین و مربیان خواهد بود که با بالا بردن سطح اطلاعات خودشان در زمینه استفاده از فناوری های دیجیتال؛ به کودکان کمک کنند تا به روشی ایمن و سازنده از متاورس استفاده کنند و تاثیر متاورس بر زندگی کودکان خود را به صورت مثبت و کارامد درآورند.

نقض حریم شخصی کودکان در دنیای دیجیتال تهدیدی بزرگ

کودکان در اینترنت بخش قابل توجهی از اطلاعات شخصی خود را در محیط‌هایی چون اتاق‌های گفت‌وگو در شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های بازی آنلاین و موارد مشابه افشا می‌کنند که جمع آوری غیرقانونی آن‌ها تهدیدی جدی برای حریم خصوصی آنها به شمار می‌آید و می‌تواند زمینه‌ساز سرقت اطلاعات و پیامدهای منفی آن باشد. چرا که هرگز مشخص نیست این اطلاعات به دست چه کسانی می‌افتد و چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی چنین وضعیتی می‌تواند کودکان را در معرض استفاده‌های تجاری از اطلاعات آن‌ها با هدف‌گیری تبلیغاتی قرار دهد.

کودکان علاوه بر توجه و مراقبت جسمانی باید در تمام ابعاد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی، هوشی، فرهنگی و… مورد توجه قرار بگیرند. آنان در عصر حاضر به عنوان بخش مهمی از اجتماع و زندگی ما، از دایره‌ پیشرفت‌ تکنولوژی بیرون نبوده و نیستند امروزه سرعت پیشرفت فناوری‌های دیجیتال و نفوذ فضای مجازی در زندگی انسآن‌ها چنان سریع است که دیگر، جوامع با هر نگاه و موقعیتی فرصت مقاومت در برخورد با پدیده‌های جدید را ندارند و در مدت کوتاهی در مسیر جریان قرار گرفته و در برابر آن پدیده تسلیم می‌شوند.

در واقع این روند جهانی شدن است که فرآیندی اجتناب ناپذیر است؛ این فرآیند که از قرن نوزدهم آغاز شده و در قرن بیستم سرعت گرفته و امروزه همچنان با سرعتی چشمگیر به تکامل خود ادامه می‌دهد، در زمینه‌های مختلف ظهور و بروز کرده است. تا جایی که امروز در عرصه‌ فرهنگ و ارزش‌ها، خود را به عنوان مبنایی‌ترین پایه و ستون شکل‌گیری نظام اجتماعی نشان می‌دهد و می‌توان گفت تکنولوژی‌های مدرن از مرزهای جغرافیایی گذشته و به عمق مرزهای ارزشی، فرهنگی و نظام‌های اجتماعی نفوذ کرده و تأثیر گذاشته است . تاثیر متاورس بر زندگی کودکان می‌تواند بسیار عمیق باشد.

این فناوری مزیت‌ها و معایب مختلفی دارد. والدین در کنار شرکت‌های تولید‌کننده محصولات، نهادهای قانون گذار و اجتماعی و البته فعالان مدنی وظیفه مقابله با مضرات متاورس برای کودکان را دارند. این امیدواری وجود دارد که با همکاری افراد و نهادهای ذکرشده، متاورس به محیطی امن، سرگرم‌کننده، سالم و مفید برای کودکان و نوجوانان تبدیل شود. در آخر نباید فراموش کنیم که بشر در مقابل تکنولوژی راه فراری ندارد؛ پس بهتر است هر چه زودتر تعامل صحیح با محصولات تکنولوژیک را فرا بگیرد و در آخر باید گفت؛ تکنولوژی بیشتر از آن که ذاتاً فناورانه باشد ماهیتی اخلاقی و فرهنگی و انسانی دارد و تکنولوژی به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است.

انتهای پیام/ 121