اقتصادی / اقتصاد کلان و بودجه ۰۷:۱۰ – ۱۳۹۹/۱/۸ http://fna.ir/ewfzr4 ۰ صورت‌بندی اقتصاد پساکرونا/ برای بازیابی اقتصاد باید تقویم تعطیلات را تغییر دهیم
مشاور بانکداری بین‌الملل گفت: در حال حاضر مؤسسات مالی و تجاری بانکهای بینالمللی از صورت‌های مالی قوی برخوردار هستند و چون نرخ بیکاری در کشورهای صنعتی بسیار پایین است، ریکاوری یا بازگشت اقتصاد جهانی از بحران کرونا ممکن است سریع اتفاق بیفتد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بررسی تحولات اقتصادی نشان میدهد شیوع گسترده ویروس کرونا در کشورهای دنیا تاثیرات نامطلوبی را بر اقتصاد جهانی داشته است. به اعتقاد برخی کارشناسان عدم اطمینان موجود درباره چگونگی روند شیوع این ویروس در دنیا و از طرفی همزمان شدن این اتفاق با جنگ قیمتی عربستان و روسیه، منجر به بحران اقتصادی جدید همچون بحران اقتصادی 2008 خواهد شد. در این راستا برای بررسی دقیق‌تر تاثیر کرونا بر اقتصاد جهانی و ایران و راهکارهای برون‌رفت از این بحران با علی سعدوندی استاد بانکداری و اقتصاد کلان به گفتگو نشستیم.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
* سیاست تهاجمی بانک مرکزی آمریکا برای محدود کردن بحران کرونا تا کنون ناموفق بوده است
فارس: ویروس کرونا چه تاثیری بر اقتصاد جهانی و اقتصاد ایران داشته است؟ همزمان شدن شیوع گسترده این ویروس در جهان با آغاز جنگ نفتی روسیه و عربستان چه میزان بحران اقتصادی را تشدید خواهد کرد؟
سعدوندی: کرونا بر اقتصاد جهانی هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای توسعه نیافته تاثیرات منفی بر جای گذاشته است. مثلا در حال حاضر تقاضا برای بسیاری از خدمات متوقف شده و سطح مصرف در کل جهان کاهش پیدا کرده است. البته این تأثیر میتواند موقت باشد یا برای مدتی ادامه داشته باشد. فعلاً بازارها به ویروس کرونا واکنش خیلی منفی نشان دادند و در بدبینانه‌ترین حالت با این بحران مواجه شده‌اند. در حالی که به نظر من تاثیر منفی بحران بر بازارها موقت است.
الآن مثلاً شاخص بازار بورس نیویورک حدود 30 درصد در طی دو هفته سقوط کرده است و این یکی از شدیدترین ریزش‌های بازار در طول تاریخ بوده که در این مدت کوتاه اتفاق افتاده است. حتی سیاست بسیار تهاجمی بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) برای محدود ساختن دامنه بحران تا کنون ناموفق بوده است و این نشان میدهد تا چه حد بدبینی در بازارها گسترش پیدا کرده است.
در بازار بورس داخل هم ما شاهد خروج سرمایه بودیم ولی این خروج سرمایه نسبت به واکنشی که بازارهای جهانی نشان داده‌اند خیلی معتدل بوده است. البته همزمان بحران دیگری هم شکل گرفت که آن بحران هم بر سقوط بازارها تأثیر داشت و آن بحران، کاهش شدید قیمت نفت ناشی از رقابت سهم بازار بین عربستان و روسیه بوده است. هیچکس نمی‌تواند پیشبینی کند که این جنگ قیمتی تا کی ادامه پیدا خواهد کرد. برآورد برخی کارشناسان بازار نفت این بود که شاید یکی دو هفته طول بکشد ولی برخی دیگر معتقد هستند که احتمالاً حداقل تا انتهای سال 2020 قیمت نفت در کف قرار بگیرد.
اگر این جنگ قیمتی بین عربستان و روسیه ادامه‌دار باشد، اولین قربانی صنعت شِیل در آمریکا است. هزینهی تمام شدهی استخراج نفت در صنعت شیل آمریکا بالا است و صنعت استخراج نفت و گاز شیل، پیش از این هم از نظر مالی وضعیت مناسبی نداشته و ساختارهای مالی آن متزلزل بود. بنابراین الآن با کاهش قیمت جهانی نفت اوضاع این صنعت وخیم‌تر خواهد شد و اگر تا چند ماه دیگر این سقوط قیمت نفت ادامه پیدا کند؛ پیشبینی این است که به سمت ورشکستگی بروند.
* آخرین تیر ترکش فدرال رزرو برای مقابله با کرونا به صفر رساندن نرخ بهره بانکی بود
فارس: دولت آمریکا و به خصوص فدرال رزرو چه سیاستی را برای مقابله با تاثیرات منفی کرونا بر اقتصاد این کشور در پیش گرفته است؟ آیا این ابزارها کارآمدی لازم را تا به اینجا داشته‌اند؟
سعدوندی: فدرال رزرو سیاست انبساطی پولی را در پیش گرفته و در این راستا چند استراتژی را دنبال می کند. ولی مهمترین استراتژی بانک مرکزی آمریکا این بود که نرخ بهره بین بانکی را به صفر تا 0.25 نقطه پایه کاهش داد. البته این روندی بوده است که از 1980 تا 2020 ادامه پیدا کرد. یعنی حدود 40 سال طول کشیده تا به تدریج نرخ‌های بهره به سمت صفر سوق پیدا کرده و قابل پیشبینی بوده که نرخ های بهره صفر میشود.
اما مشکلی که به وجود میآید این است که وقتی نرخ های بهره بانکی به صفر برسد، دیگر ابزارهای سیاستگذاری پولی مؤثر نخواهند بود و چاره این است که یا به سمت ابزارهای سیاستگذاری مالی پیش بروند و یا اینکه از ابزارهای غیرمتعارف استفاده کنند. مثل ابزارهای تسهیل کمی که بعد از بحران 2008 هم استفاده شد. اما اینکه این ابزارها تا چه حد میتوانند مؤثر باشند محل سؤال است و فعلاً بازارها قانع نشده‌اند که این ابزارها میتوانند از بحران کرونا در اقتصاد جهانی جلوگیری کنند.
* ریکاوری اقتصاد جهانی بعد از بحران کرونا ممکن است سریع اتفاق خواهد بیفتد
فارس: در محافل کارشناسی بعضا بحران اقتصادی ناشی از ویروس کرونا با بحران اقتصادی سال 2008 مقایسه شده است. شما این دو بحران را در مقایسه با هم چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا وضعیت اقتصاد جهانی قبل از شیوع گسترده کرونا در شرایطی مشابه با سال 2008 قرار دارد؟
سعدوندی: بعضی از کارشناسها این بحران کرونا را با بحران سال 2008 مقایسه میکنند. اما به نظر من سطح این دو بحران خیلی متفاوت است و شاید این کارشناسها اطلاع دقیقی در این حوزه نداشته‌اند. بحران سال 2008 در واقع بحرانی بود که در بانکها و مؤسسات مالی شکل گرفت. اما در سال 2020 بانکها و مؤسسات مالی از گذشته قویتر هستند. بحرانی که الآن داریم؛ بحران در حوزه بهداشت و سلامت است و مسئله اینجا هست که این بحران چقدر میتواند بر بخش واقعی اقتصاد تأثیر منفی بگذارد.
وضعیت اقتصاد جهانی پیش از این بحران وضعیت بدی نبوده است ولی پس از بحران نااطمینانی بزرگی در بازارها زیاد شده است. در حال حاضر فعالان بزرگ اقتصادی و کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه نمیدانند که این بحران چقدر میتواند صدمه بزند و تا کی ادامه پیدا خواهد کرد. این است که کلیشه‌های این بحران با بحران سال 2008 متفاوت است.
به باور من چون در حال حاضر مؤسسات مالی و تجاری و بانکهای بینالمللی از صورت‌های مالی قوی برخوردار هستند و چون نرخ بیکاری در کشورهای صنعتی بسیار پایین است، ریکاوری یا بازگشت از بحران ممکن است سریع اتفاق بیفتد. یعنی به محض اینکه بازار قانع شود که بحران ویروس کرونا کنترل شده است، شما ملاحظه خواهید فرمود که بازارها به تعادل جدیدی بازمیگردند. مشکل اینجاست که تازه چند روز است که این بحران در یک کشوری مثل آمریکا ظهور پیدا کرده است و اینکه تا چه زمانی ادامه پیدا کند محل سؤال است.
اگر همان روند ویروس در دنیا مثل روند ویروس در چین و روندی که مثلاً در کشور ما دارد طی میشود باشد و یا اگر روند ویروس در کشور آمریکا نیز به همین صورت باشد، احتمالاً حداقل دو تا سه ماه اقتصاد این کشورها درگیر خواهند بود و این باعث خواهد شد که سقوط بازارها در این بازه زمانی ادامه‌دار باشد. به هر حال باید ببینیم که در نهایت بازارها به کدام سمت حرکت خواهند کرد.
*ضرورت ساماندهی تقویم تعطیلات کشور برای احیای مشاغل خدماتی بعد از بحران کرونا
فارس: یکی از سوالات مهم این است که کرونا چه تاثیری بر عرضه کل و تقاضای کل اقتصاد جهانی داشته است؟ و اینکه در اقتصاد ایران و جهان چه مشاغلی آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به شیوع این ویروس داشته‌اند؟ چه راهکارهایی برای کاهش خسارات ایجاد شده برای ایران وجود دارد؟
سعدوندی: در حال حاضر بحران کرونا بر تقاضای جهانی تاثیر منفی داشته است. در شرایط فعلی هم در کشور ما و هم در عرصهی بینالمللی بخش خدمات به شدت آسیب دیدند و عجیب اینجاست که هیچ پیشنهادی برای جبران خسارتهای اقتصادی ناشی از این بحران اندیشیده نشده است. اینکه شما بگویید مثلاً قسطهای بانکی را دو ماه عقب بیندازند لازم است ولی کافی نیست. ما و دنیا باید به سمت این برویم که آن خدماتی که در سه ماهه اپیدمی کرونا ضربه خوردند و ضرر دیدند، بعد از بحران مورد حمایت قرار بگیرند.
یکی از راهکارهای مشخصی که میتوانم خدمت شما ارائه بدهم و روی آن تأکید میکنم که حتماً باید اجرا شود، بحث ساماندهی تقویم تعطیلات کشور است. در حال حاضر کره‌جنوبی واقعاً ساماندهی خیلی خوبی در زمینه تعطیلات خود انجام داده است و ما میتوانیم از آن کشور درس بگیریم. در این راستا باید بدانیم که تعطیلات وسط هفته به شدت به تولید و اقتصاد صدمه میزند ولی تعطیلات آخر هفته، مخصوصاً اگر تعطیلات بلندمدت باشند، اتفاقاً میتواند برای اقتصاد مفید باشد چون محرک صنایع دیگری خواهد بود یا موجب تمدید اعصاب و استراحت نیروی کار میشود و بهره‌وری را افزایش میدهد.
متأسفانه تعطیلات ما هیچ ساختار و راهبرد مشخصی ندارد. من توصیه اکید میکنم اگر ممکن است حتی به صورت موقت برای سال 1399 ما یک تقویم تعطیلاتی مدرن داشته باشیم. این تقویم چند محور میتواند داشته باشد. اول اینکه روز نیمهتعطیل ما که روزی است که مردم باید به کارهای شخصی و اداریشان بپردازند، از روز پنجشنبه به روز شنبه منتقل شود. این اقدام میتواند تأثیر خوبی بر اقتصاد ایران و ریکاوری آن بعد از بحران کرونا داشته باشد.
راهکار دیگر این است که برخی از تعطیلات ما اگر در وسط هفته است، به ابتدا یا انتهای همان هفته انتقال پیدا کند. به نظر من در سال 99 بسیاری از تعطیلات دینی و ملی ما میتواند جا به جا شود یعنی اگر مثلاً وسط هفته یک روز تعطیل میافتد، آن تعطیلی را میتوانیم به روز مثلاً شنبه و یکشنبه منتقل کنیم. اگر به گونه‌ای تعطیلی‌ها را ساماندهی کنیم که دو یا سه سری تعطیلی بلند مدت آخر هفته در سال 99 داشته باشیم، آن وقت خسارت بزرگی که به واسطه کرونا به صنعت گردشگری ما وارد شده است، تا حد قابل قبولی جبران میشود. در غیر این صورت تا سالیان سال بعضی از بخشهای خدماتی دچار مشکل خواهند بود.
* خنثی‌سازی آثار منفی کرونا بر اقتصاد ایران با تسهیل مجوزهای کسب‌وکار
فارس: اشاره کردید که تاثیر منفی کرونا بیشتر بر بازارهای خدماتی بوده است. غیر از ساماندهی یک تقویم کاری مدرن، دیگر چه راهکارهایی برای بهبود این مشاغل وجود دارد؟
سعدوندی: ما باید تک تک بازارهای خدماتی را بررسی کنیم و برای حمایت از آنها اقدامات لازم را انجام دهیم. پیشنهاد دیگر بنده تسهیل مجوزها است. آن پیشنهاد تعطیلات به نظر من اگر نباشد واقعاً خسارت بزرگ خواهد بود. راهکار دیگر برای عبور از بحران اقتصادی ناشی از کرونا تسهیل مجوزها است. ما 2500 مجوز در کشور داریم که اگر اصلاح هر مجوزی فقط یک روز طول بکشد، به 2500 روز یعنی بیش از 10 سال کاری نیاز داریم تا این مجوزها اصلاح شود.
توصیه بنده این است که دولت یک مهلت یک ماهه برای کلیه نهادها و ارگانها و وزارتخانه‌هایی که مسئول اعطای مجوز هستند قائل شود و تمام این مجوزها مورد بازبینی قرار بگیرد و مجوزهایی که امکان تسهیل دائمی دارند بلافاصله این تسهیل دائمی اجرا شود. مجوزهایی هم که امکان تسهیل دائمی ندارند به صورت موقت تسهیل شوند. این اتفاق اگر بیفتد امیدواریم که صنایع جدید یا کسب و کارهای جدید شکل بگیرد و این بخشی از آثار منفی بحران کرونا میتواند خنثی کند.
مصاحبه از سید احسان حسینی
انتهای پیام/
بحران اقتصاد کرونا روسیه اخبار مرتبط