به گزارش مجاهدت از دفاع‌پرس از خراسان رضوی، نشست علمی با موضوع «اشتراکات و افتراقات تحریرالشام و طالبان» به همت پژوهشکده بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و با همکاری اداره مبلغان و دانش‌آموختگان نمایندگی خراسان و دانشگاه ادیان و مذاهب مشهد و با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین «مهدی فرمانیان» عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در مشهد برگزار شد.
در این نشست، تحلیل مبانی فکری و دینی این دو گروه با تأکید بر تفاوت‌های فقهی و سیاسی آنها انجام شد و تصورات سطحی پیرامون شباهت‌های آنها مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
حجت‌الاسلام فرمانیان در این نشست ضمن ارائه تحلیل دقیق تفاوت‌ها و شباهت‌های تحریرالشام و طالبان اظهار داشت: این دو گروه از نظر فکری و دینی دارای تفاوت‌های عمیقی هستند که نباید آنها را صرفاً بر اساس تحولات سیاسی و نظامی مشابه به هم در نظر گرفت.
وی با اشاره به تحولات اخیر در افغانستان و سوریه، به تشریح فرآیند‌های سیاسی و نظامی این دو گروه پرداخت و افزود: با وجود آنکه تحولات این دو کشور مشابه به نظر می‌رسد، اما باید دقت کرد که اشتراکات سیاسی آنها به هیچ عنوان دلیلی بر مشابهت فکری و دینی این دو گروه نیست.
تحولات افغانستان و سوریه؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها در مسیر سیاسی دو گروه
عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه با اشاره به اتفاقات سال ۲۰۲۱ در افغانستان تصریح کرد: پس از خروج نیروهای آمریکایی، طالبان بدون هیچ مقاومتی موفق شد کنترل افغانستان را به دست بگیرد و امارت اسلامی افغانستان را تأسیس کند. این گروه در مدت کوتاهی پس از تسلط بر افغانستان، اقدام به پیاده‌سازی قوانین خاص خود بر اساس مکتب دیوبندیه و فقه حنفی کرد.
این کارشناس تاریخ اسلام ادامه داد: در مقابل، تحریرالشام نیز در سوریه به سرعت دمشق را به تصرف خود درآورد و نظام حکومتی خاص خود را بنا کرد؛ اشتباه هست اگر این دو رویداد مشابه تلقی شوند، زیرا تحلیل‌های موجود بیشتر مبتنی بر ساده‌انگاری هست و تفاوت‌های فقهی و دینی میان این دو گروه را نادیده گرفت.
تفاوت‌های فقهی و دینی میان طالبان و تحریرالشام
حجت‌الاسلام فرمانیان در ادامه به تفصیل به تفاوت‌های مبنایی میان طالبان و تحریرالشام اشاره کرد و بیان داشت: طالبان به طور عمده تحت تأثیر مکتب دیوبندیه و فقه حنفی هستند، در حالی که تحریرالشام از سلفی‌های جهادی و فقهی تبعیت می‌کند. این تفاوت‌ها به ویژه در مسائل فقهی، چون جهاد، سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و نحوه برخورد با مخالفان دینی نمایان می‌شود.
وی در این باره به نمونه‌هایی اشاره کرد و گفت: برای مثال، طالبان بیشتر بر اساس اصول فقه حنفی عمل می‌کند و حتی در زمینه مسائل جهاد و روش‌های نظامی نیز تفکرات خاص خود را دارند که به شدت از اصول سلفی جهادی متمایز هست. در عین حال، تحریرالشام که بیشتر تحت تأثیر تفکرات سلفی جهادی قرار دارد، به شدت بر حدیث‌گرایی و ظاهرگرایی تأکید دارد و این دیدگاه‌ها را در تفسیر متون دینی خود به کار می‌برد.
تحلیل اشتراکات سطحی و تصحیح تحلیل‌های نادرست
عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب به اشتراکات سطحی و نادرستی که بین این دو گروه وجود دارد اشاره کرد و ابراز داشت: برخی تحلیلگران به اشتباه معتقدند تحریرالشام از طالبان الگوبرداری کرده هست. این تحلیل‌ها معمولاً بر اساس شباهت‌های سیاسی و تاکتیکی هست که در سطح میدانی میان این دو گروه مشاهده می‌شود، اما از لحاظ فقهی و ایدئولوژیک، این دو گروه تفاوت‌های فاحشی دارند.
وی تأکید کرد: اشتراکات این دو گروه بیشتر در زمینه‌های سیاسی و استراتژیک و نه در اصول فقهی و دینی آنها دیده می‌شود.
تفاوت‌های فکری در برخورد با مسائل اجتماعی و دینی
حجت‌الاسلام فرمانیان به بررسی تفاوت‌های این دو گروه در برخورد با مسائل اجتماعی و دینی پرداخت و به ویژه به موضوعاتی مانند جهاد نکاح، زیارت قبور و توسل اشاره کرد و یادآور شد: در حالی که برخی گروه‌های سلفی جهادی مانند تحریرالشام این نوع از جهاد را مجاز می‌دانند، دیوبندی‌ها همچون طالبان به چنین مسائلی توجه چندانی نداشته و آن را رد می‌کنند. در همین راستا، طالبان به شدت مخالف گرایش‌های صوفیانه هستند، در حالی که تحریرالشام در بسیاری از مسائل به تفکرات سلفی و جهادی خود وفادار مانده و این تفاوت‌های فکری به اختلافات عمیق میان این دو گروه منجر شده هست.
وی بر اهمیت تحلیل‌های دقیق و علمی در بررسی گروه‌های جهادی تأکید کرد و گفت: نباید تنها به شباهت‌های سطحی این گروه‌ها تکیه کرد.
عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب خاطرنشان کرد: برای درک دقیق‌تر تفاوت‌ها و اشتراکات میان این گروه‌ها، باید به مبانی فقهی، کلامی و سیاسی آنها توجه بیشتری شود.
حجت الاسلام فرمانیان گفت: در حالی که دیوبندی‌ها به گرایش‌های ماتریدی و تأویل‌گرایانه علاقه‌مند هستند، سلفی‌های جهادی مانند تحریرالشام بیشتر به ظاهرگرایی و حدیث‌گرایی تأکید دارند. این تفاوت‌های فقهی و کلامی باعث بروز اختلافات عمیقی میان این گروه‌ها شده هست که حتی در زمان‌هایی که این گروه‌ها همکاری‌هایی با یکدیگر داشته‌اند، بر روابط آنها تأثیر گذاشته هست.
انتهای پیام/
این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده هست
