فصل جدیدی از روابط میان ایران و ونزوئلا / ارتقاء روابط دو جانبه و همکاری‌های گسترده میان دو کشور

به گزارش مجاهدت از خبرنگار اخبار داخلی دفاع‌پرس، رابطه ایران با کشور‌های آمریکای لاتین اگرچه تاریخی نسبتاً طولانی دارد، اما به دلایل سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیک در مجموع محدود بوده و جز در برهه‌های زمانی گذرا و تنها با معدودی از کشورها، شکوفایی و گستردگی را به همراه نداشته است.

با این حال، از سال ۲۰۰۵ و پیروزی چپ‌گرایی جدید در تعدادی از کشور‌های این منطقه به ویژه در ونزوئلا، دوره‌ای از گسترش روابط سیاسی بین ایران و این کشور‌ها رقم خورد.

درک متقابل از هویت مشترک و محورهایی، چون ضدیت با نظام سلطه، نفی کاپیتالیسم و امپریالیسم، زمینه‌های استعماری و جهان سوم‌گرایی عناصر مشترک هویتی بوده‌اند که این کشور‌ها را به سمت ارتقاء روابط دو جانبه و همکاری‌های گسترده دست کم در حوزه‌های سیاسی سوق داده‌اند.

کارشناسان سیاست خارجی اغلب ونزوئلا و ایران را در یک دسته قرار می‌دهند؛ کشور‌هایی طردشده تحت فشار تحریم‌های ثانویه آمریکا که باعث شده کشور‌های دیگر از ترس مجازات آمریکا از تجارت با آن‌ها خودداری کنند.

تحریم‌های تحمیل‌شده به ونزوئلا و ایران در کاهش سود صادرات مؤثر بود و باعث یکی از بزرگ‌ترین رکود‌های اقتصادی در تاریخ آمریکای لاتین و همچنین کاهش بیش از دو سوم ارزش ریال ایران و کسری بودجه گسترده در ایران شد، اما همین عامل باعث نزدیکی دو کشور به یکدیگر شد.

ایران که بیش از یک دهه تحت تحریم‌های گسترده بوده است به کمک ونزوئلایی آمده که تنها چند سال است با فشار تحریم‌ها روبرو شده است نشان‌دهنده انعطاف بالای اقتصادی ایران است.

از اواسط دهه ۲ هزار که جامعه جهانی تحریم‌های اقتصادی گسترده‌ای را علیه ایران اعمال کرد، سیاستمداران ایران، به ویژه کسانی که نگاهی محافظه‌کارانه داشتند به دفعات گفتند که ایران با «اقتصاد مقاومتی» که هدفش کاهش وابستگی به واردات و سرمایه‌گذاری‌های غرب است پاسخ تحریم‌ها را می‌دهد.

این گفته‌ها باعث شد همه باور کنند که ایران به راحتی پذیرای انزوای اقتصادی خواهد شد. اما همانطور که پروین علیزاده و حسن حکیمیان در سال ۲۰۱۳ گفتند، اینکه «نگرش و موضع ایران نسبت به اقتصاد جهانی را کاملاً بدبینانه، همراه با نگرانی یا انتقادآمیز ارزیابی کنند موضعی ساده‌انگارانه است». اگرچه ایران مخالف امپریالیسم است، اما منزوی نیست.

در سال منتهی به مارس ۲۰۲۰، ایران ۴۱.۳ میلیارد دلار از صادرات غیرنفتی درآمد داشت. حدود نیمی از این مبلغ از کالا‌های تولیدی به دست می‌آمد. در همان دوره، صادرات نفت ایران فقط ۹ میلیارد دلار بود، که نقطه‌ای تاریخی در تاریخ اقتصاد مدرن ایران بود، زیرا بخش صنعتی این کشور که حدود یک سوم نیروی کار را استخدام کرده است، دو برابر بخش نفتی کشور سود صادرات داشت.

ایران در دوره‌ای دو ساله که تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا بود توانست به شکل قابل توجهی صادرات غیرنفتی خود را افزایش دهد. یکی از نتایج مهم فشار تحریم‌ها، کاهش سریع ارزش ریال بود که در واقع باعث شد صادرات ایران به کشور‌های دیگر قوی‌تر شود.

رشد بخش خصوصی کشور در دهه اول هزاره فعلی، شامل بهبود کیفیت و کارایی تولید و همچنین گرفتن سهمی در بازار‌های منطقه، موجب افزایش مشاغل تولیدی با توان صادرات شد. از مارس ۲۰۱۹ تا مارس ۲۰۲۰، چین مقصد اصلی صادرات غیرنفتی بود و در کنار آن عراق، امارات متحده عربی، ترکیه و افغانستان مقاصد بعدی بودند.

دلایل دوستی ایران با ونزوئلا

ایران هنوز با چالش‌های اقتصادی بزرگی روبرو است که دلیلش کارزار «فشار حداکثری» آمریکا است. تأثیرات گسترده واردات گران و غیرقابل اعتماد بر بخش تولید ایران نه تنها باعث فشار بیشتر به سمت صادرات غیرنفتی شد بلکه محرکی برای تورم نیز بود. این آسیب‌پذیری را می‌توان در کاهش اخیر ارزش ریال دید که همزمان با آشفتگی ناشی از همه‌گیری کرونا در بازار اقتصاد بود.
همچنین در آخرین خبر شرکت‌های دولتی ایرانی پس از آماده‌سازی تدارکات لازم، بازسازی بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت ونزوئلا را آغاز کرده‌اند. ایران پس از آنکه در ماه اردیبهشت قراردادی برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا امضا کرد، حالا آماده پروژه بازسازی مرکز پالایشگاهی پاراگوانا (Paraguana) با ظرفیت پالایش ۹۵۵هزار بشکه نفت خام در روز می‌شود.

این توافق باعث تعمیق روابط انرژی میان تهران و کارکاس در بحبوحه بحران ناشی از دهه‌ها سوءمدیریت، عدم سرمایه‌گذاری کافی و تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا خواهد شد و عملا به راه نجاتی برای صنعت نفت ویران‌شده این کشور آمریکای لاتین تبدیل شده است.

ایران که خود نیز مانند ونزوئلا تحت تحریم‌های نفتی آمریکا قرار دارد، به دولت ونزوئلا سوخت و رقیق‌کننده عرضه می‌کند تا کاراکاس از این محموله‌ها برای تولید گرید‌های سبک‌تر نفت خام و قابل صادرات استفاده کند. رویترز می‌گوید که ایران از سال ۲۰۲۰ تاکنون قطعاتی را برای تعمیر و به‌روزرسانی شبکه پالایشی ۳/ ۱میلیون‌بشکه‌ای در روز ونزوئلا فراهم کرده است.

گزارش از امیر قشقایی

انتهای پیام/341