به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، در چهلمین سالگرد از شروع دفاع مقدس و هفتمین هفته متمادی، از کتاب «با نوای کاروان» رونمایی کرد. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس علاوه بر فعالیت‌های گذشته خود در حوزه دفاع مقدس به تاریخ شفاهی فرماندهان پا به میدان گذاشته تا با روایت دقیق و واقعی این اسوهها و چهرههای ماندگار دفاع مقدس بتواند در حفظ و انتقال ارزشهای دفاع مقدس و تبیین فرهنگ ایثار و شهادت برای نسلهای آینده و بهویژه به نسل جوان کشور وظیفه تاریخنگاری خود را به‌خوبی انجام دهد. یکی از این اسوه‌های ماندگار حاج صادق آهنگران نوحهخوان و مداح رزمندگان و شهدای دفاع مقدس است که با نوای دل‌نشین خود در دوران جنگ شور حسینی را در میان رزمندگان ایجاد می‌کرد و اکنون کتاب تاریخ شفاهی وی توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشرشده است. این مراسم با توجه به وضعیت ناشی از شیوع ویروس کرونا بدون حضور رسانه‌ها برگزار شد. به‌منظور آشنایی بیشتر با این کتاب با دکتر علیرضا موحد علوی مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، سردار حاج صادق آهنگران راوی کتاب و حجت‌الاسلام محمدمهدی بهداروند مجری این کتاب به گفتگو پرداختیم.
با نوای کاروان روایت حماسه صادق جبهه‌ها
در ابتدای این گفتگو علیرضا موحد علوی مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به اینکه این مرکز در برنامهای پنجساله در نظر دارد در کنار ثبت و ضبط تاریخ شفاهی فرماندهان عالی، قرارگاه‌ها و لشکرها، تاریخ شفاهی رستههای تخصصی دفاع مقدس اعم از نظامی، پشتیبانی و خدمات رزم را که بالغبر 17 رسته میباشد در سطح قرارگاههای مرکزی خاتم، کربلا، نجف و حمزه برگزار نماید، گفت: یکی از این رستهها موضوع تبلیغات جبهه و جنگ در سالهای دفاع مقدس است که مسئولیت تأثیرگذاری بر افکار عمومی، ترغیب قشرهای گوناگون مردم برای حضور در جبهه‌ها، تقویت و ارتقای روحیه، معنویت، قدرت ایمان و ایستادگی در برابر دشمن، انعکاس اخبار، گزارش و دستاوردهای عملیات‌ها، موضوع عملیات و جنگ روانی بر علیه دشمن و همچنین مأموریتهای گسترده دیگری ازجمله تشییع باشکوه پیکر شهدای دفاع مقدس در شهرها و استانها را بر عهده داشته است.
وی یکی از عوامل اصلی ایجاد روحیه رزمی، معنوی، قبل و حین عملیات در رزمندگان اسلام را استفاده از توانمندیهای مداحان و ذاکران اهل‌بیت (ع) برشمرد و اظهار کرد: مداحان و ذاکران اهل‌بیت (ع) با خواندن اشعار و نوحه‌های حماسی، فرهنگ جهاد، مبارزه و مقاومت را در روح و جان رزمندگان بهویژه هنگام آماده‌سازی آن‌ها برای شبهای عملیات، تعمیق میبخشیدند.
مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس از حاج صادق آهنگران ازجمله چهرههای درخشان در این حوزه نام برد و گفت: ویژگی‌های خاص حاج صادق ازجمله اخلاص، صدای حزین، سابقۀ رزم در طول سالهای تجاوز دشمن، مسئولیتپذیری در خانواده، به‌دوراز منیت و خودبزرگبینی و از همه مهم‌تر عشق به شهادت، وی را در این زمینه سرآمد کرده بود. پس از مدت اندکی، اهمیت کار ایشان بر فرماندهان دفاع مقدس بهگونهای برجسته و روشن شد که فرمانده کل سپاه او را از حضور در خطوط عملیاتی به‌عنوان رزمنده و تکور ممنوع کرد.
وی با اشاره به برگزاری جلسات گفتوگوی تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس عنوان کرد: روال جلسات گفتوگوی تاریخ شفاهی در این مرکز، متناسب با سوابق مسئولیت راوی و سالهای حضور او در دفاع مقدس میباشد که برای ایشان حدود 20 جلسه طول کشید. حجتالسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی بهداروند که از همرزمان ایشان در منطقه خوزستان بودند، زحمت تهیه طرح و انجام گفتوگوها را بر عهده داشتند.
در ادامه موحد علوی به نقاط قوت کتاب تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران، اشاره کرد و گفت: معرفی ابعاد شخصیتی و نقش مهم ایشان در دفاع مقدس، تجلیل و تکریم از نقش مداحان و ذاکران در آن سالها و تأکید بر نقش خانواده ایشان در همراهی و همسنگری با وی از نکات مهم و با اهمیتی است که در این کتاب به آن‌ها پرداخته‌شده است. همچنین بخشی به گونهشناسی و مناسبتشناسی نوحه‌های دفاع مقدس پرداخته است.
وی به موضوعاتی که در این کتاب موردبررسی قرارگرفته اشاره و عنوان کرد: در این کتاب در کنار معرفی خاستگاه خانوادگی و حضور در فعالیت‌های مبارزاتی، نقش حاج صادق آهنگران در سالهای ابتدای جنگ در نخستین مقاومتهای مردمی و شروع فعالیت فرهنگی در جبهه، همچنین شخصیتهای تأثیرگذار در زندگی ایشان موردبررسی قرارگرفته است.
مدیر مطالعات تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بیان کرد: ازجمله ویژگی‌های تکمیلی کتاب ایشان بررسی ابعاد شخصیتی و عملکرد و تأثیر ایشان از منظر مسئولان تبلیغات جنگ میباشد که گفتوگوهای تکمیلی در این زمینه با سردار علیرضا مزینانی، مسئول تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاه مرکزی خاتم؛ سردار علیمحمد نائینی، مسئول تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاه نجف و سردار محمدعلی آسودی، مسئول تبلیغات جبهه و جنگ قرارگاه کربلا انجام‌شده است.
وی با اظهار به اینکه محتوای کتاب شامل شش بخش اصلی است، گفت: بخش اول از تولد تا آغاز جنگ تحمیلی، بخش دوم دوره رشد و بالندگی در بستر جنگ تحمیلی، بخش سوم گونهشناسی و مناسبتشناسی نوحهها، بخش چهارم از شخصیتهای تأثیرگذار در مسیر زندگی ایشان، بخش پنجم فعالیت‌های فرهنگی برونمرزی و بخش ششم شخصیت و عملکرد حاج صادق آهنگران از منظر مسئولان تبلیغات جبهه و جنگ آن دوره است. آلبوم تصاویر حضور ایشان در جبهه نیز به انتهای کتاب اضافه شده است.
موحد علوی به‌عنوان کتاب تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران اشاره کرد و توضیح داد: برای عنوان کتاب، پیشنهادات مختلفی از طرف همه عوامل دستاندرکار تدوین، ویراستاری و آماده‌سازی نهایی دریافت شد و درنهایت عنوان «با نوای کاروان» که یکی از نوحه‌های معروف و مشهور ایشان در سالهای حماسه دفاع و یادواره اعزام‌های بزرگ به جبهه‌ها است انتخاب شد.
به دنبال یک کار علمی و پژوهشی برای روایت تاریخ شفاهی خود بودم
در ادامه با حاج صادق آهنگران به گفتگو پرداختیم. وی به کتاب تاریخ شفاهی خود که توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است، اشاره کرد و گفت: من همیشه تأسف میخوردم که چرا خاطرات خود را در زمان دفاع مقدس ننوشتم. از طرفی با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبر مبنی بر اینکه مأموریت رزمنده وقتی به اتمام می‌رسد که خاطراتش را نوشته باشد، با همت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و پیشنهاد برای ثبت خاطراتم، این فرصت فراهم شد که بتوانم روایت خود را از آن دوران بازگو کنم.
وی افزود: یکی از ضرورت‌هایی که در ثبت تاریخ شفاهی خود به‌عنوان مداح در ذهن داشتم و سعی‌ام بر آن بود تا در این کتاب به‌عنوان محور اصلی باشد، ثبت و ضبط تاریخ حضور مداحان و ذاکران اهل‌بیت در دفاع مقدس و نقشی که آن‌ها در ترغیب و ارتقای روحیه رزمندگان داشتند، بود. بعد از مشورت با دوستان صاحبنظر در حوزه دفاع مقدس به دنبال یک کار علمی و پژوهشی برای روایت تاریخ شفاهی خود بودم تا این سبک مداحی و تجارب آن را به نسل جوان منتقل کنم که الحمدالله مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس این فرصت را برای من فراهم کرد.
این مداح به محتوای کتاب تاریخ شفاهی خود با عنوان «با نوای کاروان» پرداخت و اظهار کرد: در کتاب، در کنار بخشهای خاستگاه اجتماعی، دوران مبارزات پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز حضور در جبهههای دفاع مقدس در کنار مدافعان خرمشهر، نبرد با دشمنان در جبهههای چزابه و بستان، به بخش مهمی از سبک‌شناسی و گونهشناسی نوحهها و بازتاب فرهنگ عاشورا در این اشعار و نوحهها پرداخته است که تهیه و تنظیم عمده آن را جناب آقای دکتر احمدی از کارشناسان ارشد مدیریت تاریخ شفاهی مرکز بر عهده داشتهاند.
وی ضمن قدردانی از مرحوم حبیبالله معلمی شاعر نوحه‌های خود در دوران دفاع مقدس، بیان کرد: تقریباً همه شعرها و نوحه‌های خواندهشده من، مرهون ذوق و قریحه مرحوم حبیبالله معلمی است که به‌مثابه معلمی بزرگوار صاف و زلال و صادق بود، کار خودش را به مصداق جهاد فرهنگی و همپای رزمندگان میدانست. ایشان شاعری بیادعای دفاع مقدس بودند که در تمام آن سالها همراه من بود.
حاج صادق آهنگران در خاتمه اظهار کرد: این کتاب و آثار معنوی آن را به همه همرزمان شهیدم تقدیم میکنم که با نثار جان و خون خویش درخت پربار انقلاب اسلامی را آبیاری کردند تا امروز در پناه تدابیر و رهنمودهای ولی امر مسلمین، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیتالله خامنهای که در جهان در مقابل همه مستکبران عالم ایستاده، استمرار انفجار نور انقلاب اسلامی، زمینههای ظهور حضرت ولیعصر (عج) را فراهم کند.
شهادت و جا ماندن از شهدا از ویژگی‌های حاج صادق آهنگران
در ادامه حجتالسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی بهداروند به‌عنوان مجری تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران با اشاره به فعالیت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در حوزه تاریخ شفاهی فرماندهان، بیان کرد: با تغییر مدیریت در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و آمدن سردار دکتر نائینی، نگاه به مبحث تاریخ شفاهی از منظر کمی و کیفی تغییر کرد. در این دوره با بسیاری از فرماندهان مصاحبه انجام شد و کتاب‌های برخی از آن‌ها منتشرشده است و همچنان جریان تاریخ شفاهی نسبت به فرماندهان ارشد، فرماندهان قرارگاه‌ها، فرماندهان یگان‌ها و افراد متعدد ادامه دارد.
وی در خصوص چرایی انجام تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران عنوان کرد: یکی از دلایلی که من کنار حاج صادق و مجری کتاب قرار گرفتم به لحاظ این بود که همواره در جنگ در کنار حاج صادق بودم و حتی مطالبی را هم که فراموش کرده بود به خاطر حضورم در آن صحنه یادآوری می‌کردم.
مجری تاریخ شفاهی حاج صادق آهنگران با اظهار به اینکه حاج صادق نقش محوری و راهبردی در فرهنگ دفاع مقدس و در تشویق و ترغیب مردم برای حضور در جبهه‌ها داشت، یادآور شد: صدای حاج صادق آهنگران یک موج اجتماعی ایجاد کرد و خیلی‌ها در جنگ با این صدا آشنا هستند. بنابراین شناخت او، دلایلی که به نوحه روی آورد و کارکردهای نوحه مجهولاتی بودند که باید برای مخاطبان و علاقه‌مندان به حاج صادق و حتی برای آیندگان گفته می‌شد.
وی با اظهار به اینکه علاوه بر 20 جلسه رسمی که در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس برگزار شده، جلسات غیررسمی نیز برای تکمیل کردن موضوعات مطرح‌شده برگزار شد، گفت: علاوه بر حاج صادق با بعضی از افرادی که در آن موقعیت زمانی همراه وی بودند، نکاتی را که ناقص گفته شده بود و یا نیاز به بررسی بیشتر بود، گفتگو انجام دادم. مثلاً از فرماندهانی مانند سردار غلامپور، سید محمد امامی و غیر فرماندهان مانند همسر و مادر حاج صادق و دوستانشان برای تکمیل مباحث سؤالاتی پرسیده شد.
بهداروند حسرت حاج صادق آهنگران به موضوعی به نام شهادت و جا ماندن از شهدا را از برجستگی‌های این مداح اهل‌بیت و دوران دفاع مقدس برشمرد و گفت: به خاطر دارم در عملیات بدر، حاج صادق و یکی از مسئولین تبلیغات جبهه و جنگ می‌خواستند همراه رزمندگان به عملیات بروند. تقریباً هم داشتند موفق می‌شدند اما یکدفعه فرمانده ما که شهید حمید صالحی نژاد بود، متوجه شد و صدا زد که آن‌ها از میان رزمندگان بیرون بیایند.
وی افزود: حاج صادق هرچقدر که التماس کرد، اجازه رفتن داده نشد. آن حس واماندگی و آن حس جا ماندن برای من خیلی تکان‌دهنده بود. چون من موانع و مشکلات حاج صادق را نداشتم، ایشان شخصیتی بود که اصلاً اجازه نداشت در عملیات‌ها شرکت کند. چون اگر شهید می‌شد خودش به فیض می‌رسید ولی یک دفاع مقدسی را از خودش محروم می‌کرد و لذا آن حس حاج صادق تا به امروز هم خیلی با دل بنده بازی می‌کند که چقدر این مرد سختی کشید و الان هم هر وقت که می‌نشینیم می‌گوید دعا کن من شهید شوم.
منبع خبر