آرامکو

سرویس جهان مشرق – آشتی اخیر میان ایران و عربستان، با میانجیگری دور از تصور چین، برای بسیاری از بازیگران بین‌المللی غافلگیرکننده، یا دست‌کم ناخوشایند، بود؛ از آمریکا در آن سوی جهان گرفته تا رژیم صهیونیستی در خاورمیانه. با این حال، زمینه‌های این آشتی از سال‌ها قبل با نگاه به سال‌های آینده چیده شده بود. سعودی‌ها پس از ناامیدی از پیروزی در یمن و همچنین قطعی شدن شکست شورشیان در سوریه، به معادلات جدید در منطقه پی بردند و دست آشتی به سوی ایران دراز کردند. اگرچه واشینگتن تلاش کرد با ترور شهید سلیمانی جلوی این آشتی را بگیرد، اما فصل جدید در تاریخ خاورمیانه بالأخره نوشته شد. برقراری مجدد روابط میان ایران و عربستان، نه‌تنها توطئه‌ی موسوم به «پیمان‌های ابراهیم» را، حداقل در آینده‌ی نزدیک، ناکام گذاشت، بلکه پای جدی‌ترین رقیب آمریکا، یعنی چین، را نیز به میدان دیپلماسی خاورمیانه باز کرد. پایگاه اینترنتی مجله‌ی «زی» آمریکا اخیراً طی گزارشی تحت عنوان «چین و محور تحریم‌شدگان[۱]» به همین مسئله پرداخته است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید گزیده‌ای از گزارش «زی» است.

در همین‌باره بخوانید:

›› گزارش نشریه آمریکایی از کودتای دیپلماتیک چین در خاورمیانه

---

لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای-اندیشکده‌ای بین‌المللی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش‌ لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.

---

عکسی که پکن در تاریخ ۶ مارس [۲۰۲۳، ۱۵ اسفند ۱۴۰۱] از شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، منتشر کرد، زلزله‌ای در واشینگتن به راه انداخت. عکس، مدیر کمیسیون روابط خارجی کمیته‌ی مرکزی حزب کمونیست چین را نشان می‌داد که میان علی شمخانی، دبیر [وقت] شورای عالی امنیت ملی ایران، و «مساعد بن‌محمد العیبان» مشاور امنیت ملی عربستان، ایستاده بود. شمخانی و العیبان داشتند به مناسبت توافقی که برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان کشورهایشان کرده بودند، به شکلی ناخوشایند با هم دست می‌دادند. سپس پس‌لرزه‌ی این زلزله، اوایل ماه می رخ داد: زمانی که نگرانی‌ها در کنگره‌ی آمریکا درباره‌ی اقدام چین به ساخت مخفیانه‌ی یک پایگاه دریایی در امارات، یکی از متحدان آمریکا که میزبان هزاران نیروی آمریکایی است، شدت گرفت[۲]. پایگاه چین در ابوظبی به پایگاه کوچک این کشور در جیبوتی، در سواحل شرقی آفریقا، اضافه خواهد شد که نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق [ارتش چین] پیشاپیش برای مبارزه با دزدی دریایی، تخلیه‌ی غیرنظامیان از مناطق جنگی، و احتمالاً جاسوسی منطقه‌ای از آن استفاده می‌کند.

(از راست) «علی شمخانی» دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران، «وانگ یی» عالی‌رتبه‌ترین دیپلمات چین، و «مساعد بن‌محمد العیبان» مشاور امنیت ملی، وزیر کشور، و عضو شورای وزرای عربستان، طی نشستی در ماه مارس سال ۲۰۲۳ در پکن با یک‌دیگر دیدار می‌کنند. وانگ که از سال ۲۰۱۳ تا انتهای سال ۲۰۲۲ وزیر خارجه‌ی چین بود، در حال حاضر، از ابتدای سال ۲۰۲۳، مدیر کمیسیون روابط خارجی کمیته‌ی مرکزی حزب کمونیست چین است؛ سمتی که بالاتر از وزارت خارجه‌ی چین محسوب می‌شود. میانجیگری چین برای آشتی میان ایران و عربستان را می‌توان جدی‌ترین دخالت دیپلماتیک پکن در خاورمیانه طی سال‌ها و بلکه چند دهه‌ی گذشته دانست. علاوه بر ایران، عربستان نیز (به عنوان یکی از متحدان سنتی آمریکا در جهان عرب) با پذیرش میانجیگری چین عملاً به نقش مخرب کاخ سفید در روابط میان کشورهای منطقه اذعان کرد. (+)

سندی که روزنامه‌ی آمریکایی «واشینگتن‌پست» ادعا می‌کند از وزارت دفاع آمریکا به بیرون نشت کرده، موقعیت پایگاه‌های نظامی‌ای را نشان می‌دهد که گفته می‌شود چین در خاورمیانه احداث کرده یا قصد احداث آن‌ها را دارد. یکی از این پایگاه‌ها که در حال ساخت است، در خاک امارات قرار دارد که یکی از متحدان آمریکا محسوب می‌شود. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› راشاتودی: خاورمیانه با کوچ آمریکا دارد رنگ صلح را می‌بیند

با این حال، علاقه‌ی چین به کاهش تنش میان آیت‌الله‌های ایران و پادشاهی سعودی، ریشه در هیچ جاه‌طلبی نظامی‌ای در منطقه ندارد، بلکه به این دلیل است که پکن مقادیر قابل‌توجهی نفت از هر دو کشور وارد می‌کند. انگیزه‌ی دیگر چین، بدون شک ابتکار بلندپروازانه‌ی «کمربند و جاده» ی رئیس‌جمهور شی است که هدفش گسترش زیرساخت‌های اقتصادی زمینی و دریایی اوراسیا برای رشد گسترده‌ی تجارت منطقه‌ای است؛ و صدالبته چین در قلب این تجارت قرار خواهد داشت. پکن با هدف تسهیل انتقال نفت خلیج فارس به استان‌های شمال غربی‌اش، تا کنون میلیاردها دلار روی «کوریدور اقتصادی چین-پاکستان[۳]» و توسعه‌ی بندر «گوادر» پاکستان[۴]، در ساحل «دریای عرب» [دریای عمان] سرمایه‌گذاری کرده است.

دیدگاه چین درباره‌ی ابرپروژه‌ی «کمربند و جاده» ی چین، طبق گزارش اندیشکده‌ی آمریکایی «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل». در این دیدگاه، یکی از کوریدورهای زمینی اصلی (خطوط سفید) از ایران می‌گذرد. (+)

دیدگاه ایران درباره‌ی ابرپروژه‌ی «کمربند و جاده» ی چین، طبق گزارش اندیشکده‌ی آمریکایی «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل». این اندیشکده می‌نویسد: «ایران پس از سال‌ها انزوا دارد جایگاه خود را به عنوان پلی میان شرق و غرب مستحکم می‌کند و می‌خواهد از طریق موقعیت محوری‌اش در «کوریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب» که از روسیه تا هند کشیده شده، تبدیل به یک مرکز ترابری شود. همچنین به دنبال یک مسیر شرق-غرب جدید با همکاری همسایگانش، یعنی عراق و افغانستان، است.» (+)

تصویر ماهواره‌ای از بندر «جاسک» ایران در دهانه‌ی خلیج فارس. جایگاه منحصربه‌فرد راهبردی ایران، این کشور را به یکی از شاهراه‌های اصلی در ابرپروژه‌ی «کمربند و جاده» ی چین تبدیل می‌کند. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› نقش ایران در ابَرپروژه «کمربند و جاده»

›› چابهار قلب ترانزیت خاورمیانه است/ رقابت هند و چین بر سر بندر ایرانی

›› تجارت پاکستان و زیرآبی امارات مقابل چشم ایران در دریای عمان +نقشه و تصاویر ماهواره‌ای

بنابراین قرار گرفتن ایران و عربستان در وضعیت جنگی، منافع اقتصادی چین را به خطر می‌انداخت. پکن در حال حاضر روزانه ۱/۷ میلیون بشکه نفت از عربستان وارد می‌کند[۵]. همچنین گمان می‌رود چین روزانه ۱/۲ میلیون بشکه نفت نیز از ایران[۶] بخرد[۷]؛ هرچند به خاطر تحریم‌های آمریکا این کار را مخفیانه انجام می‌دهد. ماه دسامبر سال ۲۰۲۲، وقتی اعتراضات سراسری در چین موجب شد تا شی تصمیم بگیرد سیاست قرنطینه تا صفر شدن آمار کووید را کنار بگذارد، اشتهای این کشور برای نفت بار دیگر بالا گرفت و تقاضا در حال حاضر ۲۲ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. این یعنی، بی‌ثباتی بیش‌تر در خلیج فارس در وضعیت کنونی به هیچ عنوان به نفع حزب کمونیست چین نیست.

نفتکشی در حال تخلیه‌ی نفت واردشده از ایران در بندر «جوشان» چین در سال ۲۰۱۸. چین با تداوم واردات نفت از ایران اثبات کرد که اهمیتی به تحریم‌های ضدایرانی آمریکا نمی‌دهد. طی گزارش‌های جدید، فروش نفت ایران در بازارهای بین‌المللی اخیراً، به‌رغم تداوم تحریم‌های واشینگتن، رکورد جدیدی را ثبت کرده است. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› به جای نفت ایران، فروش نفت آمریکا به چین است که به صفر می‌رسد

›› هزینه‌های پکن برای همکاری با تهران/ کدام شرکت‌های بزرگ چینی به خاطر رابطه با ایران نقره‌داغ شدند؟

›› یک تیر و چند نشان آمریکا با تحریم «هواوی» / چین تاوان دور زدن کدام تحریم‌های ایران را می‌دهد؟

›› گزارش اندیشکده آمریکایی از تفاوت ماهیتی سند همکاری تهران-پکن با برجام

همه‌چیز می‌توانست متفاوت باشد

انگیزه‌ی چین برای پایان دادن به جنگ سرد ایران و عربستان (که مدام تهدید می‌کرد داغ‌تر شود) کاملاً روشن است، اما چرا خودِ این دو کشور چنین کانال دیپلماتیکی را [به جای میانجی‌های احتمالی دیگر] انتخاب کردند؟ هرچه باشد آمریکا هنوز خودش را «کشور اجتناب‌ناپذیر» [کشوری که تمام جهان ناگزیر به انجام کارها از طریق آن است] معرفی می‌کند. با این حال، اجتناب‌ناپذیری آمریکا، اگر اصالتاً زمانی هم معنی می‌داد، به لطف اشتباهاتی مانند تهاجم غیرقانونی به عراق در سال ۲۰۰۳ و جنگ [و اشغالگری] در این کشور، و سوءمدیریت هولناکِ ترامپی در مورد ایران، اکنون آشکارا رو به زوال گذاشته است. تهران هر قدر هم که از اروپا دور بود، ممکن بود وارد دایره‌ی نفوذ ناتو شود؛ دستاوردی که رئیس‌جمهور باراک اوباما، سرمایه‌ی سیاسی هنگفتی را صرف تلاش برای دستیابی به آن کرد. اما در عوض، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، ایران را مستقیماً به آغوش روسیه‌ی ولادیمیر پوتین و چینِ شی جین‌پینگ هل داد.

(از راست) «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین، «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور ایران، و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه. چنان‌که پیش‌بینی می‌شد دولت ایران در دوران ریاست‌جمهوری رئیسی، بیش‌ازپیش روی برقراری روابط با شرق، و به‌ویژه همسایگان نزدیک، تمرکز کرده، و پیشاپیش برخی از نتایج این تغییر رویه نسبت به دولت قبل را نیز دیده است. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› چرا روسیه و چین، ایران را تقویت می‌کنند؟

›› توافق محرمانه ایران با روسیه برای صادرات نفت؟ / نقش چین و هند در دور زدن تحریم‌های آمریکا

واقعیت این است که همه‌چیز می‌توانست متفاوت باشد. «برنامه‌ی جامع اقدام مشترک» (برجام) که سال ۲۰۱۵ با میانجیگری دولت اوباما امضا شد، تمام مسیرهای عملی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای را بست. ضمن این‌که آیت‌الله‌های ایران از مدت‌ها قبل اصرار داشته‌اند که به دنبال سلاح کشتار جمعی نیستند[۸]، چون این سلاح‌ها، در صورت استفاده، ممکن است کورکورانه تعداد زیادی غیرنظامی را بکشند، که با اخلاقیات شریعت اسلامی در تضاد است. چه حرف رهبران روحانی این کشور را باور کنید، چه نکنید، به هر حال، برجام، صورت مسئله را پاک می‌کرد. به علاوه، به گفته‌ی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تا سال ۲۰۱۸ صادقانه داشت تعهداتش را اجرا می‌کرد[۹]، اما (در اتفاقی که نمونه‌ای از طنز تلخ دوران ترامپی معاصر ماست) واشینگتن به خاطر همین تبعیت، این کشور را مجازات کرد.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، صرفاً در ازای تحقق وعده‌ی تخفیف تحریم‌ها از سوی واشینگتن (وعده‌ای که هرگز محقق نشد) به «حسن روحانی» رئیس‌جمهور وقت ایران، اجازه داد آن معاهده‌ی خجالت‌آور را با اعضای دائم شورای امنیت امضا کند. اگرچه شورای امنیت، اوایل سال ۲۰۱۶، تحریم‌های سال ۲۰۰۶ خود علیه ایران را برداشت، اما این اقدام، یک ژست بی‌معنا بود، چون کنگره پیشاپیش، با استفاده از «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی» وزارت خزانه‌داری، تحریم‌های یک‌جانبه‌ای از سوی آمریکا علیه ایران وضع کرده بود و حتی پس از توافق هسته‌ای هم، جمهوری‌خواهان کنگره حاضر به لغو این تحریم‌ها نشدند؛ بلکه اتفاقاً یک قرارداد ۲۵ میلیارد دلاری را هم، که به ایران اجازه می‌داد از «بوئینگ» هواپیمای مسافربری غیرنظامی بخرد، به هم زدند.

کاریکاتوری درباره‌ی «امتیازات اعطایی ایران» (چپ) در مقابل «امتیازات اعطایی ۱+۵» در برجام (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› چرا با آمریکا مذاکره کردیم و چرا دیگر نمی‌کنیم؟

›› روحانی اگر «میراث دیپلماسی» می‌خواهد به شرق رو کند

›› چرا ترامپ از مذاکره مستقیم با مقامات ایران سخن می‌گوید؟

جمهوری‌خواهان کنگره و دولت ترامپ، در حالی ایران را تحت این تحریم‌های شدید نگه داشتند که این کشور به تعهدات خود عمل کرده بود و کارآفرینان ایرانی مشتاقانه منتظر تجارت با اروپا و آمریکا بودند[۱۰]. به عبارت دیگر، می‌شد تهران را از طریق وابستگی فزاینده به تعاملات تجاری با کشورهای شمال اقیانوس اطلس، ناگزیر به مدار غرب کشید، اما چنین اتفاقی هرگز نیفتاد. ترامپ در ادامه، تحریم‌های مالی و تجاری بیش‌تری علیه ایران وضع کرد[۱۱]. با این وجود، رهبران آن کشور تا اواسط سال ۲۰۱۹ به تبعیت از الزامات برجام ادامه دادند و سپس دست به نقض مفاد آن زدند. ایران اکنون اورانیوم با غنای بسیار بالا تولید کرده و از هر زمان دیگری به ظرفیت ساخت تسلیحات هسته‌ای نزدیک‌تر شده است؛ هرچند این کشور هنوز هم برنامه‌ی هسته‌ای نظامی ندارد[۱۲] و آیت‌الله‌ها همچنان تکذیب می‌کنند که به دنبال چنین تسلیحاتی هستند. در واقع کارزار «فشار حداکثری» ترامپ نه‌تنها نفوذ تهران در منطقه را از بین نبرد، بلکه اتفاقاً قدرت آیت‌الله‌ها در لبنان، سوریه، و عراق را تقویت کرد.

در همین‌باره بخوانید:

›› از سفر پوتین به تهران تا ارسال پهپاد به روسیه/ ایران در کانون توجه «انجمن امنیتی اسپن»

›› چگونه آمریکا ایران را وادار به ساخت بمب اتمی می‌کند؟

›› خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای؛ ابتکاری که می‌تواند جایگزین برجام شود

چرخش عربستان

پس از حمله‌ی روسیه به اوکراین، دولت بایدن همان نوع تحریم‌های «فشار حداکثری» ای که ترامپ علیه ایران وضع کرده بود، علیه روسیه اعمال کرد. چنان‌که پیش‌بینی می‌شد، اکنون یک «محور تحریم‌شدگان» تشکیل شده است: ایران و روسیه در حال بررسی معاملات تجاری و تسلیحاتی دوجانبه هستند[۱۳] و ظاهراً ایران به مسکو پهپاد می‌فروشد[۱۴]. از سوی دیگر، در عربستان، به نظر می‌رسد محمد بن‌سلمان، ولی‌عهد و پادشاه بالفعل این کشور، ظاهراً اخیراً مشاوران بهتری استخدام کرده است. بن‌سلمان ماه مارس ۲۰۱۵، پس از تسلط «انصارالله» بر مناطق پرجمعیت شمال یمن، جنگ ویرانگری را علیه این کشور همسایه‌اش به راه انداخت. با این حال، از آن‌جایی که سعودی‌ها عمدتاً از نیروی هوایی علیه یک نیروی چریکی استفاده می‌کردند، محکوم به شکست بودند.

یکی از رزمنده‌های انصارالله یمن، اواسط ماه جولای سال ۲۰۲۲، در خیابان مسدودشده‌ی «الخمسین» منتهی به مرکز شهر «تعز» (مرکز استانی به همین نام در یمن)، نگهبانی می‌دهد. آن زمان، طرف‌های جنگ داخلی یمن در حال مذاکره بر سر بازگشایی خیابان‌هایی مانند الخمسین بودند که بسته شدنشان هزاران خانواده را به رنج انداخته بود. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› رادارگریز و مرگ‌بار؛ تأثیر پهپادهای ایرانی بر جنگ اوکراین

›› پهپاد در ازای سوخو-۳۵/ گمانه‌زنی‌ها درباره معامله تسلیحاتی میان ایران و روسیه

›› تغییر یارکشی‌ها در خلیج فارس/ اعراب دارند ایران را جایگزین آمریکا می‌کنند

›› هزینه‌های کوچ از خاورمیانه/ متحدان آمریکا در بحران اوکراین طرف روسیه هستند

عربستان تلاش کرده بود با نفوذ ایران در سایر نقاط جهان عرب نیز مقابله کند. به همین منظور، در جنگ داخلی سوریه از شورشیان سلفی بنیادگرا علیه دولت بشار اسد حمایت کرد. با این وجود، در آن‌جا هم سال ۲۰۱۳، شبه‌نظامیان شیعه‌ی حزب‌الله لبنان در حمایت از اسد وارد جنگ شدند و سال ۲۰۱۵، روسیه نیروی هوایی‌اش را به سوریه اعزام کرد تا شکست شورشیان قطعی شود. چین نیز به نوبه‌ی خود از اسد حمایت کرده بود[۱۵] (البته نه از طریق نظامی) و نقش بی‌سروصدایی در بازسازی این کشور پس از جنگ ایفا کرد[۱۶]. در نتیجه، سعودی‌ها در قالب توافق اخیر با میانجیگری چین با هدف کاهش تنش‌ها با ایران و متحدان منطقه‌ایش، اخیراً رهبری کارزاری را به عهده گرفتند که منجر به بازگشت دولت اسد به «اتحادیه‌ی عرب» شد[۱۷]؛ سازمانی که دمشق سال ۲۰۱۱، در اوج جنگ داخلی سوریه، از آن اخراج شده بود.

هیأت‌ها و وزرای خارجه‌ی کشورهای عضو «اتحادیه‌ی عرب» اوایل ماه می سال ۲۰۲۳ در مقر این سازمان در قاهره، پایتخت مصر، مشغول رأی‌گیری درباره‌ی اعطای مجدد عضویت به سوریه پس از ۱۲ سال هستند. دمشق که سال ۲۰۱۱ در بحبوحه‌ی جنگ داخلی از این اتحادیه اخراج شده بود، طی ماه‌های گذشته با حمایت عربستان، مجدداً به این سازمان ملحق شد. (+)

ناوچه‌ی موشک‌انداز روسی «ولیکی اوستیوگ» (چپ) از بندری در شهر «طرطوس» در سوریه عازم مأموریت گشت‌زنی در دریای مدیترانه می‌شود. دو زیردریایی دیزلی-برقی روسی پروژه‌ی ۶۳۶/۳ کلاس «وارشاویانکا» (نسخه‌ای از کلاس «کیلو») نیز در سمت راست تصویر دیده می‌شوند. پایگاه دریایی روسیه در طرطوس، تنها پایگاه دریایی این کشور در خارج از کشورهای شوروی سابق است. تصمیمات اشتباه آمریکا در خاورمیانه، این منطقه را از چنگ واشینگتن درآورده و قدرت‌های دیگری را وارد معادلات منطقه‌ای کرده است. (+)

اواخر سال ۲۰۱۹، پس از حمله‌ی پهپادی به پالایشگاه‌های شرکت «آرامکو» ی سعودی[۱۸]، دیگر معلوم بود بن‌سلمان در رقابت منطقه‌ایش با ایران شکست خورده است؛ و عربستان شروع به جست‌وجو به دنبال راه فرار کرد. از جمله به سراغ «عادل عبدالمهدی» نخست‌وزیر وقت عراق، رفتند و از او خواستند میان آن‌ها و ایرانی‌ها میانجیگری کند. عبدالمهدی نیز برای بررسی احیای روابط با آل‌سعود از ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده‌ی نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، دعوت کرد به بغداد سفر کند. همان‌طور که کم‌تر کسی فراموش خواهد کرد، ۳ ژانویه‌ی ۲۰۲۰، سلیمانی با یک هواپیمای مسافربری غیرنظامی به عراق رفت، اما یک پهپاد آمریکایی به دستور رئیس‌جمهور ترامپ[۱۹]، که ادعا می‌کرد سلیمانی برای کشتن آمریکایی‌ها به عراق آمده، او را در فرودگاه بین‌المللی بغداد ترور کرد. این سؤال پیش می‌آید که آیا ترامپ می‌خواست جلوی آشتی ایرانی‌ها و سعودی‌ها را بگیرد؟ هرچه باشد، گرد آوردن عربستان و سایر کشورهای خلیج [فارس] در یک اتحاد ضدایرانی با اسرائیل، در بطن سیاست «جرد کوشنر» داماد ترامپ، موسوم به «پیمان‌های ابراهیم»، قرار داشت.

این تصویر هوایی نشان می‌دهد موشک‌ها و پهپادهای «انصارالله» یمن در حمله‌ی سال ۲۰۱۹، حدود ۱۷ نقطه از تأسیسات شرکت «آرامکو» غول نفتی سعودی، را هدف قرار داده‌اند. این حمله‌ی شگفت‌آور و غافلگیرکننده‌ی انصارالله، یکی از عواملی بود که ورق جنگ را به سود مقاومت یمن برگرداند و نهایتاً آل‌سعود را به پذیرش شکست در این کشور وادار کرد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› نه عراق، نه سوریه، نه لبنان؛ انگیزه کم‌ترشناخته‌شده آمریکا برای ترور حاج قاسم

›› نقش شهید سلیمانی در وحدت ایران و عراق

›› دیپلمات آمریکایی: سلیمانی برای مردم خاورمیانه مقدس بود

›› مهمان یمنی کنفرانس افق نو: نمی‌گذاریم عربستان یک اسرائیل عربی شود

›› نتیجه «معامله قرن» ترامپ: اهانت بولدوزر صهیونیست‌ها به پیکر شهید فلسطینی

›› ماه‌عسل امارات و اسرائیل با طعم کودک‌کشی و جاسوسی/ پشت پرده پروژه «میوه‌های صلح» چیست؟

ظهور چین و افول آمریکا

واشینگتن اکنون در مهمانی دیپلمات‌ها تبدیل به مهمانی‌خراب‌کن شده است. ایرانی‌ها خودبه‌خود هرگز به آمریکایی‌ها به عنوان میانجی اعتماد نمی‌کردند. سعودی‌ها هم حتماً می‌ترسیده‌اند درباره‌ی مذاکرات با ایران به آمریکایی‌ها چیزی بگویند. رئیس‌جمهور شی، در پایان سال ۲۰۲۲، به ریاض، پایتخت عربستان، سفر کرد و آن‌جا ظاهراً روابط با ایران یکی از موضوعات گفت‌وگو بوده است. ماه فوریه‌ی امسال [سال ۲۰۲۳]، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، به پکن سفر کرد. چنان‌که وزارت خارجه‌ی چین می‌گوید، آن موقع، شی شخصاً متعهد شده بود میان دو کشور رقیب در خاورمیانه میانجیگری کند[۲۰]. اکنون، چین که [به عنوان یک قدرت دیپلماتیک] در حال ظهور است، پیشنهاد می‌دهد در مسائل دیگر خاورمیانه نیز نقش میانجی را بازی کند؛ و همزمان شکایت می‌کند که «برخی از کشورهای بزرگ از خارج از منطقه» به دلیل «خودخواهی» باعث «بی‌ثباتی درازمدت در خاورمیانه» می‌شوند.

تصویر خوش‌وبشِ «مُشتی» «جو بایدن» (چپ)، رئیس‌جمهور آمریکا، و «محمد بن‌سلمان» (راست)، ولی‌عهد سعودی، طی سفر سال ۲۰۲۲ بایدن به خاورمیانه، در رسانه‌های آمریکایی بسیار جنجال‌برانگیز شد و رئیس‌جمهور آمریکا که وعده داده بود بن‌سلمان را منزوی و منفور خواهد کرد، به خاطر دیدارش با ولی‌عهد سعودی که شواهد نشان می‌دهند دستور قتل وحشیانه‌ی «جمال خاشقجی» خبرنگار منتقد سعودی، را صادر کرده، در داخل آمریکا به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. (جزئیات بیش‌تر) (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› وال‌استریت‌ژورنال: سفر خاورمیانه‌ای بایدن بدتر از آبروریزی بود

اهمیت جدید چین به عنوان برقرارکننده‌ی صلح ممکن است به‌زودی به درگیری‌هایی مانند یمن[۲۱] و سودان[۲۲] نیز تعمیم پیدا کند. پکن به عنوان قدرت روبه‌رشد دنیا که روی اوراسیا، خاورمیانه، و آفریقا متمرکز است، مشخصاً می‌خواهد هرگونه درگیری‌ای که احتمال داشته باشد در طرح کمربند و جاده‌اش تداخل ایجاد کند، به مسالمت‌آمیزترین شکل ممکن حل‌وفصل شود. پکن به‌وضوح آماده است، هرجا که دو طرف از درگیری خسته شده باشند، چنان‌که در مورد عربستان و ایران صدق می‌کرد، نقش یک میانجیگر صادق را بازی کند. با این حال، شاهکار دیپلماتیک چشم‌گیر این کشور در احیای روابط میان ریاض و تهران، بیش از آن‌که نشان‌دهنده‌ی جایگاه پکن به عنوان یک قدرت روبه‌رشد در خاورمیانه باشد، نشانی از کاهش حیرت‌انگیز اعتبار منطقه‌ای آمریکا پس از سه دهه وعده‌ی دروغ، شکست، و سیاست‌گذاری دمدمی‌مزاجانه است. اکنون که به گذشته نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد این اقدامات بر هیچ اساسی استوار نبوده‌اند، جز نقشه‌های شرورانه‌ی امپریالیستی از جنس «تفرقه بینداز و حکومت کن»؛ نقشه‌هایی که حالا دیگر همگی نقش بر آب شده‌اند.

شهروندان سودانی، اوایل ماه می سال ۲۰۲۳، در کرانه‌های رود «نیل سفید» در خارطوم، پایتخت سودان، گودال‌های کوچک حفر می‌کنند تا آب آشامیدنی جمع‌آوری کنند. چین ممکن است بتواند از نقش دیپلماتیک جدید خود در خاورمیانه برای پایان دادن به جنگ داخلی در سودان استفاده کند. (+)

به گزارش مجاهدت از مشرق، امین الناصر مدیر اجرایی شرکت عربستانی آرامکو گفت: امید کمی به پایان بحران انرژی در آینده نزدیک وجود دارد.

وی بحران جهانی انرژی را نتیجه کمبود سرمایه‌گذاری دانست و تأکید کرد که این بحران در آینده نزدیک حل نمی‌شود. افزایش سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز در چند سال آینده بسیار کم و تا حد زیادی با تأخیر خواهد بود.

مدیر اجرایی آرامکو گفت که سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش در مقایسه سال ۲۰۱۴ با سال گذشته نشان‌دهنده کاهش از ۷۰۰ میلیارد دلار به کم‌تر از ۳۰۰ میلیارد دلار است.

وی افزود که به صورت میانگین سالانه ۶ درصد از ذخایر نفتی جهان کم می‌شود و ادامه تأمین سوخت در بازارهای جهانی سرمایه بسیاری و افزایش تولید سرمایه بیشتری لازم دارد.

امین الناصر علت نبود امنیت انرژی در جهان را در واقع کمبود سرمایه‌گذاری و نبود جایگزین و ضعف نظام ذخیره سوخت در جهان دانست و افزود که بالا بردن هزینه مصرف انرژی و تعیین عوارض بر شرکت‌های نفتی راه حل مناسبی نمی‌تواند باشد.

وی با توجه به این وضعیت احتمال پایان یافتن بحران انرژی در آینده نزدیک را بعید دانست و گفت که این بحران از زمستانی سخت به خصوص در اروپا خبر می‌دهد.

سرویس جهان مشرق – شواهد نشان می‌دهد فرانسه طی سال‌های گذشته از راه برقراری روابطِ به‌ظاهر اقتصادی با برخی کشورهای منطقه‌ی خلیج فارس، در صدد نفوذ سیاسی و حتی نظامی در این منطقه است. پاریس اگرچه در ظاهر نقش پررنگی در بحران‌های خاورمیانه بازی نمی‌کند، اما از طریق فروش تسلیحات به ائتلاف عربی تحت رهبری سعودی، دستش به خون یمنی‌ها آلوده است، و با گرداندن مهره‌های متعددش در کشورهایی مانند عربستان، تلاش می‌کند اثر انگشتش را از روی این بحران‌ها پاک کند. در گزارش پیش رو، بیش‌تر با نقش فرانسه در خاورمیانه و مهره‌های این کشور برای بازی در شطرنج منطقه آشنا خواهید شد.

استقبال «امانوئل مکرون» (چپ) رئیس‌جمهور فرانسه، از «محمد بن‌سلمان» (راست) ولی‌عهد سعودی، در کاخ «الیزه» در پاریس در ماه آوریل سال ۲۰۱۸. فرانسه از طریق کشورهایی مانند عربستان و امارات، سعی دارد ضمن تأمین منافع اقتصادی‌اش، در امور خاورمیانه نیز دخالت کند. (+)

نشانِ افتخاری برای مزدوران منطقه

هشت سال پیش، وقتی «محمد بن‌لادن» مدال افتخار «شوالیه» (اولین درجه از بالاترین نشان افتخار فرانسه، یعنی «لژیون دونور[۱]») را از «فرانسوا اولاند» رئیس‌جمهور وقت فرانسه، دریافت کرد، کم‌تر کسی او را می‌شناخت. البته هنوز هم نام او کاملاً در سایه قرار دارد و احتمالاً با بزرگِ خاندانش اسامه بن‌لادن یا دیگر اعضای شجره‌ی ثروتمندش اشتباه گرفته می‌شود. بن‌لادن تحصیلات آکادمیک خود را در پاریس به اتمام رساند. آن زمان به‌تازگی ریاست شورای بازرگانی عربستان و فرانسه را پذیرفته بود[۲]. با گذشت هشت سال و درخشش محمد بن‌لادن در تحکیم روابط اقتصادی فرانسه و عربستان، چند هفته پیش، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، او را به درجه‌ی افسری، که دومین درجه‌ی افتخار فرانسه است، مفتخر کرد. این اتفاق در آخرین روز از سال ۲۰۲۱ و پس از سفر مکرون به کشورهای عربی منطقه، در سکوت کامل خبری، رخ داد. همزمان، ژان-ایو لودریان، وزیر خارجه‌ی فرانسه، به افراد دیگری مانند «محمد بن‌ظاهر المنجد» و «ژان-مارک بودین» نیز، که در تعاملات تجاری ریاض-پاریس همکاری فعال دارند، این نشان را اعطا کرد. جالب این‌جاست که این افراد، کاملاً در پشت پرده فعال هستند و اطلاعات بسیار کمی از آن‌ها در رسانه‌ها منتشر می‌شود.

«محمد بن‌لادن» (تصویر بالا) رئیس «شورای بازرگانی عربستان و فرانسه»، در آخرین روز سال ۲۰۲۱، دومین نشان افتخار «لژیون دونور» را از دست امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، دریافت کرد. (+)

اگرچه نشان افتخار فرانسه یک نشان تشریفاتی است و از لحاظ مالی یا قانونی امتیازِ خاصی برای دارنده‌اش محسوب نمی‌شود، اما دریافت این نشان در سیاست خارجی فرانسه به معنای حمایت دولت از شخص دارنده‌ی این نشان و نشانگر رویکرد او نسبت به چهره‌ها و اتفاقات خارجی است. به عنوان نمونه، خدمات محمد بن‌نایف، ولی‌عهد سابق عربستان و رئیس وقتِ دستگاه اطلاعاتی این کشور، به کشورهای غربی در سال ۲۰۱۶ و همچنین به طور ویژه در بحبوحه‌ی جنگ سوریه، سبب شد تا موفق به دریافت عنوان شوالیه به خاطر «تلاش در مبارزه با تروریسم و افراطیگری» شود. چند ماه بعد نیز سازمان اطلاعاتی آمریکا، سی‌آی‌ای، با اعطای «مدال جورج تِنت»، از او به خاطر فعالیت‌های «ضدتروریستی» و ایجاد «صلح و امنیت» تقدیر کرد.

فرانسوا اولاند (جلوی تصویر، چپ)، رئیس‌جمهور وقت فرانسه، اوایل ماه مارس سال ۲۰۱۶، در پاریس، نشان شوالیه (اولین درجه‌ی «لژیون دونور»، بالاترین نشان افتخار اهدایی در فرانسه، چه نظامی و چه غیرنظامی) را به «محمد بن‌نایف» ولی‌عهد سابق سعودی و رئیس وقت دستگاه اطلاعاتی عربستان، اهدا می‌کند. (+)

با این وجود، رسانه‌ها در قبال این سیاست فرانسه سکوت نکردند و از اولاند، رئیس‌جمهور وقتِ این کشور، به خاطر اعطای نشان افتخار به بن‌نایف انتقاد کردند. انتقاد رسانه‌ها از آن رو بود که محمد بن‌نایف یکی از مسئولان قتل‌عام وحشیانه‌ی شیعیان و خصوصاً «نمر باقر النمر» از رهبران شیعیان عربستان، در ماه ژانویه‌ی همان سال بود[۳]. اما وقتی محمد بن‌لادن، چهره‌ی بانفوذ و پشت پرده‌ی عربستانی، مدال افتخار لژیون دونور را برای دومین بار دریافت کرد، رسانه‌ها سکوت کردند. دلیل این سکوت آن بود که، بر خلاف موردِ بن‌نایف که سیاست پاریس در آن علناً و مستقیماً جنگ‌طلبانه بود، بن‌لادن چهره‌ای اقتصادی و در ظاهر پاک است. با این حال، سؤال این‌جاست که چرا یک چهره‌ی اقتصادی تا این اندازه محبوبِ پاریس واقع شده است؟ آیا سیاستِ فرانسوی‌ها در قبال کشورهای عربی منطقه تغییر کرده، یا قرار است همان سیاست این‌بار در لباس میش پیاده شود؟

«محمد بن‌لادن» تحت پوشش فعالیت‌های اقتصادی و روابط بازرگانی با فرانسه، سیاست‌های این کشور را در قبال عربستان و منطقه‌ی خاورمیانه پیش می‌برد. (+)

منافع اقتصادی فرانسه در فروش تسلیحات نظامی

در پیِ انتشارِ سند چشم‌انداز ده‌ساله‌ی عربستان موسوم به «رؤیه ۲۰۳۰»، برخی از مسئولین عربستانی اخیراً مدعی شده‌اند که این کشور بیش از بیست میلیارد دلار برای تجهیزات نظامی هزینه خواهد کرد[۴]. احتمالاً سهم زیادی از این بودجه نصیب شرکت‌های فرانسوی خواهد شد. حال اگر بیفزاییم که محمد بن‌لادن (دارای نشان درجه‌ی دوم لژیون دونور) مشاور ارشد شرکت‌ نظامی فرانسوی «تالِس[۵]» در عربستان است، سیاست «اقتصادی» پاریس در منطقه کمی شفاف‌تر می‌شود. از سوی دیگر، ژان-مارک بودین، رئیس شبکه‌ی بین‌المللی کمپانی تالس، نیز چند هفته پیش، همزمان با محمد بن‌لادن، نشان شوالیه‌ی لژیون دونور را دریافت کرد.

«محمد بن‌لادن» علاوه بر مدیریت روابط بازرگانی فرانسه با عربستان، مشاور ارشد شرکت نظامی فرانسوی «تالس» در عربستان نیز هست. (+)

در دنیای اقتصاد، این اولین بار نیست که فروشنده‌ای، خریدار و دلالِ خرید را با خود همراه کرده است. جالب است بدانید که محمد بن‌ظاهر المنجد نیز، که نشان افتخار فرانسه را پذیرفت، رئیس بخش مالی «اتحادیه‌ی فرانسه در عربستان» است. مقر اصلی فعالیت المنجد در شهر جده قرار دارد که به لحاظ راهبردی نسبت به ریاض (مقر فعالیت ملک سلمان و محمد بن‌سلمان) فاصله دارد و وی گاهی از آن‌جا قراردادهای مستقلی با شرکت‌های فرانسوی امضا می‌کند. به عنوان مثال، یکی از سِمت‌های متعدد المنجد عضویت در هیأت‌مدیره‌ی شرکت سعودی «خدمات آب‌رسانی کنداسه[۶]» است و اخیراً در همین سِمت طی قراردادی با شرکت فرانسوی «ویولیا[۷]» خواستار راه‌اندازی کارخانه‌ی شیرین‌سازی آب دریا در شهر جده شده است.

فرانسه سومین صادرکننده‌ی بزرگ صنایع نظامی بعد از آمریکا و روسیه است. تنها از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، صادرات ادوات نظامی فرانسه ۷۲ درصد رشد داشته است[۸]. در سوی دیگر، حتی در سال ۲۰۲۰، که همه‌گیری کرونا اقتصاد جهان را تحت تأثیر قرار داده بود، عربستان با صرف ۷۰۳ میلیون دلار، بزرگ‌ترین واردکننده‌ی تسلیحات نظامی از فرانسه بود. جالب است بدانید که اغلب این تسلیحات، راهبردی و در حوزه‌ی رادار، ماهواره‌های ردیاب، سامانه‌های کنترلی و ربات‌های مین‌یاب دریایی بود، و جالب‌تر این‌که بخش بزرگی از این قراردادها سهم شرکت تالس شد. در واقع، به نظر می‌رسد فرانسه درصدد است کشورهای عربی منطقه را از لحاظ دفاعی تجهیز کند، تا در مقابل تهدیدهای گروه‌های مقاومت توانایی مقابله داشته باشند. حمله‌ی پهپادی به تأسیسات نفتی «آرامکو»ی عربستان در سال ۲۰۱۹ و حمله‌ی اخیر انصارالله یمن به چند نفتکش و فرودگاه بین‌المللی ابوظبی، چراغ خطر را برای هم‌پیمانان پاریس در منطقه‌ی خلیج فارس روشن کرده است.

امضای قرارداد تعمیر و نگهداری صنایع هوافضای عربستان با شرکت فرانسوی «تالس» در حاشیه‌ی اولین روز از نمایشگاه هوایی دبی، در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۱ (+)

 

فرانسه و امارات «شریکان جنایت در یمن»

از سوی دیگر، بازوی نظامی فرانسه در منطقه، امارات، عربستان و قطر هستند. بنابراین عجیب نیست که همزمان با سفر اخیر مکرون به امارات، خبرِ فروش هشتاد جنگنده‌ی «رافال[۹]»، ساخت شرکت فرانسوی «داسو[۱۰]»، به قیمت ۱۹ میلیارد دلار، منتشر می‌شود. وزیر دفاع فرانسه پس از عقد این قرارداد مدعی شد که بزرگ‌ترین قرارداد صادرات تسلیحات نظامی تاریخ فرانسه امضا شده است[۱۱]. این ادوات نظامی به طور مستقیم و غیرمستقیم علیه مردم مظلوم یمن و بحرین استفاده می‌شوند، در حالی که فرانسه تلاش می‌کند جنایت‌های خود را پشت پرده‌ی تعاملات تجاری مخفی کند.

شماری از شهروندان اماراتی، اواسط ماه نوامبر سال ۲۰۱۷، از مقابل یک فروند جنگنده‌ی «رافال» ساخت شرکت فرانسوی «داسو» در نمایشگاه هوانوردی دبی در امارات، عبور می‌کنند. امارات  اخیراً با خرید هشتاد فروند جنگنده‌ی رافال به مبلغ حدوداً ۱۹ میلیارد دلار، بزرگ‌ترین صادرات تسلیحات فرانسه را رقم زد. (+)

پیش‌تر، «فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر[۱۲]» طی گزارشی فرانسه و امارات را «شریکان جنایت در یمن» خوانده بود[۱۳]. علاوه بر حملاتی که مستقیماً از سوی پایگاه‌های اماراتی یا سعودی علیه یمن تدارک دیده می‌شود، ابوظبی به «منطقه‌ی خاکستری» فروش تسلیحات نظامی به گروه‌های تروریستی نیز تبدیل شده است. در واقع، فرانسه و امارات تلاش می‌کنند با مدیریت این حوزه‌ی اقتصادی، جنگ در منطقه را هدایت کرده و در عین حال، منافع اقتصادی خود را نیز تضمین کنند. فدراسیون جهانی حقوق بشر در گزارش مذکور خواهان توقف صادرات تسلیحات نظامی به امارات و تشکیل گروه تحقیق و تفحص درباره‌ی صادرات نظامی فرانسه به امارات شد. در این گزارش، فاجعه‌ی یمن با کشتار بیش از ۴۰۰,۰۰۰ انسان، «بزرگ‌ترین فاجعه‌ی بشری» خوانده شده و امارات و فرانسه شریکان این جنایت توصیف شده‌اند.

جلد گزارش «فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر» که درباره‌ی شراکت فرانسه و امارات در جنایات جنگی در یمن توضیح داده است (+)

 

نفوذ در منطقه بدون آلوده شدن دست

با همه‌ی این‌ها، نفوذ اقتصادی فرانسه در منطقه صرفاً منحصر به فروش تسلیحات نظامی نیست. سیاست‌های پاریس در منطقه از طریق هم‌پیمانان عربی‌اش در پوشش همکاری‌های اقتصادی اجرا می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان به خانم «فیروز ویلین» هنرمند و مجموعه‌دار برنده‌ی مدال افتخار لژیون دونور، اشاره کرد. ویلین رئیس «انجمن دوستان دانشگاه سوربن در ابوظبی» است. «ژان-پل ویلین»، همسر ویلین، که او نیز نشان لژیون دونور را به سینه دارد، بیش از بیست سال رئیس بخش راهبردی «صندوق سرمایه‌گذاری ابوظبی» بوده است. این زوج یکی از عوامل اقتصادی پاریس در منطقه‌ی خلیج فارس محسوب می‌شوند.

«ژان-پل ویلین» (راست) بیست سال رئیس بخش راهبردی «صندوق سرمایه‌گذاری ابوظبی» بوده و همسرش «فیروز ویلین» (چپ) رئیس «انجمن دوستان دانشگاه سوربن در ابوظبی» است. هر دو برنده‌ی نشان افتخار «لژیون دونور» فرانسه و از عوامل نفوذ اقتصادی این کشور در منطقه‌ی خلیج فارس هستند (+)

دقیقاً به همین شکل، خانواده‌ی «کاپلان» («دافنه» و «توماس») نیز که هنرمند و هنردوست هستند[۱۴]، در فعالیت‌های اقتصادی منطقه مشارکت فعال دارند. «توماس کاپلان» که یک تاجر، هنرمند و فعال اجتماعی آمریکایی است، روابط بسیاری خوبی با پاریس دارد. وی همچنین با حمایت ابوظبی از گروه‌های فشار متعددی مانند «پروژه‌ی مقابله با افراطیگری[۱۵]» و «اتحاد علیه ایران هسته‌ای[۱۶]» حمایت مالی کرده است. برخی از مؤسسه‌های کاپلان، مانند «ائتلاف بین‌المللی حمایت از میراث در مناطق جنگی[۱۷]» تحت حمایت مالی مستقیم محمد بن‌زاید، ولی‌عهد ابوظبی، و اولاند و مکرون، رؤسای‌جمهور فرانسه، هستند. کاپلان اکنون از «پروژه‌ی دموکراسی در ترکیه[۱۸]» و «عدالت برای کردها[۱۹]» حمایت می‌کند. 

«توماس اس. کاپلان» (تصویر بالا) مجموعه‌دار ثروتمند آمریکایی، و همسرش «دافنه کاپلان»، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خصوصی نقاشی‌های هلندی متعلق به قرن هفدهم میلادی را در اختیار دارند. تصویر بالا، توماس کاپلان را در کنار تعدادی از این نقاشی‌ها نشان می‌دهد که ماه فوریه‌ی سال ۲۰۱۷ در موزه‌ی «لوور» پاریس به نمایش گذاشته شده‌اند (+)

اگرچه تعامل پاریس با هم‌پیمانان عربی‌اش در ریاض، دوحه و ابوظبی مستقیم است، اما با تأثیرگذاری غیرمستقیم بر اهدافی مانند بیروت، دمشق، بغداد و حتی تهران، قصد مشارکت حداکثری در فضای منطقه را دارد. به عنوان نمونه، چند سال قبل، عربستان با حمایت آمریکا قول مساعدتی سه میلیارد دلاری به بیروت داد تا بتواند از شرکت تالس بالگرد سبک و ادوات نظامی-مخابراتی خریداری کند. اما با تغییر شرایط منطقه، تشنج در روابط ریاض-تهران و نفوذ حزب‌الله در این کشور، این تعهد، نیمه‌کاره رها شد[۲۰]. اکنون که لبنان با بحران اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، فرانسه و عربستان مجدداً به فکر نفوذ در این کشور افتاده‌اند. حدود یک ماه پیش، رئیس‌جمهور فرانسه و ولی‌عهد سعودی در تماس مشترکی که با نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان، داشتند، درباره‌ی رفع بحران بیروت هم‌اندیشی کردند.

شبکه‌ی‌ اقتصادی فرانسه در کشورهای عربی منطقه به قدری وسیع است که در برخی موارد، به نوعی بده‌بستان تبدیل شده است. به عنوان مثال، سازمان غیردولتی و حامی محیط‌زیست «پانترا» به طور مستقیم تحت حمایت محمد بن‌سلمان، ولی‌عهد سعودی، است و به «انجمن صلح پاریس» کمک مالی کرده است. حدود دو سال پیش که پرونده‌ی حامیان محیط‌زیست در ایران جنبه‌ی امنیتی پیدا کرد، سروکله‌ی توماس کاپلان نیز به عنوان واسط امنیتی آمریکا در پروژه‌های زیست‌محیطی ایران، پیدا شد [جزئیات بیش‌تر]. رسانه‌ها نوشتند «پول‌های کاپلان در جهان چرخید و بالأخره دغدغه‌های سیاسی و زیست‌محیطی او با یک‌دیگر تلاقی پیدا کرد[۲۱].»

اسم «توماس کاپلان» اخیراً در گزارش‌های مربوط به جاسوسی در ایران تحت پوشش حمایت از محیط‌زیست و یوزپلنگ ایرانی مطرح شد [جزئیات بیش‌تر] (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› اتحاد مؤسسات محیط‌زیستی با اسرائیل برای «به زانو درآوردن ایران بدون حمله نظامی»

›› برنده جایزه کاپلان چه نقشه‌ای برای یوزپلنگ ایرانی دارد

به نظر می‌رسد سیاست پاریس در غرب آسیا و حوزه‌ی خلیج فارس وارد لایه‌های عمیق‌تر و جدی‌تری شده است. از یک سو، فروش مستقیم و غیرمستقیم تسلیحات نظامی به متحدان عربی و گروه‌های تروریستی سود کلانی برای این کشور به بار آورده، و از سوی دیگر، این تعاملات تجاری باعث گسترش نفوذ آن‌ها در منطقه شده است. این در حالی است که پوشش تجاری و اقتصادی، توجیه خوبی برای دوری از چالش رسانه‌ها و رسوایی جنایات فرانسه در این منطقه است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «هانس گروندبرگ» فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن، بر اهمیت آتش بس توافق شده بین صنعاء و ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی تاکید کرد.

گروندبرگ در بیانیه‌ای که روز چهارشنبه  دفترش منتشر کرد، گفت: آتش‌بسی که هفته گذشته به اجرا گذاشته شد، اولین آتش‌بس در یمن در شش سال گذشته، نشان‌دهنده «لحظه‌ای ارزشمند است، اما در عین حال در خطر است».

وی افزود: این آتش بس پنجره کوچکی را باز خواهد کرد؛ اما این مهم است که می توان از طریق آن مسیری را بر خلاف مسیر دشوار موجود آغاز کرد و باید تاکید کنیم که تکیه به توافق آتش‌بس برای حمایت از یمنی‌ها در دستیابی به صلح مسئولیت مشترکی است که بر عهده همه طرف‌ها و کشورهای منطقه، سازمان ملل و جامعه بین‌المللی است.

گروندبرگ با تاکید بر اینکه موفقیت بسیاری از گام‌های بعدی به این طرف‌ها بستگی دارد، گفت: توافق آتش‌بس بدون حمایت این طرف‌ها امکان پذیر نبود و امیدواریم که کشورهای عضو دائم شورای امنیت، عربستان سعودی  و عمان از طرح سازمان ملل حمایت بزرگی به عمل آورند.

گراندبرگ بر لزوم مشارکت همه طرف‌ها با حسن نیت، سازنده و بدون پیش‌شرط در یک گفت‌وگوی واقعی برای پایان دادن به درگیری تاکید کرد و هشدار داد که اقدام مشترک بین طرف‌های درگیر برای دستیابی به صلح مستلزم اراده سیاسی واقعی است.

وی ادامه داد: «مایلم متذکر شوم که این آتش‌بس مهم، اما شکننده است و ما باید مطمئن شویم که از این فرصتی که آتش‌بس در اختیار ما قرار می‌دهد به بهترین شکل ممکن برای پایان دادن به درگیری‌ها استفاده کنیم. این دو ماه آزمونی برای تعهد طرفین در دستیابی به یک راه حل مسالمت آمیز برای مناقشه خواهد بود که اولویت‌ها و نیازهای مردم یمن را برجسته می‌کند.

فرستاده ویژه سازمان ملل به یمن سیزدهم فروردین از آغاز آتش‌بس دو ماهه با توافق همه طرف‌ها در یمن خبر داد.

به گفته وی آتش بس بین صنعاء و ائتلاف سعودی به اجرا درآمده و به موجب آن همه عملیات‌های نظامی برای مدت دو ماه متوقف می‌شود. این توافق در صورت موافقت طرفین، قابل تمدید است.

تاکید نماینده سازمان ملل بر اهمیت آتش بس در حالی است که «عصام یحیی المتوکل»، سخنگوی شرکت نفت یمن اعلام کرد که ائتلاف سعودی آتش‌بس دوماهه یمن را در آب‌ها نقض کرده است. وی تاکید کرد: با نادیده گرفتن و نقض آتش‌بس سازمان ملل، ائتلاف متجاوز کشتی امدادی دیتونا حامل دیزل را توقیف و خودسرانه آن را به مجاورات سواحل جیزان هدایت کرده است.

سخنگوی شرکت نفت یمن همچنین اعلام کرد: در راستای در تنگنا قرار دادن ملت یمن و نقض آشکار آتش بس اعلام شده، ائتلاف دشمن کشتی دیتونا را با وجود داشتن مجوز سازمان ملل توقیف کرد.

منابع محلی و نظامی در استان‌های مختلف یمن از ۱۳۷ مورد نقض آتش‌بس از جمله حملات هوایی، توپخانه‌ای و تیراندازی با سلاح سبک از سوی ائتلاف سعودی و شبه‌نظامیان دولت منصور هادی با گذشت چهار روز از اعلام آتش‌بس دو ماهه خبر دادند.

همچنین منابع خبری بامداد پنجشنبه گزارش دادند، ائتلاف سعودی طی ۲۴ ساعت گذشته ۱۱۶ بار آتش‌بس در استان الحدیده را نقض کرده است.

عربستان سعودی از ششم فروردین ۹۴ در قالب ائتلافی از چند کشور عربی از جمله امارات و با کمک و چراغ سبز آمریکا و حمایت رژیم صهیونیستی، حملات گسترده‌ای را علیه یمن – فقیرترین کشور عربی- آغاز کرد.

برخلاف انتظار سعودی‌ها، حملات آنها به سپر محکم مقاومت ملت یمن برخورد کرد و بعد از هفت سال پایداری و ضربات دردناک یمنی‌ها به عمق اراضی سعودی‌ها، بویژه تاسیسات آرامکو، ریاض به ناچار تن به آتش بس به امید خروج از باتلاق جنگ یمن داد.