آستارا

به گزارش مجاهدت از مشرق، مهدی صفری در جمع خبرنگاران با اشاره به سفر اخیر وزیر خارجه روسیه به تهران و اراده دو کشور برای گسترش تعاملات تجاری و بازرگانی با یکدیگر گفت: ما با روسیه در حوزه‌های تجارت، ترانزیت، انرژی و … همکاری‌های خوبی داریم. در بخش تجارت تلاش داریم که سقف روابط دو کشور در این حوزه را به پنج میلیارد دلار برسانیم، در مورد انرژی نیز در حوزه سوآپ نفت و گاز در حال همکاری با یکدیگر هستیم.

وی همچنین با بیان اینکه در بخش ترانزیت نیز قرار است برای گسترش همکاری‌های دو کشور در این زمینه یک هیئت بلندپایه‌ای به روسیه سفر کند، افزود: در حال حاضر از طریق کریدور شمال – جنوب، کالاهایی از هند به سمت آسیای مرکزی، روسیه و قفقاز ترانزیت شده و تلاش بر این است که حجم ترانزیت در این حوزه از ۱۵ میلیون تن به ۲۰ میلیون تن در سالجاری ارتقا پیدا کند.

این دیپلمات ارشد کشورمان در بخش دیگری از گفتوگوی خود با خبرنگاران با بیان اینکه روسیه در مورد مصالح ساختمانی تقاضاهای زیادی دارد و در این زمینه لیستی را ارائه داده است، خاطرنشان کرد: انشاءالله قرار است تیمی به آنجا اعزام شود که در این ارتباط و موضوع صادرات این مصالح با مقامات روسیه رایزنی و گفتگو کند.

صفری همچنین به موضوع غلات نیز اشاره کرد و گفت: قرار است از اول ماه ژوئن سهمیه مشخص شده در مورد غلات برداشته شود. ما قراردادهای خوبی با روسیه در حوزه غلات بسته‌ایم و فکر می‌کنیم که سقف تعامل دو کشور در حوزه غلات از جمله گندم، جو و دانه‌های روغنی به پنج میلیون تن برسد.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه همچنین در مورد سرنوشت وام پنج میلیارد دلاری که روسیه قرار بود به ایران برای توسعه نیروگاه‌ها ارائه دهد، گفت: این مربوط به سابق است، در دو مورد این موضوع اجرایی شده از جمله در حوزه راه‌آهن اینچه‌برون به گرمسار و همچنین نیروگاهی که در بندرعباس است، دو نیروگاه دیگر یکی در اهواز و یکی دیگر در منطقه دیگر در جهت تصویب در روسیه قرار دارد و در مورد مابقی هم‌ طرح‌هایی در این زمینه در حال معرفی است.

وی همچنین در مورد راه‌آهن رشت – آستارا نیز گفت: در این زمینه قرار است کار دوجانبه و یا سه‌جانبه‌ای صورت بگیرد. قرار است آقای لاورف در سفر به آذربایجان با مقامات آذربایجانی برای همکاری در این طرح صحبت کند و اگر به نتیجه برسد به صورت سه‌جانبه پیگیری می‌شود و اگر آذربایجان تصمیم برای همکاری نداشته باشد طرح به صورت مشترک از سوی ایران و روسیه دنبال می‌شود.

صفری همچنین در مورد فازهای دوم و سوم نیروگاه هسته‌ای بوشهر که دچار مشکلات مالی بود و مسائل مرتبط با آن گفت: در سفر معاون نخست‌وزیر روسیه به تهران تصمیم بر این گرفته شد که در قالب صادراتی که ما به آنجا داریم و به صورت تهاتر بدهی که وجود دارد پرداخت شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، خبرگزاری رسمی جمهوری آذربایجان ( آذرتاج ) در گزارش مبسوطی درخصوص روابط دو کشور همسایه آذربایجان و ایران، آن را ارتقاء در سطح مشارکت راهبردی توصیف کرد.

در مشروح این گزارش به شرح زیر آمده است:

الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان: مردم ما مردمانی برادر هستند. ما قرن‌ها در کنار هم  زندگی کرده‌ایم. روابط نیز بسیار گسترده است. مردم ما با تاریخ مشترک و فرهنگ مشترک متحد شده‌اند. این مبنای بسیار مهمی برای گسترش روابط است. ما تاریخ مدرن روابط دوجانبه را بر این اساس می‌نویسیم.

آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران: روابط جمهوری آذربایجان و ایران تنها روابط همسایگی نیست، روابط قلبی ماست، قلب مردم دو کشور با هم می‌تپد.

این دیدگاه‌های سران کشورها موید آن است که روابط آذربایجان و ایران ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد. مردم دو کشور قرن‌ها در کنار هم زندگی کرده‌اند. پیوندهای اقتصادی، تجاری، علمی و فرهنگی مردم آذربایجان و ایران را در طول تاریخ متحد کرده است.

پس از برقراری استقلال آذربایجان، ایران ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ استقلال آذربایجان را به رسمیت شناخت. در دوران معاصر پایه همکاری بین دو کشور مستقل توسط حیدر علی اف رهبر ملی آذربایجان گذاشته شد.

پس از روی کار آمدن رهبر بزرگ حیدر علی اف در آذربایجان در سال ۱۹۹۳، سیاست همسایگی و همکاری با ایران در پیش گرفته شد که روابط را عادی کرد و آن را به مرحله توسعه رساند. حیدر علی اف در سفر خود به ایران در اوت ۱۹۹۲، زمانی که ریاست مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان را بر عهده داشت، با آیت الله سید علی خامنه ای رهبر عالی و دیگر مقامات ایران گفت وگو کرد. در این سفر موافقت نامه‌هایی در زمینه کمک‌های جمهوری اسلامی ایران به جمهوری خودمختار نخجوان در زمینه‌های مختلف و همکاری بین طرفین به امضا رسید.

امروزه روابط تاریخی و فرهنگی ما بر اساس احترام و دوستی متقابل در قالب دوجانبه، در سطح منطقه و در سازمان‌های بین المللی در حال توسعه است. اراده سیاسی روسای جمهور دو کشور عامل اصلی توسعه روابط فیمابین می‌باشد.

در جریان سفر الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان به ایران در ۹ آوریل ۲۰۱۴، طرفین یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ورزش و جوانان، تفاهم نامه همکاری در مدیریت اضطراری، یادداشت تفاهم در مورد هواشناسی و موارد مرتبط را امضاء کردند. توافقنامه ساخت و بهره برداری از نیروگاه های برق آبی اردوباد و مارازاد امضا شد.

همچنین در تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۱۶، دولت جمهوری آذربایجان و دولت جمهوری اسلامی ایران توافقنامه  ادامه ساخت، بهره برداری منابع انرژی و آب نیروگاه های برق آبی خداآفرین و قیز قلعه سی بر روی رودخانه ارس را امضاء کردند. بر اساس این توافقنامه ۵۰ درصد از سهام هر دو سد خداآفرین و قیز قلعه سی متعلق به آذربایجان و ۵۰ درصد دیگر متعلق به ایران است.

میان  جمهوری آذربایجان و ایران ۷۶۵ کیلومتر مرز وجود دارد که امکان تعمیق روابط را فراهم می کند. از این نظر همکاری در حوزه حمل و نقل می‌تواند نمونه‌ای برای سایر کشورها باشد. بنابراین، هر دو کشور در اجرای پروژه‌ای با اهمیت بین المللی مانند کریدور حمل و نقل بین المللی شمال – جنوب همکاری می‌کنند.

بزرگراه‌ها و راه آهن‌های ورودی به این کریدور اتصال آسیا و اروپا، از آذربایجان و ایران می‌گذرد. این امر پتانسیل ترانزیتی و نقش ایران و آذربایجان را در حمل و نقل بین المللی کالا افزایش می‌دهد. کالاهای جنوب شرق آسیا و کشورهای حوزه خلیج فارس وارده به بندر چابهار ایران در دریای عمان و بندرعباس در خلیج فارس از طریق آذربایجان حمل می‌شود. همکاری باکو و تهران در این زمینه تصادفی نیست.

کریدور حمل و نقل بین المللی شمال – جنوب بیش از ۴۰ کشور را با جمعیتی حدود ۸۰۰ میلیون نفر اروپا و آسیای جنوب شرقی با جمعیت بیش از ۲ میلیارد نفر به هم متصل می‌کند. ایجاد خطوط حمل و نقل بین این بازارهای بزرگ از طریق آذربایجان و ایران، مرحله جدیدی در توسعه اقتصادی هر دو کشور است.

به گفته کارشناسان بین المللی، گردش تجاری بین آسیا و اروپا در ۱۰ سال آینده از ۲۰۰۰ میلیارد دلار فراتر خواهد رفت. این مقادیر زیاد محموله با میلیاردها تن اندازه گیری خواهد شد. اگر ۱۵ درصد از محموله‌های حمل شده بین دو قاره از طریق این کریدور حمل شود، آذربایجان و ایران سالانه ۲.۵ میلیارد دلار یا ۳ میلیارد دلار درآمد ترانزیتی دریافت خواهند کرد.

بخش قزوین – رشت خط ریلی قزوین – رشت – آستارا (ایران) – آستارا (آذربایجان) که اساس کریدور را تشکیل می‌دهد، مدتی پیش راه‌اندازی شده است. کار در قسمت رشت – آستارا در حال انجام است.

از ترمینال آستارا تا مرز ایران به طول ۸.۳ کیلومتر خط آهن تک خط و پل ریلی بر روی رودخانه آستارا احداث شده است. همزمان ساخت ترمینال راه آهن و پایانه‌های بار در مساحتی ۳۵ هکتار در آستارا (ایران) در حال انجام است. اگرچه در دو سال اخیر مرزهای بین کشورهای جهان به دلیل شیوع بیماری کووید-۱۹ بسته شده است، اما مرزهای جمهوری آذربایجان و ایران بسته نشده و حمل و نقل بار ادامه داشته است.

صفحه جدیدی در روابط دو کشور پس از دیدار الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان با ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در عشق آباد در نوامبر سال گذشته گشوده شد.

در این نشست موضوعات تشکیل کریدور شمال – جنوب و زنگزور از خاک ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در همین روز “توافقنامه تعیین شرایط ترانزیت گاز طبیعی از خاک جمهوری اسلامی ایران” امضاء شد. بر اساس این سند، آذربایجان از ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان از طریق ایران دریافت می‌کند.

تصادفی نیست که در نتیجه آن نشست، در ۱۱ مارس سال جاری، جمهوری آذربایجان و ایران یادداشت تفاهمی در مورد ایجاد خطوط ارتباطی جدید بین منطقه اقتصادی زنگزور شرقی آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان (NAR) از طریق ایران ، امضا کردند. بر اساس این سند، در مجموع چهار پل بر روی رودخانه ارس شامل دو پل جاده ای و  (دارای گذرگاه عابر پیاده) و دو پل ریلی و زیرساخت‌های ارتباطی و تامین انرژی احداث می‌شود.

روابط نزدیک تاریخی آذربایجان و ایران در حوزه فرهنگی و انسانی در حوزه اطلاع رسانی نیز مشاهده می‌شود. همکاری خبرگزاری‌های رسمی آذرتاج و ایرنا نقش مهمی در همکاری در این زمینه ایفا می‌کنند. توافقنامه همکاری بین آذرتاج و ایرنا در ۵ آوریل ۲۰۱۱  در باکو امضاء شد. امضای این توافقنامه یک مبنای حقوقی محکم برای همکاری نزدیک بین دو رسانه برجسته کشورهای دوست ایجاد کرد.

خبرگزاری های ملی دو کشور در قالب نهادهای بین المللی رسانه‌ای نیز همکاری نزدیک دارند. یکی از این سازمان‌ها، سازمان خبرگزاری های آسیا و اقیانوسیه (OANA) است. چهل و سومین نشست کمیته اجرایی OANA در سپتامبر ۲۰۱۸ به عنوان بخشی از ریاست AZERTAC بر سازمان خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه در تهران برگزار شد. در این نشست که در ایران برگزار شد، مسائل مربوط به حمایت اطلاعاتی برای توسعه روابط دو کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

تا به امروز بیش از ۱۵۰ سند بین دو کشور امضاء شده است، ۲۴ همایش و نشست تجاری برگزار شده است. حجم تجارت از مرز ۵۰۰ میلیون دلار گذشت. اعتماد متقابل انگیزه مثبتی به همکاری در زمینه سرمایه گذاری داده است. کارآفرینان ایرانی ۳.۵ میلیارد دلار در کشورمان سرمایه گذاری کرده اند.

در حال حاضر ۱۶۱۴ شرکت ایرانی در آذربایجان در صنعت، ساختمان، خدمات، تجارت، حمل و نقل، کشاورزی و سایر زمینه‌ها فعالیت می‌کنند. بهره برداری موفقیت آمیز کارخانه خودروسازی خزر در منطقه صنعتی نفتچالا نمونه بارز مشارکت سرمایه گذاری مثمر ثمر است و زمینه مساعدی را برای اجرای طرح‌های جدید ایجاد می‌کند.

تعداد گردشگرانی که از ایران به آذربایجان سفر می‌کنند چندین برابر شده است. با توجه به تعداد اتباع خارجی که از طریق “آسان ویزا” ویزا دریافت می‌کنند، اتباع ایرانی پیشتاز هستند. از اول دسامبر ۲۰۱۹، روادید شهروندان ایرانی که به جمهوری خودمختار نخجوان سفر می‌کنند،  لغو شد.

ارتش سرافراز آذربایجان در طول جنگ ۴۴ روزه مناطق مرزی با ایران را نیز از اشغال ارمنستان آزاد کرد که فرصت‌هایی برای گسترش روابط دو کشور ایجاد کرد. الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در دیدار از منطقه مرزی آزاد شده، مرز آذربایجان و ایران را مرز دوستی و برادری خواند. قرار شد تعدادی از شرکت‌های ایرانی در بازسازی قره باغ مشارکت کنند.

با توجه به همه این موارد ذکر شده می‌توان گفت روابط ایران و آذربایجان مبتنی بر اعتماد متقابل، احترام و صمیمیت است. همه اینها بیانگر آن است که همکاری بین دو کشور همسایه و دوست تعمیق خواهد یافت و به سطح مشارکت راهبردی خواهد رسید.