قرائت نادرستی از تئاتر دینی وجود دارد/ ادیان‌الهی از تئاتر برای ترویج دین استفاده می‌کنند
محمود فرهنگ دبیر جشنواره تئاتر صاحبدلان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، با بیان اینکه دبیرخانه این رویداد از خردادماه ۱۴۰۳ آغاز به کار کرده هست، اظهار داشت: امسال در سیزدهمین دوره توجه جدی جشنواره تئاتر صاحبدلان به چند بخش صحنه‌ای، خیابانی، پژوهش و بین‌الملل داشته‌ایم؛ امسال برخلاف سال‌های گذشته ما «رادیو تئاتر» را اضافه کردیم که از سراسر کشور آثاری را تولید و برای ما ارسال می‌کردند و هیئات انتخاب آثار را می‌دید و برگزیدگان مشخص و اجرا می‌رفتند.
دبیر جشنواره تئاتر صاحبدلان تصریح کرد: امسال قرار شد ما در بخش صحنه‌ای و خیابانی و بین‌الملل جدی‌تر نگاه داشته باشیم لذا امسال در بخش بین‌الملل ۴۵۰ کار به دبیرخانه رسید که بخش‌های مهمی از آثار صحنه‌ای و خیابانی هستند. همچنین در بخش پژوهش هم کار‌هایی را در حوزه تئاتر دینی با موضوعات قرآنی خواهیم داشت که از بخش‌های مهم جشنواره صاحبدلان هست و هرساله این مسابقه برگزار می‌شود و بیشترین جایزه در این بخش اختصاص داده می‌شود. هرسال در این بخش جشنواره سه برگزیده اول، دوم و سوم داریم و تلاش داریم آثار را به چاپ برسانیم.
۱۰ پرتره مونولوگ از شهدا در تئاتر صاحبدلان
وی از ترجمه شش نمایشنامه دینی به زبان انگلیسی خبر داد و گفت: این آثار چنین قابلیتی را دارند که حتی در کشورهای غیر شیعه هم اجرا داشته باشند لذا موضوعات این آثار اکثراً موضوعات جهانی هست. ملاصدرا، سلمان فارسی و دیگر آثاری که سال‌های گذشته خیلی مورد وثوق بوده هست مثل نمایش «دلدار» از دکتر حسین نوری و تاریخ اندلوس از جمله آثاری هست که ترجمه شده هست. امسال در بخش صحنه‌ای حدود ۲۸ کار در بخش متن انتخاب شده هست و حدود ۶۱ فیلم هم مورد بازبینی قرار گرفت و آثاری از میان آنها انتخاب شد تا در سالن‌هایی در سراسر کشورمان به اجرا بروند. در این بخش برخی استان‌ها مانند گیلان، کرمانشاه، پیشتاز بودند و اکثرا کسانی هستند که سال‌هاست در حوزه تئاتر دینی تجربه می‌کنند و تبحر لازم را در زمینه نمایش‌نامه‌نویسی و کارگردانی دارند.
فرهنگ، به بخش خیابانی این جشنواره پرداخت و گفت: در این بخش ۱۷ اثر انتخاب شده هست؛ بخش دیگری که امسال به بخش صحنه‌ای پیوست، بخش پرتره‌نگاری بود که می‌توانست شامل موضوعات مذهبی، دینی، قرآنی و شخصیت‌های تاریخ اسلام و برخی از شهدای دفاع مقدس را شامل شود. این بخش به‌صورت مونولوگ هست یعنی در بخش مونولوگ که با یک بازیگر اجرا می‌شود، امکان اجرای آن وجود دارد که ۱۰ کار در بخش انتخاب شده هست.
صاحبدلان به دنبال ارتقاء سطح کیفی نمایش‌های دینی هست
دبیر جشنواره تئاتر صاحبدلان ادامه داد: هیئات انتخاب ما امسال از تهران اثری انتخاب نکردند، چون ترافیک اجرا در سالن‌های تئاتر شهر و حافظ و دیگر سالن‌ها زیاد هست و البته نسبت هزینه‌هایی که ما درنظر گرفته‌ایم با بودجه‌ای اجرای این نمایش‌ها تنظیم نیست بخاطرهمین ما یک کار از پرند، یک کار از دماوند و پردیس انتخاب کردیم.
وی عنوان کرد: اگر تمام جشنواره‌های استانی و ملی و بین‌المللی را درنظر بگیریم، همگی رقابت می‌کنند یعنی تلاش هنرمند برای دیده شدن در مقابل هیئات داوران هست درحالی که ما در این رویداد تلاش داریم به هنرمند بگوییم شما برای دیده شدن اثر و مخاطب و مخاطب‌یابی و ارتقاء اطلاعات دینی و تئاتر کار کن؛ جشنواره تئاتر مقاومت هم امسال چنین رویکردی به آثار خود داشت و ابتدا کار‌ها را برای اجرا به مناطق خودشان فرستاد و سپس تجلیل و تقدیر خواهد کرد؛ بنابراین شاید از نظر خیلی از مسوولین در حوزه تئاتر بیشتر توجه به زرق و برق و برگزاری مسابقات و داوری و شور و هیجان اختتامیه باشد درحالی که جشنواره‌های دارای مسابقه مثل برق و باد می‌گذرند و برگزیدگان تجلیل و دیگران رها می‌شوند یعنی ما فقط برای داوری هزینه می‌کنم نه برای مخاطب لذا مخاطب مهم نیست و این روند چهل ساله تئاتر ما نشان داده هست که وقتی یک هنرمند در یک رویداد بین‌المللی حضور پیدا می‌کند پس از تجلیل کاری ندارد، اما ما چنین رویکردی نداریم بلکه گفتگو می‌کنیم و اشکالات را به لحاظ تکنیکی، متن و درام متذکر می‌شویم.
فرهنگ خاطرنشان کرد: ما در سال‌های گذشته یک تیم داوری را به استان‌ها اعزام می‌کردیم و کارشناس در کنار گروه قرار می‌گرفت تا سطح کار را بالا ببرد و این تاثیرات مثبتی بر هنرمند و تئاتر استان داشت. بلاخره ما باید از نظر علمی هم تاثیر داشته باشیم هرچند جشنواره‌ها فرصت و مجال چنین رویکرد‌هایی را ندارند درحالی که ما به اندازه توان مالی‌مان کار‌هایی را برای اجرا انتخاب می‌کنیم و اگر پول بیشتری داشته باشیم در هر بخش ۳۰ کار را برای اجرای عمومی حمایت می‌کنیم.
بودجه‌های تئاتر نحیف و ضعیف‌تر می‌شود
دبیر جشنواره تئاتر صاحبدلان با اشاره به این نظریه که «تئاتر از ابتدا دینی بوده هست»، گفت: دین مورد نظر ما الهی هست که خداوند برای انسان‌ها فرستاده هست نه دین‌های دست‌ساز بخاطرهمین ما تلاش می‌کنیم در حوزه‌هایی که پشتوانه تئاتر صاحبدلان هست، پژوهش داشته باشیم. ما در سال‌های ۱۳۸۰ کار‌های مانند «سلمان»، «ملاصدرا»، «یحیی»، «اندلوس» و «حر» و دیگر تولیدات فاخر مانند «خواجه نصیرالدین طوسی» و «بلال حبشی» را انجام دادیم که مورد حمایت صاحبدلان بود، اما رفته رفته بودجه‌های تئاتر نحیف و ضعیف‌تر می‌شود به این جهت ما مجبوریم حمایت از آثار فاخر را کمتر کنیم.
وی به آثار بخش بین‌الملل جشنواره پرداخت، و با بیان اینکه سال گذشته در بخش بین‌الملل امسال ۶۵ اثر به دست ما رسید، چون اوضاع جهان بهتر از امروز بود، گفت: امسال و در سال ۱۴۰۳ ما در این بخش ۷ کار را مدنظر داشتیم که چند کار از آفریقا بود؛ البته در این بخش محدودیت‌هایی وجود دارد و چند کار از عراق و لبنان و کردستان و قرقزیستان و تونس و ارمنستان وجود دارد. در بخش پشتوانه تئاتر صاحبدلان که سال ۱۳۹۰ با دکتر ناظرزاده کرمانی گفت‌وگویی انجام دادیم که چنین حرکتی صورت گرفته هست، چگونه می‌توانیم از تاریخ و زندگی‌نامه شهدا اقتباس کرد لذا جلسات و گفتگو‌هایی در این زمینه انجام دادیم و دیدگاه‌هایی نسبت به تاریخ و اقتباس صورت گرفت و آقای ناظرزاده هفت سال زمان گذاشتند و یکی از ارزنده‌ترین کار‌هایی که تصور نمی‌شد، را انجام دادند و کتابی را در ۶ هزار صفحه که شامل بررسی آثار دینی در ۷۰ کشور هست را آماده کرده‌اند.
تئاتر دفاع مقدس جزء گونه‌های نمایش ایمان‌گرای دینی
فرهنگ با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند، چون حکومت جمهوری اسلامی استقرار دارد لذا تئاتر دینی خلق شده هست، گفت: افزود: استاد ناظرزاده کرمانی بخاطر حضور و تدریس در دانشگاه سوربن و سفر‌هایی که به فرانسه داشته هست در ۶ هزار صفحه به این مسئله می‌پردازد و ساختار نمایشنامه ایمان‌گرا را تعریف کرده هست. امروزه وقتی از یک مدیر فرهنگی درباره تئاتر دینی سوال می‌شود، مسائل کلی را مطرح می‌کنند، اما ناظرزاده کرمانی مطرح می‌کنند که در یک اثر تئاتر ایمان‌گرای دینی چه ویژگی‌ها و عناصری وجود دارد که ما می‌توانیم به آن نمایش دینی اطلاق کنیم و ایشان ۸ گونه از نمایش‌های دینی را مطرح می‌کنند و در اخر تاکید می‌کنند که همین تئاتر دفاع مقدس جزء گونه‌های نمایش ایمان‌گرای دینی هست و اولین عنصری که در حوزه ادبیات نمایشی ایمان‌گرای دینی مطرح می‌کنند، این هست که می‌گویند اولین عنصر نمایش دینی «حاجت» هست و ایشان این عنصر حاجت را در ادبیات خودمان بررسی می‌کنند و در میان فلاسفه و پژوهشگران بررسی می‌کنند و در تعزیه و در مشهد اردهال و رفرنس‌های و قصه‌های قرآنی و دین‌های الهی جست‌وجو می‌کند و سپس می‌گوید این یک عنصری هست که اگر در یک اثر این عنصر باشد، این می‌تواند نمایش دینیِ ایمان‌گرا باشد.
دبیر جشنواره تئاتر صاحبدلان خاطرنشان کرد: ناظرزاده کرمانی در این کتاب اثبات می‌کند که دین‌های الهی دیگر در جهان از ما در ترویج دین، پیشتر هستند. مسیحیت این کار‌ها را کرده هست. مسیحیت این قدر فداکاری کرده هست و کسبه آنها جمع شده‌اند و هزینه‌های گروه‌های تئاتر را تامین کرده‌اند تا درباره حضرت مسیح و ابعاد شخصیت ایشان صحبت شود. از طرفی دیگر ادیان الهی هم چنین کرده‌اند درحالی که ما متاسفانه در این زمینه کم‌کاری داریم؛ این مسئله در سینمای ایران هم رقم خورده هست. بخاطر همین چاپ این کتاب یکی از آرزو‌های ماست که بعد از هفت سال مجاهدت ناظرزاده کرمانی که با عشق و علاقه پژوهش عمیق انجام دادند، این کتاب که اکنون در سایه قرار دارد و هنوز به چاپ نرسیده هست و یک دایره‌العمارف نمایش ایمان‌گرای دینی هست که ابعاد پژوهشی و دانشگاهی بسیار عمیق دارد و از سطح علمی سطح بسیار بالایی دارد، متاسفانه بخاطر بودجه چاپ نشده هست. این کتاب می‌تواند پشتوانه قرار گیرد که اگر کسی یک کار دینی انجام داد مورد تمسخر قرار نگیرد و این کتاب اثبات می‌کند اتفاقاً این کار اتفاقا در دنیا جایگاه ویژه دارد.
انتهای پیام/ 121
