احمد الشرع

سرویس جهان مشرق – احمد الشرع، معروف به ابو محمد الجولانی، رهبر سابق گروهک تروریستی تحریر الشام (HTS)، بعد از سقوط دولت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴، با حمایت ترکیه نقش اصلی را در تشکیل دولت جدید در سوریه پیدا کرد و در یک سال گذشته، دولت وی علی‌رغم گفتگوهای ظاهری و همچنین وعده وعیدهای سران غرب به منظور حمایت از وی برای حل مشکلات، اما وضع همچنان بحرانی را تجربه می‌کند.

تحریم‌ها در حال حاضر به شکل ظاهری لغو شده است اما در عمل هیچ یک از کشورهای غربی حاضر به مراوده و همکاری با دولت الجولانی نمی‌باشند. در این میان درگیری‌های داخلی، تجاوزات مکرر رژیم صهیونیستی و وضعیت وخیم اقتصادی، شرایط را برای الجولانی بیش از پیش سخت کرده است.

در این میان چالش‌ها و مشکلاتی که در حال حاضر دمشق را فلج کرده است، یکی از راه‌های پیش روی جولانی، دراز کردن دست دوستی به سمت مسکو و باز کردن دوباره پای روس‌ها به سوریه است. در شرایط فعلی، برای دولت الجولانی برقراری ارتباط با روسیه، به عنوان یکی از قدرت‌های اصلی در منطقه، اهمیت استراتژیک پیدا کرده است.

مسکو نیز به دلیل علاقه خود به منظور ایجاد جای پای محکم در سوریه و بازگشت به این کشور، سیگنال‌هایی را ارسال کرده است که از جمله آن، می‌توان به عدم خطاب کردن گروه‌ک تحریرالشام به عنوان یک گروه “تروریست” اشاره کرد و اینگونه به نظر می‌رسد که مسکو آماده همکاری با دولت الجولانی باشد تا منافع خود را حفظ و نفوذش را در سوریه در برابر رقبایی مانند ترکیه و آمریکا تضمین کند. جولانی نیز متقابلا به این ارتباط نیاز دارد تا در کنار افزایش مشروعیت بین‌المللی خود، هم حمایت اقتصادی و کمک‌های نظامی برای خود جذب کند.

در همین رابطه، در هفته‌های گذشته، هیئتی عالی‌رتبه از وزارت دفاع سوریه به ریاست سرلشکر علی النسین، رئیس ستاد کل، از مسکو بازدید کرد. این هیئت با مقامات روسی دیدار و از یک نمایشگاه تسلیحات بازدید کرد. این امر تأیید کرد که روند احیای روابط بین طرفین، که با سفر اسد الشیبانی، وزیر امور خارجه سوریه به مسکو در اواخر ژوئیه آغاز شد، جدی و استراتژیک است.

تلویزیون سوریه از منابع دیپلماتیک نزدیک به دولت جولانی مطلع شده است که دولت تحریر الشام با توجه به آینده نامشخص تحریم‌های اعمال شده بر نهادهای امنیتی و ارتش که مانع از معاملات تسلیحاتی با نهادهای غربی می‌شود، قصد دارد در ابتدا ارتش را بازسازی کند.

بنابراین، دمشق علاوه بر تمایل به بازگرداندن چندین هواپیمای ساخت روسیه به خدمت و تأمین مهمات برای آنها، برای تهیه قطعات یدکی خودروهای زرهی و تانک‌های ارتش سوریه به روسیه روی آورده است.

این منبع خاطرنشان کرد که دولت سوریه متقاعد شده است که نیروهای SDF (نیروهای قسد) به توافق امضا شده با آن در ۱۰ مارس ۲۰۲۵ عمل نخواهند کرد و این امر می‌تواند به یک درگیری نظامی منجر شود که ترکیه به دلایل سیاسی داخلی یا تمایل به مشروعیت‌زدایی از مداخله بیشتر اسرائیل در امور سوریه، مستقیماً در آن شرکت نخواهد کرد. این بدان معناست که ارتش سوریه باید ابزارهای نظامی بیشتری برای تقویت موقعیت خود در میدان نبرد داشته باشد.

سوریه به دنبال بهره‌برداری از تعهد روسیه به تمامیت ارضی سوریه است. روسیه از اعطای مشروعیت بین‌المللی به تجزیه ایالت‌های شرقی خودداری می‌کند و معتقد است که این تجزیه می‌تواند بعداً به کشورهای دیگر با مذاهب و قومیت‌های مختلف، از جمله روسیه، سرایت کند.

طبق آنچه در محافل سوری شنیده‌ می‌شود، دمشق نمی‌خواهد روسیه احساس کند که دولت سوریه منافع آن را نادیده می‌گیرد، و این می‌تواند آن را به سمت تقویت روابط خود با نیروهای قسد (کردهای سوریه) سوق دهد، به ویژه با توجه به اینکه روسیه یک پایگاه نظامی در قامشلی، در استان حسکه، دارد.

از زمان سقوط بشار اسد در ۸ آگوست ۲۰۲۴، روسیه نیروهای خود را در پایگاه قامشلی افزایش داده است. این کشور برخی از نیروهای مستقر در پایگاه حمیمیم را به آنجا منتقل کرده و استحکامات بیشتری در آنجا ساخته است. این بدان معناست که مسکو حضور خود را در منطقه شرق فرات یا شمال شرقی سوریه حفظ کرده است و در صورت دستیابی به تفاهم بین مسکو و دمشق، می‌تواند به نیابت از دولت جولانی بر نیروهای SDF در میدان فشار وارد کند.

منابع دیپلماتیک که با وزارت امور خارجه روسیه در رابطه با پرونده سوریه همکاری داشتند، به تلویزیون سوریه گفتند که مسکو به دلایل مختلف مشتاق حفظ نفوذ خود در سوریه است، در درجه اول برای حفظ یک بستر مهم به منظور ارتباط با ترکیه و کشورهای عربی، خصوصا عربستان سعودی، قطر و اردن، با توجه به اهمیتی که سوریه برای این کشورها دارد. به گفته این منبع، روسیه همچنین معتقد است که حضورش در سوریه به آن اجازه می‌دهد در صورت لزوم بر اسرائیل فشار وارد کند و آن را به فعالیت دیپلماتیکی سوق دهد که بر غرب و ایالات متحده تأثیر بگذارد، به گونه‌ای که در خدمت منافع روسیه باشد.

این منبع تأیید کرد که جلسات فعلی بین سوریه و روسیه تلاشی برای بررسی امکان تقویت روابط است. به نظر می‌رسد که طرف روسی مطمئن نیست که آیا دمشق در مورد تقویت روابط جدی است یا خیر، و اینکه آیا فقط از این جلسات به عنوان مانوری برای تحریک ایالات متحده به لغو تحریم‌ها، فشار بر رژیم صهیونیستی برای توقف دخالت در امور سوریه و تقویت روابط با واشنگتن استفاده می‌کند یا خیر.

مسکو قصد دارد حداقل دو پایگاه را در سوریه حفظ کند، که اولین آن در قامشلی است. موقعیت خاص این پایگاه به روسیه چندین هدف استراتژیک می‌دهد. اول، نفوذ خود را در منطقه مرزی سوریه و ترکیه حفظ می‌کند، که به معنای حفظ کانال‌های ارتباطی مؤثر با دمشق و آنکارا است. دوم اینکه مسکو می‌تـواند تضمین می‌دهد که با ایالات متحده که پایگاه‌های متعددی در شمال شرقی سوریه دارد، موازنه ایجاد کند.

دومین پایگاهی که روسیه می‌خواهد حفظ کند، پایگاه دریایی طرطوس است که پشتیبانی لجستیکی برای ناوگان آن که در جزیره کریمه مستقر است را فراهم می‌کند و همچنین راه را برای گسترش نفوذ روسیه به سمت دریای سرخ، دروازه کلیدی انرژی به بازار تجارت بین‌المللی را هموار می‌کند.

منابع مذکور خاطرنشان می‌کنند که روسیه احتمالاً در صورت دستیابی به تفاهمات واقعی که منافع مسکو را تضمین کند، با عرضه سلاح به سوریه موافقت خواهد کرد. کرملین حتی ممکن است فراتر رود و در آینده برای سازماندهی مجدد ارتش سوریه اقدام کند تا در صورت تصمیم دمشق برای تقویت روابط استراتژیک با مسکو، اطمینان حاصل کند که ارتش سوریه با روسیه همسوتر خواهد بود.

تا اکتبر ۲۰۲۵، بازسازی روابط دولت جولانی و روسیه در مسیر مثبتی حرکت کرده، اما وضعیت هنوز شکننده است. سفر احتمالی جولانی به مسکو در هفته‌ها یا ماه‌های پیش رو می‌تواند نقطه عطف مهمی در این مسئله باشد، به خصوص اگر توافقات مشخصی در مورد پایگاه‌های نظامی، سرمایه‌گذاری، یا حمایت نظامی از وی امضا شود. برای جولانی، این رابطه بخشی از استراتژی بزرگ‌تر برای تثبیت قدرت است. برای روسیه، همکاری با جولانی راهی برای حفظ نفوذ در غرب‌آسیا و جلوگیری از تسلط کامل ترکیه یا آمریکا بر سوریه است.

به گزارش مجاهدت از مشرق،‌ «گیر پدرسون» فرستاده سازمان ملل در سوریه گفت که این کشور روی «لبه تیغ» قرار دارد و به «اصلاح رویه» نیاز دارد، چراکه درگیری‌های فرقه‌ای و سرعت کند اصلاحات گذار شکننده پس از سرنگونی حکومت «بشار اسد» را تضعیف می‌کند.

پدرسون در گفت‌وگو با روزنامه فایننشال تایمز گفت که فرقه‌گرایی و تلاش‌های دولت نوپا برای انجام دادن اصلاحات قضایی و امنیتی منجر به بروز «نگرانی‌هایی» در سوریه شده که باعث کاهش حسن نیت اولیه نسبت به «احمد الشرع» رئیس هیات حاکمه این کشور شده است.

پدرسن گفت: وضعیت به اندازه‌ای جدی است که روی لبه تیغ قرار دارد. ما همه می‌دانیم که اینگونه تغییرات زمان‌بر است اما او (الشرع) باید آنچه من «اصلاح رویه» می‌نامم را انجام دهد.

به گفته او، سوریه در بدترین سناریو ممکن است «به لیبی تبدیل شود». اظهارات این فرستاده سازمان ملل اشاره به درگیری و نفاقی دارد که لیبی، این کشور شمال آفریقا را پس از سرنگونی «معمر قذافی» دیکتاتور این کشور توسط شورشیان در سال ۲۰۱۱ به تکه‌هایی از مناطق تحت کنترل گروه‌های مختلف تبدیل کرد.

پدرسن در این باره گفت: هیچ کسی نمی‌خواهد این اتفاق بیفتد اما این یک خطر واقعی است.

الشرع برای اصلاحات امنیتی در سوریه آمادگی ندارد

رسانه انگلیسی نوشت: این هشدار جدی تقریبا یک سال پس از آن مطرح می‌شود که الشرع با هدایت گروهی از شورشیان مسلح(هیئت تحریرالشام) بشار اسد را سرنگون کرد و حاکمیت بیش از ۵۰ ساله خانواده او را به پایان رساند.

سوریه یکشنبه گذشته انتخابات پارلمانی برگزار کرد که با وجود این که عمدتا نمادین بود، آزمونی برای تعهد الشرع به یک دوران گذار به نمایندگی از همه گروه‌ها و احزاب محسوب می‌شد.

اما تحریرالشام همچنان نیروی غالب در سوریه است و ایمان سوری‌ها به رهبری این کشور به لیل نبردهایی که نیروهای امنیتی در آن مشارکت داشتند و رنگ و بوی فرقه‌ای به خود گرفت، متزلزل شده است.

در درگیری‌ها میان علویان و جنگجویان وابسته به الشرع حداقل هزار و ۴۰۰ نفر در ماه مارس منطقه لاذقیه کشته شدند. خشونت‌های مشابهی نیز در ژوئیه در استان جنوبی سویدا رخ داد که اعضای جامعه دروزی، قبایل بدوی و نیروهای امنیتی در آن نقش داشتند.

رژیم صهیونیستی نیز که یک نوار مرزی در جنوب سوریه را اشغال کرده است، با انجام دادن حملات هوایی به نیروهای الشرع و وزارت دفاع در دمشق وضعیت را بدتر کرده و اعلام کرد که از دروزی‌های سوریه حمایت می‌کند؛ اقدامی که طبق تحلیل‌ها با هدف تجزیه و تضعیف این کشور همسایه انجام می‌شود.

پدرسن گفت: بسیاری از مردم به من می‌گویند که (این خشونت‌ها) نشان می‌دهد که او(الشرع) نمی‌تواند مردم خود را کنترل کند. آن‌ها از من می‌پرسند این چه پیامی را منتقل می‌کند؟ به نظر من آن‌ها کاملا درک نکرده‌اند که این مسئله برای کل فرایند گذار تا چه اندازه جدی است.

او از سرعت کند ادغام گروه‌های متعدد شورشی سنی که از حمله دسامبر الشرع حمایت کرده بودند و به دولت او وابسته هستند در یک سیستم امنیتی رسمی ابراز تاسف کرد.

فرستاده سازمان ملل معتقد است که الشرع برای انجام دادن اصلاحات امنیتی«آمادگی ندارد».

او افزود: اتفاقی که می‌افتد، این است که همه این گروه‌ها در حال ایجاد قلمروهای تحت کنترل خود در اطراف کشور هستند.

در همین حال، دولت برای اعمال حاکمیت بر بخش‌های وسیعی از کشور با مشکل مواجه است.

اهمیت برقراری عدالت در دوران گذار و جلب اطمینان آحاد مختلف مردم سوریه

فایننشال تایمز نوشت: نیروهای دولتی پس از درگیری‌های ماه ژوئیه از سویدا عقب‌نشینی کردند و این استان را عمدتا منزوی و تحت کنترل احزاب دروزی رها کردند که حاضر به ادغام در دولت جدید نیستند.

در همین حال، نیروهای عمدتا کُرد که توسط ایالات متحده مسلح شده و آموزش دیده‌اند، بخش عمده‌ای از شمال شرق را کنترل می‌کنند.

دولت در ماه مارس با نیروهای دموکراتیک سوریه تحت رهبری کردها توافقنامه‌ای برای ادغام حدود ۶۰ هزار جنگجوی آن در نهادهای دولتی امضا کرد اما کارشناسان می‌گویند پیشرفت چندانی حاصل نشده است و خشونت در سویدا موضع نیروهای دموکراتیک سوریه را سخت‌تر کرده است.

پدرسن در این باره گفت: کاملا مشخص است که الشرع می‌خواهد به کردها حقوق سیاسی‌شان را بدهد اما آنچه در ساحل لاذقه و سویدا اتفاق افتاد موجب عمیق‌تر شدن بی‌اعتمادی شد.

به گفته او، مداخله رژیم صهیونیستی نیز نگرش‌ها در میان دروزی‌ها را تندتر کرده و «ثبات به ارمغان نمی‌آورد.»

این دیپلمات نروژی که از سال ۲۰۱۹ فرستاده سازمان ملل در سوریه بوده است، از الشرع تمجید کرد که گفته بود اجازه خواهد داد یک کمیسیون مستقل سازمان ملل مانند درگیری‌های لاذقیه درباره درگیری‌های سویدا تحقیق کند. الشرع این خشونت‌ها را محکوم کرده بود و چند تن از نیروهای امنیتی نیز بازداشت شدند.

پدرسن گفت که دولت با انتصاب قضات شریعت یا قضات اسلامی از منطقه تحت کنترل تحریرالشام در ادلب به قوه قضائیه به این ناآرامی‌ها دامن می‌زند.

او معتقد است که الشرع باید به سوری‌ها اطمینان بدهد که نگرانی‌های آن‌ها را درک می‌کند تا «شاهد این نباشیم که عوامل مخرب شروع به اقدام علیه او کنند.»

به گفته این فرستاده سازمان ملل، «سوری‌ها باید متقاعد شوند که «این یک شروع جدید است، نه یک رژیم خودکامه.»

به گزارش مجاهدت از مشرق، به گفته چهار منبع آگاه، رویترز گزارش داد که سوریه و اسرائیل در هفته‌های اخیر، پس از ماه‌ها مذاکرات با میانجیگری ایالات متحده در باکو، پاریس و لندن که مذاکراتشان پیش از مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک طی این هفته سرعت گرفت، به توافق بر سر کلیات یک توافق نزدیک شده بودند.

این توافق قرار بود یک منطقه غیرنظامی ایجاد کند که شامل استان سویدا نیز می‌شد.

اسرائیل که ۱۲۰ هزار دروزی در ارتش خود دارد، قصدش را برای محافظت از این جامعه اعلام کرده و به بهانه دفاع از آن، حملات نظامی در سوریه انجام داده است.

در مذاکرات قبلی در پاریس، اسرائیل خواستار باز شدن یک کریدور زمینی به سویدا برای کمک‌رسانی شد، اما سوریه این درخواست را به عنوان نقض حاکمیت خود رد کرد. به گفته مقامات اسرائیلی، یک منبع سوری و یک منبع در واشنگتن که از مذاکرات مطلع هستند، اسرائیل این درخواست را در اواخر مذاکرات دوباره مطرح کرد.

منبع سوری و منبع در واشنگتن تأکید کردند که درخواست مجدد اسرائیل، برنامه‌های اعلام توافق در این هفته را مختل کرده است، در حالی که این مانع جدید قبلاً گزارش نشده بود.

تام باراک، فرستاده ایالات متحده که میانجی مذاکرات بین سوریه و اسرائیل است، روز سه‌شنبه گفت که دو دشمن سرسخت به انعقاد «توافق کاهش تنش» نزدیک شده‌اند که بر اساس آن اسرائیل حملات خود را متوقف می‌کند و سوریه موافقت می‌کند که هیچ ماشین‌آلات یا تجهیزات سنگینی را در نزدیکی مرز با اراضی اشغالی جابجا نکند.

وی اظهار داشت که این گام راه را برای توافق امنیتی که دو طرف در حال مذاکره در مورد آن هستند، هموار می‌کند. یک دیپلمات مطلع از این موضوع گفت که به نظر می‌رسد ایالات متحده «از یک توافق امنیتی به یک توافق کاهش تنش در حال حرکت است.»

احمد الشرع، (ابومحمد الجولانی) رئیس جمهور خودخوانده سوریه در مراسمی در نیویورک، نگرانی خود را از احتمال اخلال در مذاکرات توسط اسرائیل ابراز کرد و گفت: «ما از اسرائیل می‌ترسیم. ما نسبت به اسرائیل نگران هستیم. این موضوع برعکس نیست.»

یک مقام سوری به رویترز گفت که مذاکرات برگزار شده قبل از مجمع عمومی سازمان ملل «مثبت» بود، اما این هفته هیچ مذاکره دیگری با مقامات اسرائیلی انجام نشد.

دفتر نتانیاهو روز چهارشنبه اعلام کرد که پایان مذاکرات جاری «مشروط به تضمین منافع اسرائیل است که از جمله موارد دیگر، غیرنظامی شدن جنوب غربی سوریه و حفظ امنیت و آسایش دروزی‌ها در سوریه را شامل می‌شود.»

به گزارش مجاهدت از مشرق، دوروتی شی سفیر و معاون نمایندگی آمریکا در سازمان ملل روز پنجشنبه در نشست شورای امنیت درباره وضعیت سوریه افزود: همه سوری‌ها شایسته امنیت، ثبات و رفاه هستند و آنها به درستی از رهبران خود انتظار دارند که به این اهداف برسند.

وی اضافه کرد: ما هیچ توهمی در مورد چالش پیش رو نداریم: پس از پنج دهه حکومت بشار اسد، می‌دانیم که بازسازی زمان می‌برد و برخی موانع وجود خواهد داشت.

این دیپلمات آمریکایی گفت: اما برای اینکه رهبران جدید سوریه موفق شوند و حمایت بین‌المللی را حفظ کنند، باید اطمینان حاصل کنند که هر سوری در نحوه اداره کشورش حق اظهار نظر دارد، هر سوری صرف نظر از قومیت یا مذهبش محافظت می‌شود و هیچ گونه تحملی در برابر سوءاستفاده‌ها صرف نظر از مجرم یا قربانی وجود ندارد. تنها با این احترام مشترک و هدف مشترک است که سوریه می‌تواند به جلو حرکت کند.

شی تصریح کرد: رهبران جدید سوریه همچنین به حمایت شرکای خارجی و به ویژه شرکای منطقه نیاز دارند. در این راستا، ما کشورهایی مانند عربستان سعودی، قطر، ترکیه و اردن را که برای حمایت از نهادهای سوریه و راه‌اندازی مجدد اقتصاد این کشور قدم برمی‌دارند، تحسین می‌کنیم.

نماینده آمریکا در شورای امنیت افزود: در همین راستا، ما همچنان به دنبال راه‌هایی برای کاهش تحریم‌های سازمان ملل علیه سوریه هستیم. ما از شورا و جامعه بین‌المللی می‌خواهیم که از این تلاش‌ها حمایت کنند.

او با حمایت از اسرائیل گفت: ما به کمک به سوریه برای بازسازی روابط با همسایگانش به عنوان عنصر کلیدی صلح و امنیت منطقه‌ای ادامه خواهیم داد. گفتگوی سازنده بین سوریه و اسرائیل تنها به ثبات و رفاه منطقه خواهد افزود.

معاون نمایندگی آمریکا ادعا کرد: ما همچنین به همکاری با سوریه برای جلوگیری از ظهور مجدد داعش ادامه خواهیم داد. یکی از عناصر حیاتی موفقیت در این تلاش، تعهد همه کشورهای عضو که اتباع آنها در شمال شرقی سوریه بازداشت یا آواره شده‌اند، برای جابجایی آنها در اسرع وقت یا به کشور خودشان یا یک کشور امن ثالث و همکاری برای یافتن راه‌حل‌هایی برای جمعیت حاضر است.