اخبار جعلی

به گزارش مجاهدت از مشرق، این تحول بزرگ، هرچند به دموکراتیزه‌شدن اطلاع‌رسانی کمک کرده، اما از سوی دیگر موجب رشد نگران‌کننده پدیده‌ای به نام اخبار جعلی (Fake News) شده است. دیگر روز یاهفته‌ای نیست که در فضای مجازی، خبری جعلی در حوزه‌های گوناگون (اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و…) منتشر نشود.

این اخبار جذاب با سرعت سرسام‌آوری منتشر می‌شوند و با وجود تأثیرگذاری عمیق بر مخاطبان، به‌همان سرعت نشر، اثرگذاری و التهاب خود را از دست می‌دهند. اخبار جعلی، به‌عنوان اطلاعات نادرست یا تحریف‌شده‌ای که باهدف فریب مخاطب منتشرمی‌شود، امروز دربسیاری از کشورها به یکی از چالش‌های اساسی رسانه‌ها، نهادهای حاکمیتی و حتی امنیت اجتماعی تبدیل شده است.

با گسترش شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، انتشار خبر بدون تأیید منبع رسمی امری عادی تلقی می‌شود. مسائلی همچون نوسانات اقتصادی، حوادث طبیعی یا اعتراضات اجتماعی، بارها بستر گسترش شایعات و اطلاعات نادرست بوده‌اند. اما چرا جامعه تا این اندازه در برابر اخبار جعلی آسیب‌پذیر شده است؟

پدیده گسترش اخبار جعلی در شبکه‌های اجتماعی تنها حاصل ضعف فناوری یا نبود نظارت نیست، بلکه در سازوکارهای روانی و شناختی انسان ریشه دارد. ویژگی‌های شخصیتی و انگیزش‌های درونی نقش مهمی در رفتار آنها نسبت به اخبار ایفا می‌کند.

افراد با وجدان‌گرایی پایین و روان‌رنجوری بالا معمولاً در تصمیم‌گیری‌های رسانه‌ای دچار بی‌دقتی هستند و احتمال بیشتری داردکه بدون بررسی صحت منابع، اخبارجعلی رابازنشر کنند.

ازدیدگاه روان‌شناسی شناختی، نحوه پردازش اطلاعات در ذهن افراد تأثیر چشمگیری بر گسترش و پذیرش اخبار جعلی دارد.پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که بسیاری ازکاربران درشبکه‌های‌اجتماعی اطلاعات رانه براساس‌اعتبارمنبع، بلکه برپایه‌سازگاری‌آن‌باباورهاو پیش‌فرض‌های ذهنی خود ارزیابی می‌کنند. احساسات نقش تعیین‌کننده‌ای در رفتار کاربران دارند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که هیجان‌های منفی مانند خشم، ترس، اضطراب و اندوه، افراد را به واکنش‌های سریع و غیرمنطقی سوق داده و احتمال انتشار محتوا بدون بررسی را بیشتر می‌کند.

بسیاری از کاربران بدون بررسی صحت مطالب یا آگاهی از اهداف تولیدکنندگان محتوا، اخبار را صرفاً به‌دلیل جذاب‌بودن تیتر یا هماهنگی با نگرش خود بازنشر می‌کنند. ناآگاهی نسبت به شیوه‌های جعل خبر و شباهت ظاهری وبسایت‌های جعلی با منابع رسمی، از مهم‌ترین دلایل پایداری این چرخه اطلاعات نادرست است.

گسترش اخبار جعلی در جامعه ایران پدیده پیچیده‌ای است که از ترکیب آسیب‌پذیری‌های عمیق روانی و شناختی، مانند تمایل به پذیرش اطلاعات همسو با باورهای قبلی (سوگیری تأیید) و تأثیر قدرتمند واکنش‌های هیجانی چون خشم و ترس که تحلیل منطقی را تضعیف می‌کنند نشأت می‌گیرد. این تمایلات فردی، در ترکیب با یک زمینه اجتماعی شامل بحران اعتماد به منابع رسمی‌و سطح پایین سواد رسانه‌ای که تشخیص حقیقت از دروغ را دشوار می‌سازد، به‌شدت تقویت می‌شوند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، خبرنگاری در یکی از شهرهای کوچک ایالت وایومینگ در آمریکا مجبور به استعفا شد زیرا همکارانش در روزنامه های رقیب متوجه شدند او از هوش مصنوعی برای نوشتن گزارش و جعل نقل قول هایی از افراد مختلف از جمله فرماندار این ایالت استفاده کرده است.

این خبرنگار در نشریه کدی انترپرایز مشغول فعالیت بود که ناشر و سردبیر رسانه پس از انجام تحقیقاتی متوجه نقل قول های جعلی در ۷ گزارش وی شدند. آنها به نوبه خود به طور رسمی عذرخواهی کردند. این نشریه تصمیم دارد یک سیاست هوش مصنوعی تدوین کند تا از وقوع دوباره چنین رویدادی جلوگیری شود.

این درحالی است که خبرنگاران به دلیل جعل نقل قول ها یا رویدادهای مختلف در گزارش هایشان از مدت ها قبل از شکوفایی هوش مصنوعی با انتقاداتی روبرو بودند. اما رسوایی مذکور نشان دهنده چالش ها و خطرات احتمالی هوش مصنوعی برای بسیاری از صنایع از جمله خبرنگاری است زیرا چت بات های مختلف قادر به تولید محتواهای مختلف در مدت زمانی کوتاه هستند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، پس از وقوع زلزله ترکیه پیام هایی در برخی گروه ها و صفحات شبکه های اجتماعی در حال منتشر شدن است که مدعی ارتباط گسل عامل زلزله اخیر ترکیه با گسل زاگرس شده و بر همین مبنا از وقوع زمین لرزه در کرمانشاه خبر می دهند!

این پیام ها در حالی منتشر می شود که هیچ یک از مراجع علمی و معتبر ایران و جهان چنین ادعای را تایید نکرده است.

در همین خصوص فرهاد فروزی، مسئول شبکه لرزه نگاری استان کرمانشاه در خصوص وضعیت زلزله اخیر ترکیه و ارتباط با گسلهای ایران خصوصا منطقه غرب و شمال غرب کشور اظهار داشت: ارتباط مستقیمی بین گسلهای جنوب ترکیه و منطقه زاگرس وجود ندارد؛ در هر حال زون گسلی زاگرس با زون گسلی جبهه آناتولی متفاوت است.

وی افزود: بعد مسافت و ساز و کار زمین‌لرزه های رخ داده، احتمال فعال شدن گسلهای زاگرس را بسیار کم و تقریبا بی تاثیر می کند هرچند زلزله در هیچ جای دنیا قابل پیش بینی نیست.

فروزی تاکید کرد: ایستگاههای لرزه نگاری منطقه زاگرس با دقت و بطور شبانه روزی در حال رصد هستند و هیچ وضعیت غیر عادی در منطقه مشاهده نمی شود.

به گفته مسئول شبکه لرزه نگاری استان کرمانشاه شایعات در فضای مجازی در خصوص زلزله در غرب کشور بی اساس و غیر علمی است و هیچ فعالیت لرزه ای غیرمعمولی در ایستگاههای لرزه نگاری زاگرس وجود ندارد.

به نظر می رسد خاطره ناخوشایند زلزله سرپل ذهاب برای کرمانشاهیان و یادآوری آن از طریق انتشار اخبار بی اساس در خصوص احتمال وقوع زلزله ای دیگر، به ابزاری برای کاسبی فالوور و دیده شدن توسط عده ای از سودجویان تبدیل شده است.