به گزارش مجاهدت از مشرق، بر اساس یک سنت قدیمی در سیاست خارجی ترکیه، همواره انجام دیدار بین رئیس جمهور ترکیه و رئیس جمهور آمریکا، یک اتفاق مهم تلقی می‌شود.
معمولاً روزنامه‌های ترکیه، با عبارت اغراق‌آمیز «تمام جهان به این دیدار چشم دوخته» گزارش گفتگوها را منتشر می‌کنند، اما حالا چند سالی است که دیدار با رئیس جمهور آمریکا، اهمیت خود را از دست داده و دیدار با رئیس جمهور روسیه به موضوعی به مراتب مهم‌تر تبدیل شده است. به همین دلیل پایگاه‌های خبری ترکیه، دیدار اردوغان – پوتین در آستانه را رویدادی مهم می‌دانند.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه که به منظور حضور در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به آستانه قزاقستان سفر کرده، با ولادیمیر پوتین دیدار کرد.
رسانه‌های ترکیه، به تحلیل ابعاد و محتوای گفتگوهای اردوغان – پوتین پرداخته و معتقدند که این دیدار اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت. البته قبلاً در سال 2023 میلادی، قرار بود رئیس جمهور روسیه به ترکیه برود و با اردوغان گفتگو کند، اما مسائلی روی داد که مانع از انجام این سفر شد و حالا اردوغان قبل از نشست سران ناتو، با پوتین دیدار می‌کند.
اردوغان در این دیدار با بیانی سیاسی و دیپلماتیک، تلاش کرد اثر منفی به تعویق افتادن سفر پوتین به کشورش را پاک کند.
او درباره این موضوع گفت: «ما مدت هاست که نتوانسته‌ایم با دوستمان پوتین ملاقات کنیم. ولی از طریق دیپلماسی تلفنی، همواره گفتگوهایی داشتیم. در عین حال، همکاران ما هم دیدارهایی داشته اند. از جمله وزرای امور خارجه، خزانه داری و دارایی، انرژی و منابع طبیعی».
اردوغان با زبانی مودبانه، نشان داد که از روند کُند تاسیس نیروگاه هسته‌ای آک کویو به دست مهندسین روسی گله‌مند است.
او در این مورد گفت: «ترکیه و روسیه با هم نیروگاه هسته‌ای آک کویو را می‌سازند. البته تنها آرزوی ما این است که هر چه سریعتر آن را بهره برداری و به اتمام برسانیم. ما همچنین برای ساخت دومین نیروگاه اتمی سینوپ در حال مذاکره هستیم. ما معتقدیم که رسیدن به حجم مبادلات یکصد میلیارد دلاری برایمان آسان است».
اردوغان همچنین اعلام کرد که ورود حدود 7 میلیون گردشگر روس به ترکیه از نظر گردشگری بسیار مهم است و گفت: میزبانی از گردشگران روس در ترکیه مهم است.
رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد که از صمیم قلب امیدوار است هر چه زودتر در ترکیه، پذیرای پوتین باشد و از او میزبانی کند.
پوتین نیز اعلام کرد که به دعوت رئیس جمهور اردوغان قطعاً به ترکیه سفر خواهد کرد.
مقامات روسیه نشان داده‌اند که تمایلی ندارند در مورد دلایل به تعویق افتادن سفر پوتین به ترکیه اظهار نظر کنند. اما یوری اوشاکوف، مشاور کاخ کرملین در سیاست خارجی در یک نشست خبری در مسکو گفته است: «سفر پوتین به ترکیه از مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی شده است. در دیدار آستانه نیز، درباره برنامه سفر رئیس جمهور روسیه به آنکارا، صحبت خواهد شد. ما همواره با تُرک‌ها در تماس هستیم. طی روزهای اخیر نیز رئیس جمهور پوتین با هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه دیدار کرده بود».
ترکیه از روسیه چه می‌خواهد؟
قرار بود بزرگترین مرکز تجمع گاز روسیه در ترکیه تاسیس شود و این مرکز، برای صادرات گاز به کشورهای اروپایی، همواره آمادگی داشته باشد و نقش یک توزیع‌کننده سریع را ایفا کند. اما این پروژه هنوز به فرجام نرسیده است.
گفته می‌شود که مانع اصلی، چالش‌های فنی است، اما واقعیت این است که چنین چیزی صحت ندارد و پای اختلافات سیاسی جدی در میان است. چرا که مقامات ترکیه، به دو موضوع تن داده‌اند که هر دوی آنها با واکنش منفی کرملین روبرو شد:
1.تابعیت کامل دولت و بخش خصوصی ترکیه از خواسته‌های وزارت خزانه داری آمریکا برای اعمال تحریم مالی بر روسیه.
2.به محاق بردن تدریجی موضوع استقرار سامانه موشکی روسی اس 400 به منظور امتیاز دادن به آمریکا و خرید جنگنده‌های اف 16.
علاوه بر دو موضوع مهمی که بدانها اشاره شد، ترکیه در ماجرای عرضه کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین نیز مورد انتقاد روسیه قرار گرفته است.
حالا ترکیه از روسیه می‌خواهد فارغ از تمام اختلاف نظرها، باز هم از منابع انرژی ارزان روسیه استفاده کند و سفر پوتین به آنکارا نیز هر چه زودتر صورت بگیرد. اما این تمام ماجرا نیست و اردوغان، درخواست دیگری نیز دارد: افزایش نقش آفرینی روسیه در عادی شدن روابط آنکارا – دمشق.
آیا پوتین میانجی خواهد شد؟
مراد یتکین از تحلیلگران قدیمی ترکیه که سالها به عنوان نماینده روزنامه حریت در آمریکا حضور داشته، درباره ابعاد پیدا و پنهان عادی سازی روابط آنکارا – دمشق تحقیق کرده و در این مورد نوشته است: با “عمر اُنهُن” آخرین سفیر ترکیه در دمشق صحبت کردم. او معتقد بود که دیدار محرمانه دو هیات ترکیه و سوریه در پایگاه نظامی حمییم، ارتباط نزدیکی با سفر لاورنتیف به دمشق و دیدار او با بشار اسد داشته است. شواهد نشان می‌دهد که روسیه به شکل جدی به دنبال جوش دادن روابط آنکارا و دمشق است».
یتکین در ادامه نوشته است: «وقتی که اردوغان برای حضور در مسابقات جام جهانی فوتبال به دوحه رفت، امیر قطر در یک گذرگاه از پیش تعیین شده، کاری کرد که اردوغان و عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر، با هم سلام و احوالپرسی کنند. همان روز من از خودم پرسیدم: آیا دیدار بعدی با بشار اسد خواهد بود؟ حالا خودم در پاسخ به این سوال می‌گویم: چرا که نه. ولادیمیر پوتین می‌تواند همان نقش امیر قطر را ایفا کند و برای دیدار اردوغان – اسد، میانجیگری کند».
تحلیلگران سیاسی ترکیه معتقدند که پیش شرط اعلام شده از سوی بشار اسد رئیس جمهور سوریه، بسیار منطقی و به جا است.
او اعلام کرده که خروج نظامیان ترکیه از خاک سوریه، شرط نخست برای دیدار با اردوغان است.
پوتین نیز همین موضوع را به اردوغان منتقل کرده و از او خواسته، نیروهای نظامی خود را از غرب فرات بیرون ببرد. اما اردوغان بهانه آورده و چنین پاسخی داده است: اگر ما از آنجا بیرون برویم در برابر تهدیدات گروه تروریستی پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن، در معرض حمله خواهیم بود و امنیت ملی ما به خطر خواهد افتاد.
اردوغان در واشنگتن چه خواهد گفت؟
اردوغان در شرایطی با پوتین در آستانه قزاقستان دیدار کرده که قرار است هفته آینده به واشنگتن برود و در اجلاس سران ناتو حضور پیدا کند.
هنوز مشخص نیست که آیا قرار است در حاشیه نشست مزبور، دیداری بین اردوغان و جو بایدن نیز صورت بگیرد یا نه. اما این مساله مهم است که جو بایدن، هنوز هم به وعده خود برای فروش جنگنده های اف 16 به ترکیه عمل نکرده و در عین حال، در مورد حمایت از نهادهای اقماری گروه تروریستی پ.ک.ک در شمال سوریه، با آنکارا اختلاف نظر دارد.
حال باید دید آیا این موضوعات، بر رویکرد سیاسی ترکیه در مورد تصمیمات آتی ناتو تاثیر می گذارد یا خیر.
باید دید آیا اردوغان ناگزیری برقراری یک موازنه سخت بین ناتو و روسیه را به چه شکلی مدیریت خواهد کرد.
