خبرگزاری فارس، معصومه درخشان – این روزها خبر موفقیت بانوان دانشمند ایرانی در عرصه جهانی نشان از تولید علم و ارتقای جایگاه علمی ایران در عرصه‌های مختلف علمی به ویژه علم نانوفناوری است.
بانوان دانشمندی که در علم نانوفناوری و نانوتکنولوژی صاحب طرح، ایده و خلاقیت علمی بوده و مرزهای دانش را جابه جا می‌کنند.
بانوان پرتلاش ایرانی گام‌های موفقیت را بهتر از گذشته طی کرده و با کسب عنوان دانشمندان دو درصد برتر دنیا نام خود را ماندگار می‌کنند.
در لیست ۲۸ نفره دانشگاه علوم پزشکی تبریز که به عنوان دانشمندان دو درصد برتر دنیا از سوی سایت اسکوپوس که به عنوان مرجع مستندات علمی است معرفی شده‌اند،نام دکتر سولماز ملکی به عنوان جوان‌ترین دانشمند این لیست به چشم می‌خورد.
بانوی دانشمند جوان با وجود کم سن و سال بودن ولی به خوبی توانسته است مرحله به مرحله گام‌های موفقیت را برداشته و شایستگی‌های علمی خود را در سطح ملی و بین‌المللی نشان دهد.
مطمئنا موفقیت‌های علمی در بزرگسالی ریشه در مطالعه و خوب درس خواندن در کودکی و مقاطع مختلف تحصیلی قبل از ورود به دانشگاه دارد و این بانوی دانشمند جوان نیز از همان زمانی که الفبای آموزش را آموخت با سخت‌کوشی و تلاش مستمر دوران تحصیل را با موفقیت به اتمام رساند.
با دکتر سولماز ملکی در محل کارش هم‌کلام شدیم تا از تلاش‌ها و چگونگی رسیدن به این جایگاه برایمان سخن بگوید.
دانشجوی برتر دانشگاه علوم پزشکی تبریز
دکتر سولماز ملکی،مقطع دکترای تخصصی رشته نانو فناوری دارویی را به عنوان شاخه جدیدی از علم که قابلیت‌های زیادی به همراه دارد، در دانشکده داروسازی تبریز گذرانده و اکنون در مرکز تحقیقات لثه و دندان به عنوان هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز مشغول به فعالیت است.
وی سال ۹۱ جزو اولین ورودی مقطع دکترای تخصصی رشته نانو فناوری دارویی در تبریز بود همچنین جزو اولین فارغ‌التحصیلان این رشته در ایران نیز محسوب می‌شود.
این بانوی دانشمند دارای ۸۰ مقاله بین‌المللی است که ۵۳ مقاله در نمایه برتر هستند و موضوعاتی که زمینه تحقیقاتی او را تشکیل می‌دهند در “فیلدنانو” ذرات دارویی، نانو مواد دندانی و نانو داروهای گیاهی است.
دکتر ملکی در چهاردهمین دوره جشنواره پژوهش دانشگاه علوم پزشکی تبریز (دومین دوره دانشجویی این جشنواره) در سال ۹۴به عنوان دانشجوی برتر دانشگاه علوم پزشکی تبریز انتخاب شده است.
علم نانو در خدمت دندانپزشکی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز با اشاره به کاربرد نانو در تمام زمینه‌های علوم پزشکی اینگونه می‌گوید: با ورود فناوری نانو به علوم پزشکی، رشته دندانپزشکی نیز از این فناوری بهره فراوانی برده است. فناوری نانو در همه حوزه‌های علوم پزشکی، از جمله در حوزه بهداشت لثه و دندان، مواد دندانی، سلامت دندان (خمیردندان و مسواک) و تجهیزات دندانپزشکی کاربرد دارد، به‌طور خلاصه می‌توان به کاربرد نانوکامپوزیت‌ها در ساخت مواد ترمیمی، نانوسرامیک‌ها در ساخت دندان مصنوعی، نانوفلورایدها در خمیردندان‌ها و نانوذرات نقره در دهان‌شویه‌ها ، نانوپوشش‌ها بر روی ایمپلنت‌های دندانی،روکش‌های نانوذرات که ضدباکتری بوده و اتصال ایمپلنت به دندان و ثبات آن را بیشتر کرده و شفافیت و دوام بیشتری دارند، کاربرد دارد. می‌توان گفت تاثیر نانوفناوری دارویی در محصولات جدید دندانپزشکی فوق‌العاده بی‌نظیر است.
پیشرفت فناوری نانو در حوزه مواد دندانی دارای اهمیت ویژه است؛ زیرا گرایش بیماران به سوی درمان‌های زیبایی، مواد ترمیمی زیبا و همرنگ دندان کاربرد بسیاری در دندانپزشکی امروزی پیدا کرده است. پیشرفت‌های نوین در زمینه فناوری نانو جهت حل این نیازها بسیار موردتوجه قرار گرفته است.
نانو مواد بسیار ریز هستند و بنابراین زمانی که از آنها در ترمیم‌های دندانپزشکی استفاده شود،نتیجه بهتری حاصل خواهد شد. استفاده از مواد آنتی‌میکروبیال نانو در پرکننده‌های دندانی و یا در محصولات دندانی از جمله دهان‌شویه و خمیردندان، تا حد زیادی سلامت حوزه دهان و دندان را ارتقا داده است. بسیاری از محصولات توانمند شده با فناوری‌نانو نیز به محصولات تجاری تبدیل شده و هم‌اکنون وارد بازار شده است. بیشتر پیشرفت‌های نانوفناوری در دندانپزشکی در شاخه های تشخیصی، پیشگیری و درمان بیماری‌های دهان و دندان بوده است. مسیری که روز به روز بر محصولات حاصل از آن اضافه می‌شود.
نانوفناوری دارویی علمی میان‌رشته‌ای است که هدف آن آموزش و پژوهش در جهت توسعه دانش و فنآوری نانو در زمینه‌های مختلف علوم پزشکی و دارویی است.
نانوفناوری دارویی در حوزه‌هایی مانند تشخیص و درمان بیماری‌ها و ترمیم بافت، با کارکرد افزایش یافته و در مقیاس مولکولی در بدن کارکرد دارد. این فنآوری با ایجاد خواص جدید و یا بهبود خواص موجود در مواد موجب کاربردهای نوین و یا بهبود کارایی این مواد در ابعاد نانو می شود.
با توجه به میان رشته‌ای بودن رشته تخصصی اینجانب که می‌تواند پل ارتباطی بین علوم مختلف باشد، به کمک قابلیت‌های این رشته می‌توان در جهت تولید علم به محصولات فناورانه در شاخه‌های مختلف علوم پزشکی اقدام نمود. ارزیابی نتایج پژوهش‌های آزمایشگاهی و بالینی و تلفیق علم نانوفناوری با این نتایج در جهت پژوهش‌های موثرتر با نتایج کاربردی‌تر و تبدیل این نتایج به محصولات نوین بهداشتی،درمانی از مهمترین اصول و خط مشی کاری اینجانب است.
به عنوان مثال می‌توان به تولید محصولات نوین بهداشتی حوزه دهان و دندان با پایه نانومواد، در جهت ارتقای بهداشت عمومی جامعه با کاربری عمومی، یا روش‌های درمانی جدید و کمک‌کننده به درمان‌های موجود اشاره کرد.
استفاده از این محصولات و روش‌های نوین می تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های درمان‌های دندانپزشکی، طول درمان کوتاه‌تر و کارایی بهتر درمان شود که در نهایت منجر به رضایت بیشتر بیماران و ارتقای سطح سلامت جامعه می‌شود.
نانوفناوری در دارورسانی هوشمند
این استاد دانشگاه تبریز در ادامه اظهار می‌دارد: نانوفناوری در علم دارورسانی وارد شده است. استفاده از نانوداروها اثرات جانبی دارو را کاهش داده و اثرگذاری دارو را بیشتر می کند. به عنوان مثال در بیماری سرطان، شیمی درمانی عوارض جانبی دارد.
وقتی نانوذرات دارویی هدفمند برای بیماری سرطان استفاده می‌شود، این داروها فقط به بافت سرطانی رفته و تنها روی آن اثر می‌گذارند. در حال حاضر نانوفناوری دارویی علمی است که خیلی جای کار دارد.
آزمایش نانوذرات دارویی در فاز بالینی مخصوصا در بیماران صعب‌العلاج زمان‌بر است، نانوذراتی در بازار هستند که برای تشخیص و درمان سرطان موثر هستند، معمولا نانو مواد دارویی در فاز سلولی و حیوانی امتحان شده ولی فعلا به مراحل آزمایش‌های بالینی انسانی نرسیده‌اند.
باید اشاره‌ای به تولید محصولات دانش‌بنیان داشت.اقداماتی در جهت تبدیل علم به محصول، در قالب یک شرکت فناور انجام شده است.
آیتم‌های انتخاب دانشمندان برتر دنیا
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در ادامه صحبت‌های خود اشاره‌ای به آیتم‌هایی که بر آن اساس افراد به عنوان دانشمندان برتر انتخاب می‌شوند،داشته و اینگونه بیان می‌دارد:
انتخاب استادان و پژوهشگران به عنوان دانشمندان برتر دنیا بر اساس چند آیتم صورت می‌گیرد که از جمله مهمترین این آیتم‌ها برحسب استنادات به مقالات علمی است که توسط محققان و پژوهشگران نوشته شده است.
تعداد مقالات منتشر شده، کیفیت مجلات و ژورنال‌هایی که مقالات در آن چاپ شده، تعداد ارجاعات به مقالات چاپ شده، عدم خود استنادی، تعداد نویسندگان مقاله، نویسنده مسوول و …باعث می‌شود، مجموع امتیازات یک استاد را به عنوان دانشمندان برتر دنیا انتخاب شوند.
این دسته‌بندی که هرسال از سوی موسسه علمی اسکوپوس انجام می‌شود، یک رتبه‌بندی استاندارد است، در برخی رتبه‌بندی‌ها فاکتور کمیت زیاد مطرح می‌شود ولی وقتی در دنیا یک مقاله علمی توسط ۵۰۰ نفر ارجاع داده می‌شود، نشان از کیفیت خوب تولید علم و مقاله مربوطه است.
توجه به رشته‌های میان رشته‌ای یک ضرورت است
این بانوی دانشمند با بیان اینکه باید به رشته‌های بین رشته‌ای خیلی اهمیت داده شود،ادامه می‌دهد: متاسفانه به رشته‌های میان رشته‌ای بها نمی‌دهند. در حالی که موفقیت‌های امروز من و همکارانم نتیجه اعتماد به ما جوانان است که به رشته‌های جدید ورود پیدا کرده‌ایم. به عنوان مثال نانوفناوری به عنوان یکی از علوم میان رشته‌ای محسوب می شود که به جرات می توان گفت در تمام حوزه های دانش نفوذ یافته است. یک حوزهٔ میان‌رشته‌ای، عبارتست از « تلفیق دانش و تجارب دو یا چند حوزهٔ علمی و تخصصی در جهت حل یک مسئله یا مشکل.
در یک فعالیت علمی میان‌رشته‌ای، متخصصان دو یا چند رشته در ارتباط با حل یک مشکل یا معضل اجتماعی با یکدیگر تعامل و همکاری علمی می‌کنند؛ پس علوم میان رشته‌ای،با عبور از مرزهای سنتی در شاخه‌های مختلف، فرصت‌های جدیدی برای رسیدن به نتیجهٔ مطلوب در یک رشته فراهم می‌سازند.
جایگاه ایران در فناوری نانو/ تولید 40 درصد علم نانو
استاد دانشگاه علوم پزشکی تبریز با اشاره به جایگاه ایران در علم نانو می‌گوید: فعالیت رسمی ایران در زمینه نانوفناوری با تشکیل ستاد فناوری نانو در سال ۱۳۸۲ آغاز شد. در طول سالیان متمادی ایران همواره در میان کشورهای دارنده این فناوری پیشتاز بوده است. براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی (Web Of Science) ایران تا پایان دسامبر سال 2017 با انتشار 8 هزار و 791 مقاله توانسته است رتبه چهارم جهانی را از آن خود کند، ضمن آنکه ایران همچنین با تولید 40 درصد علم نانو بیشترین سهم تولید این علم را در میان کشورهای اسلامی دارد.
هر وقت به موضوعی فکر کردم همیشه آن را دست یافتنی دیدم و همیشه به آنچه در ذهن خود داشتم رسیده‌ام.کسب این موفقیت در سطح جهانی نیز دور از دسترس نبود وقتی این خبر را شنیدم خیلی خوشحال شدم که نام من هم ردیف استادان بزرگوارم در این جایگاه قرار گرفته است. در کنار تاثیرگذاری استادان بزرگوارم، همراهی و تشویق‌های همسرم نیز مرا در راهی که انتخاب کرده بودم، مصمم‌تر می‌کرد و حمایت‌های مسوولان دانشگاه علوم پزشکی و تلاش‌های خودم باعث شد موفق شوم.
برای حضور در شرکت‌های اروپایی موقعیت‌های مناسبی داشته ولی به آنها پاسخ مثبتی نداده‌ام. در دوران تحصیل و بعد از آن برای رفتن به کشورهای خارجی موقعیت‌های مناسبی داشتم، ولی به دلیل تعلق خاطر فرهنگی و عاطفی به خانواده و کشورم و نیز علاقه بسیار شدید برای ایجاد دستاوردهای مهم علمی برای کشور عزیزم، در این مورد اقدامی انجام ندادم.
البته معتقدم این بدان معنا نیست که با انتقال دانش و فناوری نوین از کشورهای پیشرو در این زمینه مخالف باشم. با توجه به اینکه نمی‌توان هیچ مرزی برای دانش متصور بود و با در نظر گرفتن این نکته که لازمه پیشرفت هر کشور تولید علم در جهت خودکفایی ملی است، برای نیل به این هدف، ما نیازمند بومی‌سازی علوم جدید و به روز دنیا هستیم. چه بسا در برخی موارد می‌توان با انتقال فناوری های جدید و بومی‌سازی آن، باعث پیشرفت و شکوفایی علمی هرچه بیشتر ایران عزیز شد.
حضور شایسته بانوان در جایگاه‌های علمی
استاد دانشگاه علوم پزشکی تبریز ادامه می دهد: خانم‌ها خیلی با انگیزه و توان بالایی در بسیاری از صحنه‌های جامعه حضور دارند.خانم‌ها در هر کاری وارد می‌شوند، بسیار موفق بوده و در کنار همسرداری و فرزند داری مسوولیت‌های اجتماعی و علمی که بر عهده می‌گیرند به نحو شایسته‌ای انجام می‌دهند.
هر انسان در هر جایگاهی که قرار دارد باید کار خودش را درست انجام دهد. توصیه ام به بانوان کشورم این است هیچوقت از تلاش‌هایی که انجام می‌دهید دلسرد نشوید، اگر کار خود را به خوبی انجام دهید، قطعا موفق خواهید شد.
بر خود لازم می‌دانم مراتب تشکر و قدردانی خود را از حمایت‌ها و پشتیبانی‌های رئیس محترم دانشکده دندانپزشکی تبریز و رئیس محترم مرکز تحقیقات بیماری‌های لثه و دندان تبریز و سایر همکاران ارجمندم در دانشگاه علوم پزشکی تبریز، ابراز کنم.
انتهای پیام/60020/ر
منبع خبر
