استرس

به گزارش مجاهدت از مشرق، مدت‌هاست که متخصصان نسبت به تغییر سبک زندگی و اختلال خواب هشدار می‌دهند؛ افرادی که تا پاسی از شب گوشی‌های موبایل از دست‌شان نمی‌افتد یا نوجوانان و جوانانی که بازی‌های رایانه‌ای را به ساعات آخر شب موکول می‌کنند؛ اختلالی که طی روزهای اخیر تشدید شده و البته جمعیت بیشتری را گرفتار کرده است. در جنگ ۱۲روزه و حمله اسرائیل به ایران صدای انفجارهایی که عمده آنها در شب رخ می‌داد یک پیامد پنهان را رقم زد؛ «اختلال در خواب» که به تأکید بسیاری همچنان هم ادامه دارد.

وحید شریعت، رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران در این‌باره می‌گوید: «جامعه ما با تجربه‌ای تلخ از اخبار داغ، نگرانی درباره عزیزان و شنیدن صدای انفجارها به‌ویژه در استان تهران، وارد مرحله‌ای از خستگی مزمن و بی‌خوابی شد.

این بحران روانی اگر نادیده گرفته شود می‌تواند به افسردگی، اضطراب‌های مزمن و افت کیفیت زندگی منجر شود.» نکته‌ای که البته مورد توجه مسئولان وزارت بهداشت هم هست و تأیید می‌کنند که بسیاری از افراد دچار اختلال در چرخه خواب شده‌اند و این شکایت‌ها در تماس با سامانه ۴۰۳۰هم مطرح می‌شود.

به همین دلیل اقدامات مشاوره‌ای و خدمات درمانی در این حوزه تقویت شده‌ است در ادامه درباره این اختلال بخوانید.

زمان مراجعه به متخصص

به‌گفته حبیب‌الله خزایی، روانپزشک، اختلال خواب به‌دلیل شرایط استرس‌زا، ازجمله جنگ اگر کوتاه‌مدت باشد، پس از برطرف شدن عامل استرس‌زا رفع خواهد شد و نیازی هم به مصرف خودسرانه داروهای خواب‌آور یا آرامبخش نیست، اما اگر زمان بیشتری طول کشید نیازمند مراجعه و درمان‌های تخصصی‌است.

حواس‌تان به تابستان هم باشد

تابستان و گرمای هوا هم می‌تواند اختلال خواب را به همراه داشته باشد. مجید اصغری، متخصص طب سنتی در این‌باره می‌گوید: «گرمای زیاد می‌تواند باعث کاهش رطوبت بدن افراد و خشکی مزاج شود. به همین دلیل توصیه‌هایی برای پیشگیری از خشکی مزاج وجود دارد که یکی از آنها خواب مناسب است. بهتر است بین ساعات ۱۰و ۱۱شب تا سحر بخوابیم، اما می‌توان کمبود خواب را در طول روز هم جبران کرد، مثل یک خواب کوتاه پیش از ظهر یا نیم‌ساعت استراحت بعد از صرف ناهار، البته بین زمان خواب و خوردن ناهار باید فاصله باشد.»

به گزارش مجاهدت از مشرق، سوءمصرف داروهای آرام‌بخش و مسکن، به‌ویژه در دوزهای بالاتر از حد تجویز شده، یکی از مشکلات رو به افزایش در حوزه سلامت روان و جسم است.

امروزه افراد زیادی برای مقابله با اضطراب، بی‌خوابی یا دردهای جسمی، به داروهای آرام‌بخش و مسکن روی می‌آورند اما اغلب این داروها بدون نظارت پزشکی و در دوزهای خودسرانه مصرف می‌شوند.

این امر منجر به بروز مشکلات جدی روانی و جسمی می‌شود که در صورت عدم مداخله به‌موقع، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.

دکتر قاسم دستجردی در این باره اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین نکات در مصرف داروهای آرام‌بخش این است که این داروها برای درمان اختلالات روانی خاصی مانند اضطراب، بی‌خوابی و اختلالات روان‌پزشکی تجویز می‌شوند و باید در دوزهای مشخص مصرف شوند.

وی افزود: بنزودیازپین‌ها که بیشتر برای درمان اضطراب و بی‌خوابی استفاده می‌شوند، زمانی که به‌طور مداوم و در دوزهای بالا مصرف شوند، می‌توانند اثرات جدی بر روی عملکرد شناختی فرد بگذارند.

دستجردی با اشاره به این که مصرف طولانی‌مدت این داروها می‌تواند منجر به اختلال در حافظه، توجه و توانایی‌های اجرایی شود، تصریح کرد: از آنجا که این داروها بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند، عوارض آن می‌تواند به‌ویژه در سالمندان شدیدتر باشد و حتی خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.

این متخصص روانپزشکی ضمن تاکید بر این که مصرف داروهای آرام‌بخش علاوه بر تأثیرات شناختی می‌تواند خطر تصادفات و آسیب‌های جسمی را افزایش دهد، گفت: این داروها باعث کاهش تعادل و هماهنگی حرکتی می‌شوند که در نهایت به زمین‌خوردگی و تصادفات می‌انجامد.

دستجردی با اشاره به این که در سنین بالاتر به‌ویژه در سالمندان، این مشکلات می‌توانند کشنده باشند، گفت: مصرف همزمان داروهای آرام‌بخش با سایر داروهای مسکن یا الکل می‌تواند اثرات آرام‌بخشی آن‌ها را تشدید کرده و خطر اوردوز یا مسمومیت را بالا ببرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد ضمن اشاره به این که یکی از خطرات اصلی سوءمصرف داروهای آرام‌بخش و مسکن، وابستگی به این داروها است، تصریح کرد: افرادی که به‌طور مزمن و در دوزهای بالاتر از حد تجویز شده دارو مصرف می‌کنند، به تدریج به این داروها وابسته می‌شوند.

وی با تاکید بر این که وابستگی به بنزودیازپین‌ها و داروهای مشابه می‌تواند در هنگام عدم دسترسی باعث بروز علائمی همچون اضطراب، بی‌خوابی و حتی حملات عصبی و تشنج شود، اظهار کرد: در این شرایط، ترک ناگهانی دارو می‌تواند عواقب شدیدی به همراه داشته باشد.

دستجردی اضافه کرد: در واقع، قطع ناگهانی مصرف داروهای آرام‌بخش می‌تواند به بروز علائم ترک شدید از جمله اضطراب و تشنج منجر شود که گاهی اوقات به مرگ نیز منتهی می‌شود.

این متخصص روانپزشکی ضمن تاکید بر این که سوءمصرف داروهای مسکن مخدر، مانند مورفین و داروهای حاوی کدئین، خود به معضل پیچیده‌ای تبدیل شده است، تصریح کرد: داروهای مخدر، که به‌طور عمده برای تسکین دردهای شدید تجویز می‌شوند، در صورتی که تحت نظارت پزشک مصرف نشوند، می‌توانند به وابستگی شدید و حتی مرگ منتهی شوند. وی افزود: مصرف خودسرانه داروهای مخدر به‌ویژه در صورت ترکیب با الکل یا سایر داروهای آرام‌بخش، می‌تواند به اوردوز و مرگ منجر شود.

دستجردی ضمن اشاره به این که برای کاهش این خطرات، ضروری است که مصرف داروهای آرام‌بخش و مسکن تحت نظارت دقیق پزشک قرار گیرد، تصریح کرد: پزشکان باید دوز دقیق دارو را تعیین کرده و بیمار را از عوارض جانبی و خطرات سوءمصرف آگاه کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد ضمن اشاره به این که بیمار باید از روش‌های درمانی غیردارویی مانند روان‌درمانی و مشاوره نیز بهره‌برداری کند، گفت: استفاده از درمان‌های روان‌شناختی مانند CBT (درمان شناختی-رفتاری) می‌تواند در مدیریت اضطراب و افسردگی مؤثر باشد و نیاز به داروهای آرام‌بخش را کاهش دهد.

وی افزود: در کنار این، روش‌های آرام‌سازی و تکنیک‌های مدیریت استرس نیز می‌توانند به بیمار کمک کنند تا بدون نیاز به دارو، مشکلات خود را حل کند.

دستجردی ضمن اشاره به این که یکی دیگر از اقداماتی که می‌تواند از سوءمصرف دارو جلوگیری کند، آموزش‌های عمومی و آگاه‌سازی جامعه است، تصریح کرد: افراد باید از خطرات ناشی از مصرف خودسرانه داروهای آرام‌بخش و مسکن آگاه شوند و بدانند که این داروها تنها تحت نظر پزشک و در شرایط خاص قابل مصرف هستند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد خاطرنشان کرد: رسانه‌ها و سازمان‌های بهداشتی باید کمپین‌های آگاه‌سازی برگزار کنند تا مردم از اثرات منفی سوءمصرف دارو و خطرات آن اطلاع پیدا کنند.

وی بیان کرد: داروهای آرام‌بخش و مسکن ابزارهایی مؤثر برای درمان برخی مشکلات روانی و جسمی هستند، اما مصرف آن‌ها باید به‌طور دقیق و تحت نظارت پزشک باشد.

وی افزود: بیماران باید به درمان‌های غیر دارویی مانند روان‌درمانی و مشاوره‌ها توجه کنند و از این روش‌ها به‌عنوان روش‌های مکمل یا جایگزین استفاده کنند.

این متخصص روانپزشکی اظهار کرد: سوءمصرف داروها می‌تواند منجر به وابستگی و مشکلات شدید جسمی و روانی شود، از این رو ضروری است که مصرف آن‌ها تنها در صورت نیاز واقعی و تحت نظارت متخصصان صورت گیرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد افزود: این اقدامات می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از سوءمصرف داروهای آرام‌بخش و مسکن کمک کند و از وابستگی و مشکلات ناشی از آن جلوگیری نماید.

به گزارش مجاهدت از مشرق، این گزارش می‌افزاید: کارمندان پشت میزنشین که پشت رایانه نشسته‌اند، به راحتی می‌توانند نفس‌های عمیق بکشند. کارمندانی که روز را روی پاهای خود در خرده‌فروشی یا مراقبت‌های بهداشتی سپری می‌کنند، ممکن است بیش از آن مشغول باشند که بتوانند روی تنفس تمرکز کنند.

اما دلیل خوبی وجود دارد که به یاد داشته باشید مکث کنید تا نفس عمیق بکشید. به گفته انجمن قلب آمریکا، استرس مزمن و کنترل نشده، که خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد، می‌تواند به اندازه دود سیگار برای سلامتی مضر باشد.

محققان می‌گویند: «تحقیقات نشان می‌دهد که تمرین‌های تنفس عمیق می‌تواند فشار خون فرد را کاهش داده و اضطراب را کاهش دهد. تنفس عمیق رایگان است، می‌تواند در هر مکانی انجام شود و نیازی به نیم ساعت وقت گذاشتن برای مدیتیشن ندارد. یک یا دو دقیقه نفس عمیق می‌تواند به آرام کردن افکار کمک کند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، فاطمه سرگزی در این باره گفت: استرس همیشه جنبه منفی ندارد، برخی از استرس ها مفیدند و باعث می شوند که ما انرژی لازم برای انجام برخی از کارها را به دست بیاوریم.

به گفته سرگزی، آنچه برای یک فرد استرس زا می باشد می تواند برای فردی دیگر فاقد استرس باشد، پس برداشت انسان‌ها از موقعیت‌ها در ایجاد و تداوم استرس تاثیر چشمگیری دارد.

وی گفت: هر کجا باشید و هر کاری انجام دهید نمی توانید از استرس اجتناب کنید، ولی می‌توانید آن را تحت کنترل در آورید تا شما را کنترل نکند.

وی ادامه داد: در زندگی تغییراتی مثل رفتن به دانشگاه، ازدواج، تغییر شغل، و یا بیماری، استرس های مکرر ایجاد می‌کنند، به خاطر بسپارید که برخی از استرس‌ها به نفع شما نیز می‌باشند.

مدیر سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با تاکید بر بهره گیری از راهکارهای مناسب برای مدیریت استرس افزود: اولویت‌ها را مشخص کنید و مدیریت زمان داشته باشید، تمرین مواجهه با موقعیت‌های استرس زا انجام دهید، خواسته‌های خود را بررسی کنید، سبک زندگی سالمی داشته باشید، روش‌های تمدد اعصاب که برایتان مفید است را بیابید و تغییرات را به عنوان جزیی از زندگی بپذیرید.

وی تصریح کرد: استرس یک نوع واکنش روان انسان در مقابل تغییرات، حوادث و موقعیت‌ها در زندگی است و باید آن را پذیرفت و آن را کنترل کرد.