سرویس جهان مشرق _ در ادامه عملیات‌های موفق یگان پدافند هوایی انصارالله یمن در سال ۲۰۲۰ میلادی، ظهر روز دوشنبه ۲۱ دسامبر جاری یک فروند پهپاد تهاجمی مدل CH_۴ نیروی هوایی عربستان در آسمان منطقه مدغل در جبهه استان مارب توسط موشک زمین به هوا سرنگون شد.
روز گذشته نیز نخستین تصاویر مربوط به لحظه اصابت موشک و بقایای لاشه پهپاد فوق در این منطقه منتشر شد که بازتاب فراوانی در رسانه‌های منطقه‌ای داشت.
سخنگوی نیروهای مسلح یمن در توضیحات خود در مورد عملیات شکار این پرنده بدون سرنشین تنها به این نکته اشاره کرد که این عملیات توسط یک سامانه موشکی جدید انجام شده که برای نخستین بار در جنگ یمن مورد استفاده قرار میگیرد.
نکته ای که در این میان وجود دارد این است که رسانه‌های یمنی از پخش تصاویر مربوط به پرتابگر موشک خودداری کردند که فرضیه استفاده از یک مدل موشک مرموز که حدود ۱ سال است رسانه‌های غربی از حضور آن در سازمان رزم نیروهای یمنی سخن میگویند را تقویت کرد.
سال گذشته میلادی ائتلاف متجاوز سعودی مدعی شد که ناوهای گشتی امریکایی موفق به توقیف یک محموله سلاح در آبهای یمن شده‌اند که به مقصد مناطق تحت کنترل انصارالله در حال حرکت بوده است. مقایری موشک ضد زره و سایر تسلیحات در این محموله مشاهده میشد اما آنچه که به شدت جلب توجه میکرد یک موشک مرموز و ناشناخته بود که تا آن زمین هیچگونه تصویری از آن دیده نشده بود. رسانه‌های غربی برای معرفی این موشک از کد Missile ۳۵۸ استفاده میکنند.
اما فیلمی که روز گذشته توسط بخش رسانه‌ای انصارالله منتشر شد حاوی نشانه‌هایی است که احتمال استفاده از این سلاح مرموز در شکار پهپاد سعودی را تقویت میکند.
بر طبق تحلیل کارشناسان نظامی، سلاح ۳۵۸ در واقع یک موشک نیست، بلکه نوعی پهپاد انتحاری در نقش پدافندی است که به طور کلی در دسته مهمات سرگردان یا Loitering munition قرار میگیرند. این سلاح به کمک یک موتور جت، بالچه های متعدد کنترلی و کلاهک مجهز به فیوزهای مجاورتی پر تعداد، مدت ها در آسمان منطقه نبرد به گشت زنی میپردازد تا در زمان مناسب و ورود هواگرد دشمن به منطقه نبرد به کمک سامانه هدایت زمینی به سوی هدف روانه شده و آن را منهدم سازد.
نخستین نکته‌ای که در فیلم جدید منتشر شده خودنمایی میکند سرعت بسیار پایین و مادون صوت موشک مذکور است که مشابه با هیچ کدام از سامانه‌های پدافندی در حال خدمت ارتش یمن نیست.
به طور کلی نیروهای یمنی به تسلیحات زمین به هوای زیر مجهز هستند که برای مقابله با هواگردهای ائتلاف عربی مورد استفاده قرار میگیرد : سری موشک های ثاقب ۱، ۲ و ۳ که به ترتیب حاصل تغییر کاربری موشک های هوا به هوای آر۷۳، آر۲۷ و آر۷۷ نیروی هوایی سابق یمن هستند.
موشک های دوش پرتاب نظیر استرلا و ایگلا و موشک فاطر۱ که نمونه به روز شده سامانه سام۶ است. اما موشکی که در فیلم منتشر شده توسط انصارالله مشاهده میشود از نظر سرعت، اثر حرارتی خروجی موتور و مکانیزم حمله شباهتی با موارد فوق ندارد.
کافی است فیلم زیر را که مربوط به شکار یک فروند پهپاد CH_۴ دیگر سعودی در تاریخ ۷ ژانویه ۲۰۲۰ میلادی در استان الجوف است مشاهده کنید.
همانطور که میبینید در این شکار که توسط سامانه ثاقب۱ صورت گرفت، موشک از سرعت بسیار زیادی برخوردار بوده و زاویه پایین به پهپاد حمله ور میشود.
مثال دیگر فیلم مربوط به شکار جنگنده تورنادو سعودی توسط سامانه ثاقب۳ است که در این فیلم نیز سرعت موشک و اثر خروجی موتور کاملا با مورد اخیر متفاوت است.
همچنین نکته دیگری که در تصاویر مربوط به لاشه پهپاد جلب توجه میکند، سجده شکر دسته جمعی نیروهای یمنی حاضر در صحنه در کنار بقایای پهپاد فوق است که نشان از شکرگذاری برای آزمایش موفقیت آمیز یک سلاح راهبردی در میدان جنگ نابرابر با دشمن سعودی است.
چنین صحنه ای با وجود ده ها مورد شکار هواگردهای سعودی در سالهای اخیر به ندرت در میان نیروهای یمنی مشاهده شده بود و به خوبی حاکی از اهمیت بالای این عملیات و آزمایش موفقیت آمیز موشک جدید پدافندی انصارالله است که در صورت استفاده گسترده و تقویت شبکه کشف و رهگیری این نیروها میتواند به کابوسی برای هواگردهای دشمن در مناطق نبرد تبدیل شود.
سرویس جهان مشرق – از مهمترین ویژگی‌های جنگ یمن که از سال ۲۰۱۵ تاکنون ثابت شده این است که برتری هوایی عربستان نمی‌تواند در برابر سامانه های پدافند هوایی یمنی‌ها- چه ساده و چه پیشرفته دوامی داشته باشد. تا زمانی که سامانه‌های پدافند هوایی یمن در حال توسعه و مدرن شدن هستند شاهد سرنگونی بیشتر جنگنده ها، بالگردها و پهپادهای ائتلاف متجاوز عربستان سعودی که نیروی هوایی آن مجهز به جدیدترین هواپیماها در خاورمیانه است، خواهیم بود.
سرنگونی جنگنده پاناویا تورنادو نیروی هوایی عربستان توسط پدافند هوایی انصارالله یمن
** بالگردهای تهاجمی ائتلاف سعودی که توسط یمنی‌ها شکار شد
در این میان بالگردهای تهاجمی «آپاچی» اولین شکار پدافند هوایی یمن بودند که در ماه مه ۲۰۱۵ یکی از این بالگرد های آمریکایی توسط پدافند هوایی یمن از نوع موشک «استرلا» روسیه سرنگون شد. این بالگردها توسط شرکت آمریکایی «بوئینگ» تولید می‌شوند و اصلی‌ترین بالگردهای تهاجمی در نیروی هوایی امارات که دارای ۳۰ فروند از آنهاست محسوب می‌شوند. نیروهای سعودی ۸۲ فروند از این بالگردها را در اختیار دارند و ۷۲ بالگرد تهاجمی آپاچی نیز در اختیار گارد ملی عربستان سعودی است.
لحظه سرنگونی بالگرد آپاچی عربستانی توسط پدافند هوایی ارتش یمن
آمارهای موجود نشان می دهد تعداد کل بالگردهای تهاجمی آپاچی که توسط پدافند هوایی یمن سرنگون شده‌اند ۹ فروند هستند که دو عدد از آن ها وابسته به نیروی هوایی امارات و بقیه متعلق به نیروی زمینی عربستان سعودی است. آخرین فروند از این بالگرد ها در اواخر نوامبر ۲۰۱۹ در آسمان «عسیر» واقع در مرز جنوبی عربستان با یمن ساقط شد.
بالگرد آپاچی سرنگون شده عربستانی
شایان ذکر است یکی از بالگردهای تهاجمی آپاچی که در تاریخ ۱۷ اکتبر ۲۰۱۷ در منطقه خب والشعف در استان فی الجوف ساقط شد توسط سامانه «ثاقب ۱» که یک سامانه پدافند هوایی با موشک های هوا به هوای روسی «آر ۷۳» بوده و به دست خود یمنی‌ها توسعه مدرن سازی شده سرنگون شد. نیروی هوایی یمن ۱۵۰ فروند از این موشک‌ها را در سالهای ۲۰۰۲ و ۲۰۰۵ خریداری کرد تا جنگنده‌های «میگ ۲۹» را توسعه دهد.
جنگنده‌های میگ ۲۹ نیروی هوایی سابق یمن
جنبش انصارالله و ارتش یمن با ایجاد تغییراتی در این موشک ها آنها را به موشک های زمین به هوا تبدیل کرده و سیستم هدایت حرارتی آنها را تقویت کردند. برد این موشک‌ها پس از انجام تغییرات در آن به ۹ کیلومتر و ارتفاع آنها به ۵ کیلومتر میرسد و مجهز به کلاهک ۷ کیلو گرمی است. این سامانه از سپتامبر ۲۰۱۷ شروع به کار کرد.
گفتنی است خانواده موشکهای پدافندی ثاقب به همت شهید عبدالعزیز المهرم اسطوره یگان پدافندی ارتش یمن طراحی شدند که در نبرد بزرگ بندر الحدیده در سال ۲۰۱۸ میلادی به شهادت رسید.
البته بالگردهایی که توسط یمنی ها سرنگون شدند تنها محدود به این نوع نیستند و شامل بالگردهای دیگر از جمله بالگرد حمل و نقل ساخت آمریکا در نیروی هوایی عربستان از نوع «اس ۷۰ » که در سال ۲۰۱۷ و یک بالگرد حمل و نقل متعلق به نیروی هوایی امارات از «اچ ۶۰» که در آگوست ۲۰۱۷ در آسمان شبوه سرنگون شدند نیز است. همچنین یک بالگرد تهاجمی دیگر از نوع «اس ای ۴۰۷» در ژوئن ۲۰۱۶ در خلیج عدن توسط پدافند هوایی یمن ساقط شد.
بالگرد بلک هاوک سرنگون شده اماراتی
** هواپیماهای بال ثابت دشمن که توسط انصارالله سرنگون شدند
در سطح هواپیماهای بال ثابت ۲ فروند از جنگنده‌های «تورنادو» ساخت اروپا سال ۲۰۱۷ در آسمان منطقه الجوف و یک فروند در فوریه گذشته توسط یمنی ها سرنگون شد. همه هواپیماهای سرنگون شده از این نوع متعلق به نیروی هوایی عربستان سعودی است که از ۵۰ نوع از این جنگنده های بمب افکن در خاورمیانه استفاده می کند.
جنگنده تورنادو سعودی لحظاتی قبل از سرنگونی از دید دوربین حرارتی پدافند انصارالله
نکته جالب درباره این نوع جنگنده های بمب افکن آن است که اولین آنها توسط یک سامانه پدافند هوایی یمنی که به دست خود یمنی‌ها در داخل توسعه یافته بود یعنی سامانه «فاطر ۱ » با موشکهای میان برد «سام ۶» ساقط شد. حداکثر برد این موشک ها ۲۴ کیلومتر بوده و کلاهک آن به ۶۰ کیلوگرم می رسد که میتواند هواپیماهای دشمن را تا ارتفاع ۱۴ کیلومتری هدف قرار دهد.
جنگنده‌های آمریکایی «اف ۱۵» که دو عدد از آن ها در مارس ۲۰۱۵ و یک عدد دیگر در مارس ۲۰۱۸ توسط پدافند هوایی ارتش و کمیته های مردمی یمن سرنگون شد در جایگاه دوم جنگنده های پیشرفته موجود در زرادخانه های عربستان قرار دارند.
شلیک موفق پدافند هوایی ارتش یمن به سوی جنگنده اف ۱۵ سعودی
جالب است که ارتش و کمیته های مردمی یمن در عملیات سرنگونی این جنگنده های مدرن از یک سیستم سامانه داخلی به نام «ثاقب ۲ »استفاده کردند که در واقع نوع مدرن شده موشکهای روسی از نوع «آر ۲۷ تی» است.
یمنی‌ها در سال ۲۰۰۲، ۱۰۰ فروند از این موشک ها را خریداری کرده بود که جنبش انصارالله آنها را جهت پرتاب از سکوهای زمینی اصلاح کرده و پس از آن برد این موشک ها به ۱۵ کیلومتر با کلاهکی به وزن ۴۰ کیلوگرم میرسد. از جمله قابلیت‌های این موشک‌ها کار در شب با استفاده از سیستم ردیابی و سنجش حرارتی دوربرد «ألترا ۸۵۰۰» است. این سیستم در بالگردها برای ماموریت های نظارتی و گشت زنی اضافه شده است.
علاوه بر این موارد هواپیماهای مختلف دیگر متعلق به ائتلاف متجاوز سعودی از جمله یک جنگنده اف ۱۶ اردنی در فوریه، ۲۰۱۷ بمب افکن سبک «ای تی ۸۰۲» متعلق به نیروی هوایی امارات در سپتامبر ۲۰۱۷ و یک جنگنده اماراتی دیگر از نوع «میراژ ۲۰۰۰ » در مارس ۲۰۱۶ و یک فروند جنگنده تایفون عربستان سعودی در سپتامبر ۲۰۱۷ توسط سامانه پدافند هوایی یمن سرنگون شد.
باید اشاره کنیم که برخی از این جنگندهها نیز توسط سامانه های پدافند هوایی ساخت داخل یمن از جمله سامانه «ثاقب ۳ » که نوع توسعه یافته موشک های میان برد «آر ۷۷» روسیه است ساقط شدند. نیروی هوایی یمن در بازه زمانی سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵ این موشک‌ها را به دست آورد که پس از انجام تغییراتی در آنها برد این موشک ها به ۲۰ کیلومتر می رسد و دارای کلاهکی با وزن ۲۲ کیلوگرم است. سامانه ثاقب ۳ در اواخر سال ۲۰۱۶ به شکل موثر وارد عملیات‌های یمنی ها شد.
** هواپیماهای بدون سرنشین
نیروی هوایی امارات و عربستان در جنگ یمن از پهپادهای بدون سرنشین متنوعی استفاده کردند که ماموریت آنها نظارت و عملیات های تهاجمی است. هواپیمای بدون سرنشین «سیکر ۴۰۰» یکی از این نوع پهپاد ها بود که توسط ارتش عربستان برای انجام عملیات های گشت و شناسایی در مناطق درگیری با نیروهای انصارالله در مرزهای جنوبی مورد استفاده قرار می گرفت.
نیروی هوایی امارات ۱۱ فروند از آنها را در اختیار دارد. در مجموع ۴ نوع از پهپاد های مذکور که یکی از آنها متعلق به امارات و بقیه متعلق به ارتش عربستان سعودی است توسط سامانه پدافند هوایی انصارالله یمن در جولای ۲۰۱۵ و نوامبر ۲۰۱۸ سرنگون شدند. این پهپاد قادر به انجام ۱۶ ساعت پرواز مداوم با برد ۲۶۰ کیلومتر و ارتفاع ۶ کیلومتر بوده و میتواند سنسورها و دوربین‌های الکترونیکی را تا ۱۰۰ کیلوگرم حمل کند.
پهپاد سیکر ۴۰۰ سرنگون شده اماراتی
علاوه بر این نیروی هوایی عربستان در جنگ یمن از پهپاد شناسایی ساخت آلمان از نوع لونا ایکس ۲۰۰۰ استفاده کرد که یکی از آنها در آوریل ۲۰۱۵ ساقط شد. حداکثر برد این پهپاد به صد کیلومتر می رسد و میتواند ۶ تا ۸ ساعت به شکل مداوم پرواز کند.
پهپاد لونا ایکس ۲۰۰۰ سرنگون شده سعودی
علاوه بر این نوعی پهپاد تهاجمی دیگر نیز وجود دارد که ارتش امارات و عربستان در جنگ یمن از آن استفاده می کنند که از نوع «وینگ لونگ ۲» چین بوده و علاوه بر قابلیت تصویربرداری و شناسایی در بمباران زمینی نیز به کار می رود. حداکثر سرعت این پهپاد ۲۸۰ کیلومتر در ساعت بوده و برد آن به ۴ هزار کیلومتر میرسد و قادر به انجام ۲۰ ساعت پرواز مداوم است. سه عدد از این پهپاد در سال ۲۰۱۶ و دو مورد آن در سال ۲۰۱۹ به اضافه ۵ پهپاد تهاجمی دیگر چینی از نوع «سی اچ– ۴» بین جولای ۲۰۱۸ ژانویه ۲۰۲۰ توسط پدافند هوایی یمن ساقط شدند.
سرنگون شده سعودی CH۴ پهپاد
بالگرد بدون سرنشین «کام کوپتر اس ۱۰۰ » ساخت اتریش و متعلق به نیروی هوایی امارات از جمله هواپیماهای بدون سرنشین سرنگون شده در جنگ یمن است که ۶ فروند از آنها بین آگوست ۲۰۱۵ تا ژوئن ۲۰۱۹ ساقط شدند. این نوع بالگرد برای انجام عملیات تصویربرداری و نظارت دقیق در نظر گرفته شده و می‌توان آن را به موشک های سبک با حداکثر سرعت ۲۲۰ کیلومتر در ساعت و برد ۱۸۰ کیلومتر مجهز کرد.
اما اوج عملکرد درخشان پدافند هوایی انصارالله در شکار هواپیماهای بدون سرنشین مربوط به سرنگونی ۴ فروند پهپاد رزمی پیشرفته MQ۹ ریپر امریکایی است.
ساقط شدن پهپاد ریپر امریکایی
این پهپاد که به طور قطع پیشرفته ترین و گران قیمت ترین پهپاد رزمی دنیا نیز محسوب میشود در سالهای اخیر بارها توسط ارتش امریکا برای کمک به ائتلاف متجاوز سعودی در حملات هوایی و یا شناسایی مواضع نظامی نیروهای مردمی یمن مورد استفاده قرار گرفته است که حداقل ۴ فروند از این پهپاد امریکایی در تور سامانه های پدافندی ارتش یمن گرفتار شده است.
این پهپادها توسط سامانه‌های پدافندی بومی فاطر ۱ و خانواده موشکهای ثاقب سرنگون شده‌اند.
