اقتصاد مقاومتی

سرویس سیاست مشرق – روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌ استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه “ویژه‌های مشرق” نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با    «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.

******

** قنبری:اگر «مدیریت عالمانه» دولت روحانی نبود وضع بدتر بود

روزنامه آرمان در یادداشتی با عنوان «دولت روحانی بدشانس ترین دولت تاریخ» به قلم «داریوش قنبری» فعال سیاسی اصلاح طلب نوشت: «باوجود تحریم‌های سخت و کمرشکنی که به قول خود آمریکایی‌ها، سخت‌ترین تحریم‌های آمریکا علیه ایران بود، ایران به مسیری که آمریکایی‌ها انتظار داشتند، نیفتاد و شبیه ونزوئلا نشد. هرچند فشارهایی بر ملت ایران وارد شد، اما باز به‌نظر می‌رسد دولت شدت فشارها را کم کرد، لذا انصاف نیست مدیریت دولت را در این زمینه نادیده بگیریم. ما در یک وضعیت جنگی قرار گرفتیم و دولت با کار کارشناسانه و با وجود کارشکنی‌ها مانع از این شد که کشور به یک بحران عمیق که طرف مقابل یعنی آمریکایی‌ها انتظار داشتند، فرو رود و گرفتار شود».

این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت: «آنچه در ارتباط با دولت پیش آمد، شبیه یک بلای طبیعی مثل سیل بود که نازل شد و اگر بگوییم بدشانس‌ترین دولت تاریخ ایران، دولت روحانی بوده است در این زمینه اغراق نکرده‌ایم…دولت روحانی آنچه باید انجام می‌داد را انجام داد و به لحاظ معیارهای علمی و عقلانی درست عمل کرده و تلاش کرده است فشارها از دوش ملت برداشته شود».

قنبری در ادامه نوشت: «گرچه اتفاقاتی که افتاده بود در اختیار دولت نبود ولی نه‌تنها آقای روحانی؛ بلکه هیچ فرد و دولت دیگری که در این شرایط قرار می‌گرفت هم نمی‌توانست کاری از پیش ببرد. درمجموع اگر مدیریت عالمانه این دولت نبود مسائل و مشکلات بیش از این را شاهد بودیم…درحقیقت مسائل و مشکلات فعلی را ناشی از عملکرد دولت روحانی نمی‌دانم، بلکه متغیرهایی که خارج از دولت اثرگذار بوده‌اند در این مسیر دخیلند…ترامپ…و کارشکنی های داخلی».

اظهارات متناقض، بخش جدایی ناپذیر رفتار اصلاح طلبان است. جریان اصلاح طلب در سال ۹۶ مدعی بود که اگر رقبای روحانی در انتخابات پیروز شوند، شرایط اقتصادی ایران شبیه ونزوئلا می شود. این طیف از دلار ۵ هزارتومانی به عنوان یکی از مصادیق ونزوئلایی شدن ایران نام برده بودند.

اما علیرغم این ادعا، در دولت روحانی نه تنها به دلار ۵ هزارتومانی رسیدیم بلکه حتی در دولت تدبیر و امید دلار ۳۲ هزارتومانی را هم تجربه کردیم.

نکته قابل تأمل اینجاست که همان جماعتی که دلار ۵ هزارتومانی را نشانه ونزوئلایی شدن ایران معرفی می کرد، از دلار ۳۲ هزارتومانی در دولت روحانی دفاع کرده و مدعی شد که اگر روحانی نبود، دلار ۴۰ هزار تومان می شد!

برخلاف ادعای فعالین و رسانه های اصلاح طلب، دولت روحانی اصلا بدشانس نبود، بلکه مسئله اینجا بود که دولت از ظرفیت های عظیم کشور و اختیارات گسترده ای که داشت اصلا استفاده نکرد.

اینکه وزیر راه و شهرسازی دولت می گوید به «خانه نساختن برای مردم افتخار می کنم»! هیچ ارتباطی به شانس و اقبال ندارد. اینکه رئیس جمهور می گوید «من هم تازه صبح جمعه از قیمت جدید بنزین مطلع شدم»! ربطی به شانس و اقبال ندارد. اینکه مدیریت ضعیف دولت موجب می شود که از پراید ۱۷ میلیونی برسیم به پراید ۱۴۰ میلیونی هیچ ارتباطی با شانس ندارد. اینها و موارد متعدد دیگر نتیجه سوءمدیریت و بی تدبیری است.

** ظریف: هیچوقت به آمریکا اعتماد نکردیم

روزنامه اعتماد در مطلبی با عنوان «آخرین دفاع» نوشت: «محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و البته مرد اول برجام در حاشیه نشست دیروز در جمع خبرنگاران حاضر شد و به برخی پرسش‌های اصحاب رسانه پاسخ داد. ظریف در بخشی از سخنانش با تاکید بر لزوم تعامل با چشم باز با دنیا گفت:”نباید به هیچ‌ کس اعتماد کنیم. روابط بین‌الملل محل اعتماد کردن نیست. به نزدیک‌ترین همسایه، دوست و متحد هم نمی‌شود اعتماد کرد. البته ما متحد نداریم. ” او گفت:”من شهادت می‌دهم که هیچ کدام از مذاکره‌کنندگان، هیچگاه به امریکا اعتماد نکردند“.»

این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت: «ظریف به وزیر خارجه دولت سیزدهم توصیه کرد که “همیشه دقیق نگاه کند، دقیق گزارش دهد، دقیق دیدگاه‌های خود را بیان کند ولی در مقام عمل از سیاست کشور دفاع و آن را دنبال کند. وزیر خارجه یک وظیفه مشاور و یک وظیفه مدافع دارد؛ وظیفه مشاورت و دفاع را نباید با هم مخلوط کرد. ” وزیر امور خارجه همچنین با تاکید بر اینکه “امریکایی‌ها را در برجام شکست دادیم“، گفت:”عوامل بیرون دولت و کشور مانع از این شد که ما به نتیجه‌ای که می‌خواهیم برسیم.“».

آقای ظریف عدم اعتماد به آمریکا را به عنوان مشخصه اصلی تیم مذاکره کننده و وزارت خارجه در ۸ سال اخیر معرفی کرده است. این در حالی است که اتفاقا خسارت محض برجام و بی دستاوردی این توافق نتیجه اعتماد مطلق و بلاوجه دولت روحانی به آمریکا است.

ظریف (آذر ۹۵) با حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود: «من اعتراف می‌کنم که اشتباه کردم و به حرف جان کری اعتماد کردم، اگر استراتژی خودم را دنبال می‌کردم، اکنون با مشکل مواجه نمی‌شدم، می‌پذیرم که اشتباه کردم و مسئولیت آن را قبول می‌کنم، ما با صحبت و قول آقای کری اظهارنظر کردیم».

وی همچنین شهریور ۹۷ در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان و در پاسخ به این سؤال خبرنگار که «اگر شما احساس می‌کردید آمریکا به تحریم‌ها اعتیاد دارد، چرا توافق را ادامه دادید؟» گفت: «این شاید یک اشتباه بوده است اما مشکل اینجا بود که احساس ما این بود ایالات متحده یاد گرفته که دست کم در مورد ایران، تحریم‌ها علی‌رغم ایجاد مشقت‌های اقتصادی، نتایج سیاسی مد نظر آنها را به بار نمی‌آورند و من فکر می‌کردم که آمریکایی‌ها این درس را یاد گرفته‌اند. متأسفانه، اشتباه می‌کردم».

رهبر معظم انقلاب- ۶ مرداد ۱۴۰۰- در آخرین دیدار رییس جمهور و دولت دوازدهم با ایشان فرمودند: «در این دولت معلوم شد که اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد و آنها کمک نمی‌کنند و هرجا که بتوانند ضربه خواهند زد و اگر جایی هم ضربه نمی‌زنند به این دلیل است که نمی‌توانند».

ایشان در ادامه تاکید کردند: «هر جا که کارها را منوط به غرب و مذاکره با آن و آمریکا کردید ناموفق بودید و هر جا که بدون اعتماد به غرب، حرکت و از آنها قطع امید کردید موفق بودید و پیش رفتید».

اگر دیدگاه تیم مذاکره کننده به ریاست ظریف مبتنی بر عدم اعتماد به آمریکا بود، هیچگاه آقای عراقچی نمی گفت که «امضای کری تضمین است، ما از اجرای برجام اطمینان داریم»! و هیچگاه آقای ظریف نمی گفت «امضای هر توافقی بهتر از عدم توافق است»!

** جنیدی: دولت روحانی موفقیت های بی نظیری به دست آورد

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم «لعیا جنیدی» معاون حقوقی رئیسی جمهور با عنوان «دولت دوازدهم زورق خِرَد بر امواجی ناآرام» نوشت: «نوبت خدمتگزاری دولت دوازدهم نیز پایان گرفت. این دولت سخت‌ترین فشار بین‌المللی را تاب آورد تا توان ملی در پس مقاومت و نوآوری‌ها، از بین نرود. در این چهار سال، سختی‌های تحمیل شده از بیرون مانع از بی‌مهری‌ها نسبت به دولت در درون کشور نشد».

ارگان رسانه ای دولت در ادامه نوشت: «دولت دوازدهم با جیب تهی از درآمدهای متعارف و مورد انتظار، خدماتی ماندگار و یادگارهای پایدار برای بسترهای توسعه‌ای کشور فراهم کرد. محیط زیست در این دوران سخت، پاس داشته شد و قهر آشکار طبیعت که به صورت سیل و خشکسالی گسترده و مکرر، پدیدار شد، به شکلی آبرومند تدبیر شد. بهداشت و سلامت در حال تهدید  جدی، به اولویت‌های اساسی تبدیل شد و طرح تحول سلامت به اجرا درآمد. در عرصه بین‌المللی و داخلی موفقیت‌های سیاسی و به ویژه حقوقی بزرگ و کم مانندی به دست آمد و در سایر حوزه‌ها از جمله حوزه‌های زیرساختی نیز پیروزی‌ها و موفقیت‌های دولت، کم نبود».

در روزهای اخیر رسانه های دولتی در کنار رسانه های منتسب به جریان اصلاح طلب در حجمی وسیع به کارنامه سازی برای دولت مشغول هستند.

این رسانه ها به گونه ای فضاسازی می کنند که گویی دولت روحانی دولتی بی نظیر بوده و هیچ عیب و ایرادی نداشته و هر چه بوده تقصیر تحریم ها و منتقدان داخلی بوده است.

روحانی- مهر ۹۱- گفته بود: «درست است که دشمن به ما فشار می‌آورد، درست است که ما نیاز به اقتصاد مقاومتی داریم اما آیا خودمان به ملتمان فشار وارد نمی‌کنیم؟ نقدینگی را چه کسی بالا برده؟ تحریم‌ها شروع شد برای این تحریم‌ها چه برنامه‌ای را در نظر گرفتیم آیا واقعا به فکر اقتصاد مقاومتی بودیم؟».

دردولت روحانی حجم نقدینگی از ۴۶۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۲ به  ۳۶۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ افزایش یافت که رقمی سرسام آور است.

روحانی همچنین- فروردین ۹۲- گفته بود: «سوء مدیریت‌ها و مدیریت اقتصادی کشور به جای اینکه با تدبیر و اتکا به قدرت مردم، پیام رشد پایدار را به جهان بدهد. پیام ضعف به تحریم کنندگان می‌دهد. همه ضعف‌ها را نمی‌توان پای تحریم نوشت… در حالی که می‌توانستیم تحریم‌ها را با تدبیر و عزتمندانه، قابل اجتناب و قابل تقلیل کنیم».

سرویس اقتصاد مشرق-  رهبر معظم انقلاب اسلامی از سال ۱۳۸۷ با توجه به اهمیت مسائل اقتصادی و شروع جنگ‌های اقتصادی توسط دشمنان جمهوری اسلامی ایران نگاه ویژه‌ای به مشکلات اقتصادی داشتند به طوری که از سال ۱۳۸۷ تاکنون به طور مستقیم در شعار سال‌های مختلف به آن اشاره کردند. در سال ۱۳۹۲ نیز سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در ۲۴ بند  توسط رهبری ابلاغ شد که نقش دیپلماسی اقتصادی و روابط اقتصادی بین‌المللی، درون‌زایی و برون‌نگری اقتصادی به وضوح در آن منعکس شده است.

با توجه به اهمیت مسئله تولید در اقتصاد، ۳ سال است که رهبری در انتخاب شعار سال به طور مستقیم به مسئله تولید اشاره کردند و سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را به ترتیب با نام‌های رونق تولید، جهش تولید، تولید پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها نام‌گذاری کردند.

بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی و ایجاد بازارهای بین‌المللی، می‌تواند منجر به بهبود مستمر محیط کسب‌وکار و رونق تولید شود. تولید تنها مقوله اقتصادی تحول‌گرای هر کشور است که می‌تواند با افزایش عرضه و صادرات و همچنین بالا بردن ارزش پول ملی، موجب کاهش نرخ تورم و بیکاری شود. تولید است که می‌تواند سهم کمتر از یک درصدی ایران از تجارت جهانی را افزایش دهد؛ لذا اولویت قائل شدن در تولید بر اساس چشم‌انداز ۱۴۰۴ به‌عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

پشتیبانی و مانع زدایی و جهش تولید در حالی می‌تواند از شعار به عمل تبدیل شود که در کنار تولید کالای با کیفیت ملی، بتوانیم با شناخت دقیق از بازارهای کشورهای همسایه (همانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا) با محوریت سفارت‌های جمهوری اسلامی به شبکه‌سازی برای ایجاد هویت رسمی بخش خصوصی و بازاریابی کالاهای ایرانی در کشورهای میزبان بپردازیم؛ این موضوع باعث شکل‌گیری جریان شفاف اطلاعات و محفلی برای همکاری‌های شرکت‌های بخش خصوصی در کشورهای میزبان می‌شود.

تحلیل وضعیت موجود صادرات کشور

سهم صادرات در جهان و سرانه صادرات غیرنفتی

وظایف نهادهای مختلف در توسعه صادرات کشور

۲۰ پیشنهاد اجرایی برای جهش تولید

۱. انتقال سیاست‌های صنعتی سنتی به سیاست‌های صنعتی دانش‌بنیان از طریق ارتقای دانش کارکنان و جذب نیروی ماهر تخصصی 

۲. اصلاح قوانین مختلف برای مقررات زدایی از بازار کار، متنوع‌سازی فعالیت‌های صنعتی، ادغام و همسوسازی فعالیت‌های تولیدی و نوسازی صنعتی، برقراری سیستم تعرفه‌ای مناسب برای صنایع داخلی و فعال شدن کامل ظرفیت‌های خالی  کارخانه‌هایی که محصول آنها داری مزیت است.

۳. ایجاد مراکز مدیریت استراتژیک در بنگاه‌های تولیدی

۴. کاهش نرخ مالیات شرکت‌های با تولیدات رقابتی 

۵. توسعه صنایع فناور محور، خدمات (حمل‌ونقل، مخابرات، پزشکی

۶. تبدیل صنایع نوزاد به پیشرفته 

۷. ایجاد رابطه درست بین مراکز علمی و صنعتی برای توسعه 

۸. هدایت نقدینگی و تخصیص منابع به سمت تولید با اعمال سیاست‌های پولی مولد

۹. تقویت صادرات در حوزه‌های با ارزش  افزوده بالا

۱۰. تدوین نقشه راه سرمایه‌گذاری برای تولید و حفظ رقابت‌پذیری صنایع از طریق سیاست‌های سرمایه‌گذاری فعال و اشتغال‌زا در داخل و خارج از کشور

۱۱. تسهیل در عملیات تجاری بین‌الملل از طریق اقدامات سیاستی مانند ثبات در تأمین برق، حمایت مؤثر از سرمایه‌گذاری، تنظیم موافقت‌نامه‌های مشارکت واحدهای اقتصادی برای فعالیت‌های مشترک تولیدی در مسیر اولویت‌های کشور

۱۲. جهت‌گیری به سمت صنایع سنگین، محصولات شیمیایی، فولاد و ماشین‌آلات، صنایع الکترونیک و فلزات غیر آهنی

۱۳. هدایت ترجیحی یارانه‌های تولید به بنگاه‌های اقتصادی تولیدی بر اساس میزان تولید، کیفیت تولید، وضعیت مشارکت در سرمایه‌گذاری، ارزآوری، بسته‌بندی و صادرات

۱۴. انضباط دهی بخش خصوصی از طریق منطقی کردن فعالیت صنایعی که دچار گسترش بیش از اندازه  شده‌اند و کمک به ورشکستگی بنگاه‌های بد اداره شده برای صنایع مهم کشور و همچنین کنترل جریان‌های پولی و ارزی

۱۵. بالا بردن متغیرهای اصلی رفاه کشور و توزیع عادلانه منابع مالی کشور برای امکان رشد تولید  ۱۵(

۱۶. اتخاذ سیاست‌های روشن در بخش تجارت خارجی و تنوع‌دهی به بازارهای هدف صادراتی برای پایداری تولید   ۱۶)

۱۷. طراحی راهبرد عملیاتی جهش تولید صنعتی، نیمه‌صنعتی و کارگاهی کشور در بخش‌های با ظرفیت صنعت، معدن، تجارت، مسکن، کشاورزی، گردشگری، دانش‌بنیان و…برای همسویی  و اتصال متوازن اهداف و خروجی‌ها

۱۸. افزایش حداقل دو برابری سهم وزارت صمت کشور از بهره مالکانه معادن و هدایت آن به سمت رونق زیرساخت‌های معدنی

۱۹. ثبات در شاخصه‌های کلان اقتصادی. رویه‌ها و قوانین و امنیت محیط کسب‌وکار

۲۰. ترغیب تقاضای رشته فعالیت‌های صنعتی مانند کانی غیرفلزی و فلزات اساسی با سیاست‌های جذب بخش مسکن و عمران

۲۵ پیشنهاد جهت توسعه صادرات

نتیجه: شاید بهترین مدل پشتیبانی و مانع زدایی از تولید، تلاش در جهت افزایش تولید صادراتی با هدف ارزآوری جهت تأمین نیازهای بخش‌های تولیدی بوده که در این صورت شاهد افزایش اشتغال و درآمد آحاد مردم خواهیم بود.

برنامه‌ریزی در راستای تحقق شعار سال جاری، نیازمند هماهنگی و همکاری کلیه بخش‌ها و سازمان‌ها و نهادهای مرتبط بوده که بدون موازی کاری از این فرصت بهینه استفاده نموده و مسیر را برای اجرایی شدن سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و در رأس آن، درون‌زایی و برون‌گرایی اقتصاد فراهم نمایند.

 محمدمهدی بازگیرخوب – پژوهشگر دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق علیه السلام

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، محمد ایمانی طی یادداشتی در روزنامه کیهان نوشت:

۱- با انتخابات اخیر، فرصت کم‌نظیری برای هماهنگی دولت، مجلس و دستگاه قضایی پدید آمده است. باید این فرصت ذی‌قیمت را مغتنم شمرد. نعمت‌ها در معرض فساد و زوال هستند، مگر اینکه حق آنها به جا آورده شود. امیر مومنان (ع) فرمود: «اِنَّ لِلهِ فِی کُلِّ نِعْمَهًْ حَقّاً، فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنَها، وَمَنْ قَصَّرَ عَنْهُ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهًِْ. برای خداوند در هر نعمتی، حقی است. پس هر کس حق آن را ادا کند، آن نعمت بر او افزون شود و کسی که کوتاهی نماید، نعمت را در خطر زوال قرار دهد». به جا آوردن حق «همسویی شدن سه قوه»، همدلی و هم‌افزایی بی‌دریغ در خدمت به مردم، و شتاب بخشیدن به پویش پیشرفت و عدالت است.

۲- آینده‌های دور، به مراتب نزدیک‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم. امروز، آینده‌ای است که زمانی دور می‌پنداشتیم. و دیروز، آینده رفته است. چشم بر هم بزنیم – و عمر باقی باشد- دوره چهارساله دولت جدید هم سپری می‌شود و آثار فعالیت آن باقی می‌ماند. زمان، درنگ ندارد و معطل هیچ کس نمی‌شود. حرکت و صیرورت، قاعده زندگی است و حتی آنها هم که هدف و برنامه نداشته باشند، با موج زمان، رانده می‌شوند. آینده‌نگری، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی، پیش‌نیاز هر حرکت جمعی است. راهبردنگاری کشور، در قالب تبیین

«گام دوم انقلاب»، ابلاغ سند چشم‌انداز بیست‌ساله و اسناد و نقشه راه‌های تعریف‌شده در ذیل آن انجام شده است. اینک در چهار ساله پایانی چشم‌انداز بیست‌ساله، ضرورت دارد قوای سه‌گانه و «مجمع» بررسی کنند که چه میزان از این سند اجرایی شد (بلکه حتی از اهداف ترسیم‌شده جلوتر هستیم؟)، چقدر اجرایی نشد؟ علل توفیق و عدم توفیق در هر یک از حوزه‌های مد نظر چه بود؟ و کاستی‌ها و انحرافات از این سند را چگونه باید جبران کرد؟

۳- بر اساس سند چشم‌انداز بنا بوده ایران، «کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی، الهام‌بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین‌الملل» باشد. در ۱۶ سال گذشته، دو رئیس‌جمهور و چهار دولت متفاوت سر کار آمدند که حاصل جمع عملکرد آنها (به علاوه عملکرد مجالس هفتم تا یازدهم، قوه قضائیه تحت ریاست سه رئیس، و سایر دستگاه‌ها) کارنامه‌ای متنوع از موفقیت‌ها و ناکامی‌ها را به دست می‌دهد. در این ۱۶ سال سپری شده، برخی مدیران جان گرامی خود هم را پای آرمان‌ها گذاشتند و بنابراین اکنون در حوزه ماموریت آنها، به مراتب جلوتر از موقعیت‌های پیش‌بینی شده در چشم‌انداز بیست‌ساله هستیم. برخی پیشرفت‌های علمی و فنی و اقتدار منطقه‌ای چنان چشمگیر است که بارها در گزارش نهادهای آمریکایی، توانمندی‌های ارتقایافته ایران در کنار دو کشور (تهدید) بزرگ، یعنی چین و روسیه، رتبه‌بندی شده است.

۴- اما در همین دوره، برخی متولیان نه تنها منطق ایثار شهیدانی مثل سلیمانی، همدانی، طهرانی‌مقدم، فخری‌زاده و مجید شهریاری را پیشه نکردند، بلکه به روش مستاثران (خودخواهانه و خودکامانه و از سر شهوت و غضب باطل) با سیاست و مدیریت برخورد نمودند و برخی ابعاد پیشرفت را متوقف کردند، یا حتی عقبگرد زدند. مشخصا برخی مدیران ارشد در دهه اخیر که دهه تشدید دشمنی‌های غرب برای متوقف کردن جهش پیشرفت‌های ایران بود، غیرمسئولانه رفتار کردند. نه پیش‌بینی درستی کردند، نه تدابیر درستی به کار بستند و نه اجازه دادند جبهه داخلی در برابر صف دشمن، منسجم شود. تعامل مثبت و سازنده قوا را به درگیری و تنش‌های زیانبار تبدیل کردند و ناامیدی و یأس را به بدنه جامعه تزریق نمودند. به ویژه در این چند سال اخیر که تولید تنش در درون حاکمیت و اعتماد یکسویه به دشمن در سیاست خارجی، عادت برخی مدیران شد و اثر فرساینده خود بر اقتدار ملی را گذاشت.

۵- فارغ از مدل نظام‌های حکومتی در دنیا، یکپارچگی حاکمیت، حرف اول را در موفقیت نظام‌های سیاسی می‌زند. مع‌الاسف ما، از ابتدای انقلاب تا امروز در برخی مقاطع، با نقشه دوگانه‌سازی و ایجاد انشقاق در حاکمیت مواجه بوده‌ایم. از چالش‌های مربوط به دولت موقت و دولت بنی‌صدر که بگذریم، برخی رویکردهای دولت سازندگی، با گفتمان انقلاب زاویه پیدا کرد و از متن این زاویه، دولت معارضه‌جویی سر کار آمد که برخی حامیان و متولیان آن اصالتا بر حاکمیت دوگانه اصرار داشتند. قفل کردن کارها، انحراف گفتمانی، کنار زدن اولویت‌ها و ترجیح حاشیه‌سازی، برنامه‌ریزی مغایر با آرمان‌ها، درگیری‌های فزاینده درون حاکمیت، ناراضی کردن مردم و بسترسازی برای التهابات تند سیاسی، نتیجه چنین مدیریتی بود. با روی کار آمدن دولت بعدی (احمدی‌نژاد)، بسیاری از این انحرافات به مدت دو سه سال کمرنگ شد و به همین دلیل موفقیت‌های بزرگی در حوزه اقتصاد و عدالت و سیاست خارجی پدید آمد. اما به ویژه پس از تشکیل دولت دهم، برخی از اصطکاک‌ها میان قوا مجددا احیا شد. در دولت یازدهم و دوازدهم نیز متاسفانه شاهد احیای نقشه حاکمیت دوگانه توسط برخی عناصر نفوذزده و بی‌تقوا بودیم که هرچه به دشمن عهدشکن اعتماد کردند و معطل توافق باطل‌شده ماندند، در سیاست داخلی، درگیری و قفل‌شدگی امور را مهندسی کردند.

اجمالا مرور تعاملات مجالس ششم تا یازدهم، با دولت‌های هفتم تا دوازدهم، نشان می‌دهد که اگر در برخی مقاطع، تعامل دولت و مجلس در خدمت هم‌افزایی و تقویت اقتدار ملی بوده، در برخی مقاطع دیگر، شکل فرسایشی به خود گرفته است. براساس این تجربه تاریخی، سزاوار است که از همین حالا برای همدلی مجلس و دولت جدید زمینه‌سازی شود. بدون کار فراکسیونی قوی در درون مجلس، و تعامل معقول میان دولت و مجلس، کار دست اغیار و لابیست‌ها یا تفرقه‌اندازان می‌افتد.

۶- یک اولویت بر زمین مانده در مقیاس کار هماهنگ سه قوه، سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» است که بهمن‌ماه ۹۲ از سوی رهبر انقلاب به سه قوه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد. این سیاست‌ها، علاج بسیاری از مشکلات مزمن اقتصادی است، اما متاسفانه در برخی بندهای مهم، وجهه قرار نگرفته یا حتی عکس آن عمل شده است. برخی عناوین این سیاست‌های راهبردی مهم به این شرح است:

– تأمین شرایط و فعال ‌سازی کلیه امکانات و منابع به منظور توسعه کارآفرینی.

– محور قرار دادن رشد بهره‌وری در اقتصاد…

– استفاده از ظرفیت اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در جهت افزایش تولید،‌اشتغال و بهره‌وری، و ارتقای شاخص‌های عدالت اجتماعی.

– افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی (به‌ویژه در اقلام وارداتی)…

– تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید.

– اصلاح و تقویت همه‌جانبه نظام مالی کشور.

– حمایت همه‌جانبه‌ از صادرات کالاها و خدمات…

– توسعه حوزه عمل مناطق آزاد به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج.

– مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز…

– افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه و بالا بردن صادرات برق و محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی.

– صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی کشور با تأکید بر تحول اساسی در ساختارها و منطقی‌سازی اندازه‌ دولت.

– افزایش سالانه‌ سهم صندوق توسعه ملی از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز تا قطع وابستگی بودجه به نفت.

– شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و…

– شفاف و روان ‌سازی نظام توزیع و قیمت‌گذاری و روزآمدسازی شیوه‌های نظارت بر بازار.

۷- چهار سال پایانی «سند چشم‌انداز بیست‌ساله»، با دولت جناب آقای رئیسی مقارن شده است. این دولت، هم از فرصت‌هایی مانند «جوانی جمعیت، ظرفیت‌های بزرگ انسانی و طبیعی، هماهنگی سه قوه، و موقعیت‌ها و موفقیت‌های منطقه‌ای» برخوردار است و هم با چالش‌هایی مانند «کاهش رشد جمعیت، رکود تورمی، کسری بودجه و افزایش غیرطبیعی نقدینگی، مشکلات محیط زیستی، کاستی‌های تامین برخی منابع انرژی، کرونا و تحریم» مواجه است. چالش‌ها کم نیست؛ اما یقینا در صورت اهتمام و تدبیر می‌توان از عهده آنها برآمد بلکه حتی تبدیل به فرصت کرد. متاسفانه برخی مدیریت‌ها، در اثر سیاست‌زدگی، به اقتصاد و معیشت مردم بی‌اعتنایی کردند، در مقاطعی هم که دم از اقتصاد زدند، اخلاق و فرهنگ عمومی و عزت و اقتدار ملی را در معرض آسیب‌های جدی قرار دادند و رکوردهای تورم و شکاف طبقاتی و فقر را در کنار گسترش آسیب‌های اجتماعی و امنیتی جا به جا کردند. تعادل و اعتدال باید به مدیریت دولت برگردد.

۸- پاسداشت نعمت همسویی سه قوه، همفکری و همدلی مومنانه، و پرهیز از رویکردهایی است که معبر و منفذ برای شیاطین باز می‌کند. خطبه قاصعه (خطبه ۱۹۲ نهج‌البلاغه)، آسیب‌شناسی بی‌نظیر امیر مومنان (ع) درباره علل پیروزی و شکست امت‌هاست: «بندگان خدا حذر کنید از اینکه دشمن خدا (شیطان)، بیماری خود را به شما سرایت دهد و با خواندن خویش، شما را منحرف سازد و لشگر سواره و پیاده خویش را علیه شما بسیج کند… پس با شدت و جدیت تمام با او مبارزه کنید که به خدا سوگند او بر اصل شما فخر فروخت و به هویت انسانی شما اهانت کرد. سر راه شما را گرفت و لشکر وی همه جا در پی شکار شما بودند و بند بند انگشتان شما را می‌زدند. با هیچ ترفندی نمی‌توانید جلوی حمله آنان را بگیرید و با هیچ اراده‌ای نمی‌توانید از خود دفاع کنید در حالی که در منطقه ضعف و در حلقه تنگنا و جولانگاه بلا گرفتار هستید. پس، خاموش کنید آن آتش‌های عصبیت و کینه‌های جاهلی را که در دل‌های شما پنهان است. که همانا این حمیِت در انسان مسلمان، از رخنه‌گاه‌های شیطان است… عصبیت، یا از سر جهل است و یا به خاطر سفاهت… پس اگر ناچار از عصبیت هستید، تعصب شما برای اخلاق نیکو و رفتار پسندیده باشد… بپرهیزید از عذاب‌هایی که به خاطر سوء‌رفتار بر امت‌های پیشین نازل شد… و چون در حالات نیک و بد آنها اندیشیدید، ملازم اموری باشید که عزت را برای آنها به همراه آورد، و دشمنان‌شان را دور ساخت و عافیت و آسایش را بر آنها گستراند و رشته کرامت را به آنها رساند؛ و آن امور عبارت است از: اجتناب از تفرقه و التزام به الفت، و اصرار و توصیه یکدیگر بر این امور. و بپرهیزید از هر چیزی ستون فقرات آنها را در هم شکست و قدرت‌شان را سست کرد: کینه‌های درونی، و بدخواهی و پشت به هم کردن، و دست از یاری هم برداشتن».