به گزارش مجاهدت از مشرق، راهبرد مهجور «توجه به همسایگان» در دولت سیزدهم آرام آرام قدرت گرفت. ارتباط با کشورهای همسایه یکی از اولویت‌های دولت ناتمام سیزدهم بود و در این مدت، از همین رهگذر، تجارت غیرنفتی رشد کرد و رفته‌رفته راه‌های خنثی‌سازی تحریم‌ها و دور زدن آنها، احیا شد. به همین واسطه، کشورهای همسایه نیز از توسعه همکاری‌های اقتصادی، که لازمه و چه بسا زمینه توسعه روابط سیاسی است، استقبال کردند.
با روی کار آمدن دولت موسوم به وفاق، جمعی از همان پویندگان راه اعتماد به غرب در مناصب مختلف، به‌ویژه‌اقتصادی قرار گرفته‌اند و به بهانه‌های مختلف از ضرورت مذاکره مستقیم با آمریکا حرف می‌زنند.
البته این نگاه در دستگاه دیپلماسی کشورمان که راهبر جهت‌دهی به سمت‌وسوی سیاست خارجی و صدالبته چگونگی تأمین منافع جمعی است، فرق می‌کند و هنوز کسانی هستند که به کشورهای همسایه بها بدهند. افغانستان یکی از همین کشورهای همسایه است که همواره یکی از صدنشین‌های صادرات کشورمان بوده و از این رهگذر کلی ارزآوری برای کشور صورت گرفته است.
فرازوفرود ذات هر نوع ارتباطی است و دامن‌گیر ارتباط تهران -کابل نیز شد. فرار رئیس اجرایی دولت پیشین افغانستان که وابسته به آمریکا بود، راهی را برای گروهی باز کرد که مردم افغانستان در مقابل آنها مقاومتی نداشتند بنابراین وقتی مردم افغانستان حکومت سرپرست را به عنوان متولی اداره کشورشان پذیرفتند، دیگر کشورها با در نظر گرفتن اقتضائات، خطور قرمز و چگونگی تأمین منافع جمعی‌شان، درباره چگونگی ارتباط با آنها وارد رایزنی می‌شوند.
فراتر از این اصل پذیرفته شده بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران همواره کمک به مردم مسلمان افغانستان را جز دکترین سیاست خارجی خود می‌داند و تحصیل دانش‌آموزان و دانشجویان این کشور در ایران و همچنین پذیرایی تهران از میلیون‌ها تبعه این کشور مصداق عینی این مدعاست. جمهوری اسلامی ایران همواره معتقد بوده و در عمل نیز ثابت کرده است که توسعه رفاه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشورهای منطقه و همسایگان به نفع همه است و قاعدتاً افغانستان نیز از این قاعده مستثنی نیست. از قضا توسعه رفاه در این کشور، منجر به بازگشت اتباع افغانستانی حاضر در ایران به کشورمان می‌شود و این همان چیزی است که مردم ایران می‌خواهند. از طرفی توسعه رفاه عمومی در افغانستان بستری برای افزایش امنیت و کاهش بزه‌های گوناگون از جمله سرقت و قاچاق مواد مخدر است و به ثبات امنیت در مرزهای جنوب شرقی کشورمان نیز کمک می‌کند.
البته کمک به توسعه افغانستان منافاتی به نقدهای موجود به حکومت سرپرست این کشور نیست ولی دلیل نمی‌شود راه‌های تأمین منافع جمعی مردم کشورمان بسته شود. حل معضل حقآبه از این گذر، به تنهایی ارزش رایزنی با حکومت سرپرست افغانستان را دارد. با در نظر گرفتن جمعی جهات، مسئول دستگاه دپیلماسی کشورمان، در رأس هیئتی وارد کشور افغانستان شد و در خصوص موضوعات مختلف به رایزنی و گفت‌وگو با مقامات این کشور پرداخت. البته خروجی این رایزنی‌ها، چگونگی کنش آتی با این کشور را رقم خواهد زد.
دیدار عراقچی با سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان؛ گفتگو پیرامون «مهاجران» و «حقآبه»
وزیر امور خارجه کشورمان، در جریان سفر به کابل، با «مولوی امیر خان متقی» سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان دیدار کرد.
در این دیدار دو طرف در مورد موضوع همکاری‌های اقتصادی، وضعیت اتباع افغانستانی در ایران، مسائل آب، امنیت و مرزهای مشترک، و نیز تحولات منطقه بحث و تبادل نظر کردند.
عراقچی اهمیت همکاری افغانستان برای تأمین منافع دو ملت از جمله در رابطه با موضوع آب، موضوع مهاجرین افغانستانی، امنیت مرزهای مشترک را خاطرنشان کرد و بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تقویت مناسبات در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری و فرهنگی بین دو کشور تاکید کرد.
متقی نیز در رابطه با مسائل آب بین دو کشور گفت: موضوع آب باید یک موضوع برای حفظ و ارتقای دوستی بین دو ملت باشد. افغانستان به تعهدات خود در زمینه تأمین حقابه‌های ایران پایبند است. کل منطقه به دلیل تغییرات اقلیمی درگیر خشکسالی است و افغانستان نیز قربانی خشکسالی است و ما به دنبال این هستیم که به هر دو طرف برسیم. هیچ مانع دیگری در این رابطه وجود ندارد و تنها مربوط به افزایش بارندگی است و انتظار داریم انشاالله امسال به خوبی انجام شود.
متقی همچنین با اشاره به اهتمام افغانستان نسبت به مقوله امنیت به ویژه امنیت مرز مشترک با ایران، بر تعهد حکومت سرپرست نسبت به اتخاذ همه تدابیر لازم جهت حراست از امنیت مرز و جلوگیری و مقابله با هرگونه شرارت و تروریسم که امنیت دو کشور را به مخاطره افکند تاکید کرد.
تامین حقابه ایران را تعهد شرعی و اخلاقی می‌دانیم
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک خود در کابل با «ملأ محمد حسن اخند»، رئیس الوزرا حکومت سرپرست افغانستان در محل ارگ حکومت سرپرستی دیدار و گفتگو کرد.
عراقچی با اشاره به موضوع مهاجرین غیر قانونی در ایران، تدوین طرح جامعی برای بازگشت اتباع غیرمجاز خواستار شد.
وزیر امور خارجه کشورمان گفت: هر تبعه افغانستان که می‌خواهد ایران بیاید قانونی به ایران سفر کند.
وی افزود: مردم ایران به مدت پنج دهه میزبان مهاجران و پناهندگان افغانستانی بوده‌اند و سیاست ما بدرفتاری با مهاجرین نیست.
وی به معاهده هیرمند و حق آبه ایران از رودخانه هیرمند اشاره کرد و گفت: موضوع آب را به جای اختلاف به موضوع همکاری تبدیل کنیم.
عراقچی با اشاره به نگرانی مردم سیستان و بلوچستان و کم آبی در این استان بر اصلاح ساختار سد کمال خان و جلوگیری از هدر رفت آب به «گود زره» تاکید کرد و افزود: برای اصلاح ساختار سد و تأمین حقآبه باید همکاری فنی داشته باشیم.
رئیس الوزرای حکومت سرپرست افغانستان با اشاره به حقآبه ایران از هیرمند تصریح کرد: حکومت سرپرست افغانستان سیاست جلوگیری از ورود آب به ایران را ندارد و به وزارتخانه‌های آب و کشاورزی دستور داده‌ایم آب باید به سوی ایران روان شود. در صورتی که یک قطره آب در اختیار داشته باشیم آن را با برادران ایرانی خود تقسیم می‌کنیم.
ملاحسن آخند گفت: میان ایران و افغانستان در خصوص حق آبه هیرمند معاهده مشخصی وجود دارد اما اگر معاهده‌ای هم نبود ما برادران ایرانی خود را از آب محروم نمی‌کنیم و این امر را یک وظیفه شرعی و اخلاقی و انسانی خود می‌دانیم.
رئیس الوزرای حکومت سرپرست افغانستان خاطرنشان کرد: رفت و آمد هیأت‌های ۲ کشور باید ادامه یابد زیرا در سایه این رفت و آمدها، برخی مشکلات جزئی میان ۲ کشور از جمله مسائل مرزی اگر پیش آید، حل و فصل می‌شود.
درخواست کابل برای تبادل اطلاعات با ایران برای مقابله با تروریسم
عراقچی در جریان سفر خود به کابل با مولوی «محمد یعقوب مجاهد» وزیر دفاع ملی این حکومت دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار دو طرف در مورد روابط افغانستان و ایران، به‌ویژه در حوزه دفاعی و امنیتی رایزنی کردند.
وزیر امور خارجه ایران با اشاره به پیوستگی امنیت کشورهای همسایه، بر اهمیت تقویت همکاری‌ها بین مراجع ذیربط ۲ کشور جهت حفظ و ارتقای امنیت در ۲ سوی مرزهای مشترک تاکید کرد.
عراقچی همچنین با مرور برخی نگرانی‌ها و چالش‌های موجود از جمله در رابطه با قاچاق مواد مخدر و تروریسم و ترددهای غیرمجاز از مرز مشترک، مقابله مؤثر با این نگرانی‌ها و چالش‌ها را مستلزم همکاری و هماهنگی نزدیک بین دستگاه‌های مربوطه در ۲ کشور دانست.
وزیر دفاع ملی حکومت سرپرست افغانستان در این دیدار ضمن تقدیر از رویکرد مثبت جمهوری اسلامی ایران نسبت به مردم افغانستان از جمله میزبانی صمیمی ملت ایران از میلیون‌ها مهاجر افغانستانی در ۴۶ سال گذشته، رابطه خوب و حسنه افغانستان با ایران را بسیار ارزشمند دانست.
او همچنین با اشاره به کوشش مستمر حکومت سرپرست افغانستان برای مقابله با ناامنی و تروریسم، خواستار تبادل اطلاعات و هماهنگی‌های بیشتر جهت پیشگیری و مقابله با این پدیده شوم شد.
وزیر دفاع حکومت سرپرست افغانستان در رابطه با امنیت مرز مشترک، اهتمام وزارت دفاع افغانستان برای تقویت امنیت مرزی از جمله از طریق بهبود و ارتقای توانمندی حرفه‌ای نیروهای مرزبانی این کشور، مساعدت در مدرنیزاسیون علائم مرزی و همکاری بیشتر با مرزبانی جمهوری اسلامی ایران را مورد تاکید قرار داد.
تاکید شورای علمای شیعه در افغانستان بر اهمیت استمرار و تقویت پیوندهای مردمی بین دو کشور
در ادامه این سفر و پس از دیدار با مقامات حکومت سرپرست، وزیر امور خارجه دیداری را با شورای علمای شیعه در افغانستان داشت.
در این دیدار شورای علمای شیعه افغانستان با قدردانی از میزبانی جمهوری اسلامی ایران از اتباع افغانستان در ۴۵ سال گذشته و فراهم آوردن امکانات زندگی و تحصیل تعداد زیادی از افغانستانی‌ها در مدارس و دانشگاه‌های ایران، بر اهمیت استمرار و تقویت پیوندهای مردمی بین دو کشور تاکید کردند.
اعضای شورای علمای شیعه افغانستان با ابراز مسرت از گسترش مراودات بین ایران و افغانستان، تقویت مناسبات دوجانبه را در راستای منافع دو ملت دانستند.
اعضای شورای علمای شیعه افغانستان همچنین با مهم توصیف‌کردن گسترش تماس‌های علمی و فرهنگی و مباحثاتی بین علمای دو کشور اعم از شیعه و سنی، این امر را برای ارتقای وحدت اسلامی بسیار مؤثر دانستند.
عراقچی نیز در این دیدار با اشاره به جایگاه مهم علمای شیعه و جامعه تشیع افغانستان در رشد و اعتلای علمی و فرهنگی و دینی این کشور، رابطه مودت‌آمیز و برادرانه میان اقوام و مذاهب مختلف تشکیل‌دهنده جامعه افغانستان را لازمه جامعه‌ای امن و مترقی دانست و بر ضرورت تقویت الفت و دوستی بین پیروان اقوام و مذاهب مختلف در افغانستان تاکید کرد.
برگزاری نشست بخش خصوصی ایران و افغانستان
در پایان دیدارها و در جریان این سفر نشست بخش خصوصی ایران و افغانستان با حضور سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان برگزار شد.
عراقچی در این نشست با اشاره به روابط نزدیک دو کشور گفت: ایران و افغانستان همسایه، هم‌زبان و برادر یکدیگر هستند. در طول چند سال گذشته حجم روابط اقتصادی ۲ کشور چندین برابر شده است و یکی از علت‌های آن بهبود امنیتی است که در مرزها و افغانستان به وجود آمده است و این موضوع به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند که در این عرصه حضور بیشتری پیدا کنند، چرا که از مؤلفه‌های مهم برای سرمایه‌گذاران، امنیت و امنیت سرمایه‌گذاری است.
عراقچی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با اشاره به اهمیت موضوع بهبود امنیت و توجه جدی‌تر به آن ادامه داد: همانطور که اشاره شد، در طول چند سال گذشته تجارت بین ۲ کشور رشد کرده است ولی این رشد بالانس نیست و حجم عمده آن صادرات ایران به افغانستان است.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: ما برای واردات از افغانستان هیچ مشکلی نداریم و هر کالایی که بازار در ایران داشته باشد، راه برای آن جهت حضور در بازار ایران باز است.
عراقچی همچنین با اشاره به صحبت رئیس اتاق بازرگانی افغانستان مبنی بر اینکه تعرفه‌های ترجیحی بین ایران و افغانستان برداشته شود، گفت: باید این موضوع در نهادهای مرتبط از جمله وزارت صنعت و معدن ایران بررسی شود و من این خواسته دوستان افغانستانی را به همکارانم در تهران منتقل می‌کنم تا آن را بررسی کنند.
وزیر امور خارجه با اشاره به بحث صادرات مجدد گفت: دوستان ما در افغانستان می‌توانند روی این موضوع در بحث تجارت با ایران فکر کنند.
او همچنین در بخش دیگر صحبت‌های خود با اشاره به سخنان رئیس اتاق بازرگانی افغانستان در مورد بسته شدن حساب‌های برخی از شرکت‌های افغانستانی در ایران و مشکلات ایجاد شده برای تجار افغانستانی در این ارتباط گفت: این یک واقعیت است، البته فقط مختص دوستان افغانستانی نیست. در چند سال اخیر سیستم بانکی ما در راستای مبارزه با پولشویی انضباط بانکی سختی اجرا کرده است و در همین چهارچوب حساب‌های ناشناس بسته شده است، تعداد زیادی از این حساب‌ها مربوط به شهروندان ایرانی بوده است و بخشی از آنها نیز ممکن است مربوط به دوستان افغانستانی باشد و اگر اشتباهی در این ارتباط رخ داده باشد می‌توان آن را بررسی و مورد بازنگری قرار داد.
اهدا نشان بخش خصوصی به عراقچی
در پایان این نشست نشان بخش خصوصی افغانستان به وزیر امور خارجه کشورمان اهدا شد.
تاکید بر توسعه بخش خصوصی ایران و افغانستان
سید عباس عراقچی در جریان سفر به کابل در آخرین دیدار خود با «نورالدین عزیزی» وزیر صنعت و تجارت حکومت سرپرست افغانستان دیدار و گفتگو کرد. او در این دیدار با تاکید بر ضرورت شناسایی و بهره برداری از فرصت‌های فراوان همکاری تجاری و اقتصادی بین دو کشور، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران از توسعه فعالیت بخش‌های خصوصی دو کشور در حوزه‌های مختلف صنعتی-تولیدی، تجاری، کشاورزی، حمل و نقل و ترانزیت حمایت می‌کند.
نورالدین عزیزی، سرپرست وزارت صنعت و تجارت افغانستان نیز در این دیدار با اشاره به روابط خوب و دیرینه بین ایران و افغانستان و وجود پیوندهای تاریخی و دینی و زبانی و فرهنگی بین دو ملت، از میزبانی میلیون‌ها مهاجر افغانستانی طی چند دهه اخیر توسط مردم ایران قدردانی کرد.
وی همچنین با ارائه گزارشی از آخرین وضعیت روابط تجاری افغانستان و ایران، اهمیت بهبود مناسبات اقتصادی بین دو کشور و رفع موانع تجاری را خاطرنشان کرد و بر ضرورت فعال‌سازی بندر چابهار و ترانزیت کالا از طریق بندرعباس تاکید کرد.
سرپرست وزارت صنعت و تجارت افغانستان در ادامه به تشریح فرصت‌های خوب سرمایه‌گذاری در افغانستان اشاره کرد و گفت: وزارت صنعت و تجارت افغانستان مصمم است که راه‌ها را برای رونق تولید و بهبود وضعیت اقتصادی و صنعتی افغانستان و نیز سرمایه‌گذاری شرکت‌های ایرانی هموار کند.
دو طرف در این دیدار در مورد آخرین وضعیت مناسبات اقتصادی-تجاری ایران و افغانستان و راه‌های گسترش مراودات اقتصادی و تجاری بحث و تبادل نظر نمودند.
در ادامه، نشست مشترک تجار و فعالان اقتصادی ایران و افغانستان به میزبانی اتاق بازرگانی افغانستان با حضور دو وزیر برگزار شد.
ارزیابی عراقچی از سفر به کابل
در پایان این سفر، عراقچی در جمع خبرنگاران با اشاره به برخی از این موارد از جمله موضوع مهاجران، مواد مخدر و گروه‌های تروریستی از جمله القاعده و داعش، گفت: ما همیشه از تحولات در افغانستان تأثیرات جدی پذیرفتیم، بنابراین طبیعی است که نسبت به سرنوشت کشور همسایه خودمان و نسبت به تحولات و سیاست‌های آن باید حساس باشیم و بتوانیم آن را مدیریت کنیم.
وزیر خارجه ایران افزود: در طول سه-چهار سال گذشته نیز تحولات جدیدی در افغانستان رخ داده و حاکمیت جدیدی مستقر شده است؛ فارغ از اینکه ارتباط سیاسی ما در چه سطحی است و چگونه تعریف می‌شود مهم این است که ما مسائل متعددی را بین ۲ کشور داریم که باید به آنها رسیدگی شود.
عراقچی تصریح کرد: ما مشکل آب، مهاجرین، امنیت مرزها، تجارت میان ۲ کشور و خیلی بحث‌های دیگر که همگی کاملاً جدی است با افغانستان داریم و برای ما مهم و تأثیرگذار است و طبیعی است که مدیریت این چالش‌ها از طریق گفت‌وگو و تعامل خواهد بود.
او تاکید کرد: فارغ از اینکه سطح روابط سیاسی ما چیست و چگونه تعریف می‌شود، واقعیات و چالش‌هایی در صحنه وجود دارد و همچنین منافعی برای ملت ما وجود دارد و ما در سیاست خارجی خود موظفیم این منافع را دنبال و تأمین کنیم و مردم از ما چنین انتظاری دارند.
وزیر خارجه ایران تصریح کرد: سفر من در همین راستا صورت گرفت که مسائل متعددی بین ایران و افغانستان وجود دارد و برای ما چالش و یا منافع ملی به شمار می‌روند و این‌ها را می‌بایست با مقامات حکومت سرپرستی افغانستان به بحث بگذاریم و بتوانیم به جمع‌بندی برسیم.
او ادامه داد: من امروز با رئیس الوزرای افغانستان ملاقات طولانی بسیار خوبی داشتم. با سرپرست وزارت خارجه بیش از چند ساعت گفت‌وگو داشتیم. همچنین با سرپرست وزارت دفاع دیدار کردم.
عراقچی گفت: در سه حوزه‌ای که ما احتیاج داریم بحث کنیم، ملاقات‌ها و رایزنی‌ها صورت گرفت و از نظر من بسیار خوب بود. یک اراده‌ای در طرف مقابل برای حل چالش‌ها و مشکلات وجود دارد و ما در مورد راهکارها صحبت کردیم، در مورد اینکه چگونه می‌توانیم منافعی را که برای ۲ کشور متصور است، تأمین کنیم و در مقابل از نگرانی‌ها بکاهیم و مسیر بهتری را طی کنیم.
وزیر خارجه ایران تصریح کرد: بحث امنیت مرزها بحث مهمی بود که امروز در مورد آن رایزنی صورت گرفت؛ تاکید ۲ کشور بر این بود که باید برای امنیت مرزها تدابیر بیشتری به کار گرفته شود.
او به موضوع آب نیز اشاره کرد و گفت: بحث آب، بحث جدی بود و الحمدالله رویکرد طرف مقابل، رویکرد سازنده‌ای است.
وزیر خارجه ایران در این ارتباط افزود: هم رئیس‌الوزرا و هم سرپرست وزارت خارجه افغانستان تاکید کردند که حقآبه ایران بر اساس معاهده هیرمند داده خواهد شد و حتی بالاتر از آن تعبیر بسیار زیبایی که داشتند این بود که اگر چنین معاهده‌ای هم نبود، وظیفه شرعی و انسانی ما حکم می‌کرد که آب را به ایران برسانیم.
او افزود: یک‌سری نکات فنی وجود دارد که باید رفع شود، البته بارش‌ها هم مؤثر است و پدیده خشکسالی پدیده‌ای است که کل منطقه را در برگرفته است ولی اینکه خشکسالی واقعاً در چه سطحی است و آب چه میزان است، خود این یک بحث فنی است که باید به صورت دوجانبه حل‌وفصل شود؛ در این خصوص توافقاتی صورت گرفته، اصل قضیه مورد تأیید دوستان ما در کابل است و ان‌شاءالله با پیگیری‌هایی که خواهد شد، امیدواریم این امر حل‌وفصل شود.
عراقچی خاطرنشان کرد: موضوع مهاجرین و افزایش تعداد آنان در ایران بحث جدی ما بود و توافق شد که ما راه همکاری را در پیش بگیریم که چگونه مهاجرین غیرقانونی بتوانند به صورت آبرومندانه به کشور خودشان بازگردند. نظر طرف افغانستانی در این خصوص مثبت است، البته این چیزی نیست که یک شبه اتفاق بیافتد ولی باید شروع شود.
عراقچی در پایان صحبت‌های خود در جمع خبرنگاران تاکید کرد: در مجموع سفر خوبی بود و اکنون درک بهتری بین ما و دولت موجود در کابل وجود دارد. منافع ما به نظرم تا حدود زیادی تأمین شده و می‌شود و از نگرانی‌ها کاسته شده است و ما این مسیر را ادامه خواهیم داد.
