الگوی زن مسلمان

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ رسول حسنی ولاشجردی؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی صرفنظر از جایگاه رهبری خود در کسوت جامعه شناسی مجرب و انسان شناسی برجسته همواره بر تحکیم خانواده و ارج نهادن به مقام «زن» به عنوان مهمترین رکن خانواده تاکید دارند. شناخت استعداد‌ها و توانایی‌های زنان و به کارگیری آنان در جایگاهی که سزاوار آنان هست یکی از دغدغه‌های همیشگی زنان هست. 

امام خامنه‌ای زنان را ابدا جنس دوم در کنار مردان نمی‌داند، بلکه این قشر بزرگ از جامعه را شخصیتی مستقل از مردان دانسته که نقشی حیاتی در اقتدار نظام اسلامی داشته و در تحقق تمدن نوین اسلامی کاملا موثر هستند. زنان نه تنها خود در حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی می‌توانند کارآمد باشند بلکه با تربیت نسل آینده در بوجود آوردن نسلی پویا، معتقد، مومن، انقلابی و امیدوار بی‌مانند و بی‌بدیل هستند، امری که به زحمت از عهده مردان برمی‌آید.

عبارت «زن نه شرقی نه غربی» یک کلیدواژه مهم در ادبیات و منظومه فکری امام خامنه‌ای هست که باید زن ایرانی به آن دست پیدا کند و با رسیدن به آن الگوی زنان هم عصر خود شوند. چنین زنانی نه تنها در خانواده به عنوان همسر و مادر به درستی ایفای نقش می‌کنند بلکه در جامعه نیز در چارچوب حدود اسلام و در کسوت زن مومن انقلابی به رسالت اسلامی خود عمل می‌کند. 

نوشتاری که قسمت اول آن را در ادامه می‌خوانید برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی هست که در طی چهار دهه زعامت جهان اسلام ایراد شده‌اند. بیاناتی که هر فراز آن می‌تواند محل بحث و نظر فراوان باشد.

بالنده شدن جامعه مرهون زنان هست

«عنصر اصلی تشکیل خانواده [و حافظ آن]زن هست، نه مرد. بدون مرد، ممکن هست خانواده‌ای باشد. یعنی اگر فرض کنیم در خانواده‌ای، مرد خانواده حضور نداشته باشد، یا از دنیا رفته باشد، زن خانواده اگر عاقل و با تدبیر و خانه‌دار باشد، خانواده را حفظ می‌کند؛ اما اگر زن از خانواده‌ای گرفته شد، مرد نمی‌تواند آن را حفظ کند.

علت این‌که اسلام این قدر به نقش زن در داخل خانواده اهمیت می‌دهد، همین هست که زن اگر به خانواده پایبند شد، علاقه نشان داد، به تربیت فرزند اهمیت داد، برای آنها آذوقه‌های فرهنگی فراهم کند، نسل‌ها در آن جامعه، بالنده و رشید خواهند شد. این، هنر زن هست و منافاتی هم با درس خواندن و درس گفتن و کار کردن و ورود در سیاست و امثال اینها ندارد.»

«بیانات در اجتماع زنان خوزستانی ۲۰ اسفند ۱۳۷۵»

زن حافظ کیان خانواده

«عنصر اصلی تشکیل خانواده [و حافظ آن]زن هست، نه مرد. بدون مرد، ممکن هست خانواده‌ای باشد. یعنی اگر فرض کنیم در خانواده‌ای، مرد خانواده حضور نداشته باشد، یا از دنیا رفته باشد، زن خانواده اگر عاقل و با تدبیر و خانه‌دار باشد، خانواده را حفظ می‌کند؛ اما اگر زن از خانواده‌ای گرفته شد، مرد نمی‌تواند آن را حفظ کند. علت این‌که اسلام این قدر به نقش زن در داخل خانواده اهمیت می‌دهد، همین هست که زن اگر به خانواده پایبند شد، علاقه نشان داد، به تربیت فرزند اهمیت داد، برای آنها آذوقه‌های فرهنگی فراهم کند، نسل‌ها در آن جامعه، بالنده و رشید خواهند شد. این، هنر زن هست و منافاتی هم با درس خواندن و درس گفتن و کار کردن و ورود در سیاست و امثال اینها ندارد.»

«بیانات در اجتماع زنان خوزستانی ۲۰ اسفند ۱۳۷۵»

شغل مادری 

«کمال زن در غلبه عواطف اوست و این به دلیل این هست که شغل اول زن تربیت فرزند هست. [نه اینکه]شغل دیگر نداشته باشد. اسلام مانع نیست، اما اولین و اساسی‌ترین و پراهمیت‌ترین شغل زن، مادری هست. مادر خوب بودن، اهمیت و ارزشش از ریاست جمهوری هم بالاتر هست. برای این کار عاطفه لازم هست. خدا این موجود را با این عواطف خروشان آفریده تا مادری کند. اگر مادری لنگ بماند، نسل انسان منقطع می‌شود. یا انسان‌هایی که به جامعه وارد می‌شوند، انسان‌های کاملی نخواهند بود.»

«بیانات در جلسه پرسش و پاسخ در مسجد ابوذر تهران ۶ تیر ۱۳۶۰»

چشمه جوشان عاطفه

«زن با نقاط قوت زنانه‏ خود که خدای متعال در وجود او به ودیعه گذاشته هست همراه با ایمان عمیق، با استقرار ناشی از اتکاء به خداوند، با عفت و پاک‏دامنی که فضای پیرامون او را نورانیت می‏بخشد می‌‏تواند در جامعه یک نقش استثنایی ایفا کند؛ [که] هیچ مردی قادر به ایفای [آن] نیست. مثل کوه استواری از ایمان، در عین‏حال مثل چشمه‏ جوشانی از عاطفه و محبت و احساسات زنانه، [خانواده] را از چشمه‏ صبر و حوصله و عاطفه‏ خود سیراب می‏‌کند. 

انسان‌ها در چنین آغوش [مادرانه زن] تربیت شوند. اگر زن با این خصوصیات در عالم وجود نبود، انسانیت معنا پیدا نمی‏‌کرد. این، معنای ارزش زن و زن هست؛ چیزی که مغز متحجر مادی غربی‏‌ها نمی‏‌تواند آن را بفهمد. کسانی که از دین و معنویت بهره‏ای نبرده‏اند، نمی‏‌توانند چنین عظمتی را درک کنند. آن‏هایی که شاخصه‏ زن را در زیور و آرایش و سبک‏سری و بازیچه قرار گرفتن در دست مردان می‏‌دانند، نمی‏‌توانند اساس هویت زنانه را در منطق اسلام و در نظر اسلام درک کنند. زن به یک جایگاه مصنوعی و تشریفاتی احتیاج ندارد؛ جایگاهی که دون شأن متانت و سکینه و آرامش روحی اوست. زن، می‌‏تواند محیط پیرامون خود را در چه داخل خانه، چه در هر محیطی که باشد به طرف معنویت، پیشرفت و علو مقامات علمی و عملی سوق دهد.»

«بیانات در دیدار اقشار مردم ۲۵ خرداد ۱۳۸۴»

حق و باطل در شعار برابری جنسی

«اگر می‌خواهیم نگاه ما نسبت به مسئله زن، نگاه سالم و دقیقی باشد، شرط اول آن این هست که باید ذهن‌مان را از حرف‌هایی که غربی‌ها در مورد زن می‌زنند در مورد اشتغال، مدیریت، برابری جنسی به کلی تخلیه کنیم. یکی از بزرگ‌ترین خطا‌های تفکر غربی در مورد مسئله زن، همین عنوان «برابری جنسی» هست.

عدالت یک حق هست؛ برابری گاهی حق هست، گاهی باطل هست؛ چرا باید انسانی را که از لحاظ ساخت طبیعی چه از لحاظ جسمی، چه از لحاظ عاطفی برای یک منطقه ویژه‌ای از زندگی بشر ساخته شده، از آن منطقه ویژه جدا کنیم. این چه منطق عقلایی دارد؟ چرا باید کاری که مردانه هست به زن داده شود؟ این چه افتخاری هست برای زن که کاری را انجام بدهد که مردانه هست؟ 

من متاسفم که گاهی خود خانم‌ها روی این مسئله حساسیت نشان می‌دهند که ما با مرد‌ها چه فرقی داریم؟ خب بله، در خیلی از مسائل هیچ تفاوتی نیست. نگاه اسلام نسبت به زن و مرد، نگاه انسان هست؛ در مسئله انسانیت، سیر مقامات معنوی، استعداد‌های فراوان فکری و علمی هیچ تفاوتی نیست، اما قالب‌ها دو قالب هست: یک قالب برای یک کار و یک صنف کار هست، یک قالب برای یک کار دیگر هست؛ البته کار‌های مشترکی هم وجود دارد.

[آیا] این خدمت هست که ما بیاییم یکی از این دو قالب را از منطقه اختصاصی خودش بکشیم بیرون، ببریم در منطقه اختصاصی آن قالب دیگر؟ این کاری هست که غربی‌ها دارند می‌کنند. خیلی از این کنوانسیون‌های بین‌المللی و جهانی‌شان ناظر به همین مسائل هست. روی این فکر غلط، زندگی بشریت را تباه کردند، خودشان را تباه کردند، دیگران را هم می‌خواهند تباه کنند.»

«بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده کشور ۳۰ فروردین ۱۳۹۳»

حجاب امری انسانی هست نه صرفا مذهبی

«به نظر من بزرگترین ضربه، بزرگترین اهانت، بزرگترین حق‌کشی که در زمینه مسئله زن انجام گرفته، همین هست. در محیط اجتماعی، فرهنگی شکل بگیرد که زن به عنوان یک طرف مورد انتفاع، برای استفاده یک طرف ذی‌نفع مطرح شود؛ متاسفانه این [نگاه]در فرهنگ غربی وجود دارد. دیگران هم از آنها تقلید کردند، در راهش کوشش کردند، تلاش کردند و این در دنیا جا افتاده [هست]. اگر کسی خلاف این را بگوید، علیه او جنجال می‌کنند؛ لذا شما می‌بینید در غرب با حجاب تدریجا به صورت علنی دارد مخالفت می‌شود. عنوانی که برای این مخالفت ذکر می‌کنند، این هست که می‌گویند حجاب نماد یک حرکت مذهبی هست؛ این دروغ هست؛ بحث مذهب و غیر مذهب نیست؛ بحث این هست که سیاست راهبردی اساسی بنیانی غرب بر عرضه شدن و هرزه شدن زن هست و حجاب مخالف آن هست.»

«بیانات در دیدار جمعی از بانوان نخبه ۱ خرداد ۱۳۹۰»

امر ثانوی جنسیت 

«در زمینه مسائل اصلی انسان زن و مرد هیچ فرقی ندارند. شما ببینید در تقرب الی‌الله، یک زنی مثل حضرت زهرا (س)، مثل حضرت زینب (س)، مثل حضرت مریم (س) هستند؛ رتبه‌شان، رتبه‌های فوق تصور هست. [در آیات قرآن]زن و مرد هیچ فرقی با هم ندارند؛ شاید اصلاً این هم به خاطر همین هست که خواستند آن تصورات جاهلی مربوط به زن را بکوبند، از اسلام تا ذکر، یک فاصله‌ای هست. یک سلسله مدارک متدرجی هم وجود دارد.

آدم در این تعبیرات دقت کند، این را پیدا می‌کند. حتی یک جا برای کوبیدن اندیشه‌های جاهلی، زن را از مرد بالا می‌کشد که یک چنین حالتی را جز در مورد اشخاص، انسان در قرآن دیگر پیدا نمی‌کند. جنسیت یک امر ثانوی هست، یک امر عارضی هست؛ در کارکرد‌های زندگی معنا پیدا می‌کند، در سیر اصلی بشر هیچ تأثیری ندارد و معنایی پیدا نمی‌کند.»

«بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی ۱۴ دی ۱۳۹۰»

حد زن مسلمان

«[باید] حد زن مسلمان را درست تشخیص دهیم. نیاز جامعه ما به این هست که بداند مادری یعنی چه؟ زن خانه بودن یعنی چه؟ کدبانو بودن یعنی چه؟ فاطمه زهرا (س) با آن شأن و با آن رتبه و با آن مقام و با آن عظمت، یک خانم خانه‌دار هست؛ این تحقیر او نیست؛ او که با آن عظمت قابل تحقیر نیست، مگر این عظمت را می‌شود کوچک شمرد؟ این عظمت به جای خود محفوظ هست، اما یکی از شئون و یکی از مشاغل همین عظمت عبارت هست از همسر بودن یا مادر بودن و خانه‌داری کردن؛ با این چشم به این مفاهیم نگاه کنیم.»

«بیانات در دیدار مداحان اهل بیت (ع) ۲۹ اسفند ۱۳۹۵»

انتهای پیام/ 161

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ رسول حسنی ولاشجردی؛ انقلاب اسلامی ایران در حقیقت خود یک رویش و دگرگونی غیرقابل انکار به همراه داشت و آن، این بود که توانست همه مفاهیم قبل از خود را تغییری اساسی بدهد. یکی از این مفاهیم مسئله «زن» و نوع نگاه به آن بود. انقلاب اسلامی توانست زن را هویتی تازه ببخشد، هویتی که پیش از آن قلب ماهیت شده بود و نمی‌توانست زن را به هدف غایی خود برساند. متاسفانه همه مظاهر رژیم طاغوت که علی‌الظاهر رنگ و بویی ملی داشت، علیه زنان جامعه بود. 

از کالا‌های فرهنگی گرفته تا اقتصاد و سیاست همگی به زن نگاهی فرودستانه داشتند. در هیچ یک از آثار سینمایی ساخته شده در رژیم پهلوی ابدا شمایی از زن ایرانی را نمی‌بینیم. حتی نگاه شاه معدوم به زن نگاهی ذلیلانه بود که جز نازل کردن زن به یک کالای مصرفی هدفی نداشت. اما حضرت امام خمینی (ره) با نگاهی منبعث از دین مبین اسلام این نوع زوایه دید را کاملا تغییر داد. نگاه ایشان به زن نگاهی ایرانی ـ اسلامی و عزتمندانه بود که اجازه نمی‌داد زن را محدود به وجه ظاهری و استفاده لذت طلبانه از او کرد. 

انقلاب اسلامی توانست زن را در عین حفظ عفاف و حجاب وارد بطن جامعه کند. همچنین این نگاه انسانی و عزتمدانه به زن آنها را وارد مبارزه انقلابی کرد. این انقلاب سهمی قابل توجه برای زن در ساختار جامعه قائل بود و همچنان هست. نه تنها در پیروزی انقلاب اسلامی که در دستآورد‌های درخشان دفاع مقدس، سال‌های پس از آن و در همه حوزه‌های علمی، هنری، سیاسی و ورزشی زنان جایگاهی ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. این جایگاه از چنان اهمیتی برخوردار هست که نه می‎توان آن را حذف کرد و نه آن را نادیده گرفت.

تصور چنین زنی در سال‌های پیش از انقلاب امری محال بود و فرصت بروز و ظهور نداشت. زن پهلوی زنی نبود که بتوان به آن امید ثمر داشت. شاید در موارد استنا زنانی بودند که با حفظ دیانت خود وارد عرصه‌های دیگر می‌شدند، اما در سطح کلان و کلی زن در بهترین حالتش اسباب عیش مردان و زینت‌المجالس بودند. 

ایران ـ حتی اگر فقط ایران ملی جدای از اسلام را تصور کنیم ـ نیازمند زنانی از جنس زنان شاهنامه، چون فرنگیس و گردآفرید هست؛ نه زنان بزک کرده، چون مرلین مونرو. زن منفعل تک ساحتی سازنده و تربیت کننده هیچ نسلی نیست. چنین زنی حتی از ساختن خود نیز عاجز هست. این زن ماحصل سیاست‌گذاری‌های فرهنگی پهلوی هست و اگر رژیم پهلوی هیچ خیانتی به ایران و ایرانی نکرده باشد، تنها به جرم این خیانت بزرگ علیه زن خائنانی بی‌مانند در تاریخ ایران هستند.

انقلاب اسلامی توانست زن مدفون شده زیر آوار ابتذال و انحطاط پهلوی را بیرون بکشد و در کالبد او روحی تازه بدمد. از آن سوی زن آسیب دیده پهلوی در خود این نیاز بودن و شدن را احساس می‌کرد و برای همین به یاری انقلاب اسلامی درآمد و با به دست گرفتن نبض انقلاب عملا بخش مهمی از جریان مبارزه را رهبری کرد و تحت زعامت امام خمینی (ره) آن را به پیروزی رساند. چه آن زنی که در وسط میدان بود چه آن زنی که به همسر و فرزندش انگیزه مبارزه می‌داد با همه مردانی که در ظاهر نقش اصلی مبارزه را برعهده داشتند در پیروزی انقلاب اسلامی به یک اندازه سهیم هستند. چنین زنی را باید زن ایرانی انقلابی دانست.

زن ایرانی انقلابی در بیان رهبر معظم انقلاب اسلامی در واقع زن «نه شرقی، نه غربی» هست؛ زنی که نه شاخه در غرب دارد و نه از شرق ریشه می‌گیرد؛ نه زن سترون و ایستای شرقی و نه زن بی‌هویت و یک بعدی غربی هست؛ بلکه زنی هست که به خاستگاه اصلی خود، به فرهنگ غنی ملی و آموزه‌های متغن دینی بازگشته هست. 

زن ایرانی انقلابی یعنی همان زن «نه شرقی، نه غربی»، زنی متعالی و متمدنی هست که باید الگوی شرق و غرب باشد نه آنکه می‌تواند باشد. اگر این زن با این مختصات و مقیاس انسانی که دیگر تک ساحتی نیست و واجد زوایا و ابعاد متعددی هست در فضای انقلاب اسلامی امکان وجود دارد چرا نباید برای زنان دنیا الگو باشد؟ و چرا باید هنوز از غرب به انحطاط رسیده در حال احتضار الگو بگیرد؟

مهم‌ترین وظیفه مردان و اولین رسالت زنان آن هست که اولا زن «نه شرقی، نه غربی» را باور کنند و ثانیا فرهنگ وجودی چنین زنی را صادر کنند. در تربیت دختران امروز برای زن مومن انقلابی فردا؛ زن «نه شرقی، نه غربی»، همه ما مصداق کلکم راع، کلکم مسئول هستیم.

انتهای پیام/ 161