امام خامنه ای

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان هست، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت هست، نکته مهم در این میان آن هست که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد. 

مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:

دعا به انسان توانایی و قدرت می‌دهد

ذکر خدا کنید که این ذکر خدا موجب فلاح و کامیابی شماست. ذکر خدا پشتوانه ثبات قدم هست. دعا علامت ضعف نیست، علامت قوّت هست. انسان با دعا کسب قدرت می‌کند، نیروی قلبی و روحی خودش را  ـ که پشتوانه نیروی جسمی هست  ـ افزایش می‌دهد.

جمهوری اسلامی، آن نظامی که باید با قلدرهای جهان مقابله کند؛ آن ملتی که باید با کوه‌های فساد دربیفتد؛ آن جامعه و نظامی که در مقابل هیچ قلدری سر خم نمی‌کند و برای نجات انسانیت تلاش می‌نماید، چنین جامعه و نظامی، در درون و در دل افراد خود باید درهایی به‌سوی دعا و تضرّع باز کرده باشد. بدون این، نمی‌شود. اگر می‌خواهید در مقابل دشمن، استوار باشید، باید باب دعا را به روی خودتان باز کنید. اگر می‌خواهید از کسی و چیزی نترسید، باید رابطه خود را با خدا قوی کنید. اگر می‌خواهید در مقابل جلوه‌های مادّی تکان نخورید و نلغزید، باید خود را با دعا و تضرّع بیمه کنید. این، دعاست. 

این، وظیفه قلبی همه انسان‌هاست. راهی هست که انسان از درون خود، با خدای متعال باز می‌کند؛ و لذا شما می‌بینید امیرالمؤمنین علیه‌السلام، آن انسان شجاع، آن جنگجو، آن مرد بزرگ، آن حاکم قدرتمند و نیرومند؛ آن‌کسی که فکر و ذهن و عقل و حکمت و درس و معارف او برای فرزانه‌ترین فلاسفه و حکمای عالم درس هست و باید زانو بزنند و یاد بگیرند؛ آن انسان نیرومندی که اگر همه دنیا در مقابلش باشد، پشت نمی‌کند، از همه مردم زمان خود عابدتر و پیش خدای متعال گریه کننده تر و متضرّع‌تر هست.

دعا به انسان توانایی و قدرت می‌دهد و انسان را در مقابل حوادث مستحکم می‌کند؛ لذا در روایت از «دعا» تعبیر شده هست به سلاح. از نبی مکرّم نقل شده هست که فرمود: «أ لا أدُلُّکُم علی سِلاحٍ یُنجِیکُم مِن أعدائِکُم»؛ اسلحه‌ای را به شما معرفی کنم که مایه نجات شماست؛ «تدعُون ربّکُم بِاللّیلِ و النّهارِ فإِنّ سِلاح المُؤمِنِ الدُّعاءُ».

در مواجهه با حوادث، توجّه به خدای متعال، مثل سلاح برنده‌ای در دست انسان مؤمن هست. لذا در میدان جنگ، پیغمبر مکرّم اسلام همه کارهای لازم را انجام می‌داد؛ سپاه را می‌آراست، سربازان را به‌صف می‌کرد، امکانات لازم را به آن‌ها می‌داد، توصیه‌های لازم را به آن‌ها می‌کرد، اشراف فرماندهیِ خودش را اعمال می‌کرد؛ اما در هم آن‌وقت هم وسط میدان زانو می‌زد، دست به دعا بلند می‌کرد، تضرّع می‌کرد، با خدای متعال حرف می‌زد و از او می‌خواست. این ارتباط با خدا، دل انسان را مستحکم می‌کند.

دلی که از خوف و محبت خدا و توجّه به پروردگار پر شد، دیگر از هیچ قدرتی واهمه نخواهد داشت. فایده دعا این هست. اگر می‌خواهید در مقابل دشمن، استوار باشید، باید باب دعا را به روی خودتان باز کنید. اگر می‌خواهید از کسی و چیزی نترسید، باید رابطه خود را با خدا قوی کنید. اگر می‌خواهید در مقابل جلوه‌های مادّی تکان نخورید و نلغزید، باید خود را با دعا و تضرّع بیمه کنید. این، دعاست. این، وظیفه قلبی همه انسان‌هاست.

راهی هست که انسان از درون خود، با خدای متعال باز می‌کند؛ و لذا شما می‌بینید امیرالمؤمنین علیه‌السلام، آن انسان شجاع، آن جنگجو، آن مرد بزرگ، آن حاکم قدرتمند و نیرومند؛ آن‌کسی که فکر و ذهن و عقل و حکمت و درس و معارف او برای فرزانه‌ترین فلاسفه و حکمای عالم درس هست و باید زانو بزنند و یاد بگیرند؛ آن انسان نیرومندی که اگر همه دنیا در مقابلش باشد، پشت نمی‌کند، از همه مردم زمان خود عابدتر و پیش خدای متعال گریه کننده تر و متضرّع‌تر هست.

ذکر خدا پشتوانه ثبات قدم هست؛ بنابراین ذکر موجب می‌شود که ما بتوانیم در آن صراط مستقیم سلوک کنیم؛ پیش برویم. آن هدفی که ترسیم کردیم برای خودمان به‌عنوان مؤمن، به‌عنوان مسلمان، به‌عنوان پیرو یک مکتب مترقی، به‌عنوان کسانی که انگیزه داریم برای برپا داشتن این بنای رفیعی که خبر از شکوفایی تمدن اسلامی در آینده و در قرون آینده می‌دهد، احتیاج داریم به ذکر خدا تا بتوانیم در این جادّه حرکت کنیم.

دستاورد ششم دعا، دمیدن روح امید در انسان هست. دعا به انسان قدرت مقاومت در مقابل چالش‌های زندگی را می‌دهد. هرکس در دوران زندگی خود با حوادثی مواجه می‌شود و چالش‌هایی پیدا می‌کند. دعا به انسان توانایی و قدرت می‌دهد و انسان را در مقابل حوادث مستحکم می‌کند؛ لذا در روایت از «دعا» تعبیر شده هست به سلاح. از نبی مکرّم نقل شده هست که فرمود: «أ لا أدُلُّکُم علی سِلاحٍ یُنجِیکُم مِن أعدائِکُم»؛ اسلحه‌ای را به شما معرفی کنم که مایه نجات شماست؛ «تدعُون ربّکُم بِاللّیلِ و النّهارِ فإِنّ سِلاح المُؤمِنِ الدُّعاءُ».

در مواجهه با حوادث، توجّه به خدای متعال، مثل سلاح برنده‌ای در دست انسان مؤمن هست. لذا در میدان جنگ، پیغمبر مکرّم اسلام همه کارهای لازم را انجام می‌داد؛ سپاه را می‌آراست، سربازان را به‌صف می‌کرد، امکانات لازم را به آن‌ها می‌داد، توصیه‌های لازم را به آن‌ها می‌کرد، اشراف فرماندهیِ خودش را اعمال می‌کرد؛ اما در هم آن‌وقت هم وسط میدان زانو می‌زد، دست به دعا بلند می‌کرد، تضرّع می‌کرد، با خدای متعال حرف می‌زد و از او می‌خواست. این ارتباط با خدا، دل انسان را مستحکم می‌کند.

انسان ناامید که چیزی طلب نمی‌کند. پس دعا یعنی امید که ملازمِ با امید به اجابت هست. این امید به اجابت، دل‌ها را مُشعل می‌کند و منوّر نگه می‌دارد. به برکت دعا، جامعه بانشاط و اهل حرکت می‌شود.

انتهای پیام/ ۱۶۱

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان هست، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت هست، نکته مهم در این میان آن هست که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد. 

مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:

دعا روح اخلاص را در انسان می‌دمد

سومین دستاورد، دمیدن روح اخلاص در انسان هست. با خدا سخن گفتن و خود را نزدیک او دیدن، به انسان روح اخلاص می‌دهد. اخلاص یعنی کار را برای خدا انجام دادن. همه کار‌ها را می‌شود برای خدا انجام داد. بندگان خوب خدا همه کار‌های معمولیِ روزمره زندگی را هم با نیت تقرّب به خدا انجام می‌دهند و می‌توانند. بعضی هم هستند که حتّی قربی‌ترین و عبادی‌ترین کار‌ها ـ مثل نماز ـ را نمی‌توانند برای خدا انجام دهند. بی‌اخلاصی، درد بزرگی برای انسان هست. دعا روح اخلاص را در انسان می‌دمد.

برای پیشگیری و نیز درمان این آفت بزرگ، دین خدا «ذِکر» را به انسان آموخته هست. ذکر یعنی حقیقت را به یادآوردن، خود را در برابر خدا یافتن، به او گوش سپردن و به او دل دادن؛ و نماز با ترکیب هماهنگ دل و زبان و حرکت، ناب‌ترین و کامل‌ترین نمونه و وسیله ذکر هست. خوب، حالا ذکر چیست؟ روایتی از حضرت آبی عبدالله علیه‌السلام هست؛ و روایت دیگری هم هست که آن روایت دوّم بیشتر مورد توجّه من بود؛ اما هر دو روایت را می‌خوانم. روایت اوّل از حضرت آبی جعفر علیه‌السلام هست؛ حضرت باقر علیه‌السلام فرمود: «ثلاثٌ مِن أشدِّ ما عمِل العِباد»؛ سه چیز هست که جزو تکالیف بسیار مهمی و دشوار مؤمنین هست؛ کار‌های سخت… سوّم، «و ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال»؛ در همه حال ذاکر خدای متعال باشد. ذکر این هست.

آن‌وقت حضرت باقر در همین روایت، «ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال» را معنا کرده‌اند: «و هُو أن یذکُر اللّه عزّوجلّ عِند المعصِیهً یهُمُّ بِها»؛ وقتی‌که می‌رود به سمت معصیت، ذکر خدا او را مانع بشود. ذکر؛ یاد کند خدا را و این معصیت را انجام ندهد؛ انواع معاصی را؛ خلاف واقع گفتن، دروغ گفتن، غیبت کردن، حق را پوشاندن، بی‌انصافی کردن، اهانت کردن، مال مردم را، مال بیت‌المال را، مال ضعفا را تصرف کردن یا درباره آنها بی اهتمامی به خرج دادن. اینها گناهان گوناگون هست. در همه اینها، انسان توجّه کند به خدا؛ ذکر خدا مانع بشود از اینکه انسان به سمت این گناه برود.

«فیحُولُ ذِکرُ اللّهِ بینهُ و بین تِلک المعصِیهً و هُو قولُ اللّهِ عزّوجلّ إِنّ الّذِین اتّقوا إِذا مسّهُم طائِفٌ مِن الشّیطانِ تذکّرُوا». بعد حضرت می‌فرمایند که این، تفسیر آن آیه هست که فرمود: «إِنّ الّذِین اتّقوا إِذا مسّهُم طائِفٌ مِن الشّیطان»؛ وقتی شیطان به اینها تنه می‌زند، گذرنده شیطان اینها را مس می‌کند؛ یعنی هنوز درست به جانش هم نیفتاده، «تذکّرُوا»؛ فوراً اینها متذکر می‌شوند. «فإِذا هُم مُبصِرُون».

این ذکر موجب می‌شود که چشم اینها، بصیرت اینها باز بشود. معنای «ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال» این هست. در صدر روایت بعدی که مورد توجّه من هست، تقریباً عباراتش شبیه همین روایتی هست که خواندم و همان سه چیز را ذکر می‌کند. در آن روایت، «و ذکر اللّه علی کلّ حال» را داشت، در اینجا و در روایتی که حضرت آبی عبدالله علیه‌السلام می‌فرماید، آمده هست: «و ذِکرُ اللّهِ فِی کُلِّ موطِن»؛ انسان در همه‌جا ذکر خدا کند؛ اما آن نکته مورد توجّه این هست که می‌فرماید: «أما إِنِّی لا أقُولُ سُبحان اللّهِ و الحمدُ لِلّهِ و لا إِله إِلّا اللّهُ و اللّهُ أکبر»؛ اینی که می‌گویم در همه حال ذکر خدا را بگوئید، مقصودم این نیست که بگوئید سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا اللّه و اللّه اکبر. این، ذکر لفظی هست. «و إِن کان هذا مِن ذاک»؛ اگرچه این هم ذکر هست، این هم مطلوب هست، این هم شریف هست و خیلی باارزش هست؛ اما مقصود من فقط این نیست، بلکه «و لکِن ذِکرُ اللّهِ جلّ و عزّ فِی کُلِّ موطِنٍ إِذا هجمت علی طاعهً أو علی معصِیهً»

وقتی به سمت طاعت خدا می‌روی، یا به سمت معصیت خدا می‌روی، یاد خدا باشی. این «یاد خدا بودن» مورد نظر هست؛ این ذکر اللّه. البتّه این اذکاری که در روایات ما، در این دعاها، در این اوراد گوناگون، تسبیحات حضرت زهرا و بقیه اذکاری که هست ـ اینها همه وسایل ذکرند، اینها کپسول‌های ذکرند ـ ذکر شده هست، انسان باید اینها را با توجّه به معانی و حقایقشان بر زبان جاری کند؛ توجّه پیدا کند. البتّه اینها خیلی باارزش هست.

دستاورد‌های دعا چیست؟ وقتی ما با خدا سخن می‌گوییم، او را نزدیک خود احساس می‌کنیم، مخاطب خود می‌دانیم و با او حرف می‌زنیم، این دستاورد‌ها ازجمله فواید و عواید دعاست. زنده نگه‌داشتن یاد خدا در دل، غفلت را ـ که مادر همه انحراف‌ها و کجی‌ها و فساد‌های انسان، غفلت از خداست ـ می‌زداید. دعا غفلت را از دل انسان می‌زداید؛ انسان را به یاد خدا می‌اندازد و یاد خدا را در دل زنده نگه می‌دارد. بزرگ‌ترین خسارتی که افراد محروم از دعا مبتلای به آن می‌شوند، این هست که یاد خدا از دل آنها می‌رود. نسیان و غفلت از خدای متعال برای بشر بسیار خسارت‌بار هست.

خود حرف زدن با پروردگار، خود تضرّع کردن، با خدای متعال سخن گفتن، نزد خدای متعال عذرخواهی و توبه و استغفار کردن، برای انسان یکی از مقاصد و هدف‌هاست. این، بالاترین جنبه‌هایی هست که در دعا وجود دارد. نفس اینکه انسان در مقابل پروردگار بایستد و اشک بریزد و اظهار کوچکی و حقارت کند، برای انسان یک علوّ مقام و مرتبه هست. بشر با تضرّع در پیش خدای متعال هست که عروج می‌کند و اوج می‌گیرد. بدبختی انسان وقتی هست که از خدای متعال غافل شود. سیه‌رویی انسان وقتی هست که خود را به خدا محتاج نداند.

انتهای پیام/ ۱۶۱

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان هست، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت هست، نکته مهم در این میان آن هست که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد. 

مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:

دستاورد دعا خودسازی هست

بهترین اعمال در این شب، دعاست. درباره دعا هم امروز مطالبی را به شما برادران و خواهران عرض می‌کنم. احیاء هم برای دعا و توسّل و ذکر هست. نماز هم ـ که در شبهی قدر یکی از مستحبات هست ـ درواقع مظهر دعا و ذکر هست. در روایت وارد شده هست که «ألدُّعاءُ مُخُّ العِبادهً»؛ مغز عبادت، یا به تعبیر رایج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا یعنی چه؟ 

یعنی با خدای متعال سخن گفتن؛ درواقع خدا را نزدیک خود احساس کردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن. دعا یا درخواست هست، یا تمجید و تحمید هست، یا اظهار محبت و ارادت هست؛ همه اینها دعاست. دعا یکی از مهمی‌ترین کار‌های یک بنده مؤمن و یک انسان طالب صلاح و نجات و نجاح هست. دعا در تطهیر روح چنین نقشی دارد.

به قول آن عارف معروف که می‌گوید: «آب که از برکات الهی هست، همه پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها را از بین می‌برد؛ هر جسمی که با آب تماس می‌گیرد، پاک می‌شود؛ ولی خود آب تحت تأثیر تماس با ناپاک‌ها و ناپاکی‌ها، به تصفیه احتیاج پیدا می‌کند و خدای متعال در یک گردش طبیعی، آب را به بخار تبدیل می‌کند؛ به آسمان می‌برد، از بالا مجدداً به‌صورت قطرات باران به زمین برمی‌گرداند، پلیدی‌ها را از آن جدا می‌کند، آن را تصفیه می‌کند و باز به‌صورت ماء طهور در اختیار افراد انسان و سایر موجودات قرار می‌دهد.»

گوینده این سخن حکمت‌آمیز می‌گوید: «این جان شما، معارف شما، نصایح شما، بلکه خود قلب و روح شما، همان ماء طهوری هست که ناپاکی‌ها را از انسان‌ها می‌زداید؛ اما خود این ماء طهور به‌تدریج به تصفیه و تزکیه احتیاج پیدا می‌کند و تزکیه و تصفیه آن، جز با یک عروج معنوی، جز با یک گردش معنوی به سمت علویّات که آن هم با ذکر و دعا حاصل خواهد شد ممکن نمی‌شود.» با ذکر، با توجّه، با توسّل، با مناجات، با نافله، با تضرّع در مقابل خداوند، با تفکّر در آیات آفاقی و انفسی، این ماء طهور بازهمان طهارت خود را به دست می‌آورد.

نماز با توجّه، انس با قرآن، دعا و توسّل، تضرّع، روزه ماه رمضان و عبادات نیمه‌شب، مخصوصاً برای جوانان که تأثیرپذیری‌شان زیاد هست، می‌تواند مهذِّب نفس باشد. روح دعا و نماز عبارت هست از ارتباط با خدا، آشنا شدن با خدا، بهره بردن از معنویت، پاکیزه کردن و پیراستن روح و پالایش کردن ذهن از وسوسه‌ها. در دعا هم تعلیم هست، هم تزکیه هست.

دستاورد چهارم دعا، خودسازی و رشد فضایل اخلاقی در انسان هست. انسان با توجّه به خدا و با حرف زدن با خدای متعال، فضایل اخلاقی را در خود تقویت می‌کند؛ این خاصیت قهری و طبیعی انس با پروردگار هست؛ بنابراین دعا می‌شود پلکان عروج انسان به سمت کمالات. متقابلاً دعا رذایل اخلاقی را از انسان می‌زداید؛ حرص و کبر و خودپرستی و دشمنی با بندگان خدا و ضعف نفس و جبن و بی‌صبری را از انسان دور می‌کند؛ و امام سجاد علیه‌السلام، دعا کرده و به زبان دعا، همان معارف را بیان فرموده هست. یا دعای هشتم صحیفه که من بعضی از فقراتش را یادداشت کرده‌ام یک درس اخلاقی هست. کأنّه خطبه‌ای هست که کسی بخواند، یا یک سخنرانی برای مردم بکند و لغزشگاه‌های اخلاقی را برای آنان بیان نماید.

امام سجاد علیه‌السلام، این دعا را با این زبان بیان کرده هست: «أللّهُمّ إِنیِّ أعُوذُ بِک مِن هیجانِ الحِرصِ و سورهً الغضب.» حرص، افزایش حرص، شدّتِ خشم، غلبه حسد، ضعف صبر، کمیِ قناعت، «شکاسهً الخُلُق» بداخلاقی، «إِلحاحِ الشّهوهً» شهوت‌رانی زیاد، «ملکهً الحمِیّهً» تعصب‌های ناحق و جانداری‌های به‌ناحق، «هستِصغارِ المعصِیهً و هستِکبارِ الطّاعهً» گناه خود را کوچک دانستن و طاعت خود را بزرگ شمردن، «سوء الولایهً لمن تحت ایدینا» اداره بد مجموعه‌ای که در اختیار ما و زیر دست ماست، «أن نعضُد ظالِماً، أو نخذُل ملهُوفا»

به ظالمی کمک کردن و بیچاره‌ای را یاری نرساندن. همه این مطالب را امام سجاد علیه‌السلام، در یک دعا، با این زبان بیان می‌کند که خدایا، من به تو پناه می‌برم از این چیزها. اینها درس‌های اخلاقی هست. دعا‌های صحیفه سجادیه، دعای آبی حمزه ثمالی، دعای افتتاح، یا بقیه دعا‌های ماه رمضان ـ شب و روز جمعه و بقیه اوقات ـ و تمام این دعا‌هایی که از ائمّه علیهم‌السلام به ما رسیده هست، پر هست از معارف اسلامی درباره توحید، درباره نبوت، درباره حقوق، درباره وضع جامعه، درباره اخلاق، درباره حکومت و درباره همه مسائلی که انسان احتیاج دارد از اسلام بداند. در این دعاها، برای ما مطالبی هست که به زبان دعا، معارف بیان شده هست و ائمّه ما علیهم‌السلام، در دوران حاکمیت طواغیت، توانسته‌اند این معارف را از این راه به مردم برسانند. این هم یک دیدگاه دیگر در باب دعاست.

انتهای پیام/ ۱۶۱

گروه سیاسی دفاع‌پرس: پیوست عدالت مفهومی اساسی در سیاست‌گذاری عمومی هست که به بررسی تأثیرات اجتماعی و اقتصادی قوانین، مقررات و تصمیمات اجرایی می‌پردازد. این مفهوم در دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با اعضای دولت چهاردهم در شهریور ۱۴۰۳ مورد تأکید قرار گرفت؛ معظم له تصریح کردند که تمامی تصمیمات، برنامه‌ها و مصوبات دولت باید با رویکردی عدالت‌محور تدوین شوند و هر قانونی که تصویب می‌شود، باید پیوست عدالت داشته باشد. این سخن بیانگر اهمیت ارزیابی عدالت‌محور تصمیمات اجرایی و قانون‌گذاری در نظام جمهوری اسلامی ایران هست.

پیوست عدالت به‌معنای تضمین عدم تضییع حقوق اقشار مختلف جامعه در فرآیند تصمیم‌گیری هست و هدف آن کاهش شکاف طبقاتی، جلوگیری از ایجاد نابرابری‌های جدید و توزیع عادلانه فرصت‌ها در سطح جامعه هست. در سیاست‌گذاری عمومی، پیوست عدالت به دولت کمک می‌کند تا تأثیرات اجتماعی و اقتصادی هر تصمیم را پیش از اجرا ارزیابی کند و با اتخاذ تدابیر مناسب، از تبعات منفی آن جلوگیری کند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجرای پیوست عدالت، عدم وجود چارچوب مشخص و معیار‌های سنجش دقیق هست. در بسیاری از موارد، قوانین و مقررات بدون توجه به پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی آنها تصویب می‌شوند که در نتیجه نابرابری‌های ساختاری تقویت شده و عدالت اجتماعی آسیب می‌بیند.

 بنابراین، ضروری هست که فرآیند تدوین و اجرای قوانین همراه با بررسی دقیق اثرات آنها بر اقشار مختلف جامعه باشد. پیوست عدالت باید در تمام مراحل سیاست‌گذاری از طراحی اولیه تا اجرا و ارزیابی لحاظ شود. این امر مستلزم همکاری نزدیک نهاد‌های قانون‌گذار، دستگاه‌های اجرایی و نهاد‌های نظارتی هست. شورای نگهبان می‌تواند نقش مهمی در ارزیابی عدالت‌محور قوانین ایفا کند و از تصویب قوانینی که ممکن هست موجب نابرابری و تضییع حقوق شهروندان شوند، جلوگیری کند. همچنین، نهاد‌های اجرایی باید سیاست‌هایی را طراحی و اجرا کنند که پیوست عدالت را در نظر گرفته و تأثیرات منفی تصمیمات بر گروه‌های مختلف جامعه را به حداقل برسانند.

 از سوی دیگر، پیوست عدالت نباید صرفاً به‌عنوان یک ضمیمه تشریفاتی در اسناد قانونی مطرح شود، بلکه باید به‌عنوان یک اصل بنیادین در تمامی تصمیمات حاکمیتی نهادینه گردد. تحقق این امر مستلزم تدوین چارچوب‌های مشخص برای ارزیابی عدالت‌محور سیاست‌ها، آموزش مدیران و سیاست‌گذاران در حوزه عدالت اجتماعی و ایجاد مکانیسم‌های نظارتی کارآمد هست. اجرای پیوست عدالت نیازمند مطالعات دقیق و داده‌محور هست تا تصمیمات بر مبنای اطلاعات واقعی و علمی اتخاذ شوند. در غیر این‌صورت، سیاست‌ها ممکن هست به‌جای کاهش نابرابری‌ها، موجب تشدید مشکلات اجتماعی شوند.

بنابراین، نهاد‌های پژوهشی و دانشگاهی نیز می‌توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده و با ارائه مطالعات دقیق، دولت را در اتخاذ تصمیمات عادلانه یاری کنند. یکی از مسائل کلیدی در اجرای پیوست عدالت، نظارت و ارزیابی مستمر تأثیرات قوانین و سیاست‌ها هست. دولت باید سازوکاری برای پایش اثرات تصمیمات خود بر گروه‌های مختلف جامعه طراحی کند و در صورت مشاهده نابرابری‌های ناخواسته، اصلاحات لازم را اعمال کند. این امر مستلزم شفافیت در فرآیند سیاست‌گذاری و مشارکت فعال شهروندان و گروه‌های ذی‌نفع در ارزیابی اثرات قوانین و تصمیمات هست. همچنین، رسانه‌ها و نهاد‌های مدنی می‌توانند با بررسی و نقد سیاست‌های اجرایی، دولت را در راستای تحقق عدالت اجتماعی یاری دهند. یکی دیگر از چالش‌های اجرای پیوست عدالت، تداخل منافع گروه‌های ذی‌نفع و مقاومت در برابر تغییرات ساختاری هست.

 برخی از سیاست‌ها ممکن هست به نفع گروه‌های خاصی باشد و منافع آنها را تأمین کند، درحالی‌که به اقشار ضعیف جامعه آسیب وارد کند. در چنین شرایطی، دولت باید با بهره‌گیری از اصول حکمرانی عادلانه و شفاف، تعارض منافع را مدیریت کرده و از اولویت‌دادن به منافع گروه‌های خاص جلوگیری کند. در مجموع، پیوست عدالت یک اصل کلیدی در حکمرانی مطلوب و سیاست‌گذاری عمومی هست که می‌تواند به کاهش نابرابری‌ها، توزیع عادلانه منابع و فرصت‌ها و ارتقای کیفیت زندگی اقشار مختلف جامعه کمک کند. این اصل زمانی محقق خواهد شد که در تمامی مراحل تدوین، اجرا و ارزیابی سیاست‌ها مورد توجه قرار گیرد و به‌عنوان یک معیار اساسی در تصمیم‌گیری‌های کلان لحاظ شود. دولت چهاردهم با درک اهمیت پیوست عدالت، باید ساختار‌های لازم برای اجرای این رویکرد را تقویت کند و از تمامی ظرفیت‌های علمی، اجرایی و نظارتی برای تحقق آن بهره گیرد.

انتهای پیام/۳۸۱