هنوز چند روزی از ادعاهای جدید آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه «برجام در دستورکار ما نیست»، نگذشته که وزیر خارجه کشورمان امروز شنبه از شتاب واشنگتن برای توافق با ایران خبر داد.
رویکرد متناقض آمریکایی‌ها به حدی آشکار و علنی شده که اظهارات آنان در قبال مذاکرات هسته‌ای را بیش از پیش، پیش‌پاافتاده و غیرقابل اطمینان ساخته است.
مقامات آمریکایی تا چند روز پیش به بهانه‌های حقوق بشری و حمایت از اغتشاشگران و همچنین به بهانه ادعاهای جعلی پهپادی علیه ایران صریحاً اعلام کردند مذاکرات احیای برجام در دستورکار آنها نیست و واشنگتن به توافق فکر نمی‌کند ولی حالا پیغام می‌دهند که حاضرند هرچه زودتر به نقطه توافق برسند!
«رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران هفته گذشته با تأکید بر اینکه سیاست ما دفاع و حمایت از حقوق بنیادین مردم ایران است و تعیین نوع حکومت در ایران به تصمیم خود ایرانی‌ها بستگی دارد! به‌صراحت گفت که احیای برنامه جامع اقدام مشترک و مذاکرات رفع تحریم‌های ایران در وین، حتی در دستورکار واشنگتن هم نیست.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم ۲۰ مهرماه در کنفرانس خبری هفتگی خود در رابطه با مذاکرات هسته‌ای با ایران با تأکید بر اینکه «در حال حاضر مشخص است که حصول توافق قریب‌الوقوع نیست» به ناآرامی‌های اخیر در برخی شهرهای ایران اشاره کرد و گفت: «ما در حال حاضر همانند باقی جهان تمرکزمان را بر روی شجاعت مردم ایران گذاشته‌ایم و نه بر روی مذاکرات در یک کشور دیگر.»
«کارین ژان پی‌یر» سخنگوی کاخ سفید هم ۲۷ مهرماه در نشست هفتگی خود درباره مذاکرات احیای برجام اعلام کرد که برای آمریکا درهای دیپلماسی همیشه باز باقی می‌ماند، اما با توجه به شرایط کنونی، «ما شاهد توافقی به این زودی نیستیم».
«جان کربی» هماهنگ‌کننده روابط راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا هم روز پنجشنبه ۲۸ مهرماه گفت: «آمریکا اساساً در حال حاضر تلاش برای مذاکره با ایران را به‌دلیل ارسال پهپاد به روسیه کنار نهاده است. ما هم‌اکنون روی دیپلماسی تمرکز نداریم.»
در همین راستا «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا نیز روز جمعه ۲۹ مهرماه با تأکید بر اینکه «واشنگتن راهکار دیپلماتیک را بهترین راه در قبال ایران می‌داند» گفت: دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران قریب‌الوقوع نیست.
او مدعی شد که آمریکا به اتخاذ تمام اقدامات ضروری برای مقابله با فعالیت‌های ایران در منطقه ادامه خواهد داد.
براساس همین مواضع رسمی آمریکایی‌ها بود که سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم گفت «آمریکا علاقه خود را به گفت‌وگوهای احیای برجام از دست داده و قصد دارد بر حمایت از فعالیت‌های ضد دولتی در ایران تمرکز کند.»
حالا پس از گذشت چند روز از اظهارات رسمی مقامات آمریکایی و گمانه‌زنی‌های کارشناسان و ناظران بین‌المللی درخصوص خروج برجام از دستورکار واشنگتن، وزیر خارجه ایران از پیام سه روز پیش آمریکایی‌ها خبر داده است.
نکته قابل‌تأمل آنکه رویکرد متناقض آمریکایی‌ها درخصوص مذاکرات برجام گرچه تازگی ندارد اما حاکی از عمق ضعف و شکنندگی آمریکا در حوزه‌های داخلی و خارجی و از سوی دیگر اعتراف به شکست پروژه ایجاد آشوب در ایران است.
آنها پس‌ازآنکه دیدند از دمیدن در آتش اغتشاشات و توسل به عملیات روانی و تبلیغی و اعمال تحریم‌های متعدد و سریالی علیه تهران، آبی گرم نشده و نمی‌توانند از جمهوری اسلامی ایران امتیازی بگیرند با ژست دیپلماسی به التماس برای مذاکره روی آورده‌اند.
پیام سه روز پیش آمریکایی‌ها
حسین امیرعبداللهیان که امروز شنبه در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: سه روز پیش پیامی از طرف آمریکا دریافت کردیم. آمریکایی‌ها در تبادل پیام‌هایشان حتی تعجیل دارند بر این که هرچه زودتر به نقطه توافق برسیم.
وی ادامه داد: ما به‌صراحت اعلام کردیم که بایستی موارد اتهامی که آژانس (بین‌المللی انرژی اتمی) متوجه جمهوری اسلامی ایران در حوزه هسته‌ای مطرح کرده است، حل‌وفصل بشود. ما حاضر به این نیستیم که توافقی را انجام بدهیم و بعد مثل استخوانی که لای زخم مانده است دائماً آژانس بخواهد از مسیر سیاسی فشارهایی را متوجه جمهوری اسلامی ایران بنماید.
آمریکایی‌ها نه‌تنها توافق اولویتشان است بلکه شتاب هم دارند
امیرعبداللهیان افزود: لذا آمریکایی‌ها ضمن اینکه تبادل پیام‌هایشان با ما ادامه دارد اما تلاش می‌کنند که بر مسائلی که در روزهای گذشته در داخل ایران جریان داشت، بدمند.
وی تصریح کرد: فکر می‌کنم آنها به‌دنبال این هستند که اعمال فشار سیاسی و روانی بکنند و بخواهند در مذاکرات امتیاز بگیرند.
وی ادامه داد: ما هیچ مذاکره‌ای با هیچ امتیازی به طرف آمریکایی نخواهیم داد. در چارچوب منطق و چارچوب توافقی که خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران رعایت بشود حرکت می‌کنیم، اما درعین‌حال هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نخواهیم کرد.
وزیر امور خارجه ایران گفت: ارزیابی ما از پیام‌های طرف آمریکایی حتی در روزهای اخیر این است که آمریکایی‌ها نه‌تنها (توافق) اولویتشان است بلکه شتاب هم دارند.
تاریخ مصرف رفتار پارادوکسیکال در عرصه دیپلماسی به سر آمده
امیرعبداللهیان به رفتار متناقض آمریکایی‌ها در مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز اشاره کرد و گفت: تعجب نمی‌کنم آمریکایی‌ها به‌گونه‌ای حرف می‌زنند و به‌گونه‌ای دیگر عمل می‌کنند. البته در برخی موضوعات در مذاکرات آمریکایی‌ها به ما گفته‌اند که اگر روی این موضوع توافق کردیم به‌دلیل مشکلات داخلی نمی‌توانیم آن موضوع را تأیید کنیم. ما در حوزه‌هایی اتفاق‌نظر داریم و مشکلات داخلی طرف آمریکایی را درک می‌کنیم، اما اجازه نمی‌دهیم آمریکایی‌ها ازیک‌طرف بخواهند با برخی اظهارنظرات به اغتشاش و آشوب در ایران دامن بزنند و با برخی پیام‌های رسمی که به ما منتقل می‌کنند، عجله و شتاب خودشان و آمادگی خود برای رسیدن به توافق را اعلام کنند.
وزیر خارجه خطاب به آمریکایی‌ها افزود: طرف آمریکایی بداند تاریخ‌مصرف رفتار دوگانه و پارادوکسیکال در عرصه دیپلماسی به سر آمده است. امروز افکار عمومی نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق است که یک مقام آمریکایی به وزارت خارجه و دولت من و همکاران من که در حال مذاکره هستند بگویند چرا تعلل در مذاکرات در وین ایجادشده و شتاب داشته باشند اما در فیگور رسانه‌ای و تبلیغاتی بگویند اولویت اول ما این مسئله نیست. البته این مسئله ما را جدی‌تر می‌کند که در رعایت خطوط قرمزمان برای بار دوم از یک روزنه گزیده نشویم.
اصلاح‌طلبان رادیکال جلوتر از آمریکایی‌ها!
طنز تلخ ماجرا آنجاست که برخی مدعیان اصلاحات هم در روزهای اخیر ضمن تداوم حمایت‌ها از اراذل اجاره‌ای و جاده‌صاف‌کنی برای ادعاهای پهپادی غرب به برجسته‌سازی گزاره‌هایی مانند اینکه «برجام در کماست»، «برجام از دسترس خارج شد» و… پرداختند تا از آن خروجی لزوم تسلیم و سازش بگیرند.
طیف تندروی اصلاحات با مهندسی ترس در افکار عمومی و اعتبارزدایی از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، درصدد آن برآمدند در ادبیات و مواضع خود بازهم ضرورت کوتاه آمدن نظام در برابر غرب را به افکار عمومی القا کنند.
همین چند روز پیش یکی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب گفته بود: «مواضع مسئولان کشورمان و همچنین مقام‌های آمریکایی نیز گواهی عینی بر این موضوع است که روابط دو طرف به‌هیچ‌عنوان وضعیت خوبی ندارد. مایلم به این نکته نیز اشاره کنم که گرایش ایران به سمت شرق هم در نوع خود می‌تواند حامل خطراتی برای کشورمان باشد. به‌طور خاص همراهی ایران با روسیه در قالب جنگ اوکراین و دستِ ضعیف‌تر روس‌ها در این جنگ، هم در شرایط کنونی که هنوز جنگ اوکراین برقرار است و هم پس‌ازآن می‌تواند تبعات ناخوشایندی را برای کشورمان به همراه داشته باشد.»
فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: «از این منظر، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها هزینه‌های خاص و گسترده‌ای را بر ایران تحمیل خواهند کرد. آنها نه فقط از روسیه (به‌دلیل جنگ اوکراین)، بلکه از ایران نیز انتقام می‌گیرند… با این همه، فضا در شرایط کنونی به‌ویژه از حیث داخلی در آمریکا و اروپا به نحوی است که به نظرم بیش از آنکه بتوان از امکان تعامل میان ایران و آمریکا در آینده نزدیک صحبت کرد، باید از تشدید شانس‌های اوج‌گیری تقابل میان دو طرف سخن گفت. در این میان، مواضع سخت و غیرقابل منعطف ایران و آمریکا در مورد معادله اتمی ایران نیز حاکی از این است که نَه تهران و نَه واشنگتن، تغییر سیاست‌های خود را دنبال نمی‌کنند و درست به همین دلیل باید انتظار تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا را در ادامه راه داشت.»
روزنامه زنجیره‌ای ابتکار هم دیروز در سرمقاله خود به قلم فعال سیاسی اصلاح‌طلب نوشت «سرِ بحران از کف خیابان به عریان‌ترین شکل بیرون زد و لذا دیگر قابل انکار نیست. به همین سبب همه از بحران سخن می‌گویند. کسی نیست که موقعیت را عادی و غیربحرانی توصیف کند. همه از نارضایتی فراگیر حرف می‌زنند اما در مقدار بحران و عمق نارضایتی‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد…. از نظر نگارنده حجم عمیق بحران کنونی فراتر از همه بحران‌های پس از انقلاب است. هرچند به علت فقدان افق برای معترضین و البته قاعده اجتماعی هواداران نظام امید به سقوط و براندازی سرابی بیش نیست اما مهار بحران با رویه‌های کنونی نیز ممکن نیست. یعنی جمهوری اسلامی با این رویه، یک نظام بحرانی باقی می‌ماند.»
نکته‌ای که نباید از آن غافل شد این است که خود غرب به این تحلیل رسیده که نمی‌توان ایران را به جامعه‌ای بحرانی و آشوب‌زده تبدیل کرد. نه‌تنها اعتراف رسانه‌های غربی بلکه تحریم‌های اخیر آمریکا و اروپا علیه مقامات و رسانه‌های انقلابی در ایران گواه روشنی بر این ادعاست اما با این حال طیف تندرویی از اصلاح‌طلبان که گاهی جلوتر از آمریکایی‌ها هم عمل می‌کنند همچنان در تلاشند وضعیت کنونی ایران را بحرانی جلوه دهند. این موضوعی است که بایستی در ترازوی نقد افکار عمومی و کارشناسان و تحلیلگران سیاسی و اجتماعی قرار گیرد.
