به گزارش مجاهدت از سرویس دفاع و امنیت مشرق، در ادامه طرح بزرگ و مهم نیروهای مسلح برای استفاده بهینه از پایگاه های زیرزمینی یا اصطلاحا شهرهای زیرزمینی مجهز به سلاح‌های آفندی، پایگاه هوایی «عقاب ۴۴» نیروهای هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که قابلیت پذیرش و عملیاتی کردن انواع جنگنده‌های شکاری و بمب‌افکن و همچنین پرنده‌های بدون سرنشین نیروی هوایی ارتش را دارد، با حضور سردار سرلشکر باقری رییس ستادکل نیروهای مسلح کشورمان رونمایی و به همگان معرفی شد.
این پایگاه هوایی با در اختیار داشتن اماکنی چون آلرت، پست فرماندهی، آشیانه‌های نگهداری جنگنده، مراکز تعمیر و نگهداری هواپیما، تجهیزات ناوبری و فرودگاهی، مخازن سوخت و … این قابلیت را دارد تا انواع جنگنده‌های نیروی هوایی را برای انجام ماموریت‌های محوله پذیرا باشد. این پایگاه با نگهداری جنگنده‌ها در مکان‌های امن و تجهیز آنها به سامانه‌های جنگ الکترونیک، بمب‌ها و موشکها امکان عملیات دورایستا و افزایش برد راهبردی برای اهداف دوردست را فراهم کرده است.
بیشتر بخوانید:
شکار «پسیو» جنگنده‌های دشمن با تاکتیک خاص در «ذوالفقار ۱۴۰۱»/ یک مدافع حرم مشهور عهده‌دار دفاع از آسمان ایران شد +عکس
وقتی تصاویر رسانه اروپایی صدها دروغ ضدانقلاب را رسوا کرد/ دقت و قدرت قابل تحسین موشکهای سپاه در انهدام پایگاههای نظامی در کردستان عراق +عکس
کمک بزرگ «F-۱۱۷» برای اطلاع از تلفات حمله موشکی سپاه به «عین‌الاسد» / تلاش ارتش آمریکا برای کتمان حقایق مهم نظامی به مدت ۲۰ سال +عکس
توسعه شهرهای موشکی و سیلوهای زیرزمینی که از دید تجهیزات جاسوسی و اطلاعاتی دشمن مخفی هستند، در سالهای اخیر از برگ های برنده و یکی از ارکان مهم قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران به حساب می آیند. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از نیروهای مسلح کشورمان اعم از هوایی، زمینی و دریایی، به سراغ طراحی، بهره برداری و رسانه ای کردن این شهرهای زیرزمینی رفته اند، نگاهی به تاریخچه و تاثیرات این پایگاه ها، می تواند چشم انداز بهتری را از این اقدام کم نظیر یگانهای نظامی کشورمان فراهم کند.
اولین پایگاه زیرزمینی ایران کدام بود؟
اگرچه بر اساس برخی روایت ها و مستندات، از ساخت اولین پایگاه موشکی زیرزمینی در غرب کشورمان حدود ۴۰ سال می گذرد، اما مهرماه سال ۱۳۹۴ بود که برای نخستین بار، از یکی از شهرهای موشکی سپاه رونمایی و تصاویری از آن توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منتشر شد. رونمایی از نخستین شهر موشکی سپاه، در رسانه‌های جهان بسیار بازتاب فراوانی داشت و موجب شگفتی بسیاری شد. سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در آن زمان اعلام کرده بود که “پایگاههای موشکی ما در اعماق ۵۰۰ متری زمین، مجهز به موشکهای دوربرد و در همه استان‌ها و شهرهای این مرز و بوم مستقر و آماده هستند”
نمایی از شهر موشکی زیر زمینی سپاه
با گذشت حدود ۳ ماه از رونمایی از اولین شهر موشکی سپاه، رئیس وقت مجلس از یکی دیگر از شهرهای موشکی نیروی هوافضای سپاه بازدید و آنرا رونمایی کرد که در فیلم منتشره از این بازدید، موشکهای مختلفی از جمله موشک بالستیک عماد با برد ۱۷۰۰ کیلومتر به عنوان جدیدترین موشک بالستیک ایران دیده می‌شد. این شهرها شامل تونل ها و بخش های متعدد و وسیعی بود که تعداد بسیار زیادی از پرتابگرهای موشکی در آن مستقر بوده و در شرایط آماده برای شلیک، به سر می بردند.
عمق بالا، به همراه خروجی های متعدد که در این مراکز استراتژیک تعبیه شده، امکان شلیک موشک های سپاه از راههای مختلف و در نقاط گوناگون را فراهم می کند. البته بنا بر مسائل حفاظتی تنها بخش کوچکی از این شهر زیر زمینی، رسانه ای شده و مسلما بخش های زیادی برای زندگی پرسنل و همچنین آماده سازی، بازبینی و نگهداری محموله های موشکی در این شهرها وجود دارد.
نزاجا و رونمایی از شهرهای موشکی ایران
با توجه به سیاست های نیروهای مسلح کشورمان برای ارتقاء توان دفاعی و رزمی خود، می شد این گمانه را مطرح کرد که شهرها و مناطق زیرزمینی موشکی، نه به تعداد معدود و نه منحصر در یگانهای موشکی سپاه است و با سخنان فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش در بهمن ماه سال ۱۳۹۴، این گمانه مسجل شد. به گفته امیر پوردستان، نیروی زمینی ارتش نیز با استفاده از ظرفیت‌های پیشرفته مهندسی خود، شهرهای موشکی را در جای جای کشور به عنوان مواضع دفاعی خود ایجاد کرده و تجهیزات دفاعی خود را در آنها نگاه می دارد.
اگرچه موشک های بالستیک و دوربرد کشورمان در اختیار سپاه قرار دارند، اما موشک های ارتش می توانند اهداف موجود همانند پایگاههای هر متجاوز در منطقه را نابود کنند و به همین خاطر، نیاز به طراحی و ساخت شهرهای موشکی، در این نیرو نیز احساس می شد.
انواع راکت ها و موشکهای کوتاه برد و نقطه زن نیروی زمینی ارتش قابلیت شلیک از این شهرهای زیرزمینی را دارند
در صورت لزوم پرتابگرهای انواع موشکها و حتی راکت های دوربرد، با خروج از پایگاه زیر زمینی مورد نظر، موشک های خود را به سمت اهداف مورد نظر شلیک کرده و می توانند به سرعت موقعیت مورد نظر را ترک کنند. نکته بسیار مهم درباره این شهر موشکی و شهرهای مشابه آن که به گفته فرماندهان، در مناطق مختلف کشور و به تعداد زیاد وجود دارد این است که عمقی که برای این تاسیسات در نظر گرفته شده احتمال شناسایی شدن آنها توسط ماهواره های دشمن را اگر نگوییم ناممکن، بسیار مشکل می کند.
نیروی دریایی سپاه و انتقال قایق های تندرو به زیر زمین
طی هفته های پایانی سال ۱۳۹۴ که موضوع رونمایی نیروهای مسلح کشورمان از شهرهای زیرزمینی، به یکی از مهمترین رویدادها تبدیل شده و بازتاب های فراوان داخلی و بین المللی داشت، نیروی دریایی سپاه نیز بخشی از دستاوردهای پنهانی خود را علنی کرد و سردار فدوی فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه اعلام کرد که “علاوه بر موشکهای ساحل به دریا که در تونل های طولانی قرار دارند، شناورهای تندروی مان -که کابوس امریکایی هاست – را هم در شهرهای زیرزمینی شناوری داریم. “
سخنان فرمانده وقت ندسا نشان می داد با توسعه این شهرهای زیرزمینی در نزدیک دریا، علاوه بر موشک ها، شناورهای سپاه نیز به زیر زمین رفته اند و با توجه به اینکه قایق های نیروی دریایی سپاه بسیار کوچک بوده و عملا نیاز به ورودی یا خروجی بزرگ جهت تردد آنها نیست، امکان شناسایی سریع موقعیت پایگاه مورد نظر فراهم نمی شود و این عامل، امکان خروج ناگهانی و اصل غافلگیری را در اختیار سپاه قرار می دهد. ضمن آنکه منطقه خلیج فارس و خطوط ساحلی آن بسیار طولانی بوده و بسیاری از نقاط آن دارای برجستگی ها و ویژگی های جغرافیایی خاصی است که می توان برای ورود و خروج ناگهانی شناورهای سپاه، آنرا مورد استفاده قرار داد. حجم بالایی از این پایگاه ها در یک خط ساحلی به این وسعت برای هر دشمنی حکم یک کابوس واقعی را داشته و در افزایش توان بقاء پذیری نیروهای خودی و بازدارندگی دربرابر دشمنان بالقوه بسیار مناسب خواهد بود.
زمستان سال ۱۳۹۹ بود که رسما، سرلشکر سلامی از شهر موشکی سپاه پاسداران در خلیج فارس رونمایی کرد. در این پایگاه زیرزمینی، انواع موشکهای کروز دریایی نیروی دریایی سپاه در بردهای مختلف به همراه خودروهای پرتابگر آنها به نمایش در آمده بود.
پس از آن نیز سردار تنگسیری فرمانده فعلی نیروی دریایی سپاه، در مصاحبه مهرماه سال گذشته خود اعلام کرد که این شهرها در طول ساحل خلیج فارس و دریای عمان، بیش از ۷۰ کیلومتر عمق دارد؛ تماما مسلح هستند و موشک های ایرانی هم قادرند از همان شهر ها شلیک شوند.
سال ۹۷ و این بار، کارخانه زیرزمینی تولید موشک
بهمن ماه سال ۱۳۹۷ بود که در مراسمی با حضور فرمانده سابق کل سپاه، موشک بالستیک “دزفول” و کارخانه زیرزمینی تولید موشکهای بالستیک سپاه رونمایی شد. سرلشکر جعفری با اشاره به نمایش کارخانه زیرزمینی تولید موشکهای بالستیک نقطه‌زن سپاه برای نخستین بار، گفت که “رونمایی از این شهر تولید موشک در اعماق زمین، پاسخی به یاوه‌گویی‌های غربی‌ها است که تصور می‌کنند با تحریم و تهدید می‌توانند ما را محدود کرده و از اهداف بلندمان بازدارند. “
اجزای در حال تکمیل موشکهای نقطه زن در کارخانه زیرزمینی سپاه
سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه نیز در این مراسم، کارخانجات ساخت موشک را امکانی گرانبها برشمرد واظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران شروع کننده هیچ جنگی نیست، اما قرار هم نیست در برابر دشمنان غافلگیر شویم، از این رو هم امکانات عملیاتی و هم کارخانجات تولیدی خود را در اعماق زمین و به صورت محرمانه تعبیه کرده‌ایم تا از دسترسی دشمنان دور بماند. در تصاویر منتشر شده توسط سپاه پاسداران از این مراسم، ده ها سر جنگی در سوله ها و راهروهایی تو در تو که صدها متر زیر زمین قرار دارند، در حال تبدیل به موشک بودند و همین موضوع، تا هفته های متمادی مورد بررسی و تحلیل کارشناسان و رسانه های منطقه و جهان قرار داشت.
استقرار رگبار موشکی در شهرهای زیرزمینی
جدیدترین نسل شهرهای زیرزمینی و موشکی سپاه، پاییز سال ۱۳۹۹ با حضور سرلشکر سلامی رونمایی شد و شامل نوعی سیستم حامل برای موشکهای بالستیک در شهرهای موشکی بود که زمان لازم برای آماده‌سازی و پرتاب موشکها را شدیدا کاهش می‌داد. دستاورد سپاه که به “تیربار موشکی” معروف شد، یک سیسم ریلی بود که موشک های سنگین را بعد از سوخت‌گیری و آماده شدن برای پرتاب، به وضعیت عمودی در آورده و مثل گلوله‌های فشنگ که روی جایگاه نگهداری قرار می‌گیرند، آنها را روی یک ریل به سمت محل پرتاب می‌برد.
موشک های سوخت جامد سجیل روی پرتابگر متحرک در سمت راست و سمت چپ موشک های قیام در وضعیت ذخیره
این دستاورد جدید، نشان داد موشکهای متنوع و فراوانی در شهرهای زیرزمینی سپاه مستقر بوده و عملا به نظر می رسد تمامی موشک های بالستیک ایرانی در شهرهای موشکی مستقر و آماده عملیات شده اند. آماده کردن موشک در فضای مستحکم شهرهای زیرزمینی و در عین حال افزایش سرعت بارگذاری با دستاورد جدید، دو مورد از مصائب سنتی موشکی‌های بالستیک یعنی در معرض خطر بودن در زمان سوخت‌گیری در فضای باز یا سالن‌های با حفاظت کم در برابر حملات هوایی و البته زمان بیشتر برای آمادگی برای پرتاب را حل می‌کند.
پهپادهای سپاه هم به شهر زیرزمینی رفتند
اسفندماه سال گذشته بود که این بار، نیروی هوافضای سپاه به مناسبت سوم شعبان میلاد امام حسین (ع) و روز پاسدار، برای اولین بار از یک شهر زیرزمینی پهپادی رونمایی و فصل جدیدی را در ارتقاء و نمایش توان پرنده های بدون سرنشین کشورمان باز کرد. آنچه در شهر زیر زمینی پهپادی سپاه، مشاهده می شد، پیروی از همان ساختار شهرهای موشکی بود با این تفاوت که این بار به جای موشک ها، پرنده های بدون سرنشین به زیر زمین رفته بودند که ابتکاری خاص و منحصربفرد در جهان محسوب می شد.
حامل ۵ فروندی پهپادهای انتحاری سپاه در شهر زیرزمینی
پهپاد انتحاری سپاه در شهر زیرزمینی
نکته قابل توجه دیگر، پهپادهای منتقل شده به این شهر زیر زمینی بودند چراکه تصاویر منتشر شده از رونمایی آن زمان نشان می داد که تعداد قابل توجهی از پهپادهای انتحاری و خاص سپاه در این پایگاه مستقر شده بودند. برخی از این پرنده های بدون سرنشین، در داخل نوعی کانتینر روی هم قرار گرفته و با ترتیبی خاص، به کمک یک شتاب دهنده به پرواز در آمده و در مرحله بعدی نیز موتور اصلی آنها فعال می شوند.
روند توسعه و ارتقاء قدرت پهپادی نیروهای مسلح، نقش قابل توجهی در موفقیت استراتژی دفاعی کشورمان داشت اما با رونمایی از شهر زیرزمینی و وارد شدن پهپادهای انتحاری به این پایگاه ها و همچنین اقداماتی همچون افزودن حامل ها، موجب شده تا این تجهیزات نیز همانند موشک ها، جزو دارایی های استراتژیک و خاص جمهوری اسلامی ایران محسوب شوند و به وضوح مشخص شد پهپادهای انتحاری سپاه پاسداران ماموریت های جدید و بزرگتری در زمینه بازدارندگی و تنبیه هر نوع تفکر متجاوزانه، بر عهده گرفته اند.
سورپرایز ارتش با شهر بزرگ پهپادی در اعماق زمین
خردادماه امسال و در ادامه تحولات بزرگ و تاثیرگذار دفاعی و نظامی در ارتش جمهوری اسلامی ایران، از اولین شهر زیرزمینی این نیرو رونمایی شد. شهر پهپادی ارتش در حقیقت دومین شهر زیر زمینی پهپادی در کشورمان بعد از نمونه رونمایی شده توسط سپاه در اواخر سال پیش و اولین مجموعه زیر زمینی شناخته شده در این وسعت برای ارتش به حساب می آمد.
تنوع بالای پهپادهای ارتش در شهر زیرزمینی
«پایگاه پهپادی راهبردی ۳۱۳» یکی از پایگاههای زیرزمینی مهم ارتش جمهوری اسلامی ایران است که متناسب با سطح امنیتی مورد نیاز در مناطق مختلف مرزی توسط ارتش طراحی و گسترش یافته و در این پایگاه، پرنده‌های بدون سرنشین راهبردی ارتش شامل بیش از یکصد فروند پهپادهای کمان ۲۲، کمان ۱۲، ابابیل ۵، مهاجر ۶، فطرس و کرار، مجهز به انواع مهمات، بمب‌ها، موشکهای رهگیر و هوا به سطح و راکت‌های بومی استقرار یافته‌اند. در این پایگاه همچنین پهپادهای انهدامی آرش و ضد رادار امید و انواع پهپادهای رزمی با بمب بالدار بالابان، موشکهای شفق، قائم و الماس آماده اجرای هرگونه ماموریت در مرزها و فراتر از مرزهای جمهوری اسلامی ایران بودند.
جزییات این شهر مهم زیرزمینی نشان می داد که ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در کنار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در حوزه پهپادی از فاز عملیات های کوتاه برد و تاکتیکی خارج شده و بحث عملیات های دور برد و راهبردی پهپادی را در دستور کار خود قرار داده؛ بویژه آنکه در این میان، نقش نیروی هوایی ارتش نیز بسیار پررنگ و تاثیرگذار است.
معرفی «عقاب ۴۴» در سالگرد پیروزی انقلاب
همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، در خلال دهه فجر امسال پایگاه هوایی راهکنشی عقاب ۴۴ ارتش، مورد بازدید سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. رونمایی از شهر زیر زمینی نیروی هوایی ارتش با ماموریت و تجهیزات ویژه را می توان یکی از تحولات مهم دفاعی چندین سال اخیر، نه فقط برای مجموعه ارتش جمهوری اسلامی ایران بلکه برای نیروهای مسلح کشورمان توصیف کرد.
البته طراحی و ساخت پایگاه های زیرزمینی، در دنیا نیز سابقه داشته و بر اساس بررسی ها، کشورهای مختلفی همچون چین، ایتالیا، کره شمالی، نروژ، سوئد، سوئیس، تایوان و یوگسلاوی (سابق) از آشیانه ها و پایگاه های زیرزمینی استفاده کرده یا می کنند. به عنوان مثال، کشور ایتالیا در منطقه Pantelleria از این پایگاه ها بهره برده و حتی بعضا جنگنده های اف-۳۵ نیز در آن حضور داشته اند. برخی دیگر از کشورهای اروپایی نیز که در بالا به آن اشاره شد به کمک کوه ها و نقاط جغرافیایی مناسب، نسبت به طراحی و ساخت پایگاه های مستحکم زیرزمینی اقدام کرده اند.
بخشی از تسلیحات نصب شده روی فانتوم‌ها در پایگاه زیرزمینی نهاجا شامل موشک کروز ضدکشتی نصرهواپایه و بمب بالدار یاسین
عقاب ۴۴ یکی از چندین پایگاه هوایی راهکنشی زیرزمینی نیروی هوایی ارتش است که طی سالهای گذشته متناسب با نیاز عملیاتی این نیرو و با در نظر گرفتن اصول پدافند غیرعامل در مناطق مختلف کشور احداث شده است. با این اوصاف و نکاتی که در بالا اشاره شد، در حقیقت این شهرهای موشکی را می توان قطعه بزرگی از پازل استراتژی نبرد ناهمطراز دانست؛ شهری که در درون آن انبارهای موشکی، پهپادهای رزمی و دوربرد یا جنگنده ها و شناورهای مدرن قرار دارند و در صورت بروز هرگونه درگیری، این شهرها به صورت مستقل و بدون نیاز به دریافت کمک از بخش دیگری می توانند تا مدتها به انهدام اهداف تعیین شده یا متجاوزان بپردازند.
نگاهی به تسلیحات موجود در این پایگاه که جنگنده های اف-۴ حضوری چشمگیر در آن داشتند نشان می داد انواع تسلیحات مدرن نصب شده روی فانتوم‌ها شامل بمب هدایت شونده قاصد، بمب هدایت لیزری ستار، موشک کروز ضدکشتی نصرهواپایه، بمب هدایت شونده و گلایدکننده یاسین٬ موشکهای ماوریک و ساید وایندر و برخی تجهیزات مدرن دیگر مانند پاد اخلالگر شاهین در کنار پهپاد انتحاری همچون آرش و همچنین پرنده مشهور کمان۱۲ در معرض دید رسانه ها قرار گرفته اند. فانتوم ها در سالهای اخیر با ارتقاء های مناسبی همراه شده و تسلیحات هدایت لیزری و اپتیکی ساخته شده برای آن، به این پرنده ها اجازه اجرای حملات دقیق و مرگبار از راه دور را می دهد. ضمن آنکه موشک های کروز ضد کشتی متنوعی نیز روی آنها نصب شده که با این اوصاف، امکان بهره گیری از این موشکها با اندکی تغییرات، جهت انهدام اهداف زمینی نیز وجود دارد.
این شهرهای موشکی که بنا به گفته فرماندهان مسئول در سرتاسر کشور گسترده شدند، چالش بسیار بزرگی را برای هر نیروی مهاجمی ایجاد می کنند زیرا کشف این شهرهای موشک و آسیب رساندن به آنها امری بسیار مشکل است و بی توجه به این ابهامات نیز به یک چالش اساسی برای هر متجاوزی تبدیل خواهد شد. از طرف دیگر، با جمع بندی تصاویر و اطلاعات منتشره توسط رسانه ها و کارشناسان، مشخص است که همه این تاسیسات زیرزمینی دارای خروجی ها و ورودی های متعددی است که هرگز نمی توان با یک یا چند حمله، خلل جدی به آن وارد ساخت و آنها توان ادامه عملیات موشک در هفته ها و ماههای متعدد را دارند. البته با توجه به اینکه منطقا، این شهرها در تمامی مناطق مهم کشور گسترده شده اند، چنین گسترش و توانمندی مهمی، می تواند عنصری مهم در بازدارندگی یا پاسخ به هر حماقت دشمنان باشد؛ انشاء الله.
