انتشارات به نشر

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از گروه جهاد و مقاومت مشرق، نشست دورخوانی کتاب «از چیزی نمی‌ترسیدم» با حضور چهار نفر از نویسندگان و منتقدان ادبی در کتابفروشی به‌نشر تهران برگزار شد.

سمیه جمالی: شگفت‌زده شدم!

در ابتدای این نشست، هر کدام از حضار بخش‌هایی از کتاب را روخوانی کردند و سمیه جمالی، شاعر و منتقد ادبی در سخنانی گفت: این روایت داستانی مسند را دیشب خواندم و واقعا احساس کردم که با یک نویسنده حرفه ای روبرو هستیم و این به خاطر تاثیرگیری من از شخصیت حاج قاسم سلیمانی نیست. جملات کوتاه و ساده و حرفه ای که در کار نویسندگان به چشم می خورد، در این متن، قابل توجه است. این در حالی است که این متن به نیت کتاب نوشته نشده و با کمترین ویرایش، تبدیل شده به کتابی که حالا در دستان ماست.

وی افزود: متن این کتاب بسیار روان و راحت‌خوان است و با ساده‌ترین کلمات توانسته به خواننده تصویر بدهد. چیزی که خیلی توجه من را جلب کرد، تصویرهای بدیع و شفاف است، بدون این که احساس کنیم نویسنده برای ارائه تصاویر تلاش زیادی کرده است.

سمیه جمالی ادامه داد: حاج قاسم به راحتی از دریچه نگاه کودکی‌اش به سادگی این تصویرها را به خواننده منتقل می کند و ما هم از خواندنش لذت بردیم. من شگفت‌زده شدم وقتی برخی تجربیات حاج قاسم در روستا را در این کتاب خواندم.

این نویسنده و شاعر تصریح کرد: در بین سیاستمدارها، کتاب‌های خاطرات زیادی دیده می‌شود اما بیشتر به حوادث و اتفاقات کاری اشاره دارند در حالی که نگاه حاج قاسم به زندگی در این متن، بسیار فراتر است و ما با یک روایت شیرین و گرم مواجه هستیم. پیشنهاد می‌کنم هر کسی با هر سن و سالی از این کتاب، بهره ببرد. من معمولا وقتم را برای کتابی که وزن ادبی ندارد نمی گذارم اما این کتاب به لحاظ ادبیات هم بسیار قابل توجه بود.

محسن باقری اصل: قول می‌دهم که لذت زیادی ببرند

محسن باقری اصل، نویسنده و منتقد ادبی هم در این نشست گفت:‌ به همه عشاق حاج قاسم و به همه دشمنانش پیشنهاد می‌کنم این متن را بخوانند. ما در تشییع پیکر حاج قاسم گستره متنوعی از علاقمندان حاج قاسم را دیدیم و به همه آن‌ها توصیه می کنم که این نوشته را بخوانند. من قول می‌دهم که لذت زیادی ببرند.

وی افزود:‌ من حاضرم با هر نویسنده و منتقدی در هر کجای ایران درباره ادبیات این کتاب که فوق‌العاده است، گفتگو کنم. حاج قاسم به فرم سادگی بعد از پیچیدگی رسیده است. حاج قاسم ادبیات را می‌فهمد و کمند آدم هایی که بتوانند صحنه‌ها را به این خوبی بنویسند. مثلا در جایی از کتاب، نویسنده موتیف‌وار رگه‌ای از ترس را بدون این که بخواهد به ژانر وحشت نزدیک بشود، پیش می برد. این روند خصوصا تا صفحه ۴۶ کتاب ادامه دارد.

این منتقد ادبی ادامه داد: نویسنده از زمانی که پشت مادرش بوده جهان را نظاره کرده و این نوع نگاه تا آخر متن جریان دارد. حتی بدخطی سردار به خاطر آسیبی که به دستشان وارد شده بود هم زیبا و دوست‌داشتنی است. نویسنده بخش کودکی را خیلی خوب می بیند. ما با یک نویسنده بی‌سانسور مواجه هستیم که بسیار آشنایی‌زدایی دارد.

باقری اصل با اشاره به این که خیلی از بزرگان بعد از فوتشان به کلیشه تبدیل می شوند، گفت:  این متن، نشان می دهد که نویسنده‌اش کلیشه نیست. حاج قاسم فیزیک را می‌فهمد و وقتی می نویسد،‌ خودش را سانسور نمی‌کند. حاج قاسم با چشمانش دقیق دیده است. مثلا روضه امام حسین را با نذری بعدش می بیند و اصلا خبری از مسائل متافیزیک نیست. این فرمی است که از آن حرف می زنیم. «مقاومت» با زندگی مقاومانه این آدم درست می شود که در کتاب می شود آن را دید.

نویسنده کتاب «زندگی در روزهای قرمز» تصریح کرد:‌ ما توقع داریم کسی که تا سه سالگی شیر مادرش را می‌خورد، انسان لوسی باشد اما می‌بینیم که عکسش ثابت می شود. نویسنده در متن هم به رئال پایبند است و به جای این که بیاید و کارهای شبه‌نویسندگی بکند و از تشبیهات الکی استفاده کند، از رئال زندگی بهره می‌برد و به دام ناتورالیست هم نمی‌افتد. پایه نویسندگی این است که از فیزیک شروع کنیم و بعد از آن به شیمی و زیست برسیم و در این متن حاج قاسم، این روند دیده می‌شود.

باقری اصل همچنین گفت: این کتاب، یکی از بهترین کتاب‌هایی بود که در این چند سال خواندم. من به نویسنده تعصبی نداشتم اما وقتی خواندم واقعا غافلگیر شدم.

فاطمه مهرابی: اصلا توقع نداشتم!

فاطمه مهرابی، فعال فرهنگی و ادبی نیز یکی دیگر از حاضران در این نشست بود. او در ابتدا گفت: ارزش و جذابیت این کتاب بیشتر بر محتوایش سوار است تا فرم. من اصلا توقع نداشتم این قدر جاذبه‌های نویسندگی را بینیم و برای کسی که روحیات جنگی دارد و کسی که تمام زندگی‌اش را فدای مقاوت کرده است، فرای تصور است.

وی افزود: کتاب پر از تشبیه‌های زیبا است که نشان از نگاه ظریف ایشان به مسائل دارد. خیلی از بخش‌های زندگی‌شان در کتاب جایشان خالی است اما مثلا اشاره به جسارت یک پاسبان به دختری که اتفاقا وضع حجاب خوبی هم نداشته و واکنش حاج قاسم به این اتفاق، نشان می دهد کتاب از نظر محتوایی هم آنقدر سنگین است که ما خیلی نمی توانیم در فرم آن غرق بشویم.

مهرابی ادامه داد:‌ نگاه محتوایی و تعصب و غیرت از جوانی در زندگی حاج قاسم وجود داشته و کسی که می‌خواهد سبک زندگی ایشان را ببیند، در این کتاب با کدهای مشخصی روبرو می‌شود.

این فعال فرهنگی تصریح کرد: کتاب، در روایتش ریتم خوب و تندی دارد. اما در واقع نصفه است و انگار که نصفش را می‌خوانیم و بخش دستنوشته ها اضافی است و مخاطب، غافلگیر می‌شود. ما منتظریم بقیه ماجراها را بخوانیم اما این که بعد از صفحه ۷۶ دوباره همان متن تکرار می شود، جالب نیست. همانطور که حاج قاسم همه دل‌ها را تسخیر کرد، این کتاب هم آینه همان حالت است.

میثم رشیدی مهرآبادی: این اولین و آخرین کتاب حاج قاسم است

میثم رشیدی مهرآبادی، نویسنده و خبرنگار نیز در این نشست ودرخوانی ضمن اشاره به تاریخچه شکل‌گیری کتاب «از چیزی نمی‌ترسیدم» گفت:‌ قرار بود فروش این کتاب  در یکی از کتابفروشی‌های تهران آغاز بشود و روز بعد به دست همه کتابفروشی‌های سراسر کشور برسد. توفیق این کار نصیب کتابفروشی به‌نشر تهران شد که اولین محموله از کتاب به طور مستقیم از چاپخانه به اینجا آمد. این کتاب که زندگی‌نامه خودنوشت حاج قاسم سلیمانی از کودکی تا ۲۳ سالگی است، هنوز هم بعد از چند ماه جزو آثار پرفروش در بسیاری از کتابفروشی‌ها خصوصا کتابفروشی‌های به‌نشر در سراسر کشور است.

وی افزود: چون نویسنده این کتاب در میان ما نیست و انتشارات مکتب حاج قاسم در زمان کوتاهی دچار تغییرات مدیریتی شد، در این چند ماه کمتر درباره آن بحث شده است. امیدواریم از این گونه دورخوانی‌ها همچنان در کتابفروشی به‌نشر تهران برگزار شود.

رشیدی مهرآبادی ادامه داد: این اولین و آخرین کتاب نویسنده یعنی سردار حاج قاسم سلیمانی است و از این منظر، مورد توجه است؛ یعنی این اولین و تنها باری است که به نام ایشان، فیپا صادر می‌شود. به نظرم اگر اتفاقات روزگار و شرایط منطقه اجازه می داد و حاج قاسم به مرحله بازنشستگی می رسید، حتما نویسنده می شد و نویسندگی را به طور حرفه‌ای ادامه می داد.

این نویسنده و منتقد ادبی تصریح کرد:‌ لذتی که از متن می‌بریم در دستنوشت اصلی وجود دارد و در کتاب فقط ویرایش‌های اندکی انجام شده و برخی علائم سجاوندی اضافه شده است. زیرنویس‌هایی هم به کتاب افزوده شده است. با این همه یکی از ایرادهایی که اهالی کتاب به این کتاب می گرفتند این بود که وقتی متن کامل و ویرایش شده دستنوشته‌ها را داریم، چرا همه دستنوشته‌ها منتشر شده و قیمت کتاب را بالا برده است؟ با توجه به امکان فضای مجازی،‌ می شد تصاویررا در سایت بارگذاری کرده علاقمندان به آن مراجعه کنند. نمونه دستخط حاج قاسم در طرح جلد هم هست که مخاطب می تواند از حس و حال آن استفاده کند.

رشیدی در پایان گفت: ناخودآگاه حاج قاسم حتی در یادداشت‌های او هم دیده می‌شود؛ وقتی در دستنوشتش روی کتاب «وقتی مهتاب گم شد»، به شهادت دو یارش اشاره می کند و دلتنگی‌اش برای شهدا را یادآور می‌شود. آنجا که می‌نویسد:‌ صدها نفر از آنها را همینگونه از دست دادم و هنوز هر ماه یکی از آنها را تشییع می‌کنم و رویم نمی‌شود در تشییع آنها شرکت کنم. ده روز قبل بهترین آنها را -مراد و حیدر را- از دست دادم، اما خودم نمی‌روم و نمی‌میرم، در حالی که در آرزوی وصل یکی از آن صدها شیر دیروز له‌له می‌زنم…

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین دکتر احمد رهدار، رئیس مؤسسۀ مطالعاتی تحقیقاتی فتوح اندیشه در جلسه نقد کتاب «نا» که در کتابفروشی به‌نشر تهران، برگزار شد و به‌صورت زنده از صفحۀ رسمی اینستاگرام پژوهشگاه شهید صدر و صفحۀ انتشارات به‌نشر پخش شد، گفت: زیبایی متن و احساسی که در کلمات هست باعث شده که همه زیبایی‌های لازم را داشته باشد.

او کتاب «نا» را ماندگار و خواندنی توصیف کرد و ابراز داشت: این کتاب باعث نشاط معنوی می‌شود و خواننده همراه با کلمات با نویسنده می‌آید و در متن زندگی شهید صدر قرار می‌گیرد.

رئیس موسسه فتوح اندیشه اظهار داشت: در کتاب «نا» با شهید صدر امام روبرو بودم؛ حتی حوزه‌ها شهید صدر استاد را می‌شناسند؛ یعنی شهید صدر به مثابه یک نخبه، غیر از شهید صدر به مثابه یک انسان کامل است. نخبه را از وجه نخبگی می‌بینید اما انسان را از حتی خوابیدنش نظاره می‌کنید که حتی هیچ وجه معرفتی ندارد، اما در هر حال یک تکه‌ای از پازل زندگی او است. نحوه مواجهه با خانم، بچه‌ها، مأمورانی که به دنبال او می‌آیند، با شیخ نمانی وفادار، طلبه‌های فقیر، تجار کویتی و دیگران، همه این‌ها تکه‌هایی از پازل زندگی او است و شهید صدر برآیند همه این‌ها است. که شاید دیگران این ویژگی‌ها را نداشته باشد.

او مطالب کتاب «نا» درباره زندگی شهید صدر را فراتر از حاشیه بلکه متن زندگی شهید صدر توصیف کرد و گفت: اگر این موارد را در متن زندگی شهید صدر نبینیم، کل ساختمان معرفت او را نمی‌توانیم درست توضیح دهیم.

رهدار ابراز داشت: ظریف کاری‌های یک ساختمان در قیمت‌گذاری آن سهم جدی دارد؛ تمام علوم و ادبیات سنگین و رنگین، بیش از همه جا، در بستر زندگی شخصی فرد، مجال تبلور و ظهور پیدا می‌کند؛ بستر زندگی یک فرد، بستر تجلی و کاربست اندیشه‌های او است.

او در تعبیر دیگر سخنان گفت: یکی از راه‌های سنجش صحت و سقم افکار، زندگی فرد است؛ اگر حرف‌هایش درست باشد بذر آن‌ها باید در زندگی او حاصلی داشته باشد؛ این رابطه کامل نیست اما وثیق است.

استاد حوزه علمیه در بیان یکی از دلایل زیبا بودن متن کتاب «نا» اظهار داشت: این کتاب به نحوی خرق عادت می‌کند، ما عادت کرده‌ایم که عالمان را با علمشان بسنجیم و کمتر عادت داشته‌ایم که عالمان را از عمل منتشر، پخش و جزئی شده ایشان بسنجیم؛ مجموعه چند ده سال درس خواندن باید یک جا خود را نشان دهد که اینجا تلاش شده است آنها را نشان دهد و اینجا با شخصیت واقعی شهید صدر روبرو هستید نه شخصیت خاص او.

او تصریح کرد: نویسنده به صورت شهودی و وجودی در صحنه‌ای افتاده است که صحنه را درست حکایت کرده است؛ در حکایت‌گری همیشه لازم نیست که علم داشته باشید؛ شاید خانم برادران این صحنه را توجه و تصور نداشته است اما کتاب موج می‌زند؛ کتاب آمیختی از نبوغ و هوش شهید صدر است؛ نبوغ در عرصه‌های علمی خود را نشان می‌دهد اما هوش در جزئیات زندگی خود را نشان می‌دهد؛ انتخاب و عکس العمل یا وضعیت به موقع، مناسب، متوازن، متعادل.

رئیس مؤسسۀ مطالعاتی تحقیقاتی فتوح اندیشه افزود: شخصیت متوازنی از شهید صدر در کتاب «نا» نشان داده شده است که دوست داشتنی است؛ هر کس این کتاب را بخواند عاشق ایشان می‌شود؛ ممکن است که یک نظریه شهید صدر را به صورت فنی بیان کنیم، اما وقتی بیان کنیم، مخاطب ما اینگونه برداشت کند که خیلی سخت گفته است و ما نفهمیدیم و این آخرین ارتباط او با شهید صدر است، در حالی که نویسنده این کتاب گشتی روی کلیدواژه‌های ذهنی شهید صدر داشته است با تعمد بر وارد نشدن به آن‌ها که ذهن مخاطب را در عالم ذهنی شهید صدر درگیر کرده است که از دلایل موفقیت این کتاب است.

او در بیان ملاحظات خود درباره کتاب «نا» ابراز داشت: نویسنده با اندیشه‌های تخصصی شهید صدر آشنا نبوده است و به خاطر این نا آشنایی، سر اندیشه‌های خاص ایشان درنگ هم نکرده است؛ گاهی اوقات می‌گوییم که این اندیشه خوبی است و در گیومه هم می‌آورد که خاص است.

رهدار درباره معنای درنگ نکردن نویسنده در اندیشه‌های خاص شهید صدر توضیح داد: اگر از خانم برادران در وجه اندیشگی شهید صدر بخواهیم که این عالم را در پنج کلید واژه علمی توضیح دهند، احتمالاً نمی‌توانند؛ کلیدواژه‌هایی که می‌توانیم شهید صدر را در ذهنمان نگه داریم برجسته نشده است؛ اگر با کسی که با اندیشه‌های شهید صدر آشنا بود، چون شهید صدر به این علت برای خانم برادران و خیلی از ما عزیز است، به این خاطر است که یک متفکر خاص دینی است، زعامت اجتماعی و دینی را هم قبول کرده است و لیاقت شهادت را هم داشته است که خصیصه اولی و خاص شهید صدر خصیصه علمی ایشان است.

او تأکید کرد: جا داشت که درباره شخصیت علمی شهید صدر می‌شد که چند کلید واژه از ایشان برجسته شود که می‌توانسته است در سبک و سیاق کتاب جلو برود؛ برای مثال عکس‌ها و نگاشته‌های کنار عکس‌ها به گونه‌ای انتخاب شود که آن کلید واژه‌ها بالا بیاید. که در آن صورت علاوه بر مخاطب عموم این کتاب برای خواندن خواص خواندنی‌تری می‌شد.

رئیس مؤسسۀ مطالعاتی تحقیقاتی فتوح اندیشه ابراز داشت: شهید صدر یک جوهره و یک ذات دارد که تجلیاتی در عوارض زندگی او دارد؛ من این درنگ را خیلی پررنگ ندیدم؛ یک جاهایی کتیشن‌هایی هستند که نشان می‌دهد در ذهن نویسنده پررنگ بوده است؛ اما این کتیشن‌ها اینقدر زیاد هستند که دوباره گم می‌شود.

او در بیان نکته‌ای دیگر در نقد کتاب «نا» اظهار داشت: عقل و هوش شهید صدر در عین حال حجاب چیزهای دیگری از شهید صدر شده است؛ حق ما است که بدانیم مسیری که آمده‌ایم کجا کم و کجا زیاد بوده است؛ من در سراسر کتاب، یک جایی که نشان از نقصی از شهید صدر باشد ندیدم؛ خواهان این نیستم که حتماً نقدهایش باشد و نقص‌هایش باشد، اما من با یک انسان روبرو هستم؛ ارزش انسان چیزی است که در کنار این خطاها دیده شود.

رهدار افزود: هیچ خطایی از شهید صدر در کتاب «نا» نبود که احتمال زیاد در واقعیت وجود داشته است؛ یا شما همسر محترم ایشان را استنطاق نکرده‌اید یا ایشان در مغناطیس عشق آن شهید است و عشق حسب روایات چشم انسان را بر روی عیوب می‌بندد و کور می‌کند؛ چیزهایی که گفته نشده است؛ کاش کمی به این فکر کنیم که اگر شهید صدر را بخواهیم انسان‌تر توضیح بدهیم، خطاهایش و اشتباهاتش او را شیرین‌تر کند.

او در ادامه نقد خود از کتاب «نا» ابراز داشت: دوست داشتم از جلوه‌های خاص عرفان شهید صدر ببینم؛ برای این بزرگواران که خودشان را در علم و خدمت ممحض می‌کنند، هر کاری که می‌کنند در دستگاه الهی و حتی ذهنیت معرفتی خودشان مصداق عرفان است؛ عرفانی که اینجا می‌گویم معنی خاص و دسپلین عرفان است که چیزی است که تنها دسپلین عرفان آن را تعیین می‌کند و توضیح می‌دهد؛ احساس کردم که آنجا نبوده است.

رئیس مؤسسۀ مطالعاتی تحقیقاتی فتوح اندیشه افزود: این حیث زهد شهید صدر در خیلی از عالمان دیگر هم هست، اما شهید صدر انسان خیلی خاصی است؛ کسی که هجده سالگی درس خارج شروع می‌کند، در سن من از دنیا رفته است، اما در عین حال عالمی را جذب کرده است، او نیست؛ نمی‌دانم چرا در کتاب متن پایبند به شهید صدر است و یک قدم به عقب‌تر برود به سمت کسی که شهید صدر را شهید صدر کرده است؛ جز گذرا از آیت‌الله خوئی و امام چیزی نیست. شهید صدر جزئیات حیات خود را با رفتن در جزئیات زندگی افراد دیگری کسب کرده است که آن آدم‌ها غایب هستند.

او تصریح کرد: قبل از شهید صدر در متن پررنگ نیست و شهید صدر در پرانتز توضیح داده شده است و اینطور نیست که به بهانه خواندن این کتاب که من عاشق شهید صدر می‌شوم عاشق آیت‌الله خوئی و حضرت امام هم بشوم که این اتفاق نیفتاده بود که شاید با کمی ظرافتی که از جنس ظرافت‌های جای جای این کتاب این نتیجه‌ها هم می‌توانست حاصل شود.