اندیشکده شورای آتلانتیک

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه کیهان در ستون اخبار ویژه خود نوشت: روزنامه وطن امروز در این‌باره به گزارش مجاهدت از شورای آتلانتیک که ذیل سازمان نظامی ناتو تشکیل شده، می‌پردازد و می‌نویسد: اندیشکده شورای آتلانتیک در گزارشی با تیتر «چگونه یک «آن» را تبدیل به یک «جریان» کنیم» به ارائه تحلیل و راهبرد نسبت به اتفاقات ایران پرداخت.

آنچه تأکید نویسنده آن، برزو درگاهی است، این است که اتفاقات امروز ایران یک مومنت (Moment) و یک لحظه است نه یک موومنت (Movement) و یک جریان. انتقادات نویسنده از کنش امروز بازیگران کف خیابان‌ها در ایران این است که برای شور و هیجان، بدون افق مشخص و صرفا شامل بخشی از قشر نوجوان و جوان هستند و همراهی اجتماعی عمومی را ایجاد نکرده‌اند.

این گزارش در ادامه بدرستی اشاره می‌کند: «جنبش سیاسی پایدار مستلزم نظم و انضباط، رهبری، و حتی سلسله‌مراتب است- اگر نه یک زنجیره فرماندهی و حداقل تعیین وظایف- ایجاد یک جنبش، مستلزم زمان و منابع است». آنچه باعث چالش در امید بستن شورای آتلانتیک به نتیجه اتفاقات ایران شده همین فقدان مؤلفه‌های اولیه است که حتی آن را به جنبش هم تبدیل نمی‌کند.

از دیگر سو، عدم پیوستن مردم شهرها و کارگران کارخانه‌ها باعث ابهام در آینده این اتفاقات شده است. نویسنده تأکید می‌کند: «در بهترین حالت، تاکنون، نتایج در شهرهای ایران مبهم بود، و به نظر می‌رسید کارگران در صنایع کلیدی، مانند نفت و پتروشیمی، حرکت‌های کمی در این‌باره داشته‌اند». 

این گزارش با گلایه از ایرانیان خارج از کشور به خاطر درگیری با پلیس در لندن و میلان، به‌صورت مشخص از ایالات‌متحده می‌خواهد به فکر راه‌اندازی کانال مالی برای حمایت از آشوبگران در ایران باشد: «ایجاد مکانیزمی برای حمایت از این‌گونه بازداشت‌شدگان، موضوعی کلیدی و غالبا نادیده گرفته شده است و راه مؤثرتری برای مشارکت ایرانیان خارج از کشور نسبت به درگیری با پلیس در لندن یا میلان است. واشنگتن می‌تواند محدودیت‌های مالی را کاهش دهد تا به زندانیان و وکلای آنها که همچنان دستگیر می‌شوند، حمایت مالی بین‌المللی بدهد». 

از سوی دیگر توجه به فناوری‌های ارتباطی و وعده‌های ایلان ماسک نیز در این گزارش نمود پیدا کرده است. 

آنچه باید به‌صورت خاص مورد توجه و تأکید قرار گیرد، اعتراف این گزارش به امکان ناامنی فراگیر و تخریب گسترده در ایران است.

آنچه از دل این گزارش بیرون می‌آید این است که اتاق‌های فکر ایالات‌متحده به هیچ عنوان به نتیجه آشوب‌های امروز ایران دل نبسته‌اند و اعتقاد دارند نه طراحی درستی داشته و نه کنشگران آن، براساس طرح و نقشه عمل کرده‌اند. درنهایت فقط یک ابزار فشار مقطعی و صرفا یک تصویرسازی منفی رسانه‌ای ایجاد می‌کند که برای استفاده حداقلی آنان به کار می‌آید. اصولا انتظاری که از جنبش رباتیک می‌رود جز همین استفاده رسانه‌ای و تصویری چیز بیشتری نیست.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه کیهان در ستون ویژه های خود نوشت: این‌اندیشکده آمریکایی خاطر نشان کرد: مسیر تازه حمل‌ونقل از امارات متحده عربی آغاز و با گذر از بندر شارجه به بندر عباس ایران می‌رسد و پس از آن به سمت شمال غربی و ترکیه می‌رود تا به دریای مدیترانه برسد. به مدد این مسیر تازه، بازیگران منطقه‌ای می‌توانند روابط تجاری را توسعه و روابط مسالمت‌آمیز را تشویق کنند. 

طبق اعلام سازمان جهانی حمل‌ونقل جاده ای، مسیری که از ایران می‌گذرد، منطقی و مقرون به صرفه است. حرکت از شبه جزیره عربستان و رسیدن به دریای مدیترانه با این مسیر تازه، تنها ۶ روز زمان می‌برد که بسیار کمتر از ۲۱ روزی است که لازم بود تا از گذر کانال سوئز از خلیج‌فارس به دریای مدیترانه برسد.

مت اورسمن، یکی از شرکای پیلزبری، یک شرکت حقوقی بین‌المللی متخصص در تحریم‌های بین‌الملل و قوانین تجارت، می‌گوید: بزرگ‌ترین ناهنجاری تاریخی، عدم حضور ایران در نظام تجارت بین‌المللی است حال آن که به لحاظ جغرافیایی و تاریخی کاملا منطقی است که ایران این نقش را بر عهده گیرد. 

بر اساس گزارش دفتر ریاست جمهوری ترکیه، از زمان باز شدن مسیر تجاری ایران، تقریباً یک هزار کامیون بین ترکیه و امارات متحده عربی رفت و آمد داشته‌اند که عمدتاً کالاها را از غرب به شرق حمل می‌کنند. این کالاها شامل کالاهای مصرفی بادوام، مواد غذایی، لوازم آرایشی، ماشین‌آلات، قطعات یدکی با ارزش میلیون‌ها دلار است. 

پاکستان نیز از مسیر تازه‌ای که از ایران به سمت ترکیه می‌رود منتفع می‌شود چرا که طی مسیر کالاها از آسیای جنوبی و اروپا که بالای ۴۰ روز زمان می‌برد به یک هفته کاهش می‌یابد. کشورهای آسیای میانه نیز که نگران تاخیر در رسیدن محموله‌ها از مسیر دریای خزر بودند، به ویژه با توجه به جنگ اوکراین و ترافیک مسیر، حالا چشم به ایران دارند.

از لحاظ تجاری نیز این مسیر، اقتصادی و به‌صرفه است. کمبود شمار کانتینرها، هزینه رفت و آمد دریایی و تهدید دزدی دریایی و تروریسم را افزایش می‌دهد. یک مسیر زمینی به خوبی می‌تواند آسیا را به اروپا وصل کند، هزینه‌ها را کاهش دهد و زنجیره تامین تضعیف شده و کسب و کارها را تقویت کند.

سایر مرزهای زمینی امکان‌پذیری مسیر تازه را ندارند. عراق با موانعی در حمل‌ونقل در درون مرزهایش روبه‌روست و سوریه نیز درگیر جنگ و بی‌ثباتی است. مقامات ترکیه گفته‌اند که در آخرین ماه‌های سال ۲۰۲۱ سیصد کامیون از این مسیر عبور کرده‌اند و شمار آنها در پنج ماهه ابتدایی امسال به هفتصد کامیون رسیده است. 

افزایش روابط اقتصادی کشورها با ایران، تلاش‌های آمریکابرای منزوی ساختن این کشور را تضعیف می‌کند. بخشی از بندر عباس همچنان تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار دارد که پیش‌بینی می‌شود از سوی کشورها نادیده گرفته شود.

مسیر تجاری ایران آن‌قدر جذاب است که یکی از عوامل پشت پرده دیپلماسی منطقه‌ای اخیر به حساب می‌آید.‌اندکی پس از آنکه کریدور حمل‌ونقل احداث شد، محمد بن زاید در نوامبر ۲۰۲۱ به ترکیه رفت تا با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه دیدار کند. دو رهبر اختلافات دیرینه خود پیرامون سوریه و لیبی را کنار گذاشتند تا پیرامون تجارت و قراردادهای سرمایه‌گذاری صحبت کنند. چندین منبع نیز مسیر تازه را بهانه آشتی اردوغان با ولیعهد عربستان و همچنین برگزاری گفت وگوهای عربستان و ایران در بغداد اعلام کردند.

هرچند این نظریه که افزایش رفاه و تجارت می‌تواند به دموکراسی بینجامد مدت‌هاست کنار گذاشته شده و دولت‌های برزیل، چین، هند، روسیه و ترکیه نشان داده‌اند که با ثروتمند شدن، بیشتر سرکوبگر و جنگ طلب شده‌اند اما مسیرهای تجاری و وابستگی‌های متقابل اقتصادی دست کم می‌توانند معیاری از عقلانیت و کارآیی ایجاد کنند و شاید انگیزه‌هایی برای صلح بین دشمنان دیرینه باشند.