اوگاندا

به گزارش مجاهدت از مشرق، تاکنون طرح‌های ابتکاری متعددی از سوی طرف‌های مختلف از جمله، برزیل، فرانسه، واتیکان، چین، اندونزی برای حل بحران جنگ اوکراین ارائه شده، اما کی‌یف اصرار دارد که تنها حاضر به بحث درباره ابتکارعمل صلح مطرح شده از سوی «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین است. ابتکار عملی که مسکو، مفاد آن را مضحک توصیف می‌کند.

طرح صلح زلنسکی که در نوامبر ۲۰۲۲ ارائه شد شامل ۱۰ بند است. خروج نیروهای روسیه از اوکراین، بازیابی تمامیت ارضی اوکراین، مبادله اسرای جنگی با فرمول «همه در ازای همه» برخورداری کیف از امنیت نظامی، هسته‌ای، غذایی، بیولوژیکی و انرژی از طریق سازوکارهای بین‌المللی و گرفتن غرامت از روسیه برای تمامی خسارات وارده به اوکراین در این جنگ، از جمله بندهای ابتکار صلح پیشنهادی رئیس‌جمهور اوکراین بود.

طرح ابتکاری کشورهای آفریقایی یکی از جدیدترین طرح‌های پیشنهادی برای پایان دادن به جنگ اوکراین است. اواسط ماه می گذشته، آفریقای جنوبی اعلام کرد، کشورهای آفریقایی به دنبال متقاعد کردن روسیه و اوکراین به منظور آغاز مذاکرات صلح هستند. ابتکار عمل این کشورها برای اوکراین شامل ایده‌هایی برگرفته از طرح‌های پیشنهادی سابق؛ مانند برقراری آتش‌بس و مرجع دانستن سازمان ملل برای حل وضعیت اوکراین است.

روزنامه رأی الیوم با انتشار یادداشتی با اشاره به این موضوع، نوشت: پس از تلاش‌های ناموفق فراوان برای حل و فصل بحران حمله روسیه به اوکراین و ارائه چندین طرح ابتکاری صلح، هیأتی از سران آفریقا، با سفر به این دو کشور، ابتکار صلح جدیدی را برای یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای این جنگ آغاز کردند.

این هیأت متشکل از روسای چهار نفر از کشورها و نمایندگان روسای جمهور اوگاندا، کنگو و مصر، مذاکرات خود را با پوتین و زلنسکی به پایان رساندند، اما ظاهرات این اقدام، نتایج دلگرم کننده‌ای به همراه نداشته است، زیرا زلنسکی مجدداً مخالفت خود را با روند مذاکره با روسیه تکرار کرد.

ابتکار آفریقا آخرین مجموعه از ابتکارات ارائه شده درباره بحران جنگ روسیه و اوکراین بود که به دنبال برقراری گفت‌وگوهای صلح بین دو طرف متخاصم بود، اما با وجود تلاش‌های فراوان قبلی برای حل و فصل صلح‌آمیز، هیچ یک از ابتکارات پیشنهادی تایید طرفین درگیری را کسب نکرد و مود حمایت سازمان ملل قرار نگرفت و هیچ تحول ملموسی حاصل نشد.

در ادامه این یادداشت آمده است: «مخالفت مستقیم زلنسکی با این طرح ابتکاری نشان داد که اوکراین به دنبال حل و فصل دیپلماتیک این درگیری نیست. بویژه که غرب نیز علاقه‌ای به این ابتکار و حتی ابتکارهای سابق نشان داد. هرچند که طرح ابتکاری پیشنهادی از سوی کشورهای آفریقایی، حاوی نکات مهمی چون توقف تشدید تنش از سوی هر دو طرف و آغاز هر چه سریعتر مذاکرات صلح بود. این در حالی است که علاوه بر اهمیت این امور برای اوکراین و روسیه، سایر کشورهای جهان نیز که از پیامدهای این جنگ در رنجند، بسیار به این امور اهمیت می‌دهند.

تلاش کشورهای آفریقایی برای ایجاد راهکار مسالمت‌آمیز منازعه جاری میان روسیه و اوکراین، عمدتاً نتیجه پیامدهای اقتصادی و سیاسی بود که کشورهای آفریقایی از آغاز جنگ تا امروز آن را تجربه می‌کنند. این ابتکار با هدف کاهش فشارهای ناشی از این درگیری و پس از اتهامات وارده آمریکا علیه آفریقای جنوبی در خصوص تامین مخفیانه تسلیحات برای روسیه علیرغم اتخاذ موضع بی طرفانه این کشور در قبال درگیری با اوکراین ارائه شد. لذا این کشورها برای رهایی از فشار و پیامدهای جنگ روسیه و اوکراین، طرحی را ارائه دادند که تا کنون بهترین ابتکار توصیف شده است.

طرح ابتکاری آفریقا، آتش بس و خروج تسلیحات را پس از آغاز مذاکرات بین دو طرف پیش بینی می‌کند، مشروط بر اینکه ابتکار دیگری در مرحله دوم مذاکرات، به روسیه پیشنهاد حذف سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی استقرار یافته در بلاروس و انجام چندین اقدام “اعتمادساز” به منظور تسریع روند راه حل مسالمت آمیز؛ ارائه شود.

این کشورها ممکن است پیشنهاد خروج نیروهای روسیه از خاک اوکراین را بدهند و این طرح مبتنی بر این واقعیت است که راه حل باید بر اساس تضمین حاکمیت دولت‌ها و حق مردم در تعیین سرنوشت خود مطابق با منشور سازمان ملل باشد. امری که نیازمند ارائه ضمانت‌های امنیتی برای همه کشورها است. همچنین در این طرح پیشنهاد شده که موضوعاتی چون گسترش سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی، کنترل سلاح‌های بیولوژیکی و امضای معاهده جدید در مورد نیروهای مسلح اروپا مورد توجه قرار گیرد.

گرچه این ابتکار حاوی نتایج مهم بسیاری بود که می‌توانست نقطه عطفی در بحران روسیه و اوکراین باشد، اما سرنوشت این ابتکار با ابتکار پیش از آن که پیشنهاد چین بود، تفاوتی نداشت. اوکراین به رهبری زلنسکی از مذاکره با روسیه قبل از خروج همه نیروهایش از این کشور تا مرزهای سال ۱۹۹۱ خودداری می‌کند. امری که به معنای خروج روسیه از چهار منطقه‌ دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون که سال گذشته آن را به خود ضمیمه کرده و نیز خروج آن ازکریمه است که از سال ۲۰۱۴ آن را تصرف کرده است. شرطی که روسیه با آن مخالفت می‌کند و اساسا با هر اقدامی پیش از نشست پشت میز مذاکره و گرفتن ضمانت‌های امنیتی مخالفت می‌کند.

با این وجود، روسیه از طرح ابتکاری پیشنهادی استقبال کرد، هرچند که به چند دلیل انتظار هم نمی‌رفت، مسکو این ابتکار آفریقایی را رد کند. مهمترین دلیل نیز این بود که روسیه به دنبال بسیج کشورهای آفریقایی و تقویت روابط سیاسی و اقتصادی برای جبران ضرر فقدان بازارهای غربی است و از سوی دیگر می‌خواهد این موضوع را القا کند که روسیه در سطح جهانی در انزوا قرار نگرفته است.

نویسنده در ادامه تاکید می‌کند که باید واقع‌بین بود. استقبال روسیه و مخالفت اوکراین با این ابتکار، در واقع رد کلیه ابتکارات پیشنهادی صلح از سوی غرب است، زیرا اوکراین تصمیم‌گیرنده اصلی نیست. این به آن معناست دولت بایدن و غرب به دنبال تحقق هدف اساسی که در آغاز جنگ از آن سخن می‌گفتند و شکست روسیه و پوتین بود، هستند. امری که بیانگر حمایت آمریکا از حمله اوکراین به داخل خاک روسیه است. بنابراین آنچه امروز در برابر آن ایستاده‌ایم، یک تحول خطرناک در خصوص جنگ روسیه و اوکراین است. با توجه به ضدحمله نیروهای اوکراینی و ائتلاف بین‌المللی که آلمان و بریتانیا تلاش می‌کنند برای تامین جنگنده‌های F۱۶ اوکراین آن را تشکیل دهند،باید گفت که امور بسیار فراتر از همه انتظارات و تلاش‌های جاری با هدف برقراری صلح و پایان دادن به جنگ است.

به باور نویسنده، جنگ کنونی تنها میان روسیه و اوکراین نیست بلکه میان روسیه از یک سو و آمریکا و کشورهای اروپایی متحد آن از سوی دیگر است. لذا باید گفت که طرح‌های ابتکاری صلحی که مطرح شده و در آینده نیز مطرح خواهد شد، تا زمانی که غرب به دنبال استمرار این جنگ است و از اوکراین حمایت نظامی و تسلیحاتی می‌کند، عملا هیچ تاثیری نداشته و نخواهد داشت.