ایالات متحده

به گزارش مجاهدت از مشرق، در روزهای اخیر و به دنبال از سر گیری روابط ایران و عربستان سعودی اخباری مبنی بر تسری این رویداد به روابط ایران با دیگر کشورها از جمله مصر شنیده می‌شود. گزارش‌ها اما از گمانه‌زنی فراتر رفته البته این مسئله توسط مقامات مصری تکذیب شده است.

با وجود آنکه مصر به عنوان عضو مهمی از جامعه عرب در بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای سیاستی همسو با عربستان اتخاذ کرده و نیز پس از عادی سازی روابط تهران و ریاض این رویداد را گامی مهم برای بهبود روابط با ایران تلقی کرده اما اکنون دلیل تکذیب اخبار مبنی بر ارتقای روابط با جمهوری اسلامی ایران توسط مقامات قاهره چیست؟

عوامل واگرایی ایران و مصر

نخستین دلیل احتیاط قاهره برای بهبود روابط با ایران، روابط نزدیک ژنرال السیسی با دولت ایالات متحده آمریکا است. مصر و آمریکا به بیان مقامات مصری، روابطی استراتریک داشته و ایالات متحده به دولت السیسی تعهد داده است که در بحران‌های غذایی و اقتصادی به ویژه پس از وقوع بحران اوکراین، به این کشور کمک خواهد کرد.

روابط نظامی میان مصر و آمریکا چنان گسترده است که تنها یکی از قراردادهای تسلیحاتی فی ما بین بالغ بر دو و نیم میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. در شرایط کنونی به ویژه با وجود بحران سد النهضه، مصر به اتحاد با ایالات متحده و کمک‌های نظامی این کشور نیاز دارد، لذا برداشتن گام‌هایی مانند بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران که در تضاد با مواضع آمریکا در منطقه به نظر می‌رسد برای مصر چندان ساده نخواهد بود.در ماه‌های اخیر گزارشاتی از منابعی که خواسته بودند نام آنها فاش نشود مبنی بر سفر نمایندگان آمریکا به مصر برای تحت فشار گذاشتن این کشور به منظور عدم بهبود روابط با تهران به گوش می‌رسید.

رژیم صهیونیستی نیز دیگر عامل بازدارنده برای مصر به شمار می‌رود؛ در بسیاری از مسائل تنش زا در امور فلسطین مصر نقش میانجی را ایفا کرده و مقامات صهیونیستی ترجیح می‌دهند به جای گروه‌های فلسطینی با قاهره مذاکره کنند چرا که از نظر آنها مقامات مصر انعطاف بیشتری در مذاکرات از خود نشان می‌دهند.

عادی سازی روابط مصر و ایران ممکن است مواضع قاهره را علیه اسرائیل شدت بخشد لذا رژیم صهیونیستی با تمام توان خود قصد دارد مانع از چنین رویدادی شود. رژیم صهیونیستی همچنین با لابی‌گری‌هایی خود در سنای آمریکا در موارد بسیاری کمک‌های نظامی ایالات متحده به مصر را تسهیل کرده و سرعت بخشیده است. اهمیت حفظ مصر برای اسرائیل تا آنجا است که یائیر لاپید رهبر مخالفان پارلمان رژیم صهیونیستی درتوئیتی نوشته است: نزدیک شدن مصر و ایران با منافع اسرائیل و منطقه در تضاد است.

عوامل همگرایی ایران و مصر

با وجود اهمیت روابط با ایالات متحده و اسرائیل، چند رویداد سبب شده تا مقامات مصری تا حدودی سعی در اتخاذ مواضعی نسبتاً مستقل در سیاست خارجی خود داشته باشند. خروج ناگهانی آمریکا از افغانستان، درس بزرگی برای بسیاری از کشورهای منطقه به حساب می‌آید. مصر نیز به دنبال این رویداد دریافته که نمی‌تواند واشنگتن را متحد ابدی خود بداند لذا برای حفظ منافع خود ناگزیر از بهبود روابط با کشورهای منطقه است.

از طرفی، مسئله سد النهضه به ایجاد شکاف در روابط قاهره و تل‌آویو انجامیده؛ اسرائیل در پرونده سد النهضه حمایت امنیتی، نظامی و مالی غیرقابل انکاری از اتیوپی، رقیب مصر در این بحران داشته است. لذا مصر بیش از هر زمان نیازمند متحدان جدیدی است که در بحران سد النهضه از این کشور حمایت کنند.

مواضع همسوی تهران و قاهره در برخی پرونده‌های منطقه‌ای نیز از جمله عواملی است که دو کشور را در کنار یکدیگر و نه در مقابل هم قرار داده است؛ در بحران سوریه، مصر نیز در سیاستی همسو با ایران بر حفظ تمامیت ارضی سوریه و باقی ماندن بشار اسد در قدرت تاکید کرد. مصر که اشتراکات تاریخی بسیاری با سوریه دارد به دلیل ملی گرایی عربی، لزوم حفظ ثبات و مهم‌تر از مخالفت با اخوان‌المسلمین با کشورهای مخالف بشار اسد همراه نشد و به پیش نویس قطعنامه روسیه درباره سوریه در مهرماه ۱۳۹۵ رأی مثبت داد.

در بحران یمن نیز مصر از حمله به این کشور حمایت نکرد چرا که با توجه به لزوم ثبات و امنیت در دریای سرخ، باب المندب و کانال سوئز جنگ در یمن در تضاد با منافع ملی مصر تلقی می‌شد همانگونه که تهران نیز بارها بر لزوم پایان بحران یمن و ایجاد صلح و ثبات در این کشور تاکید کرد.

اما مهمترین پیشران برای بهبود روابط تهران و قاهره، از سر گیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی است؛ مقامات مصر از ابتدا اعلام کرده بودند که عادی سازی روابط با ایران بطور مستقیم تحت تأثیر روابط تهران و ریاض خواهد بود. مصر خود را یکی از ستون‌های امت عربی دانسته و در سیاست خارجی خود مواضعی همسو با برادران عرب خود اتخاذ می‌کند.

فرجام سخن

پس از عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی، از سر گیری روابط دیپلماتیک میان تهران و قاهره نیز به مسئله‌ای مهم در رسانه‌ها تبدیل شده است. با این وجود عوامل مختلفی از جمله روابط مصر با ایالات متحده آمریکا و نیز رژیم صهیونیستی از سرعت بهبود روابط کاسته است. در مجموع اما به نظر می‌رسد در باز ترسیم الگوهای روابط منطقه‌ای، قدرت‌های خارجی از جمله آمریکا تأثیرگذاری پیشین خود را نداشته و این کشورهای منطقه هستند که مناسبات خود را در الگوی جدید تنظیم خواهند کرد.

در مسیر عادی سازی روابط ایران و مصر نباید از نقش بغداد نیز غافل شد؛ عراق به ویژه پس از سال ۲۰۱۸ و برقراری آرامش نسبی پس از مبارزه با تروریسم در این کشور در سیاست خارجی خود در تلاش بوده تا هم روابط خود با کشورهای منطقه را توسعه بخشیده و هم به عنوان پلی برای برقراری روابط میان دیگر کشورها عمل کند. نقشی که در رابطه با مذاکرات میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به خوبی ایفا کرد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه شب گذشته (دوشنبه، ۲۲می) به حمله فردی به «خانه ترکیه» در نیویورک واکنش نشان داده و از آمریکا خواست تا این مجرم را دستگیر کنند.

طبق گزارش خبرگزاری «آناتولی»، اردوغان طی سخنرانی در یک اجتماع انتخاباتی در استانبول، از ایالات متحده خواست تا سریعاً «تروریستی» را که به خانه ترکیه در نیویورک حمله کرده است، دستگیر کند و «آنچه لازم است را انجام دهد».

رئیس‌جمهور ترکیه خطاب به مقامات آمریکایی افزود: خانه ترکیه نزد شما امانت است و باید تروریستی را که شیشه‌های آن را شکسته است، پیدا کنید. شما باید سریعا آن تروریست را پیدا کنید و آنچه لازم است انجام دهید.

وی با مسئول دانستن پ.ک.ک در انجام این حمله، خطاب به آن‌ها خاطرنشان کرد: این حملات به خانه ترکیه در آمریکا که روبه‌روی مقر سازمان ملل در نیویورک قرار دارد، در حال تداوم است. آیا شما که ادعای دموکرات بودن را داشتید، از حمله به خانه ترکیه و شکستن شیشه‌های آن چه سودی خواهید برد؟

روز گذشته دوشنبه، بود که «ریحان اوزگور»، کنسول ترکیه در نیویورک، حمله به خانه ترکیه را تایید کرده و خبر داد که پیامدهای این تهاجم تنها به خسارات مادی محدود شده است.

تصویر دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهد که فرد ناشناسی با کلاه و لباس سفید، به خانه ترکیه در نیویورک حمله کرده و ۱۲ شیشه در ورودی ساختمان آن را با میله آهنی خرد کرده است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «فیصل عبدالساتر»، مدیر موسسه رسانه‌ای «دال»، نوشت که حضور «ولادیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین در نشست جده به عنوان یک پیام بازرگانی برای خوشحالی غرب و آمریکا بوده و در تحقق اهداف دیگرش ناموفق بوده است.

براساس گزارش پایگاه خبری «روسیا الیوم»، تحلیلگر لبنانی در این باره گفت: سخنرانی زلنسکی به عنوان یک پیام بازرگانی برای خشنود کردن غرب و جلب رضایت ایالات متحده بود؛ اما باز هم این سرگرمی، نتوانست توجه و تمرکز رسانه‌ها در اجلاس سران عربی را از «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه منحرف کند.

عبدالساتر افزود: بشار اسد توانست در عرض ۵ دقیقه ویژگی‌های یک طرح رویایی را ترسیم کند که فقط دربردارنده وضعیت کنونی نبود، بلکه شامل آینده هم بود؛ او تاکید کرد که باید از این فرصت تاریخی برای تغییر موقعیت خود در این دنیا استفاده کنیم.

تحلیلگر لبنانی در ادامه تصریح کرد: اسد از تغییر موقعیت بیت عربی در جهانی سخن گفت که در حال تغییر است و بدون شک دیگر در محدود به کنش ایالات متحده و در سطح یکجانبه نیست؛ جایی که چین و روسیه تعامل گسترده و حضور پررنگ در صحنه بین‌المللی را آغاز کرده‌اند.

خبرگزاری «رویترز» روز گذشته (جمعه، ۱۹می) ساعتی پیش از آغاز نشست جده، اعلام کرد که زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در راه عربستان است. شبکه «سی‌ان‌ان» هم به نقل از منابع آگاهش گزارش داد که زلنسکی برای حضور در نشست سران کشورهای عربی راهی این کشور شده و در مراسم افتتاحیه آن سخنرانی خواهد کرد.

نشست سالانه سران کشورهای عربی به میزبانی عربستان سعودی، در جده و با حضوررئیس جمهور سوریه در حالی برگزار شد که بسیاری از رسانه‌های جهان بر حضور و سخنرانی اسد در این نشست تمرکز کرده‌ بودند، در حالی که رسانه‌های عربی، انتقاداتی را از دعوت زلنسکی به این نشست تماماً عربی منتشر می‌کردند.

روزنامه الجزائری «الخبر» در تیتر اصلی خود با مطرح کردن با این سوال که «زلنسکی در اجلاس سران عرب چه می‌کند؟!»، نوشت: این اقدام بر روند جلسات این نشست تاثیرگذار بوده، به ویژه اینکه برای اولین بار است که دعوت‌نامه‌ای برای حضور از رئیس جمهور یک کشور خاص و نه مقامات منطقه‌ای یا سازمان‌های بین‌المللی ارسال می‌شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست جمهوری روسیه امروز (پنجشنبه) بر توسعه روابط مسکو با تهران و دیگر کشورها، فارغ از فشارهای آمریکا تاکید کرد.

پسکوف طی نشست خبری در کرملین گفت: «روسیه، ایران و تعدادی دیگر از کشورها، علی‌رغم فشار آمریکا، به ایجاد روابط بر اساس منافع و احترام متقابل ادامه خواهند داد. اقدامات غیردوستانه غرب در قبال روسیه بی‌پاسخ نخواهد ماند».

روز چهارشنبه بود که روسیه و ایران توافقنامه‌ای را با موضوع ساخت آخرین بخش از خط راه‌آهن «شمال-جنوب»، که راه‌آهن ایران را به خط ریلی کشورهای روسیه، منطقه قفقاز، شمال اروپا و اسکاندیناوی متصل می‌کند، را امضا کردند.

به نوشته خبرگزاری «اسپوتنیک»، وی در این‌باره توضیح داد: «ما هرگز دچار این توهم نبودیم که ایالات متحده از تلاش برای اعمال فشار بر فدراسیون روسیه، بر ایران و سایر کشورهایی که به دنبال یک همکاری واقعاً سودمند متقابل هستند، دست بردارد. ما همیشه می‌دانستیم که این فشارها ادامه خواهد داشت».

پس از آن امضای توافقنامه مذکور بود که «تد کروز» سناتور جمهوری‌خواه تندرو آمریکایی تهدید کرد که او و همکارانش در حال کار بر روی لایحه‌ای برای تشدید تحریم‌ها علیه روسیه و ایران هستند تا از افزایش همکاری بین آنها جلوگیری شود.

با این حال سخنگوی کرملین ضمن اشاره به عدم تأثیر اینگونه طرح‌ها و تحریم‌ها بر ایجاد روابط سودمند متقابل بین روسیه و شرکای آن، تصریح کرد: «ما همیشه مطمئن بوده‌ایم که هم روسیه و هم گروهی از کشورها، از جمله ایران، که اتفاقاً با این فشار ایالات متحده بسیار بسیار سازگار شده‌اند، به کار نظام‌مند خود برای ایجاد روابط بر اساس منفعت متقابل، احترام متقابل، در نظر گرفتن منافع و نگرانی‌های یکدیگر ادامه خواهند داد».

به نوشته اسپوتنیک، پسکوف در ادامه تایید کرد که توافق صادرات غلات از بنادر اوکراین در دریای سیاه به مدت دو ماه تمدید می‌شود و در مذاکرات بین روسیه، کی‌یف، سازمان ملل و ترکیه، نتیجه‌گیری نسبی حاصل شده است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به تماس تلفنی «ولادیمیر پوتین» و «سیریل رامافوسا» رؤسای جمهور روسیه و آفریقای جنوبی اشاره کرده و ضمن سازنده و طولانی توصیف کردن این مکالمه، گفت که رامافوسا از تلاش‌های خود در مورد اوکراین خبر داد.

این مقام روس همچنین افزود: «پس از گفتگوی پوتین و رامافوسا، تصمیم بر این شد که هیأتی از برخی کشورها برای حل بحران اوکراین اعزام شود و در حال توافق بر سر تاریخ ورود این هیأت به روسیه هستیم».