ایران

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از سرویس دفاع و امنیت مشرق، پهپادهای مسلح این روزها در چندین نقطه از جهان، خصوصا غرب آسیا و شمال آفریقا در حجم بالایی مشغول فعالیت های نظامی و اطلاعاتی هستند و در چند سال گذشته در بسیاری از منازعات این مناطق، یکی از ستون های اصلی برای طرفین درگیری محسوب می شدند. آخرین مورد در این خصوص، مربوط به جنگ قره باغ و پهپادهای بیرقدار ساخت ترکیه و برخی پرنده های انتحاری اسراییلی بود که به خدمت ارتش جمهوری آذربایجان درآمده و توانستند در پیشروی آذری ها در این جنگ نقش داشته باشند.

اگرچه بیرقدار تنها پهپاد مسلح حال حاضر جهان نیست و با توجه به تنوع استفاده از تجهیزات ساخت کشورهای مختلف، یک پرنده بومی نیز برای ارتش ترکیه محسوب نمی شود ولی یکی از گزینه های تقریبا ارزان قیمت در بازارهای امروز جهان است که می تواند حجم زیادی از کارهای مورد نیاز یک پرنده بدون سرنشین شناسایی یا رزمی را به انجام برساند.

بیشتر بخوانید:

کپی رسمی انگلیس از تاکتیک‌های نیروی دریایی سپاه/ استفاده نظامی از قایق‌های تندرو به قلب اروپا رسید +عکس

ارتش انگلیس هم متوجه بدعهدی آمریکا شد اما برخی در داخل هنوز امیدوارند/ جزییات تحول بزرگ در سیاست‌های نظامی متحد مشهور ایالات متحده +عکس

شاهکار پدافند یمن کلکسیون پهپادهای ساقط شده را کامل کرد/ از «ریپر» آمریکایی تا «رنگین‌کمان» چینی در تور موشک‌های مقاومت +عکس

اثبات مجدد تدبیر رهبر انقلاب درباره اهمیت قدرت پهپادی با رصد نبرد آذربایجان و ارمنستان/ «یورش فوجی» پرنده‌های بدون سرنشین ایرانی همچنان رقیب ندارد+عکس

نتایج حضور پهپادهای ارزان قیمت و موثر آنقدر برای ارتش های غربی که عمدتا از ساختار فعلی خود راضی نیستند، قابل توجه بوده که حتی مقامات انگلیسی اعلام کرده اند که قرار است بر اساس پروژه ای که برای ارتش این کشور بین سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ اجرایی می شود به سمت توسعه پهپادهای مسلح ارزان قیمت بروند. این تغییر مسیر به دلیل برآوردهایی است که نشان می دهد پهپادی مثل بیرقدار، بین ۱ تا ۲ میلیون دلار قیمت دارد (البته نمونه های مدرن تر ایرانی، قیمتی به مراتب کمتر از این دارند) اما پهپادی مثل ام کیو ۹ ریپر که گونه ای از آن توسط انگلیس خریداری شده بهایی در حدود ۲۰ میلیون دلار دارد.

این اقدام جدید ارتش مشهوری چون انگلستان، اهمیت توجه به پهپادهای ارزان و کارآمد را جدی تر از قبل عیان می کند. اما خوب است قبل از تشریح این موضوع، به سوال مهمی پاسخ داده شود که آیا ترکیه آغاز کننده بحث توسعه پهپادهای مسلح ارزان قیمت در جهان بوده است؟

ایران و ارزان سازی یک مفهوم لوکس غربی

اگر بخواهیم به صورت کلی به مفهوم پرنده های بدون سرنشین مسلح نگاه کنیم باید بگوییم که ایالات متحده آمریکا به نوعی آغاز کننده این مسیر بوده و واژه پهپاد و بحث شلیک موشک از پرنده های بدون سرنشین با پرنده MQ-۱ پردیتور در جهان شناخته شد. اما در جمهوری اسلامی ایران تلاش ها برای توسعه پرنده های بدون سرنشین مسلح در فازی دیگر و بر اساس تفکری متفاوت به پیش رفت. امروزه در یک میدان جنگ شما یا با فضایی طرف هستید که خبری از توان ضد هوایی خاصی نیست یا با یک فضای حفاظت شده برای مقابله با هواگردها رو به رو هستید.

در یک فضای حفاظت شده شاهد بودیم که پرنده ای مثل MQ-۹ آمریکایی نیز در جایی مثل یمن با حداقل سیستم های دفاع هوایی، در چندین مورد سرنگون شده است. اگر هم فضای مورد نظر خالی از دفاع هوایی باشد و برای نمونه در خصوص درگیری با یک کارتل مواد مخدر یا یک گروه تروریستی، مثلا تروریست های مستقر در خارج از مرزهای شمالغرب یا جنوب شرق ایران، صحبت می کنیم اصولا نیازی به پرنده های بدون سرنشین انچنان گران قیمت نیست.

پهپاد بیرقدار ساخت ترکیه

در عین حال با داشتن پهپادهای ارزان قیمت در تعداد بالا به راحتی می توان یک حمله فوجی را آغاز کرد و با از دست دادن تعمدی تعدادی از پرنده ها، پدافند دشمن را مشغول کرد تا سیستم های تسلیحاتی اصلی از راه رسیده و ضربه اصلی را وارد کنند. این توانایی می تواند هزینه تمام شده یک عملیات رزمی را نیز شدیدا کاهش دهد.

در جمهوری اسلامی ایران توسعه پرنده های بدون سرنشین مسلح با شاهد ۱۲۹ تبدیل به یک مسئله جدی و با اولویت بالا شد. در حال حاضر آمار دقیق و مشخصی از هزینه ها و قیمت تمام شده این پرنده وجود ندارد ولی با توجه به برخی شباهت ها بین آن و نمونه های ساخته شده در کشور همسایه، می توانیم قیمتی در حدود ۱ تا ۳ میلیون دلار – بسته به مدل مجهز به هدایت ماهواره ای یا عادی سری شاهد ۱۲۹ – را برای عرضه این محصول در بازارهای جهانی در نظر داشته باشیم. این رقم همچنان در مقایسه پرنده های بدون سرنشین گران قیمت جهان مثل ریپر یا MQ-۱C رقمی بسیار کمتر است.

البته توجه داشته باشیم که پهپاد شاهد ۱۲۹ ایرانی در اصل در سال ۱۳۹۰ در رزمایش های سپاه پاسداران شرکت کرده بود و در حقیقت به وضعیت عملیاتی رسیده و در نهایت در سال ۱۳۹۲ وارد خدمت شد. این در حالی است که بیرقدار ترک ۶ سال پیش وارد خدمت شده است.

مدل اولیه پهپاد شاهد ۱۲۹

پهپاد شاهد ۱۲۹ مجهز به هدایت ماهواره ای

اما وقتی به ایران نگاه می کنیم متوجه می شویم که گزینه های ارزان قیمت و در عین حال مسلح موجود در ایران در سالهای اخیر توسعه بیشتری نیز پیدا کرده اند. اگر بخواهیم در این زمینه صحبت کنیم شاید یک گزینه خوب ابابیل ۳ است. پهپادی که در اواخر دهه ۸۰ شمسی با تصویر برداری از ناوهواپیمابر آمریکایی در خلیج فارس بسیار مشهور شد و سالها نیز در نقش شناسایی در میدان عمل ظاهر شد ولی اخیرا مدل مسلح آن که به دو تیر بمب دورایستا و مینیاتوری قائم مجهز شده بود رونمایی شد.

گزینه ابابیل ۳ مسلح یک طراحی کاملا ساده با قابلیت تولید انبوه بسیار سریع تر و ارزان تر از نمونه هایی در کلاس شاهد ۱۲۹ یا بیرقدار دارد و در عین حال در گزینه های عملیات های ضد تروریستی یا مقابله با گروه های خرابکاری یا قاچاقچی مواد مخدر گزینه ای ساده، ارزان قیمت و در عین حال موثر است.

پهپاد ابابیل ۳ مجهز به بمب هدایت شونده قائم

گزینه جالب دیگر ایران در این بخش پهپاد شاهد ۱۳۳ است که یک پرنده بدون سرنشین کوچک با الگو برداری از شاهد ۱۲۹ است و توان حمل دو بمب هدایت شونده کوچک را دارد. نمونه دیگر نیروهای مسلح در این کلاس پهپاد سری مهاجر ۶ است که از نظر میزان حمل بمب های هدایت شونده مینیاتوری تفاوتی با کلاس شاهد ۱۲۹ نداشته و می تواند ۴ بمب را با خود حمل کند و در عین حال به دلیل طراحی ساده تر بدنه مشخصا از قیمت بسیار پایین تری برخوردار است.

پهپاد مهاجر ۶

همانطور که در بالا اشاره شد، ساقط شدن برخی از پهپادهای بیرقدار مشخص شد که اصولا چیزی به اسم ساخت ترکیه در این پهپاد وجود نداشته و تقریبا تمام بخش های اصلی این پرنده بدون سرنشین از موتور تا سیستم اپتیکی و بخش های کنترلی، همه و همه ساخت کشورهای اروپای غربی، کانادا و آمریکا بوده است. این در حالی است که ایران از زمان آغاز بحث پرنده های بدون سرنشین در تحریمی سخت قرار داشته که هر روز نیز سنگین تر شده اما در عین حال هر روز نیز بر دستاوردهای کشور ما در این بخش اضافه شده است.

بخش های مختلف پهپاد بیرقدار که هر کدام ساخت یک کشور است

موضوع دیگری که نشان می دهد کشورمان اولین قدرت مهم پهپادی در جهان است که به سمت پرنده های بدون سرنشین ارزان قیمت اما موثر رفته است، روند پیشرفت گروه‌های مقاومت فلسطینی در نوار غزه و لبنان است که آخرین نمونه آن، در رزمایش هفته گذشته این نیروها نمایان شد و بازتاب فراوانی در رسانه‌های منطقه‌ای داشت و نشان داد این گروه ها با مشاوره ها و کمک های کشورمان؛ چه پیشرفتی در این حوزه داشته اند.

یکی از تصاویری که پس از این رزمایش، مورد توجه کارشناسان نظامی و تحلیلگران منطقه ای قرار گرفته، رونمایی از پهپاد انتحاری جدید رزمندگان فلسطینی است که نشان می دهد آنها نیز وارد این رقابت و مرحله مهم از هماوردی نظامی شده اند.

این پهپاد بسیار ساده، کوچک و ابتکاری که در ساخت آن احتمالا از چوب و فوم استفاده شده و حاوی یک موتور کوچک و حدود ۵ کیلوگرم مواد منفجره بوده در نگاه اول شاید چندان مهم و کاربردی به نظر نمیرسد.   اما استفاده از این چنین تسلیحات ساده و ارزان قیمتی بیشتر به منظور تحمیل هزینه سنگین به دشمن صهیونیستی به منظور مقابله با این تسلیحات به وسیله موشک‌های بسیار گران قیمت خواهد بود.

در واقع ساخت و استفاده عملیاتی از چنین پهپادی و یا حتی برخی نمونه‌های راکت‌های القسام که حتی کمتر از ۱۰۰ دلار برای نیروهای فلسطینی هزینه در بردارد اما در صورتی که به سمت مناطق اشغالی شلیک شود پدافند هوایی رژیم صهیونیستی ناچار به استفاده از موشک‌های گرانقیمت سامانه گنبد آهنین برای رهگیری آنها خواهد بود و در گذشته نیز شاهد این بوده ایم که برخی پرتابه‌ها از سد دفاعی این سامانه پدافندی نیز عبور کرده و در صورت شلیک پر تعداد و چند ده تایی این راکت و پهپادها، سامانه پدافندی دشمن اصطلاحا Out Number شده و دیگر موشکی برای مقابله با تهدیدات نخواهد داشت.

چنین راهبردی که از سالها قبل توسط جمهوری اسلامی ایران در نیروهای مسلح کشورمان و یگان های مقاومت در منطقه، پیگیری و اجرایی شده، حالا توسط ارتش های مهم غربی نیز مورد استفاده قرار می گیرد و می توان مطمئن شد ایده استفاده از پهپادهای مسلح ارزان قیمت، نه از ترکیه و بیرقدار و بلکه در اصل از ایران آغاز شده و این بحث در کنار تبدیل کردن قایق بلید رانر به یک گونه مراقبتی و نظامی، دومین کپی رسمی اروپایی ها از روی ابتکارات دفاعی کشورمان است.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، درهم‌تنیدگی امنیت و اقتصادی موضوعی نیست که بشود آن را انکار کرد؛ البته امنیت لازمۀ نه فقط رشد اقتصادی و رفاه عمومی که توسعه سیاسی و سایر شئون یک حکومت نیز است. از این‌رو نمی‌شود از اقتصاد شکوفا سخن گفت و حرفی از امنیت و امنیت‌آفرینان نزد؛ گریزی ناگزیر است.

بیشتر بخوانید:

روایت استاد بزرگ شطرنج از دیدار با شهید سلیمانی

امروز ۱۳ دی دقیقاً یک سال از ترور شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی عزیز توسط رژیم وحشی آمریکا می‌گذرد و به همین مناسبت در جای جای ایران اسلامی مراسم بزرگداشت اولین سالگرد این قهرمان ملی کشورمان در حال برگزاری است، اما مع‌الأسف کمتر به جنبه اقدامات سردار دل‌های که منجر به امنیت‌آفرینی برای امور اقتصادی و رشد این حوزه شده است، پرداخته می‌شود.

سردار شهید سلیمانی یک فرمانده نظامی بود و نقش ثبات‌ساز و تأمین‌کننده امنیت سردار در زمینه دفاع از حاکمیت کشورها و تمامیت ارضی‌شان در مقابل گروه‌های تروریستی بر کسی پوشیده نیست و همین امر زمینه ساز امنیت روابط اقتصادی در منطقه به شمار می‌رود.

امنیت علاوه بر محیط داخلی باید در محیط بین المللی نیز برقرار شود تا آغازگر رونق روابط اقتصادی در منطقه شود و مطمئنا در شرایط عدم اطمینان اقتصادی، روابط اقتصادی نیز محدود می‌شود.
تجارت خارجی میان ایران و عراق به دلیل تجاوز نظامی رژیم آمریکا به عراق از اوایل دهه ۸۰ تنها محدود به بازارهای مرزی بود و این طور که آمارهای گمرک نشان می‌دهد تجارت خارجی ایران و عراق تا سال ۸۳ رقم اندکی بوده است.

بیشتر بخوانید:

شهید سلیمانی همواره بشارت‌دهنده اخبار خوب بود

با تقویت نقش ایران در منطقه و خروج نیروهای تروریست آمریکایی از عراق از سال ۱۳۸۷ تجارت ایران و عراق نیز رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفت به طوریکه شاهد جهش در واردات و صادرات در منطقه بودیم.

با تقویت امنیت در منطقه با تدبیر سردار شهید سلیمانی تجارت خارجی ایران و عراق از کمتر از ۱۰۰۰ میلیون دلار در اوایل دهه ۸۰ به رقم حدودی ۹ میلیارد دلار در سال ۹۷ رسید که رقم قابل توجهی است.

در کنار حجم عظیم مبادلات اقتصادی ایران با عراق، نقش استراتژیک این کشور در دور زدن تحریم‌ها از سوی ایران همواره مورد توجه بوده است چراکه شرایط مناسب اقتصادی میان ایران و عراق در سال‌های گذشته به دلیل فعالیت‌های سردار شهید سلیمانی و اقدامات صورت گفته در زمینه دور زدن تحریم‌ها فراهم شده است.

سردار شهید سلیمانی  امنیت نظامی را در گرو امنیت اقتصادی می‌دانست

در همین راستا محمدرضا پورابراهیمی در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به نقش سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی در تسهیل امور اقتصادی کشور گفت: نگاه بلند سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی در همه ابعاد و موضوعات مختلف کشور مدنظر قرار داشت و این خود یکی از ویژگی‌های سردار دل‌ها بود.

وی افزود: اگر چه بسیاری از مردم ویژگی‌های بارز سردار سلیمانی را در قالب مسائل نظامی می‌گنجانند، اما وقتی به ابعاد وجودی این سردار پی می‌بریم می‌بینیم که وی مجموعه‌ای از جنبه‌های مختلف را داشت که یکی از این جنبه‌ها پرداختن به موضوعات اقتصادی برای کشور بود.

 این نماینده مجلس تاکید کرد: ما در ایام پیش از شهادت سردار دل‌ها ارتباطات نزدیک و جلسات متعددی پیرو بررسی موضوعات استانی و کشوری با وی برگزار کردیم.

پورابراهیمی تصریح کرد: بارها در این جلسات که با وی داشتیم بنده این موضوع را مطرح کردم که ما در کنار اقدامات بزرگ و تعیین‌کننده در کشورهایی همچون عراق، سوریه و لبنان نیازمند تعامل در زمینه فعالیت‌های اقتصادی هم هستیم؛ بنابراین این سوال از سردار پرسیده می‌شد که وی چه برنامه‌هایی در این زمینه دارد و چه کارهایی را پیشنهاد می‌کند.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: وقتی ما به مباحث ورود می‌کردیم می‌دیدیم که سردار عزیزمان به خوبی به موضوعات اشراف داشته و دوم اینکه حاج قاسم کاملاً به این نکته دقت می‌کردند که نباید تنها ارتباطات منطقه‌ای‌مان با کشورهای اسلامی معطوف به موضوعات نظامی شود و یکی از این ظرفیت‌ها، ظرفیت‌های اقتصادی است.

پور ابراهیمی ادامه داد: امکان سرمایه گذاری ایران در سوریه یکی از مصادیقی بود که سردار سلیمانی در گزارش‌های خود و در جلسات با ما ارائه می‌کرد و اذعان داشت که  این ظرفیت ایجاد شده است؛ به عنوان مثال سردار می‌گفت در بخش معادن این ظرفیت هست و یا در بخش سرمایه گذاری و دسترسی به بنادر در سوریه یک ظرفیت دیگر لذا همه این‌ها نمونه‌ای از این اقدامات است.

پورابراهیمی تصریح کرد: بنابراین حاج قاسم سلیمانی در زمینه همکاری‌های اقتصادی و منطقی یک پدیده بود، حاج قاسم در این زمینه نگاه مسلط به امور داشت.

گلایه حاج قاسم از دولت

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: همچنین در زمینه حوزه مربوط به تامین اقلام کالای اساسی در کشور بنده یادم هست که یک جلسه خصوصی با ایشان برگزار کردم و گفتم که ما از یک طرف از برخی کشورها طلبکار هستیم و از سوی دیگر نیازمند کالای اساسی. در آن جلسه بنده نظر سردار را در این زمینه جویا شدم و سردار در ان جلسه از دولت گلایه‌مند بود  و البته گفتند که وزیر جهاد کشاورزی وقت – آقای حجتی- تمام تلاش خود را داشته اما بدنه‌ها همکاری نکردند و نمونه بارز این مسئله این بود که حاج قاسم به ما گفت که ما پیگیر تامین کالای اساسی  از سوی کشور عراق به کشور هستیم  تا به نیازهای کشور کمک شود.

وی تصریح کرد: حتی سردار یک تیم را در عراق تعیین کرده بود و به بنده اطلاع می‌دادند که این تیم می‌کوشد تا برخی هماهنگی‌ها انجام شود بنابراین سردار مأموریت‌ها را به گروه‌های داده بود که در حوزه مسائل مرتبط با بخش تامین کالاهای اساسی کشور اقدام و ظرفیت‌های منطقه‌ای را شناسایی کنند.

این نماینده مجلس ادامه داد: همچنین در بخش فروش نفت یکی از ظرفیت‌های مهمی که سردار سلیمانی داشت و به کمک دولت آورد، همین ظرفیت ارتباطات منطقه‌ای با کشورهای منطقه از جمله عراق، ترکیه و سوریه بود بنابراین سردار سلیمانی دغدغه اقدامات نظامی در منطقه را با اقدامات اقتصادی تلفیق کرده بود و حل مشکلات اقتصادی و افزایش ظرفیت اقتصادی با کشورهای منطقه را پیگیری می‌کرد.

وی تاکید کرد: بنابراین تشکیل کمیته‌ای از سوی سردار سلیمانی در زمینه حوزه نفت، صادرات نفت و همچنین تامین کالاهای اساسی و اقلام مورد نیاز در زمینه حوزه کشاورزی از جمله اقدامات اقتصادی شهید برشمرده می‌شود.

پورابراهیمی اظهار داشت: همچنین سرمایه‌گذاری در بخش معادن با سایر کشورها از جمله اقدامات اقتصادی بود که سردار طرح آن را آماده کرده بود و می‌گفت این ظرفیت آماده است و باید همکاری در زمینه‌های دیپلماسی اقتصادی را پیگیری کنیم بنابراین نگاه سردار سلیمانی در کنار موضوعات نظامی و دفاعی تحول در موضوعات اقتصادی کشور بود.

 وی تاکید کرد: به واقع سردار امنیت نظامی را در گرو امنیت اقتصادی می‌دانست و با این نگاه بلند کار می‌کرد و البته خیلی از افراد از این مسائل مطلع نبودند.

نقش ‌سردار شهید سلیمانی در تأمین کالاهای اساسی پیرو ارتباطات با برخی کشورها

همچنین محمد صالح جوکار، با اشاره به نقش سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی در تسهیل امور اقتصادی گفت: سردار حاج قاسم سلیمانی در حوزه دفاعی و نظامی شخصیتی بی نظیر بود و در عملیات‌های مختلف موفق عمل کرد.

وی با اشاره به فعالیت‌های حاج قاسم سلیمانی در حوزه دیپلماسی تاکید کرد: حاج قاسم در مبحث دیپلماسی نفوذ زیادی در سطح منطقه و اشخاص داشت.

رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس تصریح کرد: به عنوان مثال در جلسه کوتاهی که حاج قاسم با پوتین داشت به راحتی رئیس جمهور روسیه را با خود همراه کرد تا در مسائل سوریه ورود کنند برابر این مسئله بسیار حائز اهمیت بود.

جوکار تصریح کرد: حاج قاسم در میان قبایل و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی عراق جایگاه بالایی داشت و از این ویژگی خود در راستای حل برخی مسائل تحریمی کشور استفاده کرد تا برخی از مشکلات اقتصادی کشور حل و فصل شود.

این نماینده مجلس گفت: حاج‌قاسم همچنین در تأمین کالاهای اساسی پیرو ارتباطاتی که با برخی کشورهای مختلف داشت توانست تحریم‌ها را دور بزند و برخی امکان اقتصادی را برای مردم فراهم کند.

جوکار اظهار داشت: بنابراین نقش حاج قاسم در مباحث اقتصادی به نفع کشور، کم از نقش ایشان در موضوعات دفاعی نداشت.

ایجاد ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق با همت سردار شهید سلیمانی

آن طور که حمید حسینی دبیرکل پیشین اتاق مشترک ایران و عراق گفته است مسئولیت پرونده کشورهای منطقه برعهده سردار شهید سلیمانی بود و در روابط با کشورهای همسایه خصوصاً در بحث عراق، افغانستان و سوریه هر اتفاقی که افتاده، نتیجه تلاش و برنامه ریزی شهید سلیمانی است.

به گفته حسینی سردار شهید سلیمانی با نگاه امنیتی و سیاسی که داشت به این نتیجه رسیده بود که برای گسترش روابط، نمی‌توان بر پایه سیاست تکیه کرد و باید روابط اقتصادی را هر چه بیشتر پایدارتر کرد.

وی با اشاره به تلاش‌های آمریکایی‌ها برای برهم زدن روابط ایران و عراق می‌گوید با این حال فروش انرژی ما در بحث برق و گاز به عراق متوقف نشد و خود عراقی‌ها هم حاضر به مذاکره با آمریکایی‌ها برای قطع روابط اقتصادی با ایران نشدند.

ایجاد ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق یکی از اقدامات مهم سردار سلیمانی بود که روابط ایران و عراق را متحول کرد و در آن ستاد، همه مسائل اقتصادی دو کشور مورد حل و فصل قرار می‌گرفت.

حسینی معتقد است سردار سلیمانی با ایجاد ستاد بازسازی عتبات در عراق، باعث شد تا روابط ایران و عراق بیش از گذشته مردمی‌تر شود.

راه اندازی بازارچه‌های مرزی در ۱۸ نقطه از مرز نیز از دیگر اقدامات سردار شهید سلیمانی بود و باتوجه به اینکه این بازارچه‌ها در خاک ایران راه اندازی شده بود نیازی به مجوز از مراجع حکومتی عراق نداشت و تجار عراقی به راحتی می‌توانستند با ورود به بازارچه‌ها به خرید و فروش کالا بپردازند.

محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در همین رابطه می‌گوید شهید سلیمانی فقط فرمانده نظامی نبود بلکه رابطه ایران و عراق را تنظیم می‌کرد.

به هر روی نتیجه اقدامات مخلصانه حاج قاسم برای ایرانیان رفته رفته بیشتر آشکار خواهد شد؛ به امید آنکه مشی مدیریتی این قهرمان ملی مورد توجه مدعیان مدیریتی باشد.