برجام

به گزارش مجاهدت از مشرق، وزیر خارجه دولت دموکرات جو بایدن در گفت و گو با کریستین امان پور خبرنگار شبکه سی ان ان آمریکا و حضو در پادکست «The Ex Files» درباره احتمال از سر گیری مذاکرات میان ایران و آمریکا ادعا کرد: توافق هسته ای موسوم به برجام، برنامه هسته‌ای ایران را محدود کرد.

این مقام سابق دولت بایدن با تکرار ادعاهای مقامات آمریکایی درباره ایران به دلیل نفوذ ایران در منطقه مدعی شد: ایران بدون سلاح هسته‌ای به اندازه کافی، بازیگری مخرب و تهدیدی جدی علیه موجودیت اسرائیل است و ایران دارای سلاح هسته‌ای در تمام زمینه‌ها با مصونیت بیشتری اقدام خواهد کرد. در نتیجه، محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران هدف تمام دولت‌های آمریکا بود و اوباما توانست با برجام ۱۵ سال زمان بخرد.

بلینکن ادعا کرد: بر اساس برجام، اگر ایران می‌خواست به سوی گریز هسته ای ( سلاح هسته‌ای) حرکت کند، تولید مواد هسته‌ای مورد نیاز برای آن حداقل یک سال زمان می‌برد.

وزیر خارجه سابق آمریکا افزود: ترامپ برجام را پاره کرد و آن را با هیچ توافقی جایگزین نکرد و اقدام او باعث شد برنامه هسته‌ای ایران سرعت بگیرد.

بلینکن با تکرار ادعاهای اثبات نشده، مدعی شد: در زمان حملات صورت گرفته به تاسیسات هسته‌ای ایران، این کشور فقط چندین روز با ساخت سلاح هسته‌ای فاصله داشت. قطعا حملات ترامپ به تاسیسات هسته‌ای ایران آسیب وارد کرد و برنامه هسته‌ای ایران را به تعویق انداخته است، اما میزان آن مشخص نیست.

وزیر خارجه دولت بایدن ادامه داد: در دولت بایدن نیز به طرح حمله به ایران فکر کردیم. درواقع، این اوباما بود که تسلیحات لازم برای حمله به ایران، از جمله بمب‌های سنگرشکن را آماده کرد. بایدن نیز در دوران ریاست جمهوری خود این طرح را کامل کرد.

بلینکن افزود: اما طبق تحلیل همه دولت‌های آمریکا به جز دولت ترامپ، هرگونه اقدام نظامی علیه ایران شاید برنامه هسته‌ای این کشور را دو سال یا کمتر تعویق بیندازد و در این بازه زمانی ممکن است ایران برنامه هسته‌ای خود را به لایه‌های عمیق‌تر زمین منتقل کند و به آن سرعت ببخشد.

وزیر خارجه سابق آمریکا در اظهاراتی ضد و نقیض، در عین حال اذعان کرد: ایران تاکنون تصمیمی برای ساخت سلاح هسته‌ای نگرفته اما اکنون ممکن است ایران چنین تصمیمی اتخاذ کند. طبق اطلاعات آمریکا ممکن است حتی تاسیسات خود را به نقاطی عمیق‌تر زیرزمین منتقل کند.

بلینکن مدعی شد: ایران در ضعیف‌ترین موقعیت ممکن قرار دارد. این کشور آماده توافق است. حتی پیش از حمله به این کشور، ایران در مذاکرات جدی بود. آن‌ها پیشنهادی به اروپایی‌ها ارائه کرده‌اند که می‌تواند به توافق مورد نظر ترامپ منجر شود. ترامپ ادعا کرد که به‌دنبال توافقی بهتر از برجام است. ترامپ اکنون چنین فرصتی دارد تا به توافقی بهتر دست پیدا کند.

بلینکن در ادامه این مصاحبه گفت که بر اساس توافق اوباما، ایرانی‌ها می‌توانستند اورانیوم خود را تا ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کنند و با سانتریفیوژهایی که داشتند و فناوری موجود، این به‌ طور اساسی به این معنا بود که زمان دستیابی سریع به سلاح هسته ای حداقل یک سال یا بیشتر خواهد بود. ظاهرا آنها با اروپایی‌ها توافق کردند که به زمان دستیابی سریع یک سال یا بیشتر بازگردند که این یعنی غنی‌سازی کمتر از یک درصد.

در این هنگام امان پور پرسید: کمتر از یک درصد؟

بلینکن مدعی شد: حداقل به طور نظری، غنی‌سازی ۰.۶۷ درصد روی میز بود. نه تنها این، بلکه آنها توافق کردند که درباره موشک‌های بالستیک نیز وارد گفت و گو شوند، موضوعی که جزو توافق اولیه نبود. آنها همچنین موافقت کردند که درباره نحوه ساخت سلاح روی موشک‌ها بحث کنند تا اطمینان حاصل شود که تضمین‌هایی در این زمینه وجود دارد.

او ادعا کرد: اگر ترامپ به توافقی تازه دست پیدا نکند، ما در شرایطی بسیار بدتر قرار خواهیم داشت. ایران می‌تواند تاسیسات خود را در مناطقی ایجاد کند که در برابر بمب‌های سنگرشکن مقاوم باشد.

در این هنگام مجری سی ان ان گفت: این موضوع واقعا مهم است، چون شما چند نکته گفتید که هیچ‌ یک از ما نمی‌دانستیم و در واقع برعکس آن فکر می‌کردیم؛ همه تصور می‌کردند ایران در مذاکرات سنگ‌اندازی می‌کند و به میز مذاکره نمی‌آید و به همین دلیل این اتفاقات رخ داد.

امانپور ادامه داد: یادتان باشد که رئیس‌جمهور ترامپ گفته بود به آنها دو ماه فرصت می‌دهد و در روز شصت و یکم حملات آغاز شد شما می‌گویید که همکاران اروپایی تمام این اطلاعات را داشتند که از سوی ایرانی‌ها، بر اساس تجربه قبلی شما، ارائه شده بود. آیا این اطلاعات را با ایالات متحده به اشتراک گذاشتند؟

بلینکن پاسخ داد: دقیق نمی‌دانم، اما معتقدم که همتایان اروپایی که از این موضوع آگاه بودند، بطور مستقیم با ایرانی‌ها گفت و گو کرده و این اطلاعات را با دولت ایالات متحده به اشتراک گذاشته ‌اند.

وزیر خارجه دولت بایدن در عین حال در ادامه این گفت و گو اذعان کرد: مهم نیست دیگران چه بگویند، ایران به برجام پایبند بود و در پی خروج ترامپ از این توافق، بی‌اعتمادی بزرگی شکل گرفت. هم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و هم کارشناسان اطلاعاتی آمریکا اعلام کردند که ایران به برجام پایبند بود. در پی خروج ترامپ از برجام ، هرگونه مذاکره دوباره با ایرانیان بسیار دشوار بود و ترس جدی وجود داشت که توافق تازه دوباره توسط ترامپ نقض شود.

بلینکن ادعا کرد: ایران و نیروهای نیابتی آن در ضعیف‌ترین موقعیت قرار دارند و ترامپ فرصت این را دارد تا با ایران به توافق برسد. باید از طریق دیپلماسی به توافق رسید. اقدام نظامی به تنهایی نتیجه ندارد. تکرار این اقدام ناممکن خواهد بود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «سیدحسین موسویان» دیپلمات و مذاکره‌کننده پیشین کشورمان در مصاحبه با شبکه خبری سی‌ان‌ان، به بررسی تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران و تبعات و آسیب‌های منطقه‌ای آن پرداخت. متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است.

اجازه بدهید از شما بپرسم، چون ایران مجبور بود تصمیم‌گیری کند. ما پیش‌تر به‌تفصیل صحبت کردیم که چطور توان نظامی‌اش در داخل و همچنین توان نیابتی‌اش در خارج که همان نیروهای ضربتی‌اش هستند، تضعیف شده است. ایران در این زمینه واقعاً در وضعیت نامناسبی قرار دارد. اما رهبر عالی، آیت‌الله خامنه‌ای، باید تصمیم می‌گرفت، درست است؟ که دقیقاً چه کاری انجام دهد تا به‌زعم خود، از واکنش شدیدتر آمریکا جلوگیری کرده و بقای رژیم را حفظ کند. به نظر شما، آیا این محاسبه در درون حاکمیت در زمان تصمیم‌گیری درباره واکنش انجام شده بود؟

به نظرم همیشه هم از طرف ایران و هم از سوی طرف‌های مقابل، از جمله کشورهای غربی، «اشتباه محاسبات» صورت گرفته است. ما جنگ هشت‌ساله را به یاد داریم، زمانی که ایالات متحده، اروپا، اتحاد جماهیر شوروی و همه کشورهای عربی متحد شدند تا از تجاوز صدام حمایت کنند. آن‌ها پول، سلاح و پیشرفته‌ترین تجهیزات را در اختیار متجاوز قرار دادند. حتی در آن زمان، ایران موشک هم نداشت. روایت این بود که شاه رفته و ارتش ایران در هرج‌ومرج است، پس این بهترین زمان برای حمله و تجزیه ایران است. اما با وجود اجماع جهانی از بلوک شرق تا غرب و کشورهای عربی در حمایت از متجاوز، و با وجود صدها میلیون دلار کمک و سلاح پیشرفته به متجاوز، ایران مقاومت کرد و حتی یک میلی‌متر از خاک کشور را از دست نداد. صدام رفت و جمهوری اسلامی باقی ماند. یعنی همیشه این روایت‌ها اشتباه بوده‌اند.

بسیار خوب. پس اجازه دهید ادامه دهم. درباره دهه ۱۹۸۰ صحبت می‌کنیم. آن زمان رهبر وقت، آیت‌الله خمینی گفت: «جام زهر را می‌نوشم» تا جنگ پایان یابد. آیا اکنون خامنه‌ای هم مجبور است همین کار را بکند؟ چون ترامپ گفته یا تسلیم شوید یا با پیامدهای آن مواجه شوید. آیا رهبر ایران مجبور است به گزینه‌ای فراتر از این واکنش فعلی بیاندیشد؟

وقتی در سال ۱۹۸۸ آیت‌الله خمینی گفت جام زهر را می‌نوشد، به این دلیل بود که پیش از آن گفته بود تا زمانی که صدام سرنگون نشده، جنگ را ادامه خواهد داد. تنها تصمیمی که گرفت این بود که جنگ را بدون برکناری صدام پایان دهد. وگرنه او تحت رهبری خود، توتنست تمامیت ارضی کشور را حفظ کند. اما درباره بحران فعلی، مهم‌ترین مسئله‌ای که روی میز است، چیست؟ آیا فقط مسئله هسته‌ای است یا فراتر از آن؟ من شخصاً معتقدم که هدف اصلی نتانیاهو، موضوع هسته‌ای نیست، بلکه تغییر رژیم و حتی تجزیه ایران است.

اینکه آیا این هدف، هدف آمریکاست یا نه، پرسش بزرگی است. آیا ترامپ واقعاً فقط درباره بمب هسته‌ای نگران است؟ یا او هم به دنبال تغییر رژیم است؟ اگر هدف او تغییر رژیم باشد، آن‌گاه می‌توان انتظار تشدید بحران، جنگ منطقه‌ای یا حتی فرامنطقه‌ای، و فاجعه‌ای کامل را داشت.

اما اگر موضوع فقط برنامه هسته‌ای ایران باشد، سه مسئله اصلی وجود دارد: اول، همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل سؤالات فنی و ابعاد احتمالی نظامی است. جان کری گفته بود که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بالاترین سطح شفافیت، راستی‌آزمایی و بازرسی را در خود داشت. بنابراین در این زمینه می‌توان همان پارامترهای شفافیت توافق قبلی را مجدداً اجرا کرد، چون آن توافق قبلاً به‌طور کامل اجرا شده و تمامی ابهامات فنی آژانس برطرف شده بود. مسئله دوم، ذخایر اورانیوم ایران است. جان کری گفت ایران قرار نداشت چنین ذخیره بزرگی داشته باشد. ترامپ از توافق خارج شد در حالیکه ایران هنوز به‌طور کامل به آن پایبند بود. اما در پاسخ به خروج ترامپ و اعمال مجدد تحریمها، ایران نیز تعهداتش در چارچوب برجام را کاهش داد و سطح و ظرفیت برنامه هسته‌ای خود را به‌عنوان اهرم چانه‌زنی افزایش داد.

متوجه هستم. اما روشن است که این اهرم فشار به ضررشان تمام شد. آن‌ها فضا را اشتباه خواندند، اسرائیل را بعد از ۷ اکتبر اشتباه ارزیابی کردند، ترامپ را هم همین‌طور. بنابراین پرسش واقعی این است که آیا برای بازگشت به میز مذاکره، حاضرند—همان‌طور که کری اشاره کرده—دست از تعهد به نابودی اسرائیل بردارند و وارد کنسرسیومی شوند که شما هم در گذشته از آن صحبت کرده‌اید؟ کنسرسیومی که غنی‌سازی برای برنامه صلح‌آمیز در قلمرو رسمی ایران را ممکن می‌سازد. آیا چنین گزینه‌ای را در نظر خواهند گرفت؟

من واقعاً نمی‌دانم موضع نهایی دولت ایران چه خواهد بود، چون در دولت نیستم. اما دو سه سال است که مرتب گفته و نوشته‌ام و معتقدم باید به تقابلات اسرائیل و ایران پایان داد و دو طرف باید آتش‌بس کنند. آن‌ها باید به منشور سازمان ملل بازگردند و از تهدید دست بردارند. دوم، درباره توافق هسته‌ای و مسئله ذخایر اورانیوم است. من شنیدم که آقای عراقچی در اولین دور مذاکرات به آقای ویتکاف گفته بود که اگر توافقی حاصل شود، ایران آماده است ۴۰۰ کیلوگرم ذخایر خود را صادر یا رقیق کند. بنابراین دیگر نگرانی‌ای درباره ساخت ۱۰ بمب هسته‌ای باقی نمی‌ماند. نهایتاً، نگرانی درباره این است که غنی‌سازی ایران نظامی است یا غیرنظامی. اگر ایران زیر ۵ درصد غنی‌سازی کند، قطعاً غنی‌سازی صلح‌آمیز است. در میان‌مدت و بلندمدت، همان‌طور که نوشته‌ام، می‌توان یک کنسرسیوم منطقه‌ای میان ایران، عربستان، امارات، قطر و دیگر کشورها تشکیل داد که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد، مشابه کنسرسیوم اروپایی «یورنکو». این طرح می‌تواند چندجانبه و تحت نظارت جامعه جهانی باشد.

نهایتاً، چون شما مذاکره‌کننده هسته‌ای سابق بوده‌اید، از معاون وزیر خارجه، آقای روانچی، پیش از ورود آمریکا به این جنگ پرسیدم که اگر رژیم باقی بماند—چون شما گفته‌اید اسرائیل به دنبال تغییر رژیم است—آیا ایران ممکن است در خفا تصمیم بگیرد بمب بسازد؟ او گفت: نه، هرگز. ما هرگز نخواستیم و نخواهیم. اما شما فکر می‌کنید اگر مذاکره‌ای شکل نگیرد، ممکن است چنین گزینه‌ای مثل کره شمالی روی میز قرار بگیرد؟

بستگی دارد به نحوه پایان وضعیت بحران فعلی. اگر آمریکا و اسرائیل حملات را متوقف کنند، ایران هم متوقف خواهد شد. اگر آمریکا به میز مذاکره بازگردد، ایران هم بازخواهد گشت. اگر آمریکا به قوانین بین‌المللی، از جمله معاهده NPT، احترام بگذارد، ایران آماده است توافقی با بالاترین سطح شفافیت، برنامه هسته‌ای باز داشته و نهایتا هم مشارکت در کنسرسیوم داشته باشد. اما اگر هدف، تغییر رژیم باشد و برنامه هسته‌ای فقط بهانه‌ای برای نابودی کامل کشور باشد، فکر می‌کنم در نهایت ایران به سمت ساخت بمب هسته‌ای خواهد رفت.

این یک هشدار بود. آقای سید حسین موسویان، بسیار سپاسگزارم.

به گزارش مجاهدت از مشرق، رافائل گروسی روز دوشنبه در نشست خبری در وین گفت: «غنی‌سازی اورانیوم فی‌نفسه یک فعالیت ممنوع‌شده نیست؛ این نکته‌ای است که همواره همتایان ایرانی من یادآور می‌شوند و این موضوع حقیقت دارد.»

وی افزود: «اما وقتی شما اورانیوم را به میزان بالا و در سطحی بسیار نزدیک به آستانه مورد نیاز برای یک وسیله انفجاری هسته‌ای انباشته می‌کنید، نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت. به همین دلیل ما آن را با دقت و تمرکز ویژه زیر نظر داریم.»

مدیرکل آژانس در همین حال تصریح کرد: «این مواد به‌خودی خود معادل سلاح هسته‌ای نیستند. برای آنکه یک وسیله انفجاری واقعی ساخته شود، به سامانه‌ای بسیار پیچیده، شامل چاشنی‌ها و فناوری‌های پیشرفته دیگر، نیاز است.»

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی درباره ارتباط میان قطعنامه احتمالی شورای حکام علیه ایران و مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا گفت: رابطه رسمی مستقیمی میان این دو وجود ندارد، اما به‌وضوح می‌توان گفت که میان این دو روند، ارتباط و تاثیر متقابل وجود دارد. وی افزود: این که این تأثیر متقابل مثبت یا منفی باشد، بستگی به نگاه ناظران دارد. برای برخی، تصویب قطعنامه می‌تواند انگیزه‌ای برای پیشبرد مذاکرات باشد و برای برخی دیگر ممکن است نتیجه عکس داشته باشد.

گروسی تأکید کرد: آنچه تلاش می‌کنم منتقل کنم این است که باید در هر دو مسیر پیشرفت حاصل شود. اگر همزمان در هر دو مسیر پیش برویم، نتیجه نهایی مثبت خواهد بود.

وی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره دلیل به‌کاربردن عبارت «برنامه هسته‌ای ساختارمند اعلام‌نشده» در گزارش اخیر خود، ادعا کرد: ارزیابی آژانس این است که تا اوایل دهه ۲۰۰۰ چنین برنامه‌ای وجود داشته است. پس از آن نیز قطعات پراکنده‌ای از فعالیت‌هایی که می‌توانند مرتبط باشند، مشاهده شده، اما شواهد کافی برای این‌که بگوییم یک برنامه ساختارمند و سازمان‌یافته وجود دارد، در دست نیست.

گروسی در پاسخ به پرسش دیگری درباره احتمال ارجاع موضوع هسته‌ای ایران به شورای امنیت و به‌کارگیری مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) ادعا کرد: «فرآیند ما در آژانس مستقل از روند مذاکرات دوجانبه حرکت می‌کند. البته آشکار است که نحوه رویکرد و رفتار ایران در قبال آژانس تا حد زیادی از روند مذاکرات دوجانبه تاثیر می‌پذیرد. اگر در آن روند پیشرفت حاصل شود، احتمالاً همکاری ایران با آژانس نیز بیشتر خواهد شد.

مدیرکل آژانس در پاسخ به سوالی درباره اظهارات اخیر خود در ایتالیا مبنی بر اینکه دیگر به برجام نیاز نداریم و به یک توافق جدید نیاز است تصریح کرد: «این موضوع روشن است. برجام برای یک برنامه هسته‌ای مشخص و متفاوت ایران در زمان خودش به دقت طراحی شده بود، اما اکنون این برنامه کاملاً متفاوت است. حتی اگر بخواهیم آن را احیا کنیم، کافی نخواهد بود، چرا که ایران اکنون فناوری‌های جدیدی در اختیار دارد.»

وی درباره حملات لفظی رژیم صهیونیستی و تهدید تاسیسات هسته‌ای ایران، بدون محکوم کردن این سخنان ادعا کرد: «تلاش ما این است که این مسأله را از منظر دیپلماتیک حل کنیم. یک راه‌حل دیپلماتیک همراه با نظارت و راستی‌آزمایی قوی از سوی آژانس می‌تواند اطمینان لازم را به اسرائیل و جامعه جهانی بدهد که جای نگرانی وجود ندارد.»

مدیرکل آژانس درباره گزارش‌ها پیرامون دستیابی ایران به اسناد محرمانه هسته‌ای رژیم صهیونیستی اظهار داشت: «ما صرفاً گزارش‌هایی در رسانه‌ها دیده‌ایم و هیچ اطلاع رسمی در این خصوص دریافت نکرده‌ایم. به هر حال این موضوع ظاهراً به تأسیسات تحقیقاتی سورک مربوط می‌شود؛ جایی که ما آن را بازرسی می‌کنیم. برخلاف تصور رایج، ما بخش تحقیقاتی برنامه هسته‌ای اسرائیل را بازرسی می‌کنیم.»

وی در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه هسته‌ای ایران بر اساس گزارش اخیر وی، صلح‌آمیز نیست گفت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اتهام نمی‌زند. آژانس بررسی می‌کند و اطلاع می‌دهد. اگر دقیق به متن گزارش نگاه کنید، ما گفته‌ایم چون پاسخ‌هایی که نیاز داشتیم دریافت نکرده‌ایم، در موقعیتی نیستیم که تأیید کنیم همه فعالیت‌ها صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز انجام می‌شود.

وی افزود: ما نگفته‌ایم ایران سلاح هسته‌ای دارد یا برنامه‌ای با ماهیت نظامی دارد. این فاصله‌ی قضاوتی، موضوعی است که به عهده کشورهای عضو است. آن‌ها می‌توانند نظرات متفاوتی داشته باشند؛ برخی خواهند گفت نه، برخی ممکن است بگویند بله.

گروسی افزود: ما در آژانس موظفیم یک خط کاملاً حرفه‌ای، بی‌طرفانه و دقیق را دنبال کنیم. مردم معمولاً این عبارت را با یک اتهام یا نتیجه‌گیری اشتباه می‌گیرند. اما ما هیچ اتهامی مطرح نکرده‌ایم. خیلی مهم است که هنگام گزارش‌دهی به این تفاوت دقت کنید. من و آژانس در این زمینه بسیار محتاط بوده‌ایم؛ هم در آنچه گزارش می‌کنیم و هم در نحوه گزارش‌دهی آن.