برجام

به گزارش مجاهدت از مشرق، مساله گسترش سرزمینی «اسرائیل» که به طرح «اسرائیل بزرگتر» مشهور شده ارتباط مستقیمی با آنچه در دهه ۹۰ آمریکایی ها تحت عنوان طرح «خاورمیانه جدید» مطرح کردند، دارد. بی شک تحولات خاورمیانه طی چند دهه گذشته با توجه به این طراحی ها قابل تفسیر و تحلیل است. با توجه به اهمیت روزافزون این موضوع، طی روز های آتی در قالب چند مطلب مجزا به این مسئله می پردازیم.

بخش اول این مجموعه با عنوان «طرحی برای خاورمیانه؛ برنامه رژیم اسرائیل برای تضعیف ایران»
بخش دوم به معرفی طرح «جدایی کامل» پرداخته است.
بخش سوم این مجموعه اظهار نظر کارشناسان درباره طرح جدایی کامل را بررسی کرده است.
بخش چهارم شامل قسمت نخست از بخش «منطقه تغییر یافته» بود.
بخش پنجم به قسمت دوم و پایانی «منطقه تغییر یافته» از مقاله اندیشکده کارنگی اختصاص دارد.

«بنیاد صلح بین المللی کارنگی» در زمره ی مراکز مطالعاتی محسوب میشود موضوع سیاست خارجی آمریکا را در سطح کلان پگیری می کند. همچنین بنیادکارنگی طراح اصلی دکترین انقلاب رنگی و کودتای نرم در کشورهای اروپای شرقی و دولت‌های تازه استقلال یافته از سیطره کمونیسم بوده است. حتی دامنه گسترده پروژه انقلاب رنگی کارنگی کشورهای دیگر خاورمیانه را نیز در برگرفته است. بنیاد کارنگی همچنین از طراحان اصلی پروژه «خاورمیانه بزرگ» بوده که حمله آمریکا و متحدان غربی‌اش به عراق و افغانستان در راستای آن انجام شد. به همین منظور گفته می‌شود بنیاد کارنگی در حوزه تصمیم‌سازی ناتو نقش ویژه‌ای دارد به طوری که بسیاری از راهبردها و مأموریت بین‌المللی شورای آتلانیک شمالی (ناتو) توسط بنیاد کارنگی تبیین و شکل‌دهی می‌شود.

اندیشکده «بنیاد کارنگی» در سال ۲۰۰۸ یک گزارش ۴۸ صفحه‌ای را با عنوان «خاورمیانه جدید» منتشر کرد که به طور مفصل به بررسی این موضوع و ارائه پیشنهاداتی به دولت مردان آمریکا پرداخته است.

این گزارش مفصل شامل بخش هایی با عناوین زیر است:

۱- منطقه تغییر یافته
۲- واقعیت های خاورمیانه جدید
۳- پرونده ایران و عراق
۴- پرونده سوریه و لبنان
۵- مناقشه اسرائیل و فلسطین
۶- مساله گسترش سلاح های هسته ای
۷- درگیری فرقه ای
۸- برخورد با ایران و موضوع هسته ای

در ادامه بخش اول این گزارش با عنوان «منطقه تغییر یافته» آمده است:

«کالین پاول»، وزیر امور خارجه آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری بوش، رویکرد بسیار سنتی، محتاطانه و دیپلماتیک تری را در قبال خاورمیانه نشان داد، اما دیدگاه های او نتوانست بر نگاه های دولت وقت چیره شود.

«کالین پاول»، وزیر امور خارجه آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری بوش، رویکرد بسیار سنتی، محتاطانه و دیپلماتیک تری را در قبال خاورمیانه نشان داد، اما دیدگاه های او نتوانست بر نگاه های دولت وقت چیره شود. در اوایل سال ۲۰۰۷، زمانی که دولت با خشونت در عراق، شکست تلاش‌ها برای متقاعد کردن ایران برای کنار گذاشتن فعالیت هایش در حوزه توسعه توان هسته‌ای و امتناع متحدان اصلی آمریکا مانند عربستان سعودی و مصر برای همکاری در سیاست های ایالات متحده به خاطر موضوع روند صلح اسرائیل و فلسطین مواجه شد، ساختار دیپلماسی در سیاست خارجی آمریکا تغییر کرد.

پس از رد صریح توصیه گروه «مطالعات مستقل عراق» در اواخر سال ۲۰۰۶ مبنی بر اینکه ایالات متحده باید گفت وگو را با همسایگان عراق از جمله ایران و سوریه آغاز کند، دولت در سال ۲۰۰۷ به نوعی جلساتی را با هر دو کشور آغاز کرد. سفرای ایران و ایالات متحده در عراق طی یک سال سه بار دیدار کردند. «کاندولیزا رایس» وزیر امور خارجه آمریکا در حاشیه کنفرانس بین المللی بازسازی عراق در «شرم الشیخ» در ماه می ۲۰۰۷ با «ولید معلم» وزیر امور خارجه سوریه دیدار کوتاهی داشت.

اقدامات دیپلماتیک توسط آمریکا، لحن تقابل‌آمیز سیاست ایالات متحده را تغییر نداد و پرزیدنت بوش و «دیک چنی» معاون رئیس جمهور صراحتا در مورد تهدید هسته ای ایران ابراز نگرانی می کردند.

در ماه نوامبر، پس از تردیدهای فراوان، سوریه برای شرکت در نشستی که در «آناپولیس» به منظور آغاز مجدد روند صلح خاورمیانه برگزار می شد دعوت شد. اما هیچ یک از این اقدامات دیپلماتیک کوتاه، لحن عموماً تقابل‌آمیز سیاست ایالات متحده را تغییر نداد و جلسات سفیران در بغداد مانع از آن نشد که پرزیدنت بوش و «دیک چنی» معاون رئیس جمهور صراحتا در مورد تهدید هسته ای ایران ابراز نگرانی نکنند. به طور مشابه، انتشار برآورد اطلاعات ملی آمریکا در ماه دسامبر مبنی بر اینکه ایران برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را در سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآورده است، مانع از اتتشار بیانیه کاخ سفید با این مضمون که ایران همچنان به همکاری کامل با سازمان بین‌المللی انرژی اتمی ادامه نمی‌دهد و برخلاف قطعنامه های سازمان ملل به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد، نشد.

بیانیه‌های خصمانه کاخ سفید نشان داد که سیاست ایالات متحده در قبال ایران بدون تغییر باقی می‌ماند و سایه جنگ در منطقه را افزایش داد. اگرچه تحلیلگران موافق بودند که نتایج بررسی آژانس اطلاعات ملی آمریکا عملاً مانع از استفاده از زور توسط ایالات متحده علیه ایران می شود، کاخ سفید آشکارا اصرار داشت که گزینه جنگ کماکان روی میز باقی بماند. به همین ترتیب، دولت ضمن دعوت از سوریه به آناپولیس، با در دستور کار قرار دادن موضوع بلندی‌های جولان موافقت نکرد و مخالفت خود را با مذاکرات اسرائیل و سوریه در این مورد پنهان نکرد.

سه دسته از کشورها و سه موضوع عمده چالش های خاصی را برای ایالات متحده در خاورمیانه جدید ایجاد می کنند. همه آنها در چند سال گذشته تحت تأثیر منفی سیاست های ایالات متحده قرار گرفته اند. تحولات در پرونده ایران و عراق تهدیدهای مهمی برای امنیت ایالات متحده است. پرونده لبنان و سوریه چندان تهدیدکننده نیست، اما این دو کشور به منطقه ای بسیار بی ثبات تبدیل شده است که کشورهای اطراف را تحت تأثیر قرار می دهد. مناقشه فلسطین و اسرائیل از یک مشکل مزمن به یک مانع بزرگ برای همکاری حتی با حکومت های دوست در منطقه تبدیل شده. این سه پرونده بی ارتباط با یکدیگر نیستند، اما بررسی جداگانه آنها می تواند مفید باشد.

سیاستگذاران ایالات متحده نیز با مجموعه ای از مشکلات در سطح منطقه روبرو هستند. اولین چالش اشاعه تسلیحات هسته ای است که موضوع ایران در این ارتباط از بقیه حادتر است، اما فراتر از مساله ایران، تعداد فزاینده ای از کشورهای عربی از توسعه ظرفیت هسته ای صحبت می کنند. دوم، معضلی است که مبارزات سیاسی داخلی در بسیاری از کشورها برای ایالات متحده ایجاد می کند که در ابتدا توسط کاخ سفید به عنوان بخشی از برنامه تحولات دموکراتیک در نظر گرفته شده بود، اما ایالات متحده از آن عقب نشینی کرد و این اقدام باعث تضعیف اعتبار آن شد و سوالاتی را در مورد نیت آمریکا از ورود ابتدایی به این مساله ایجاد کرد. مساله سوم افزایش فزاینده فرقه گرایی در منطقه است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با یک شبکه چینی درباره مسائل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی اظهارنظر کرد.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره روابط ایران و چین گفت: سند همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین، یک چشم‌انداز بسیار گسترده از همکاری‌ها بین ۲ کشور در همه حوزه‌ها ارائه می‌کند.

وزیر خارجه ایران در مصاحبه‌ای که با شبکه تلویزیونی سی‌سی‌تی‌وی چین در جریان سفر هفته گذشته خود به پکن داشت، با بیان اینکه یکی از اولویت‌های سیاست خارجی دولت چهاردهم در ایران ادامه ارتباطات قوی با کشورهایی است که با آن‌ها رابطه راهبردی داشتیم و در زمان و شرایط سخت در کنار ایران بودند، اظهار کرد: سفر من به چین اولین سفر دوجانبه من به خارج از منطقه غرب آسیاست و در همین چهارچوب پکن انتخاب شد، به دلیل اهمیتی که برای روابط با چین قائل هستیم.

این دیپلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران همچنین گفت: یکی از نشانه‌های روابط بسیار خوب بین ایران و چین تعاملات سطح بالایی که بین ۲ کشور در جریان است. یکی از مهم‌ترین آن دیدار رؤسای جمهور ۲ کشور است که در ماه گذشته در کازان روسیه برگزار شد. دیدار صورت گرفته دیدار بسیار مهمی بود و دستاوردهای بسیاری داشت. رفت و آمد سیاسی بین ۲ کشور جریان بسیار خوبی دارد و تبادل هیأت بین تهران و پکن در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، سرمایه‌گذاری، فرهنگی، جوانان، انتظامی و غیره در جریان است.

او پاسخ به سوال مجری CCTV با بیان اینکه این جمله که «ایران و چین شرکای راهبردی هستند تعبیر درستی است»، ادامه داد: ایران و چین علاوه بر همکاری‌های دوجانبه، در حوزه‌های مسائل منطقه و بین‌الملل نیز مشورت‌های نزدیکی با یکدیگر دارند و در جریان دیداری که با وزیر خارجه چین در این سفر داشتم که حدود چهار ساعت نیز به طول انجامید، در مورد تحولات منطقه و اینکه چگونه با این مسائل برخورد کنیم و با یکدیگر در این زمینه همکاری کنیم، رایزنی و گفت‌وگو داشتیم.

عراقچی درباره موضوع هسته‌ای نیز گفت: ما برای ازسرگیری مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران آمادگی داریم. ما بیش از ۲ سال با کشورهای ۱+۵ با حسن‌نیت مذاکره کردیم و نهایتا موفق شدیم به توافقی برسیم که تمام دنیا این توافق را به‌عنوان یک دستاورد دیپلماسی قبول و تحسین کرد. ما با حسن‌نیت آن را اجرا کردیم اما این آمریکا بود که تصمیم گرفت بدون هیچ دلیل و توجیهی از آن خارج شود و شرایط را به این نقطه برساند.

او در ادامه تاکید کرد: ما همچنان آمادگی داریم وارد مذاکرات سازنده و بدون تاخیر در خصوص برنامه‌ هسته‌ای خود شویم؛ مذاکراتی که با هدف رسیدن به یک توافق باشد. فرمولی که از نظر ما وجود دارد، همان فرمول سابق برجام است یعنی اعتمادسازی درباره برنامه هسته‌ای ایران در مقابلِ رفع تحریم‌ها. ما بر همین مبنا آمادگی مذاکره را داریم.

وزیر خارجه ایران با اشاره به گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام شامل انگلیس، فرانسه و آلمان در ژنو گفت: یک دور مذاکره با کشورهای اروپایی صورت گرفته است. دور دوم این مذاکرات تعیین شده و ظرف کمتر از ۲ هفته آینده با سه کشور اروپایی انجام خواهد. در مورد آمریکا طبیعی است که دولت جدید باید سیاست خودش را تدوین کند و ما بر اساس آن تصمیم خواهیم گرفت. چین و روسیه ۲ عضو موثر مذاکرات در گذشته بودند و از نظر جمهوری اسلامی ایران همچنان باید به نقش سازنده خود در این مذاکرات ادامه دهند. این خواسته و اراده ماست.

عراقچی در ادامه گفت: از سال ۲۰۱۵ تاکنون ۱۰ سال گذشته و تحولات بسیاری رخ داده است. خروج آمریکا از برجام یک اشتباه بسیار بزرگ راهبردی برای این کشور بود و با واکنش ایران مواجه شد. البته تحریم‌های آمریکا هم گسترش یافت، در منطقه غرب آسیا بحران داریم ولی راه دیپلماسی هیچ وقت بسته نمی‌شود.

او با بیان اینکه «به‌عنوان یک دیپلمات اعتقاد دارم در سخت‌ترین شرایط هم می‌توان به راه‌حل‌های دیپلماتیک رسید»، گفت: این بستگی به این دارد که چقدر اراده سیاسی وجود داشته باشد و چقدر دیپلمات‌ها از قدرت خلاقیت و ابتکار برخوردار باشند تا بتوانند راه‌های جدید پیدا کنند و به فرمول‌های جدیدی برای توافق برسد. اگر اراده سیاسی در طرف‌های مقابل وجود داشته باشد، پیدا کردن یک راه‌حل مشکل است اما غیرممکن نیست.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «جیک سالیوان» در عین حال، مدعی تضعیف ایران و محور مقاومت بعد از سقوط دولت سوریه شد و درباره تغییر دکترین هسته ای جمهوری اسلامی ابراز نگرانی کرد.

وی در مصاحبه با سی ان ان گفت: دولت «جو بایدن» رئیس جمهوری کنونی ایالات متحده نگران تصمیم ایران برای ساخت سلاح اتمی است و خطر این موضوع را به اطلاع تیم ترامپ رسانده است.

این مقام آمریکایی مدعی تضعیف ایران بعد از حملات رژیم صهیونیستی به حزب‌الله لبنان، حماس و همچنین سایت های موشکی و پدافندی ایران شد و گفت: تعجب‌آور نیست اگر عده ای در ایران بگویند که وقت بازنگری در دکترین اتمی است. خطر تغییر موضع ایران و رفتن به سمت سلاح اتمی، جدی است. ما هوشیارانه این موضوع را دنبال می کنیم.

سالیوان همچنین تاکید کرد که علاوه بر تیم ترامپ، ‌موضوع احتمال تغییر دکترین هسته ای ایران را با مقامات رژیم صهیونیستی نیز در میان گذاشته است.

جمهوری اسلامی همواره اعلام کرده که محور مقاومت باوجود داشتن علایق مشترک با ایران، مستقل از تهران عمل می کنند و قدرت مانور جمهوری اسلامی وابسته به قدرت مانور آنها نیست.

ایران همچنین همواره بر پیروی از قوانین بین المللی در زمینه منع اشاعه هسته ای تاکید کرده و رهبر معظم انقلاب نیز تولید سلاح اتمی را حرام شرعی اعلام کرده اند.

باوجود پایبندی جمهوری اسلامی به همه تعهدات خود در توافق هسته ای با قدرت های جهانی، آمریکا در دوران اول ریاست جمهوری ترامپ، به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد و این توافق بین المللی را با شکست مواجه کرد.