برجام

به گزارش مجاهدت از مشرق، روسیه، چین و بورکینافاسو به این قطعنامه رای مخالف داده و آفریقای جنوبی، هند، پاکستان، اندونزی، برزیل، غنا، تایلند، الجزایر، ارمنستان، بنگلادش، کلمبیا، مصر رای ممتنع دادند.

علاوه بر کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان به عنوان پیشنهاد کننده قطعنامه، اسپانیا، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، اکوادور، اوکراین، کانادا، گرجستان، ژاپن، کره جنوبی، مراکش، ایتالیا، لوگزامبورگ، هلند، پاراگوئه از این قطعنامه حمایت کردند.

در این قطعنامه که دقایقی پیش در نشست شورای حکام به تصویب رسید، بدون اشاره به همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از تهران خواسته شده تا برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی «اقدامات ضروری و فوری» صورت دهد.

در این سند ادعاهای سیاسی پادمانی و ریشه‌دار در اسناد جعلی رژیم صهیونیستی تکرار و از ایران خواسته شده تا بدون فوت وقت در خصوص «ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در دو مکان اعلام نشده در ایران، توضیحات معتبر ارائه و آژانس را از مکان(های) فعلی مواد هسته ای و/یا تجهیزات آلوده مطلع کند»

قطعنامه یادشده همچنین از ایران می‌خواهد که «اطلاعات، اسناد و پاسخ‌های مورد نیاز آژانس» را در این زمینه ارائه و دسترسی به مکان‌ها و مواد مورد نیاز بازرسان آژانس را فراهم کند. در این قطعنامه آمده است: ارائه این اطلاعات و فراهم کردن دسترسی‌ها توسط ایران و انجام راستی‌آزمایی‌های بعدی توسط آژانس بر اساس توافقنامه ان‌پی‌تی، برای دبیرخانه ضروری است تا گزارش کند که دیگر مسائلی باقی‌نمانده و نیاز به بررسی شورای حکام و اقدام در این زمینه نیست.

این درحالیست که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده و هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند. ایران نیز به همکاری خود با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و تاکید دارد که مسائل باقی‌مانده با رویکرد حرفه‌ای و بدون جانبداری آژانس قابل حل است.

با این حال، در قطعنامه سیاسی تروئیکا و آمریکا از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته شده است تا یک ارزیابی جامع و به روز در مورد ادعای حضور یا استفاده احتمالی از مواد هسته ای اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده و همچنین گزارش کامل درباره همکاری‌ ایران با آژانس، برای بررسی در نشست اسفند ماه ۱۴۰۳ شورای حکام یا حداکثر تا بهار ۱۴۰۴ تهیه کند.

این برای پنجمین بار پس از اجرای برجام و بسته‌شدن پرونده ادعاهای پادمانی درباره برنامه صلح‌امیز هسته‌ای ایران است که کشورهای غربی با صحنه‌گردانی رژیم صهیونیستی، علیه ایران قطعنامه ارائه می‌کنند.

پیشتر کشورهای موسوم به گروه هسته‌ اصلی (Core Group) شامل بلاروس، چین، کوبا، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه و ونزوئلا، زیمبابوه و ایران با صدور بیانیه‌ای مشترک در شورای حکام، قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی را محکوم و مصداق سوء استفاده از فرآیند تصمیم‌گیری در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توصیف کرده و بر لزوم حمایت از تداوم رویکرد تعاملی با ایران برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده پادمانی تاکید کردند.

جمهوری اسلامی ایران نیز در جریان سفر مدیرکل‌ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره تبعات صدور قطعنامه هشدار داده و اعلام کرده بود که اگر طرف‌های مقابل مسیر تعامل را در پیش بگیرند ایران هم اهل تعامل است اما اگر مسیر تقابل و قطعنامه در برابر ایران را برگزینند تهران نیز تصمیمات لازم را خواهد گرفت.

سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان نیز سه‌شنبه شب در گفت‌وگوی تلفنی با مدیرکل آژانس تصریح کرد: در صورتی که طرف‌های مقابل بی‌توجه به حسن نیت و رویکرد تعاملی ایران، اقدامات غیرسازنده را در نشست شورای حکام از طریق صدور قطعنامه در دستور کار قرار دهند، ایران به نحو مقتضی و متناسب پاسخ خواهد داد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، در بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی که در تارنمای وزارت خارجه انگلیس منتشر شده است، فرانسه، آلمان و انگلیس بدون اشاره به بدعهدی و عدم رعایت تعهدات برجامی خود و اقدامات سازنده ایران برای بازگشت همه طرفین به میز مذاکره، از گسترش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران با خلوص ۶۰ درصد انتقاد کرده‌اند.

تروئیکای اروپایی در بیانیه ضدایرانی خود همچنین مدعی شدند که ایران اکنون ذخایر اورانیوم غنی شده خود را ۳۲ برابر حد تعیین شده در برجام گسترش داده است.

این سه کشور در بخش دیگری از بیانیه ادعایی خود اعلام کردند: «ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در گزارش فصلی جاری بیشتر افزایش یافته است. ایران ذخایر اورانیوم غنی شده خود با خلوص ۶۰ درصد را افزایش داده است. اکنون بیش از چهار برابر مقدار قابل توجهی از اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را دارد که آژانس آن را به عنوان مقدار تقریبی مواد هسته‌ای لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را تعریف می‌کند و احتمال ساخت سلاح هسته‌ای را نمی‌توان رد کرد.

ادعای تروئیکای اروپایی درحالی است که به اذعان «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سلاح هسته‌ای در سیاست ایران جایی ندارد و او آشکارا در نشست خبری روز گذشته خود اعلام کرد: «زمانی که به ایران سفر می‌کنید، می‌بینید که بمب‌ هسته‌ای در سیاست این کشور جایی ندارد و وزیر خارجه ایران (سید عباس عراقچی) به من اعلام کرد که دولت ایران به دنبال ساخت بمب هسته‌ای نیست.»

با وجود اذعان گروسی به اقدامات سازنده ایران و گسترش همکاری‌های این کشور با آژانس، سه کشور اروپایی در بخش دیگری از بیانیه خود مدعی کارشکنی ایران در همکاری با آژانس و نحوه بازرسی تأسیسات هسته‌ای ایران توسط این نهاد بین‌المللی برای کسب اطمینان درباره «ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» شدند.

گروسی همچنین در نشست خبری خود اعلام کرد که ایران علاوه بر اتخاذ اقدامات سازنده در راستای محدودسازی ذخایر اورانیوم غنی شده خود با خلوص ۶۰ درصد، درحال بررسی انتصاب چهار بازرس مجرب آژانس است.

با این وجود، تروئیکای اروپایی در بیانیه ضدایرانی خود مدعی شدند: «ایران از حذف نام چند بازرس مجرب آژانس با انگیزه سیاسی خود حمایت می کند، که به طور جدی بر توانایی آژانس برای انجام راستی‌آزمایی خود در ایران، به ویژه در تأسیسات غنی سازی، تأثیر می‌گذارد. ایران اکنون پیشنهاد کرده است که “پذیرش تعیین چهار بازرس مجرب دیگر” را در نظر بگیرد. حتی اگر این مسئله به واقعیت تبدیل شود، باز هم به‌طور کامل مسائل از دست رفته را جبران نمی‌کند.»

سه کشور اروپایی در بیانیه ادعایی خود اعلام کردند: «در آخرین گزارش مدیرکل آژانس، او به بحث در مورد توقف گسترش ذخایر اورانیوم غنی شده تا ۶۰ درصد توسط ایران اشاره می کند. اگر ایران غنی‌سازی اورانیوم را تا خلوص ۶۰ درصد را متوقف کند، این اقدامی خواهد بود که مدت‌ها به تعویق افتاده است. ایران همچنان ذخایر بسیار زیادی از اورانیوم با غنای بالا و همچنین توانایی از سرگیری غنی‌سازی تا ۶۰ درصد را در هر مقطعی حفظ خواهد کرد. بنابراین ما از ایران می‌خواهیم که نه تنها توقف غنی‌سازی در سطح بالا را پیشنهاد دهد، بلکه فوراً ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را دفع کند.»

تروئیکای اروپایی در بیانیه مشترک خود افزود: «انتخاب‌ها و تصمیم‌های ایران در مورد فعالیت‌های هسته‌ای‌اش منشأ این بحران طولانی مدت است. این ایران است که با خروج بیشتر از تعهدات برجامی خود، این وضعیت را تشدید کرده است. بنابراین ما از ایران می خواهیم که: تشدید اتمی خود را متوقف و اقدامات خود را معکوس کند و از تهدید برای تولید سلاح هسته ای خودداری کند. از ایران می‌خواهیم به تعهدات برجامی خود بازگردد. بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳ ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی اجرا شود. به آژانس اجازه دهد تجهیزات نظارتی را در صورت درخواست نصب کند. اجرای مجدد و تصویب سریع پروتکل الحاقی آن؛ و تصمیم خود در سپتامبر ۲۰۲۳ مبنی بر عدم انتصاب بازرسان باتجربه را کاملاً معکوس کرد.»

درخواست‌های تروئیکای اروپایی و تلاش آن‌ها برای معرفی ایران به‌عنوان عامل شرایط کنونی درحالی است که سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان از ماه‌های گذشته فشار به ایران را در دستور کار قرار داده‌اند و با تفسیری منحصر به خود درخواست همکاری‌های فراپادمانی و برجامی از ایران دارند که طبعا از سوی ایران پذیرفته نیست. از سویی روابط ایران و آژانس درباره ۲ مکان، بازرسان آژانس و درخواست‌های آژانس برای اعمال اقدامات نظارتی بیشتر، در ماه‌های اخیر کمتر پیشرفت داشته است.

این در حالی است که برجام در سال هشتم یعنی ۲۰۲۵، سال سرنوشت‌سازی برای ایران است؛ چرا که ۶ قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ لغو خواهد شد. مقامات ایران تلاش دارند تا فضای همکاری و تعامل به لحاظ فنی و سیاسی با آژانس و اعضای برجام حفظ شود هر چند که توافق هسته‌ای عملا از سوی ۲ طرف اجرا نمی‌شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه شنبه به وقت محلی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی و نیز تلاش سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان برای صدور قطعنامه ضد ایرانی در نشست شورای حکام آژانس و اقدام و واکنش واشنگتن در این زمینه گفت: «ما همچنان به همکاری نزدیک با سه متحد اروپایی پیش از نشست شورای حکام بین المللی انرژی اتمی ادامه خواهیم داد و از اقداماتی که ایران را پاسخگو کند، حمایت می‌کنیم.»

سخنگوی وزارت خارجه دولت جو بایدن افزود:« همانطور که رئیس جمهور آمریکا بصراحت اعلام کرده است ما متعهد هستیم که ایران هیچگاه به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند.»

او بدون اشاره به خروج آمریکا از توافق بین المللی هسته ای (برجام) و نقض تعهداتش و برغم اذعان نهادهای اطلاعاتی کشورش مبنی بر اینکه تهران تصمیمی برای ساخت سلاح هسته ای ندارد، مدعی شد: «ایران به انباشت ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص بالا ادامه داده است که هیچ توجیه غیرنظامی برای آنها وجود ندارد. ایران همچنین به عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد.»

میلر تاکید کرد: «بنابراین ما به همکاری با اعضای شورای حکام آژانس ادامه خواهیم داد تا اطمینان یابیم همکاری ایران با آژانس ادامه پیدا می‌کند و آژانس اطمینان دهد که برنامه هسته‌ای ایران همچنان صلح آمیز باقی می‌ماند.»

سخنگوی وزارت خارجه دولت دموکرات آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا واشنگتن از قطعنامه ای که از سوی سه کشور اروپایی در شورای حکام ارائه خواهد شد، حمایت می‌کند؟ گفت: همانطور که اعلام کردم ما به همکاری نزدیک با سه متحد اروپایی پیش از جلسه شورای حکام ادامه خواهیم داد و از اقداماتی که ایران را پاسخگو کند حمایت می‌کنیم. من قصد ندارم قبل از برگزاری جلسه در مورد اقداماتی که می‌خواهیم طی چند روز آینده در مشورت با شرکای خود انجام دهیم توضیح دهم.

خبرگزاری «آسوشیتدپرس» روز سه‌شنبه ادعا کرد که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی برای اعضای شورای حکام اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده شده در ایران طی سه ماه گذشته افزایش یافته است و ایران تا ۲۶ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی (۵ آبان ماه ۱۴۰۳) ۱۸۲.۳ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد در اختیار دارد که این میزان نسبت به گزارش مجاهدت از قبلی در ماه اوت، ۱۷.۶ کیلوگرم افزایش یافته است. ایران در مجموع ۶۶۰۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که در قیاس با ماه اوت گذشته ۸۵۲.۶ کیلوگرم افزایش نشان می‌دهد.

بر اساس این گزارش، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این سند ادعایی، اعلام کرد که در دیدار با مقامات دولت ایران در سفر هفته پیش وی به تهران، درباره امکان توقف افزایش ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ در صد و راستی‌آزمایی لازم برای تأیید این موضوع، رایزنی کرده است.

آسوشیتدپرس با استناد به این گزارش ادعایی گفت که بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کردند که ایران یک روز پس از پایان سفر رافائل گروسی، «اجرای اقدامات مقدماتی را با هدف توقف افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص ۶۰ درصد را در سایت های هسته ای زیرزمینی خود در فردو و نطنز آغاز کرده است»

در گزارش ادعایی آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنین آمده است که در جریان سفر مدیرکل این سازمان به تهران، «ایران موافقت کرد به نگرانی‌های آژانس در رابطه با لغو مجوز چند بازرس با تجربه این سازمان از طریق بررسی مجوز چهار بازرس مجرب دیگر پاسخ دهد.»

این گزارش مدعی است تاکنون هیچ پیشرفتی برای نصب تجهیزات نظارتی بیشتر صورت نگرفته است و این مساله «پیامدهای زیان‌باری را بر توانایی آژانس اتمی در زمینه ارائه تضمین‌های لازم درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران دارد».

این گزارش در آستانه برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین منتشر شده است که سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان موسوم به تروئیکا تلاش می‌کنند با تحت فشار قرار دادن اعضای شورای حکام، قطعنامه جدیدی را درباره ایران تصویب کنند.

جمهوری اسلامی ایران در سفر رافائل گروسی مدیرکل‌ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره تبعات صدور قطعنامه هشدار داد و اعلام کرد که اگر طرف‌های مقابل مسیر تعامل را در پیش بگیرند ایران هم اهل تعامل است اما اگر مسیر تقابل و قطعنامه و اخلال در برابر ایران را برگزینند تهران نیز تصمیمات لازم را خواهد گرفت.

جمهوری اسلامی ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بازگردانده شد.

ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد و طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورایعالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد. ایران تاکید دارد که هر زمان سایر طرف‌ها به طور کامل به تعهداتشان عمل کنند، به طور متقابل رفتار خواهد کرد.