برجام

به گزارش مجاهدت از مشرق، نشست این دور که دوشنبه هفته پیش (۱۹ شهریور) آغاز شد و دیروز جمعه ( ۲۳ شهریور) به پایان رسید، با هیاهو و جنجال‌آفرینی متفاوتی از سوی سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه، آلمان و ایالات متحده آمریکا پیگیری شد. اگر چه قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نشد اما طرف‌های غربی به‌طور مصرانه‌ای بر ارائه «گزارش جامع» درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران پافشاری کردند.

«گزارش جامع» کلیدواژه‌ای بود که در قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام در نشست دور قبل مطرح شد. در این قطعنامه ادعا شده است که در صورت عدم «همکاری لازم، کامل و بدون ابهام ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل و فصل همه مسائل پادمانی باقیمانده» ممکن است از مدیرکل آژانس خواسته شود که یک «ارزیابی جامع و به روز شده در مورد احتمال حضور یا استفاده از مواد هسته ای اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده گذشته و حال، در مورد برنامه هسته ای ایران، بر اساس اطلاعات موجود ارائه کند.»

تروئیکای اروپا و آمریکا برهمین اساس در نشست اخیر طی یک بیانیه مشترک، این ادعا را تکرار کردند که اگر ایران برای حل و فصل همه مسائل پادمانی باقی مانده، همکاری لازم را با آژانس صورت ندهد، درخواست ارائه «گزارش جامع» را به جریان می‌اندازند. آن‌ها سپس مدعی شدند که اگر ایران مسیر «همکاری فوری، کامل و بدون ابهام با آژانس را انتخاب کند» نیازی به انتشار گزارش نیست.

علت پافشاری غرب در این زمینه را می‌توان در سلسله تحرکاتی دید که طی ماه‌های اخیر در پایتخت‌های اروپایی و آمریکا شتاب گرفته است. آمریکا و تروئیکا که با بدعهدی و بی‌عملی خود، توافق برجام را به نابودی کشاندند، در تلاش هستند تا پیش از انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ برابر با ۲۶ مهر ۱۴۰۴) و پایان مهلت استفاده از سازوکار احیای تحریم‌های تعلیق شده علیه ایران، فشارهای سیاسی علیه تهران را افزایش دهند.

گفتنی است تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران به‌واسطه قطعنامه ۲۲۳۱ تعلیق شد؛ اما فرآیند موسوم به «اسنپ‌بک» این امکان را می‌دهد که در صورت بروز اختلاف بر سر نحوه اجرای برجام، تحریم‌ها طی فرآیندی احیا شود. از این رو، قطعنامه خردادماه شورای حکام که پیشنهاد انگلیس، فرانسه و المان ارائه شد، در کنار بیانیه اخیرا تروئیکا و آمریکا، شاهدی بر این مدعاست که غرب برای سوء استفاده از این سازوکار، پیش از انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ درحال برنامه‌ریزی است.

البته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حاشیه نشست این دور به خبرنگاران در وین گفت که برنامه‌ای برای انتشار «گزارش جامع» درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران ندارد. رافائل گروسی در پاسخ به این سووال که لازمه ارائه چنین گزارشی چیست بیان کرد: «صادقاه بگویم، من برنامه‌ای در این زمینه ندارم. ما در شرایط واقعی این گزارش را ارائه می‌کنیم و در یکی از گزارش‌های گذشته من، ارزیابی جامعی در مورد مکان‌های مختلف ارائه شد.» وی ادامه داد: «رویکرد من این است که سعی کنم مسائل را حل کنم و چشم اندازی از یک اقدام تنبیهی در مقطعی در آینده نداشته باشیم. ایده من این است که تلاش کنم تا همکاری (با ایران) را به نتیجه برسانم.»

او همچنین در جلسه توجیهی با نمایندگان رسانه‌ها ابراز امیدواری کرد که برای ملاقات با دولت جدید ایران و از سرگیری مذاکرات درباره حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده، در آینده نزدیک راهی تهران شود. گروسی با اشاره به اینکه از طرف رئیس جمهوری ایران نامه‌ای را درباره تداوم مذاکرات پیرامون آنچه «رسیدن به ضمانت‌های معتبر درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران » نامید، دریافت کرده است، این احتمال را مطرح کرد که پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، راهی تهران شود.

در عین حال، محسن نذیری اصل سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با اشاره به مکاتبات اخیر گروسی و رئیس جمهوری کشورمان، در نشست شورای حکام گفت: امیدواریم این تعاملات راه را برای همکاری بیشتر با هدف حل و فصل مسائل باقی مانده و حرکت رو به جلو در جهت رسیدن به موقعیت بهتری که در خدمت اهداف مندرج در اساسنامه آژانس باشد، هموار کند.

میخائیل اولیانوف سفیر روسیه هم با استقبال از تعامل میان مدیرکل آژانس و دولت جدید ایران، به کشورهای غربی توصیه کرد که از تحمیل فشار بر این روند و اقدامات عجولانه پرهیز کنند. او گفت: «ما (روسیه) از کشورهای غربی می‌خواهیم که در این زمینه خویشتن داری کنند، هیچ حرکت ناگهانی و عجولانه انجام ندهند و به مدیرکل آژانس و طرف ایرانی اجازه دهند که بدون فشار خارجی یک روندی را شکل دهند.» سفیر روسیه تاکید کرد: «همه کشورهای عضو شورای حکام باید به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مسئولان ایران این فرصت را بدهند تا یک گفت‌وگوی سازنده و معنادار، بدون مداخله‌های مضر داشته باشند. از نظر ما این بهترین کار برای نشان دادن اعتماد به مدیرکل آژانس و تلاش‌های وی خواهد بود.»

به هر روی، این اظهارنظرها و مذاکراتی که پشت‌پرده جریان دارد، درکنار مجموعه‌ای از تحولات بین‌المللی، مانند انتخابات آمریکا، تغییر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که وظیفه هماهنگی برجام را نیز برعهده دارد و نشست آتی مجمع عمومی سازمان ملل متحد بر فضای جلسات شورای حکام در این دور بی‌تاثیر نبود و زمینه را برای اقدامات نسنجیده غرب علیه ایران منتفی کرد.