برده سور

«مجدالدین معلمی» مدیرعامل بنیاد کتاب در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، به پیشرفت‌های ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اشاره کرد و با بیان اینکه این پیشرفت‌ها نسبت به گذشته قابل مقایسه نیست، اظهار داشت: ادبیات انقلاب و دفاع مقدس در جریان کشور یک ادبیات جدید خلق کرده و افراد جدیدی را به حوزه کتاب و کتابخوانی اضافه کرده است که جزو برکات حوزه کتاب و کتابخوانی است.

وی به معرفی برخی از تازه‌های نشر حوزه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس پرداخت و گفت: کتاب‌های «برده سور» نوشته «کیانوش گلزار راغب» توسط نشر «سوره مهر» کتاب خوبی است؛ کتاب «پاییز آمد» نیز یکی از دیگر از آثار گرانبهای حوزه دفاع مقدس به کوشش گلستان جعفریان است و در این زمینه انتشارات راه یار کتاب‌های منتشر کرده است.

مدیرعامل بنیاد کتاب نمایشگاه کتاب جشن اهالی کتاب است، افزود: دور هم بودن اهالی کتاب در نمایشگاه تهران زمینه‌هایی را ایجاد می‌کند تا نسبت به پیشرفت‌های حوزه کتاب در یک فضای جمعی اطلاعات کسب شود و با رصد درست از کل فضا ببینید که پیشرفت‌ها، تمرکزهای علمی و فرهنگی علاقمندان حوزه کتاب و قلم به چه سمتی می‌رود.

معلمی ویژگی‌های نمایشگاه کتاب تهران را تشریح کرد و با تاکید براینکه نمایشگاه کتاب تهران، نمایشگاه کتاب خانوادگی است، گفت: همه نمایشگاه‌های کتاب جهان آرزو دارند که مردم به صورت عمومی از آن استفاده کنند این اتفاق به صورت ویژه در نمایشگاه کتاب تهران وجود دارد و نباید این هویت دچار خدشه شود. ما طی برگزاری نمایشگاه کتاب هر روز حجم زیادی از افراد را مشاهده می‌کنیم که از اقشار مختلف جامعه هستند و این یک ویژگی خاص برای نمایشگاه کتاب تهران است که عمومی است و همه سلایق از آن استفاده و استقبال می‌کنند.

مدیرعامل بنیاد کتاب، حفظ جنبه‌های عمومی نمایشگاه کتاب تهران را ضروری دانست و ادامه داد: امیدوارم نمایشگاه کتاب عمومی بماند و شخصاً مخالف و منتقد برگزاری همزمان بخش نمایشگاه مجازی با نمایشگاه فیزیکی هستم؛ برگزاری بخش مجازی نمایشگاه در هر زمان دیگری امکان پذیر است و مسولین نمایشگاه نباید دست به اقداماتی بزنند که این رویدار فرهنگی جمعی بزرگ را متاثر کند چراکه برگزاری بخش مجازی حتماً موجب عدم حضور افرادی در نمایشگاه خواهد شد و این زمینه کم رونق‌تر شدن نمایشگاه خواهد بود. فکر می‌کنم اگر نمایشگاه مجازی پس از نمایشگاه فیزیکی برگزار می‌شد بهتر بود و به تقویت نمایشگاه فیزیکی کمک می‌کرد.

معلمی، تنوع سلایق و افکار در نمایشگاه کتاب تهران را از دیگر ویژگی‌های این رویداد دانست و تصریح کرد: نمایشگاه کتاب متنوع است و عدم حضور برخی ناشران به دلیل هزینه‌های بالا در تامین غرفه و مسائل مالی جانبی است و این عاملی می‌شود تا ناشر از طریق مجازی مبادرت به فروش کتاب و آثار خود کند. البته که نمایشگاه مجازی کار خوبی است که صورت می‌گیرد چرا که در راستای عدالت فرهنگی است و این امکان را فراهم می‌کند تا مخاطبین در شهرستان‌ها و دیگر نقاط برای خرید کتاب اقدام کنند اما لازم نیست همزمان با نمایشگاه حضوری باشد.

وی درباره اضافه شدن تعدادی از کتابفروشی‌ها به نمایشگاه گفت: کتابفروش‌ها در طول سال تلاش می‌کنند تا ارتباط مردم با کتاب را حفظ کنند لذا محل اتصال ناشر و مردم، کتابفروشی است. ناشر کتاب را چاپ می‌کند و در اختیار پخش قرار می‌دهد و در نهایت کتابفروش کتاب را در اختیار مردم قرار می‌دهند که اضافه شدن آن‌ها کمک مهمی به زنجیره نشر خواهد بود.

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.

انتعهای پیام/ 121

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، کتاب «برده سور» اثر کیانوش گلزار راغب در کافه کتاب سمیه با حضور اهالی رسانه نقد و بررسی شد.

این کتاب با روایت یدالله خداداد‌مطلق که توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است خاطرات معلمی است که در مهرماه ۱۳۵۹ توسط کومله‌ها اسیر می‌شود. او تنها بازمانده از یک جمع هشت نفری است که در همان زمان گرفتار کومله‌ها شده بودند.

کیانوش گلزارراغب در این نشست با اشاره به اهمیت پرداختن به ماجرای کردستان بیان کرد: قائله کردستان یکی از اتفاقات بسیار متاثرکننده در دفاع مقدس بود و باعث شد که در آن زمان علاوه بر مواجهه و جدال با دشمن بیرونی، در درون کشور نیز درگیری داشته باشیم و این جریان قربانی زیادی را به همراه داشت. این برهه از تاریخ نقاط تاریک زیادی دارد که باید بررسی شود. در سه گانه کتاب‌هایم یعنی «شنام»، «عصر کریسکان» و «برده سور» که عموما خاطرات خودم و یا دوستانم است، تلاش کردم دریچه‌ای به دالان مخوف گروهک‌ها باز کنم تا متوجه شویم درون آن‌ها چه می‌گذرد.

در ادامه نشست، محمد رحمانی پژوهشگر تاریخ معاصر به بررسی این کتاب پرداخت و گفت: کتاب «برده سور» از این جهت کتاب خوبی است که به مقطعی پرداخته است که کمتر افرادی به سراغش رفته‌اند. به ویژه، چون خود نویسنده در آن ماجرا حضور داشتند، روایت باورپذیرتر است. باید بگویم درمورد این حوادث در سال ۱۳۶۵ فیلمی به نام اتاق یک ساخته شد که این کتاب از آن فیلم بسیار جلوتر است. داستان‌های این کتاب باورپذیری بیشتری دارد و شخصیت‌های مهم‌تری را ارائه داده است. البته به عقیده من کتاب با عجله نوشته شده است و اگر این اتفاق نمی‌افتاد کار قوی‌تر می‌شد. می‌دانم که مستندنگاری و ثبت خاطره با داستان‌پردازی متفاوت است، اما داستان این زندانی‌ها قابلیت پرداخت بیشتری داشت. از دیگر نکات منفی کتاب این است که کسی که این کتاب را می‌خواند باید تاریخ معاصر را بلد باشد و گروهک‌ها و کومله و… را بشناسد. اگر خواننده در نقطه صفر و شروع خوانش تاریخ باشد این کتاب برایش گنگ است. شاید اگر برخی اصطلاحات ترجمه و تفهیم می‌شد برای خواننده راحت‌تر باشد. اما به طور کل کتاب، یک اثر متوسط رو به بالاست و نشان داده که درگیری کومله و دموکرات طی سال‌ها بوده است. یک بخش طلایی هم دارد که آن بمباران زندان دموکرات‌ها است.

گلزار راغب در پاسخ به نظرات رحمانی با اشاره با تایید این که کار با عجله خلق شده است عنوان کرد: واقعیت این است که اثر طی ۸ ساعت مصاحبه جمع‌بندی شده است. دلیلش هم این است که به دلیل شیوع بیماری کرونا و البته بیماری و کسالت آقای خداداد نتوانستیم ملاقاتی با ایشان داشته باشیم و هم این که خود آقای خدادادمطلق بعد از آن ماجرا‌ها کمی منزوی شدند و مرور خاطرات برایشان سخت بود. جالب است که اشاره کنم که منبع اطلاعات فیلم اتاق یک که آقای رحمانی به آن اشاره کردند همان راوی کتاب بنده است. در تفاوت داستان و مستندنگاری هم من باید بگویم کار من نوشتن تاریخ است. اگر قرار بود داستان‌پردازی کنم قطعا طولانی‌تر می‌شد. من دخالت و پرداخت داستانی را به صلاح ندیدم چرا که خود موضوع آنقدر کشش دارد که نیازی به تعلیق داستانی نداشته باشد. درمورد شناخت تاریخ معاصر و گروهک‌ها، بله مخاطب باید این‌ها را بداند، ولی این کار یک پژوهشگر است که برای آن‌ها تبیین کند. یک نویسنده نمی‌تواند برای ثبت خاطره تمامی موارد را بررسی و مستندنگاری کند چرا که در مسیر گم می‌شود. دلیل دیگر نگفتنم از گروهک‌ها هم این بود که نگران این بودم که نتیجه معکوس بگیریم و در واقع مبلغ گروهک‌ها شویم. این سه‌گانه کتاب‌های من پاسخگوی نیاز مخاطب برای شناخت گروهک‌ها است و من احساس کردم بهتر است که خود مخاطب کنکاش کند.

وی افزود: حساسیت در این کار آنقدر بالاست که ما از بین ده سوژه‌ای که انتخاب می‌کنیم، نه نفر منصرف می‌شوند. راوی‌ها ابتدا تمایل به همکاری دارند، ولی وقتی کار آغاز می‌شود و آن‌ها مجبور می‌شوند برای ارائه قصه بسیاری از اطلاعات را که کسی خبر ندارد بروز دهند نگران دردسر‌های بعد آن می‌شوند و انصراف می‌دهند. ولی من تمایل دارم که افرادی که از این درگیری‌ها باقی ماندند چه موافق و چه مخالف، خاطراتشان را بیان کنند. چرا که تاریخچه خوبی از سنندج می‌دهند. منتهی آن‌ها نگران فضای امنیتی هستند.

محمد رحمانی در ادامه صحبت‌های نویسنده «برده سور» بیان کرد: این که نویسنده‌ای که خودش در آن ماجرا حضور داشته از ترس انگ و اتهام وارد جزییات نمی‌شود، این کار را برای من پژوهشگر سخت‌تر می‌کند. به عقیده من اکنون آن فضای ترس باید ازبین برود. چرا که دوران جنگ تبلیغاتی گذشته است و جمهوری اسلامی توانسته جریان‌های مختلف که علیه ما جنگ تبلیغاتی داشتند را سرکوب کند. اگر ما بخواهیم همانطور محافظه‌کارانه و با ادبیات دهه ۶۰ همچنان بنویسیم برا مخاطب راضی‌کننده نخواهد بود. اگر مجاهدین را به سطح محدود کنیم نمی‌توانیم شناخت درستی از گروهک‌ها داشته باشیم. البته درمورد مجاهدین خلق به واسطه این که جنگ خونین بیشتری داشتند، نسبت به سایر گروهک‌ها بیشتر مورد بررسی قرار گرفتند. بایدبه سایر گروهک‌ها مانند کومله که ستون کتاب بر پایه آن است بیشتر پرداخت. اسناد، پژوهشگر، داستان و هنر یک زنجیره است که این زنجیره برای ما هنوز خلاء دارد. درمورد مسائل کردستان و غرب ایران همه اسناد وجود ندارد و اگر هم هست دسترسی به آن‌ها ممکن نیست. در دفاع مقدس و در جنوب ایران، فرماندهان گردان و افراد خاطرات اشخاص را ثبت کردند، اما درمورد غرب هنوز کسی به سراغشان نرفته است. آقای گلزار راغب هم به واسطه این که در آن ماجرا حضور داشتند و دغدغه‌مند بودند این خاطرات را ثبت کردند و ثبت تاریخ شفاهی هم حکم سند را دارد. خود این کتاب می‌تواند مبنای سناریو یک سریال باشد و می‌توان از آن یک فرار از زندان واقعی ساخت.

همچنین کیانوش گلزار راغب درمورد اهمیت پرداختن به گروهک‌های تجزیه طلب گفت: افراد این گروهک‌ها همچون کومله و دموکرات هنوز هستند و زندگی می‌کنند. خاطرات کردستان برای من خاطرات زنده هستند چرا که هنوز هم وجود دارند و من اگر نتوانم یک جمله از کتابم را ثابت کنم مورد تهدید و نقد قرار می‌گیرم. هنوز فضا برای نوشتن از آن‌ها بسته است. البته متشکرم از تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب «عصر کریسکان» که موجب شد کمی این فضای بسته شکسته شود.

انتهای پیام/ 121