برنامه فضایی

به گزارش مجاهدت از مشرق، نشست خبری حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران امروز در محل سازمان فضایی ایران برگزار شد. در این نشست، وی به بررسی جزئیات دستاوردهای اخیر فضایی کشور پرداخت و از موفقیت‌ها و برنامه‌های آتی این حوزه خبر داد.

سالاریه در بخشی از سخنان خود به آزمایش‌های انجام‌شده بر روی زیرسیستم‌ها و الگوریتم‌های مرتبط با بلوک انتقال مداری سامان ۱ اشاره کرد و گفت: سیستم‌های مربوط به پایدارسازی و دوران ماهواره، کنترل حرارتی، ایستگاه‌های زمینی، و نشانه‌روی دقیق بلوک انتقال مداری، همگی با موفقیت تست شدند. البته، برخی سیستم‌ها نیز دچار چالش‌هایی بودند که هم‌اکنون در حال بررسی و رفع هستند. این بلوک انتقال مداری، به‌عنوان نمونه اولیه آزمایشگاهی، در اولین مأموریت مداری خود به‌کار گرفته شد و توانست عملکرد قابل قبولی ارائه دهد.

وی افزود: نمونه اصلی بلوک انتقال مداری سامان ۱ که سال گذشته رونمایی شد، در حال طی مراحل نهایی توسعه است. بر اساس نتایج حاصل از تست مداری اخیر، اصلاحات و بهبودهای لازم روی این سامانه در حال انجام است و انتظار داریم ظرف چند ماه آینده پرتاب دوم آن انجام شود. در این مأموریت، هدف اصلی آزمایش سامانه بلوک انتقال مداری بود و به همین دلیل، ماهواره عملیاتی به آن متصل نبود، بلکه یک محموله تصویربرداری به‌صورت آزمایشی مورد استفاده قرار گرفت. فیلم‌های مرتبط با این مأموریت در سایت سازمان فضایی ایران منتشر شده است.

سالاریه با اشاره به اهمیت این فناوری گفت: برای دسترسی به مدارهای بالاتر مانند مدار ۳۶ هزار کیلومتری یا حتی سفر به مدار ماه و کرات دیگر، نیاز به توسعه چنین قابلیت‌هایی داریم. این اولین تست موفق این فناوری در کشور بود و امید داریم که با انجام پرتاب‌های آتی، فناوری‌های مرتبط به تثبیت برسند.

رئیس سازمان فضایی ایران در ادامه درباره ماهواره‌های جدید نیز توضیح داد و افزود: ماهواره فخر ۱ که در این مأموریت همراه بلوک انتقال مداری پرتاب شد، حاصل همکاری بین دانشگاه مالک اشتر و مجموعه صایران است. این ماهواره، مشابه ماهواره چمران ۱، با هدف تحقیق و توسعه ساخته شده است. تمامی زیرسیستم‌های استفاده‌شده در این ماهواره توسط بخش خصوصی توسعه یافته‌اند که نشان از توانمندی این بخش در کشور دارد. این پلتفرم کوچک اما کارآمد، قابلیت تکثیر سریع و ساخت با هزینه‌های مقرون‌به‌صرفه را دارد و امکان ایجاد منظومه‌های ماهواره‌ای را برای ایران فراهم می‌کند.

وی به برنامه‌های آینده صنعت فضایی کشور نیز اشاره کرد و گفت: دو ماهواره ظفر و پایا که پیش‌تر اعلام شده بود اوایل دی‌ماه پرتاب می‌شوند، به دلیل برخی مسائل با تأخیر مواجه شده‌اند. این دو ماهواره که در نیمه اول سال ۱۴۰۴ پرتاب خواهند شد، از جمله ماهواره‌های سنجشی با دقت تصویربرداری بالا هستند. ماهواره پایا دارای دقت تصویربرداری رنگی ۱۰ متر و سیاه‌وسفید ۵ متر است. این ویژگی‌ها، همراه با قرارگیری در مدار خورشیدآهنگ، امکان دسترسی سریع‌تر و دقیق‌تر به اطلاعات سطح زمین را برای کشور فراهم می‌کند.

سالاریه اظهار امیدواری کرد: پرتاب این دو ماهواره که هم‌زمان انجام خواهد شد، گامی بزرگ در توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای ایران خواهد بود. ما امیدواریم این دستاوردها، ضمن ایجاد تحول در حوزه فضایی، زمینه‌ساز دسترسی بهتر به داده‌های استراتژیک برای کشور باشند.

رئیس سازمان فضایی ایران در درباره وضعیت پایگاه فضایی چابهار گفت: خوشبختانه وضعیت این پایگاه بسیار مناسب و طبق برنامه پیش‌بینی‌شده در حال پیشرفت است. فاز اول پایگاه تا تابستان ۱۴۰۴ به‌طور کامل به اتمام می‌رسد، اما بهره‌برداری عملیاتی آن از سال ۱۴۰۳ آغاز خواهد شد.

وی همچنین اعلام کرد که اولین پرتاب آزمایشی و تحقیقاتی از این پایگاه در دهه فجر سال جاری انجام خواهد شد. این پایگاه، با موقعیت استراتژیک خود در سواحل مکران، قابلیت پرتاب ماهواره‌ها به مدارهای متنوع، از شیب ۴۰ درجه تا مدارهای نزدیک به ۱۰۰ درجه را دارد.

رئیس سازمان فضایی ایران در ادامه افزود: این پایگاه گامی اساسی برای ورود صنعت فضایی کشور به بازارهای جهانی و ارائه خدمات پرتاب به سایر کشورها است. پایگاه چابهار امکان مدارگذاری در شیب‌های مختلف را فراهم می‌کند که برای نیازهای متنوع صنعت فضایی ضروری است.» وی پیشرفت این پروژه را حدود ۸۰ درصد اعلام کرد و تأکید کرد که این پروژه یکی از دستاوردهای مهم صنعت فضایی ایران به شمار می‌رود.

سالاریه در بخش دیگری از سخنان خود به برنامه‌های پرتاب‌های سال جاری اشاره کرد و گفت: ما برای سال ۱۴۰۳، پنج تا هفت پرتاب برنامه‌ریزی کرده‌ایم که شامل پرتاب‌های تحقیقاتی و عملیاتی با ماهواره‌برهای مختلف نظیر سیمرغ، قاصد، قائم و ذوالجناح است. برخی از این پرتاب‌ها ممکن است به دلایل فنی به اوایل سال ۱۴۰۴ منتقل شوند.

وی همچنین تأکید کرد که ماهواره‌های تحقیقاتی و عملیاتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و پرتاب‌های آتی برای تثبیت فناوری پرتابگرها و سامانه‌های فضایی کشور بسیار حیاتی است.

رئیس سازمان فضایی ایران درباره ماهواره‌های جدید نیز توضیحاتی ارائه داد و گفت: در دهه فجر امسال، چندین ماهواره رونمایی خواهد شد. نمونه ارتقا یافته پارس۱ که سال گذشته پرتاب شد، امسال رونمایی می‌شود. همچنین ماهواره پارس۲ با دقت تصویربرداری بهبود یافته (۸ متر در طیف رنگی و ۴ متر در طیف سیاه‌وسفید) نیز در این ایام معرفی خواهد شد. این ماهواره‌ها، همراه با منظومه‌های سنجشی دیگر، می‌توانند نیازهای سنجشی کشور را به طور قابل‌توجهی پوشش دهند.

سالاریه همچنین به پروژه‌های آینده اشاره کرد و از ماهواره مخابراتی ناوک نام برد. وی گفت: ماهواره ناوک یک ماهواره مخابراتی با قابلیت تست ارتباطات در مدار بیضوی کشیده است که برای اولین بار در چنین مداری قرار خواهد گرفت. این ماهواره در ایام دهه فجر رونمایی خواهد شد و پرتاب آن در سال آینده برنامه‌ریزی شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران در پایان از منظومه بار شهید سلیمانی که شامل ۲۰ ماهواره IoT است، خبر داد و گفت: این پروژه یکی از گام‌های مهم در حوزه ارتباطات ماهواره‌ای خواهد بود و جزئیات آن در آینده نزدیک اعلام خواهد شد.

وی همچنین بر اهمیت توسعه فناوری‌های بومی و تقویت بخش خصوصی در صنعت فضایی تأکید کرد و ابراز امیدواری کرد که ایران به‌زودی به یکی از بازیگران اصلی صنعت فضایی جهان تبدیل شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، عیسی زارع پور عصر جمعه در نشست شورای اداری شهرستان راور با اشاره به افتتاح پنجره ملی خدمات طی ماه آینده توسط رئیس جمهور، اظهار کرد: مردم می‌توانند از طریق یک سایت اینترنتی خدمات دولتی را بعد از یکبار احراز هویت دریافت کنند.

وی در خصوص اقدامات انجام شده در حوزه فضا گفت: ماهواره نور که سال گذشته توسط پرتابگر بومی در مدار زمین قرار گرفت، علمیاتی می‌باشد و در حال ارسال تصاویر است. این نمونه یک کار داخلی است که باعث مباهات است.

وزیر ارتباطات با بیان اینکه هنوز ظرفیت کار زیادی در این حوزه داریم، افزود: هنوز امکان اینکه تا ۵۰۰ کیلومتری ماهواره زیر ۵۰ کیلوگرم در مدار را داریم.

وی با اشاره به اینکه ماهواره‌بر جدیدی را ظرف چند هفته آینده تست خواهیم کرد، گفت: این ماهواره بر می‌تواند ۱۰۰ کیلوگرم را در مدار قرار دهد و تا پایان دولت به ۵۰۰ و ۶۰۰ کیلوگرم خواهیم رسید.

زارع پور گفت: تاکنون بیش از ۲ هزار روستا به شبکه ملی اطلاعات متصل شده است، اظهار کرد: ۴ هزار و ۵۰۰ روستا فاقد هر گونه ارتباطی هستند.

وی با اشاره به اینکه میانگین روستاهای متصل به شبکه ۶۰ درصد و کمتر از میانگین کشوری است، ادامه داد: این میزان در شهرستان راور ۳۰ درصد است که وعده افزایش این رقم به ۹۰ درصد تا پایان امسال را می‌دهیم.

زارع پور با اشاره به آغاز پروژه فیبر نوری منازل و کسب و کار بیان کرد: بر این اساس سرعت اینترنت طی سه سال آینده افزایش چشمگیری خواهد داشت.

وی از عزم دولت برای حل مشکلات ریشه‌ای خبر داد و افزود: مدیران باید با تلاش شبانه روزی در مسیر رفع مشکلات کار کرده و عقب ماندگی‌ها را جبران کنند.

به گزارش مجاهدت از سرویس دفاع و امنیت مشرق، برنامه فضایی جمهوری اسلامی ایران از اواخر دهه ۸۰ شمسی تا به امروز، با فراز و نشیب های مختلفی همراه بوده و اکنون دو نهاد مهم در کشور، پس از فرصت سوزی مفصل مسئولان دولت سابق، در بخش پرتاب محموله ها به فضا فعال شده اند تا خون جدیدی در رگ های این صنعت ارزشمند، درآمدزا و موثر در حوزه های مختلف نظامی و اقتصادی جریان پیدا کند.

بیشتر بخوانید:

چشم جهان‌نمای ایران با «منظومه‌سازی ماهواره‌ها» روشن می‌شود/ تشکیل اولین صورت فلکی ماهواره‌ای بومی با ترکیب «نور و ذوالجناح»

سپاه با «رافع» به باشگاه سازندگان ماهواره‌بر سوخت جامد پیوست/ نقش تدبیر رهبر انقلاب درباره «الیاف کربن» در ارتقاء صنعت فضایی کشور +عکس و فیلم

خوشبختانه پس از آنکه یخ عدم موفقیت و بروز مشکلاتی در تزریق ماهواره های ایرانی به فضا، توسط نیروی هوافضای سپاه شکسته شد، حالا به نظر می رسد وزارت دفاع نیز با دومین آزمایش ماهواره بر ذوالجناح، به دنبال یک شروع جدید و موثر در این بخش است.

ذوالجناح چیست و چه خواهد کرد؟

اولین تصاویر و اطلاعات مربوط به ماهواره بر نسل جدید ایرانی به نام ذوالجناح در بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر شد.  طبق این توضیحات، این پرتابگر ایرانی (ذوالجناح) در حقیقت یک سامانه سه مرحله ای است که دو مرحله اول آن از سوخت جامد بهره برده و مرحله نهایی آن از سوخت مایع بهره می برد. توجه به شکل موشک در زمان تست اول، مشخص کرد که آزمایش انجام شده ماهواره بر ذوالجناح که تصاویر آن نیز پخش شده ظاهرا یک مرحله از سه مرحله مورد نظر بوده و در این مرحله سیستم پیشران به مدت ۷۰ ثانیه فعال بوده و توانسته به ارتفاع ۱۵ کیلومتری برسد.

پرتاب اول ماهواره بر ذوالجناح مربوط به سال ۱۳۹۹

قدرت یا همان تراست مرحله اول و دوم این ماهواره که سوخت جامد هستند هر کدام ۷۴ تن است که این تراست می تواند به ۱۰۰ تن نیز برسد. قطر موتورهای سوخت جامد مرحله اول و دوم در ماهواره بر ذوالجناح که قدرتمندترین پیشران سوخت جامد در کل کشور تا به اینجا هستند ۱.۵ متر و قطر مرحله سوم ۱.۲۵ متر است. طول این ماهواره بر در حالت کامل ۲۵.۵ متر و وزن آن نیز ۵۲ تن است و می تواند یک ماهواره به وزن ۲۲۰ کیلوگرم یا مجموعه چند پرتابه به وزن نهایی ۲۲۰ کیلوگرم را تا مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین برساند.

برای مقایسه بد نیست بدانید که ماهواره بر سفیر به عنوان نسل اول ماهواره بر های ایرانی در بخش پیشران قطری در حدود ۱.۲۵ متر داشته و وزن کلی آن نیز ۲۶ تن بود و نهایتا می توانست یک ماهواره ۵۰ کیلوگرمی را به مدار ۴۵۰ کیلومتر برساند.

مثال دوم برای فهم بهتر قدرت این ماهواره بر، اینکه ذوالجناح با سه مرحله کامل خود می تواند حدود ۱۰ ماهواره نور ۱ را در یک پرتاب به فضا ارسال کند. چه در تست اخیر  و چه در پرتاب آزمایشی سال ۱۳۹۹ یکسری از حسگرهای لازم برای انجام محاسبات لازم برای برآورد از نحوه عملکرد سامانه های این ماهواره بر در داخل آن نصب شده بود که به وسیله آنها اطلاعات لازم به ایستگاه زمینی ارسال می شود.

آزمایش دوم؛ یک مرحله جدید برای آزمایش ذوالجناح

از مدتی قبل، رسانه های داخلی و خارجی، به نزدیک بودن دومین پرتاب ماهواره بر ذوالجناح اشاره کرده و این مسئله نیز مشخص شده بود که در این مرحله، آزمایش مرحله دوم این ماهواره بر مد نظر بوده و تست در نهایت جزو پروازهای زیر مداری به حساب می آید و مشخصا برنامه خاصی برای رساندن محموله به مدار زمین یا حتی آزمایش مرحله سوم این ماهواره بر وجود نداشته است.

در این جا باید به این نکته اشاره کرد که تجربیات قبلی و برای نمونه چندین مورد عدم موفقیت در گام آخر برای رساندن محموله به مدار خود در فضا توسط ماهواره بر سیمرغ، موجب آن شده تا ساختار فضایی وابسته به دولت آزمایش های بیشتری را برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر و کاهش احتمال عدم موفقیت در پرتاب های عملیاتی با ذوالجناح انجام دهد.

آیا ایران از تکنیک Hot staging استفاده کرد؟

در جریان دومین آزمایش ماهواره بر ذوالجناح و بر اساس تصاویر منتشر شده در لحظات پایانی شاهد نوعی انفجار کوچک هستیم که برخی رسانه های بیگانه و تعدادی از کاربران شبکه های اجتماعی، تصور کرده بودند یک ایراد یا نقص فنی است. در حالی که به نظر می رسد آنچه دیده شده، پروسه ای موسوم به Hot staging است. این پروسه مبنی بر فعال شدن مرحله جدید راکت در وضعیتی است که همچنان به مرحله قبلی وصل است و به همین دلیل ما شاهد فرایندی شبیه به یک انفجار هستیم. اگر در تصاویر مربوط به این ماهواره‌بر هم دقت کنیم نوعی برجستگی دیده می شود که مربوط به مرحله دوم ماهواره بر ذوالجناح است.

لحظه فعال شدن پیشران مرحله دوم ماهواره بر ذوالجناح

در نهایت باید به این مسئله اشاره کرد که این پرتاب آزمایشی و البته پرتاب های بعدی که برای مطالعه روی مرحله سوم این سامانه و بحث تزریق محموله به مدار انجام خواهد شد، همانند تمرین ها و آزمونهای مهمی است که حجم قابل توجهی از اطلاعات ذی قیمت را در اختیار متخصصان ایرانی قرار می دهد تا در زمان پرتاب های عملیاتی با اطمینان بیشتر و احتمال موفقیت بسیار بالاتری عمل کنند.

با این اوصاف، باید منتظر ماند تا با افزایش پرتاب ها و انگیزه بیشتر متخصصان عرصه فضایی برای رفع گلوگاه های خودکفایی و خوداتکایی در این بخش، ماهواره های ایرانی بیشتری به مدار تزریق شوند که این اقدام مهم، با برنامه مهم سپاه در حوزه فضایی، باعث گشوده شدن درهای جدید در حوزه های مرتبط با اقتصاد، صنعت و اطلاعات خواهد شد.