به گزارش مجاهدت از مشرق، رسانه آمریکایی در مطلبی با اشاره به فاصله گرفتن «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از متحدان اروپایی‌اش و همچنین درهم‌تنیدگی سازمان‌های اطلاعاتی غرب با فناوری‌ها و اطلاعات آمریکایی، به بررسی جزئیات افول این رابطه پرداخته است.
به گزارش مجاهدت از پالتیکو، رابطه ویژه بریتانیا با ایالات متحده در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ در چندین زمینه دچار تنش شده، اما بسیاری از کارشناسان امنیت ملی باور دارند که حوزه اطلاعاتی آخرین سنگر همکاری مستحکم ۲ کشور باقی مانده است.
با این حال، در هفته‌های اخیر حتی در این زمینه نیز شکاف‌هایی جدی پدید آمده است. ترامپ در ماه میلادی گذشته دستور داد که اطلاعات آمریکا نباید در اختیار اوکراین قرار گیرد؛ نه از طریق نهادهای اطلاعاتی خود ایالات متحده و نه از سوی دیگر اعضای اتحاد امنیتی «فایو آیز» یا «پنج چشم». سپس «مایک والتز»، مشاور امنیت ملی آمریکا به‌صورت تصادفی یک روزنامه‌نگار را به گفت‌وگویی در پیام‌رسان «سیگنال» اضافه کرد که در آن صراحتاً درباره عملیات نظامی ایالات متحده در یمن صحبت می‌شد؛ اتفاقی که نشان‌دهنده بی‌احتیاطی نگران‌کننده مقامات فعلی در حفظ اسرار دولتی است.
در حالی‌که تصمیم ترامپ برای توقف تبادل اطلاعات با اوکراین از سوی متحدان اروپایی کی‌یف محکوم شد، بریتانیا واکنشی نشان نداد و سخنگوی نخست‌وزیر این کشور تأکید کرد که رابطه دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی لندن با واشنگتن «به‌طور جدایی‌ناپذیری به هم پیوسته باقی مانده است.»
با این حال، مقام‌های اطلاعاتی فعلی و سابق بریتانیا که در مناطق مختلف جهان خدمت کرده‌اند، به شرط ناشناس ماندن به پالتیکو گفتند که پیوندهای میان شبکه‌های اطلاعاتی بریتانیا و آمریکا آن‌چنان عمیق است که گسستن آن یا جایگزینی نقش ایالات متحده، تقریباً ناممکن خواهد بود.
اما به گفته این کارشناسان، با وجود ماهیت پیچیده و درهم‌تنیده این رابطه، اگر آمریکا به رهبری ترامپ همچنان به فاصله‌گیری از متحدان قدیمی خود و اهداف مشترک جهانی ادامه دهد، ممکن است بریتانیا مجبور شود برای سناریویی برنامه‌ریزی کند که پیش‌تر غیرقابل تصور بود.
جایگاه بریتانیا به‌عنوان قدرتی نسبتاً بزرگ در حوزه اطلاعاتی، به دهه‌ها پیش بازمی‌گردد، جایگاهی که با تشکیل اتحاد اطلاعاتی «فایو آیز» شامل بریتانیا، آمریکا، کانادا، استرالیا و نیوزیلند پس از جنگ جهانی دوم رسمیت یافت.
در سال‌های بعد، عملیات‌های مشترک و فعالیت‌های نظارتی گسترده این اتحاد تا حد زیادی پنهان ماند تا اینکه «ادوارد اسنودن»، افشاگر آژانس امنیت ملی آمریکا در سال ۲۰۱۳ با افشا کردن بیش از ۱.۵ میلیون سند طبقه‌بندی‌شده، ماهیت این همکاری را افشا کرد.
اگرچه فایو آیز از این افشاگری جان سالم به در برد، اما به گفته یک مقام سابق ارشد اطلاعاتی بریتانیا، افشای «بخشی از توانمندی‌ها و دسترسی‌ها» نحوه جمع‌آوری اطلاعات و تعامل شرکت‌های فناوری با دولت‌ها را تغییر داد.
در دهه‌های گذشته، گردآوری اطلاعات انسانی توسط مأموران و منابع اطلاعاتی تحت نظر «اف‌بی‌آی» و «سازمان سیا» در آمریکا و «ام‌آی۵» و «ام‌آی۶» در بریتانیا تا حدی کاهش یافته، اما در مقابل، اطلاعات سیگنالی که به داده‌های دیجیتال برمی‌گردد به شدت رشد کرده است.
دیدار پرتنش روسای جمهور آمریکا و اوکراین
به گفته یک منبع اطلاعاتی، تبادل خودکار و حجیم اطلاعات دیجیتال به دلیل ماهیت مقیاس‌پذیر آن اهمیت بیشتری یافته است. او افزود: «این همکاری بسیار عمیق و به‌هم‌پیوسته است و قطع آن بسیار مخرب خواهد بود.» بریتانیا هنوز دارایی‌های ارزشمندی دارد که برای آمریکا اهمیت دارد، به‌ویژه ایستگاه‌های شنود. این ایستگاه‌ها که اغلب در خارج از این کشور قرار دارند، برای نظارت بر ارتباطات مورد استفاده قرار می‌گیرند و جزئیات مربوط به محل، ظرفیت‌ها و اهدافشان به دلایل امنیتی محرمانه است.
به گفته «نیل ملوین»، مدیر امنیت بین‌الملل در اندیشکده موسسه «رویال یونایتد سرویسز»، داده‌های حیاتی که این ایستگاه‌ها گردآوری می‌کنند، باعث می‌شود آمریکا به‌راحتی از اتحاد فایو آیز خارج نشود. او می‌گوید: «به‌عنوان مثال، ایستگاه “آیوس نیکولائوس” در قبرس برای نظارت بر شرق مدیترانه برای آمریکا بسیار مهم است، به‌ویژه به‌دلیل موقعیت اسرائیل.»
او می‌گوید اگر آمریکا اتحاد اطلاعاتی خود با انگلیس را ترک کند، «نه‌تنها باید دارایی‌های بسیار گران‌قیمتی را که بریتانیا در اختیار دارد جایگزین کند، بلکه باید پایگاه‌های سیگنالی و اطلاعاتی خود در خاک بریتانیا را نیز بازآرایی کند.»
یکی از اعضای جامعه اطلاعاتی بریتانیا که اکنون در بخش خصوصی فعالیت می‌کند، می‌گوید ایستگاه‌های شنود «مقدار عظیمی از داده‌های خام» مانند ترافیک اینترنت، تلفن و رادیو را جمع‌آوری می‌کنند و سپس با استفاده از هوش مصنوعی، سیگنال‌های معنادار را جدا می‌کنند؛ مثلاً با شناسایی کلمات کلیدی، صداها یا نشانی‌ها.
یکی دیگر از مقامات سابق امنیتی دولت بریتانیا توضیح داد که مسئولیت‌های نظارتی میان آمریکا و بریتانیا تقسیم شده است و همین موجب اشتراک اطلاعات می‌شود: «گاهی یک روز یا یک هفته نوبت بریتانیاست، دفعه بعدی نوبت آمریکاست.»
یک مقام سابق ارشد دیگر در جامعه اطلاعاتی بریتانیا که همکاری نزدیکی با طرف آمریکایی داشته نیز خاطرنشان کرد که جامعه اطلاعات سیگنالی در چارچوب فایو آیز بسیار منسجم و یکپارچه عمل می‌کند. او گفت: «برخی از تجهیزات آمریکایی هستند اما توسط بریتانیایی‌ها اداره می‌شوند و بالعکس. همین الگو در مورد استرالیا و کانادا هم صدق می‌کند.»
به گزارش مجاهدت از پالتیکو، خودداری آمریکا از به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات نظامی با اوکراین، به‌طور مستقیم بر توانایی کی‌یف در مقابله با روسیه تأثیر گذاشته است؛ به‌ویژه در استفاده از فناوری‌هایی که نیازمند اطلاعات و داده‌های عملیاتی از سوی آمریکا بودند.
ممنوعیت دسترسی اوکراین به تصاویر ماهواره‌ای تجاری که توسط دولت آمریکا استفاده می‌شود نیز به گفته یکی از مقامات پیشین اطلاعاتی بریتانیا، «بسیار نگران‌کننده» است. این مقام می‌گوید: «این تصمیم باید یک شوک جدی برای متحدان باشد، اما همه گویا آن را نادیده گرفتند.»
این مقام گفت که بریتانیا می‌تواند در تحلیل تصاویر ماهواره‌ای که آمریکا جمع‌آوری می‌کند کمک کند، اما خودش توان جمع‌آوری آن‌ها را ندارد. این در حالی است که به‌اشتراک‌گذاری این اطلاعات از سوی آمریکا «طبیعتاً می‌تواند به‌راحتی متوقف شده و یا از سر گرفته شود.»
نگرانی‌ها درباره پیامدهای خروج از دایره اعتماد آمریکا، یادآور نگرانی‌های دیرینه نسبت به احتمال نفوذ واشنگتن در جنگنده‌های اف-۳۵ آمریکایی است که به متحدان خود فروخته است. همواره این نگرانی وجود داشته که آمریکا بتواند از طریق نوعی «سوییچ غیرفعال‌سازی» این جنگنده‌ها را در صورت نیاز از کار بیندازد. ترامپ نیز اخیراً با سخنانی به این نگرانی‌ها دامن زد و گفت شاید جنگنده اف-۴۷ که در اختیار متحدان آمریکا قرار می‌گیرد، حدود ۱۰ درصد ضعیف‌تر از جنگنده‌های آمریکایی باشد، زیرا ممکن است آن‌ها روزی به ایالات متحده پشت کنند.
جنگنده اف-۳۵ آمریکا
از سوی دیگر، پالتیکو گزارش می‌دهد که بخش زیادی از نوآوری‌های دفاعی و امنیتی بریتانیا توسط ایالات متحده تأمین مالی شده است. این حمایت‌ها برای توسعه فناوری‌هایی با کاربری دوگانه (نظامی و غیرنظامی) برای آمریکا و سایر اعضای فایو آیز بوده است.
یکی از مقامات سابق اطلاعاتی بریتانیا گفت: «اگر آمریکا امروز به یکی از اختراعات بریتانیا علاقه داشته باشد، به‌سادگی آن را می‌خرد.» او همچنین افزود که آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا مستقیماً به دانشگاه‌های بریتانیا کمک مالی می‌کند و پروژه سفارش می‌دهد.
در حالی‌که بریتانیا بخشی از استعدادهای بومی خود را به دلیل سرمایه‌گذاری عظیم آمریکا از دست داده است، لندن چند تدبیر حفاظتی برای حفظ فناوری حتی در برابر متحدان نزدیک خود اتخاذ کرده است.
در ماه فوریه، دولت بریتانیا اجازه فروش یک شرکت تأمین‌کننده سامانه‌های دفاع دریایی به یک شرکت مهندسی آمریکایی را صادر کرد، اما این اجازه با شروطی همراه بود؛ از جمله انتصاب یک مدیر و مدیر امنیتی بریتانیایی و حفظ اختیارات دولت برای الزام شرکت‌ها به حمایت از دفاع و امنیت ملی در صورت نیاز. با این حال، ادغام شرکت‌های آمریکایی در زیرساخت‌های دفاعی، اطلاعاتی و غیرنظامی بریتانیا گسترده است و گاهی بدون اتخاذ تدابیر حفاظتی انجام می‌شود.
از موارد همکاری شرکت‌های عظیم آمریکایی با بریتانیا می‌توان به تأمین اینترنت مناطق روستایی بریتانیا توسط ماهواره‌های «استارلینک» متعلق به «ایلان ماسک» اشاره کرد. علاوه بر این، وزارت دفاع بریتانیا با استارتاپ فناوری‌دفاعی آمریکایی «اندوریل» قرارداد دارد؛ سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا از خدمات شرکت آمریکایی «پالانتیر» استفاده می‌کنند و ستاد ارتباطات دولتی انگلیس نیز در سال ۲۰۲۱ برای ذخیره‌سازی داده‌های خود در فضای ابری با شرکت آمازون قرارداد بسته است.
یک مقام سابق اطلاعاتی می‌گوید: «بریتانیا برای چندین دهه این ادغام فناوری آمریکایی را نوعی همکاری هوشمندانه می‌دانست، زیرا معتقد بود رابطه میان ۲ کشور پایدار و قابل‌اعتمادتر از رابطه لندن و اتحادیه اروپاست، اما این تصور اشتباه بود.»
به گزارش مجاهدت از پالتیکو، حضور شرکت‌های آمریکایی در بریتانیا موضوع جدیدی نیست، اما ماهیت سیاسی و ایدئولوژیک میلیاردرهای حوزه فناوری که با دولت ترامپ مرتبط هستند، باعث نگرانی در برخی محافل اطلاعاتی بریتانیا شده است. به‌گفته یکی از اعضای جامعه اطلاعاتی بریتانیا، علاقه ایلان ایلان ماسک به تأثیرگذاری بر سیاستهای بریتانیا و اروپا آشکار است.
گیرنده استارلینک در مناطق روستایی انگلیس
او هشدار می‌دهد که فناوری‌های آمریکایی باید از سامانه‌های بریتانیا خارج شوند، حتی اگر این کار هزینه‌بر باشد، زیرا در ایالات متحده یک نظام الیگارشی و اقتدارگرا ایجاد شده که افرادی مانند ماسک در قلب آن قرار دارند.
افرادی که از نزدیک درگیر همکاری‌های اطلاعاتی میان بریتانیا و آمریکا بوده‌اند، تغییر رویکرد آمریکا نسبت به روسیه را بزرگ‌ترین تهدید برای لندن می‌دانند. «نیل ملوین» از اندیشکده «رویال یونایتد سرویسز» به پالتیکو گفت که توقف اشتراک‌گذاری اطلاعات با اوکراین، «هشداری جدی» برای متحدان اطلاعاتی آمریکا بوده است و افزود: «هنوز وارد بحران نشده‌ایم، اما سطح جدیدی از احتیاط در این روابط به‌وجود آمده است.»
با این حال، دولت بریتانیا تاکنون از طرح انتقادات علنی از ترامپ خودداری کرده است. یکی از مقامات ارشد سابق اطلاعاتی بریتانیا می‌گوید: «در ساختارهای دولتی، هنوز مقاومت زیادی برای پذیرش این واقعیت وجود دارد که اعتماد به آمریکا از بین رفته است. برخی همچنان امیدوارند که بتوان اعتماد را بازگرداند، خسارت را محدود کرد و وانمود کرد که اتفاقی نیفتاده. اما حقیقت این است که این اتفاق افتاده است.» منابع به پالتیکو گفتند که لندن باید به بهترین سناریوها امید داشته باشد، اما خود را برای بدترین‌آن‌ها آماده کند.
با این‌حال، خروج احتمالی آمریکا از نظم بین‌المللی کنونی فرصتی برای بریتانیا ایجاد می‌کند تا نقش رهبری را برعهده بگیرد. گرچه بریتانیا از نظر مالی توان رقابت با آمریکا را ندارد، اما در اروپا هنوز قابل احترام است، بر عکس واشنگتن که بخش بزرگی از اعتبار خود را از دست داده است.
یکی از مقامات سابق اطلاعاتی که با ناتو همکاری داشته، می‌گوید: «در سراسر کشورهای شمال اروپا و شرق اروپا، اعتبار آمریکا از بین رفته است. ناتوی قدیم دیگر وجود ندارد؛ نه اینکه در حال زوال باشد، بلکه دیگر وجود ندارد. در نگاه اکثریت کشورهای عضو ناتو، تنها کشوری که می‌تواند جای آمریکا را بگیرد، بریتانیاست.»
بریتانیا از همین حالا در حال تقویت روابط خود در چارچوب ناتو است و تقریباً به‌صورت هفتگی نشست‌هایی با فرانسه درباره آینده اوکراین و توانمندی‌های دفاعی اروپا برگزار می‌کند.
«مارکو روبیو»، وزیر خارجه آمریکا اخیراً تاکید کرد که ایالات متحده همچنان در ناتو فعال است؛ اما تحولات اخیر نشان داده‌اند که این وضعیت ممکن است دوام نداشته باشد. حال بریتانیا باید به این پرسش پاسخ دهد که آیا می‌تواند جایگزین آمریکا باشد یا خیر.
