گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: اجلاس بغداد ۲ درحالی به کار خود پایان داد که کشور‌های شرکت کننده در بیانیه خود بر همکاری با عراق برای غلبه با چالش‌های داخلی و حفظ ثبات این کشور و ارائه کمک‌ها برای تقویت زیرساخت‌ها و شکوفایی اقتصادی آن تاکید کردند، اما خبری از بررسی بحران‌های گسترده منطقه که در حال حاضر به تهدیدی برای کشور‌ها تبدیل شده است، نبود.
مقامات غرب آسیا و اروپا روز سه‌شنبه در اردن گردهم آمدند تا راهکار‌هایی برای تقویت امنیت و ثبات در عراق پیدا کنند. این نشست که به اجلاس «بغداد ۲» معروف بود با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد و اعضای شرکت کننده به حل بحران‌های در عراق و منطقه توافق کردند. افراد حاضر در این نشست، گسترش مکانیزم‌های همکاری منطقه‌ای با عراق را در زمینه‌های مختلفی بررسی کردند. در این بیانیه، شرکت‌کنندگان تأکید کردند که به همکاری سازنده بر اساس نتایج دور نخست این نشست ادامه خواهند داد تا از امنیت و ثبات عراق حمایت کنند. شرکت‌کنندگان ضمن اعلام حمایت از عراق در برابر چالشها، افراط‌گرایی و تروریسم را محکوم کرده و از تلاش‌های بغداد برای تثبیت قانون اساسی، تقویت حاکمیت و ساخت نهاد‌ها حمایت کردند. اعضای حاضر در این نشست ضمن حمایت از تلاش‌های عراق برای توسعه فراگیر، خاطر نشان کردند که برگزاری دور دوم این نشست، نشانگر تمایل برای حمایت از نقش محوری عراق در توسعه همکاری اقتصادی منطقه‌ای است. شرکت کنندگان در دومین کنفرانس در بغداد حمایت خود را از عراق برای تحکیم حاکمیت قانون، تقویت حکومت و ایجاد نهاد‌هایی که قادر به پیشبرد پیشرفت و بازسازی و در عین حال احترام به آرمان‌های مردم باشند، تجدید کردند. علاوه بر این، حاضران بر حمایت خود از تلاش‌های عراق برای توسعه همه جانبه تاکید کردند و تمایل خود را برای همکاری با بغداد در بسیاری از بخش‌ها از جمله انرژی، آب، برق، امنیت غذایی و بهداشت، حمل‌ونقل، پروژه‌های زیربنایی و حفاظت از اقلیم ابراز کردند. در این زمینه، حاضران بر اهمیت مکانیسم همکاری و پروژه‌های اقتصادی راه‌اندازی شده و مهمتر از همه اتصال برق، تاکید کردند.
شرکت کنندگان درحالی همکاری با عراق برای ایجاد ثبات و مقابله با تروریسم اعلام کردند که تاکنون تحرکاتی برای کاهش بحران‌های این کشور از خود نشان نداده‌اند. حتی در یکسال و اندی گذشته از اجلاس بغداد اول، تروریست‌های داعش دامنه فعالیت‌های خود را افزایش داده‌اند. این درحالی است که برخی از این کشور‌های حاضر در اجلاس بغداد، به طور کامل از داعش حمایت می‌کنند و به همین منظور راه رسیدن به ثبات در این کشور دشوار است.
مسئله دیگر بحث اقتصاد بود که کشور‌ها در این زمینه هم متعهد شدند که بتوانند در زیرساخت‌های عراق کمک کنند، اما در این مورد به خصوص هم جدیتی از سوی کشور‌های منطقه و فرامنطقه‌ای دیده نمی‌شود. مسئله برق یکی از مشکلات اساسی عراق است که نیاز به مساعدت و همکاری کشور‌های منطقه دارد تا بتوانند این مشکل را حل کنند، اما فقط ایران در این زمینه پای ثابت است و دیگر بازیگران منطقه فقط در حد حرف از بغداد حمایت کرده‌اند. عربستان از سال گذشته بر اساس توافقات انجام شده قرار بود تا بخشی از نیاز‌های عراق را تامین کند، اما تا به حال هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است. امارات و قطر هم از دیگر کشور‌هایی هستند که طی توافقات انجام شده باید بخشی از نیاز‌های برق عراق را تامین کنند، اما این کشور‌ها هم تاکنون به جمع بندی نرسیده‌اند، زیرا اعضای شورای همکاری خلیج فارس در هر گونه اقدام منطقه‌ای پیرو سیاست‌های سعودی هستند و عربستان هم تا به امروز چراغ سبزی در این زمینه نشان نداده است.
بازسازی عراق هم از جمله مواردی است که نیاز به اهتمام کشور‌های خارجی دارد تا بتوانند ویرانی‌های ناشی از اشغالگری‌های داعش را جبران کنند، اما قدرت‌های منطقه و بین‌المللی کمکی به روند بازسازی نکرده‌اند و تنها مبالغ محدودی به بغداد از سوی جامعه بین‌الملل اعطا شده است که در مقابل ۳۰ میلیارد دلار برآوردی از سوی سازمان ملل رقم ناچیزی به حساب می‌آید.
ثبات منطقه
نشست بغداد با این هدف برگزار شد که ایجاد ثبات در عراق را مقدمه‌ای برای ایجاد صلح در منطقه می‌داند و به همین منظور روی برخی اصول و همکاری‌های منطقه‌ای هم تاکید کردند. بر این اساس، شرکت کنندگان تاکید کردند که دستیابی به توسعه اقتصادی و موفقیت پروژه‌های همکاری منطقه‌ای مستلزم روابط سازنده منطقه‌ای مبتنی بر اصول حسن همجواری، عدم مداخله در امور داخلی، احترام به قوانین بین‌المللی و پذیرش گفتگو به عنوان راهی برای حل اختلافات است.
هر چند کشور‌های شرکت کننده درباره ثبات منطقه فقط به کلی گویی پرداختند و بیشتر روی محور عراق متمرکز بودند، اما باید این نکته را متذکر شد که غرب آسیا فقط عراق نیست که گفت با ایجاد ثبات در این کشور همه چیز گل و بلبل خواهد شد و موضوعات مهم منطقه‌ای را نماینده ایران در این نشست به خوبی بازگو کرد تا همگان به مشکلاتی که گریابنگیر ملت‌ها شده است، توجه کنند. در همین راستا، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در سخنان خود در این نشست گفت: «عمیقا باور داریم که حل منازعات موجود در منطقه، رفع سوء تفاهمات و اختلافات و کاستن از چالش‌های مشترک با انجام گفتگو بین کشور‌های منطقه صورت می‌پذیرد و ما می‌توانیم این همکاری را به حوزه‌های مورد علاقه توسعه دهیم». امیرعبداللهیان تاکید کرد: «یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر به چالش مشترک بسیاری از کشور‌های منطقه تبدیل شده است، مسئله طوفان‌های گرد و غبار است که مقابله با آن مستلزم همکاری مشترک است و می‌تواند محرک و زمینه ساز تعامل و همکاری در سایر زمینه‌ها شود. همچنین جایگاه ویژه و ظرفیت‌های ژئوپلیتیک و اقتصادی منطقه از جمله در زمینه حمل و نقل و ترانزیت بین آسیا، اروپا و آفریقا با وجود گذرگاه‌های حمل و نقل زمینی و دریایی برای نقل و انتقال کالا و مسافر می‌تواند در خدمت به شکوفایی منطقه قرار گیرد». امیرعبداللهیان همچنین به تهدیدات از سوی گروه‌های تروریستی علیه تمامیت ارضی کشورمان هم اشاره کرد و گفت، انتظار نداریم که از خاک عراق هیچ گونه تهدیدی متوجه همسایگان شود.
کشور‌های حاضر در نشست درحالی از ثبات و همکاری در منطقه سخن می‌گویند که علاوه برعراق، سه بحران بزرگی هم در یک دهه گذشته در غرب آسیا شکل گرفته است که باید توجه ویژه‌ای را به آن‌ها مبذول داشت، زیرا تا زمانی که این بحران‌ها حل نشود، نمی‌توان از همکاری و صلح در منطقه سخن گفت. جنگ یمن که یک طرف اصلی آن عربستان و امارات است، از اعضای شرکت کننده در اجلاس بغداد هستند و در هشت شال گذشته انواع جنایت‌ها را در حق مردم مظلوم یمن مرتکب شده‌اند و به رغم تلاش‌های انصارالله یمن برای پایان دادن به جنگ، اما ائتلاف متجاوز اراده‌ای برای صلح ندارد و در روزهای اخیر هم دامنه حملات خود را به مناطق مختلف یمن افزایش داده‌اند. بر اساس برآورد‌هایی که سازمان ملل و انصارالله از تلفات انسانی در این کشور ارائه داده‌اند آمار وحشتناکی است و بیش از ۱۵۰ هزار نفر کشته شده‌اند که در این میان نزدیک به ۵ هزار نفر کودک قربانی شده‌اند. عربستان درحالی ایران را به تنش زایی در خلیج فارس متهم می‌کند که خود عامل اصلی بحران‌ها در یک دهه اخیر بوده است.
بحران سوریه و اخیرا لبنان هم از جمله مواردی هستند که ناامنی در آن‌ها می‌تواند بر کشور‌های منطقه تاثیر منفی بگذارد و سعودی‌ها در این موارد هم یک طرف قضیه هستند. اینکه مسئله آشکار است که بحران سیاسی و اقتصادی که از سه سال پیش در لبنان شکل گرفته است نتیجه کارشکنی عربستان سعودی و آمریکا و حتی فرانسه است که لبنان را به ورطه نابودی اقتصادی کشانده‌اند. عربستان و متحدان غربی قصد دارند مهره‌های خود را در لبنان به قدرت برسانند تا قدرت حزب‌الله و ایران را تضعیف کند و به همین خاطر تا رسیدن به این هدف به تحریم‌های خود علیه لبنان ادامه می‌دهند. لذا، کشور‌های عضو اجلاس بغداد باید آثار و پیامد‌های تداوم بحران لبنان را به سعودی‌ها و فرانسوی‌ها گوشزد کنند تا شاید راه حلی برای برون رفت از این بحران پیدا کنند.
از سوی دیگر، کشور‌های دیگر مانند مصر و اردن هم کم و بیش با بحران‌های اقتصادی و امنیتی دست و پنجه نرم می‌کنند که غلبه بر این مشکلات هم به همکاری‌های گسترده بین اعضا دارد.
مسئله تنش ایران و عربستان
هر چند انتظار می‌رفت در حاشیه این اجلاس دیدار‌هایی بین مقامات تهران و ریاض انجام شود تا مقدمه‌ای برای عادی سازی روابط باشد، اما برنامه‌ای در این زمینه وجود نداشت و حتی مقامات سعودی در سخنان خود در نشست به بهانه حمایت از امنیت عراق، به طور غیرمستقیم ایران را به مداخله در این کشور متهم کردند.
حسین امیرعبداللهیان در این باره با بیان اینکه سیاست ایران پرهیز از جنگ و تلاش برای بازگرداندن امنیت و ثبات است گفت: «آماده توسعه روابط با همه کشور‌های منطقه از جمله کشور‌های دوست در ساحل جنوبی خلیج فارس هستیم». با وجود تمایل تهرانب رای بهود روابط با ریاضف، اما مقامات سعودی کماکان بر طبل تنش با ایران می‌کوبندو از هر تریبونی برای اتهام زنی به آن استفاده می‌کنند.
در اجلاس بغداد هم فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان گفت که ریاض با هرگونه تجاوز به خاک عراق و تسویه حساب‌های شخصی در این کشور به شدت مخالف است. اشاره فرحان تلویحا به حملات اخیر ایران به مقر گروه‌های تروریستی در خاک عراق بود که مقامات سعودی با آن مخالفت کرده‌اند. این درحالی است که سعودی‌ها بزرگترین حامی گروه‌های تروریستی در عراق هستند و با کمک‌های مالی به تکفیری‌ها سعی دارند اجازه ندهند ایران و نیروهای مقاومت در عراق قدرت بگیرند. ایران بار‌ها آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات و عادی سازی روابط با عربستان سعودی اعلام کرده است، اما سعودی‌ها همچنان به تنش آفرینی‌های خود ادامه می‌دهند.
اجلاس بغداد ۲ هم مثل نشست قبلی به کار خود پایان داد و با صدور بیانیه‌ای موافقت خود را برای کمک به ایجاد ثبات و امنیت و تقویت زیرساخت‌های عراق اعلام کرد، اما باید منتظر ماند و دید که این توافقات گرهی از مشکلات عراق باز خواهد کرد یا اینکه سال بعد هم به دورهمی دیگری بین اعضا و شاید با مشارکت کشور‌های بیشتر ختم خواهد شد.
انتهای پیام/ ۱۳۴
