بیکاری

به گزارش مجاهدت از مشرق، عدم موفقیت آن دسته از افرادی که پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی خود و کسب مدرک نمی‌توانند به بازار کار راه‌یابند و در نهایت با مخاطرات و مشکلات فراوانی روبرو می‌شوند مسئله ای است که امروزه یکی از دغدغه های اصلی کشور به شمار می رود.

با محاسبه تاخیر چند ساله اغلب کارجویان فارغ التحصیل دانشگاهی برای ورود به بازار کار از زمان آغاز تحصیلات عالیه تا تاخیرهای پس از فارغ التحصیلی, یک فرد دارای مدرک کارشناسی بین ۲تا ۴ سال جویای کار است که این مسئله موجب نوعی انباشت تقاضا در بازار کار به ویژه در مورد فارغ التحصیلان دانشگاهی شده است. این موضوع تا حدی به معضل تبدیل شده است که به اعتقاد برخی از مقامات دولتی شاهد نرخ بیکاری ۱۰ برابری فارغ التحصیلان دانشگاهی به دیپلمه‌ها شده‌ایم.

اگر عوامل مهم در بیکاری فارغ التحصیلان را بخواهیم مطرح کنیم، بی توجهی دولت ها به لزوم ساماندهی رشته های دانشگاهی، عدم کنترل میزان جذب متقاضیان تحصیلات عالی و ناتوانی در هدایت جوانان به سمت فراگیری تخصص های مورد نیاز کشور، گرایش شدید و عطش اخذ مدارک عالی دانشگاهی از سوی جامعه و همچنین جزیره ای عمل کردن دانشگاه ها بدون توجه به لزوم تناسب بین آموزش ها با نیازهای روز کشور، باعث شده است, صدها هزار نیروی متقاضی کار کشور به دلیل نقص توانمندی ها، مهارت و عدم تخصص مورد نیاز صنعت باعث طولانی تر شدن صف فارغ التحصیلان بیکار شوند.

البته اگر نخواهیم هیچ مسئولی را به کم کاری یا بی توجهی همه جانبه متهم کنیم و بر اساس واقعیت های موجود قضاوت نماییم باید بپذیریم که مدارک دانشگاهی هرگز با نیاز بازار کار همخوانی نداشته است، و در حال حاضر شاهد هستیم بسیاری از فارغ التحصیلان رشته علوم انسانی یا بیکارند یا به شغل های کاذب و بدون مرتبط با تحصیل شان مشغول هستند.

حمید حاج اسماعیلی , فعال بازار کار با بیان اینکه مهارت و داشتن حرفه برای یافتن شغل مسئله مهم و ضروری است گفت: می بایست بازنگری در حوزه قوانین و به طور خاص در حوزه آموزش در سازمان‌ها و نهادها وجود داشته باشد و به طور معمول بازنگری‌ها، بازآموزی‌ها و آموزش‌ها متناسب با شرایط، نیازها و تغییر فضای کسب و کار در همه جا اثرگذار بوده است.

وی ادامه داد: دولت به صورت عمومی مکلف به انجام بخشی از این آموزش‌هاست که در دانشگاه‌های علمی و کاربردی به‌صورت تخصصی، در مراکز آموزش عالی و دانشکده‌های کارآفرینی و البته در مراکز فنی و حرفه‌ای به صورت عمومی توسط حاکمیت تحقق یافته است.

حاج اسماعیلی با اشاره به اینکه با توجه به انتقادات مطرح شده نسبت به قانون کار، این قانون در رابطه با توسعه آموزش‌های موردنیاز بازار کار و تربیت نیروی کار ماهر دارای انعطاف لازم است، توضیح داد: اگر نیروی کار با توجه به نیازهای مهارتی کارگاه، امکان به‌روزرسانی مهارت خود را نداشته باشد، احتمال قطع همکاری با او از طرف کارفرما وجود دارد. به عبارتی در شرایط امروز فضای تخصصی کار و تولید، لازمه استمرار حضور کارگر در فضای کار و به‌روزرسانی مهارت محسوب می‌شود.

حاج اسماعیلی ادامه داد: نزدیک به ۲دهه است که دانشگاه‌ها با این رویکرد که دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی امکان جذب در بازار کار را دارند، اقدام به تربیت نیروی جوان در حوزه دانش کرده‌اند و حتی دانشکده‌های تخصصی در این ارتباط با همکاری آموزش عالی و مراکز تولیدی و صنعتی تأسیس شده است.

این کارشناس بازار کار گفت: در این شرایط نرخ بیکاری بالا به دیگر اشکالات بازار کار مربوط می‌شود. در واقع در طول دهه‌های گذشته، توسعه بازار کار برای جذب نیروی کار جوان بویژه دانش‌آموختگان به اندازه لازم مورد توجه قرار نگرفته است. همچنین به واردات فناوری‌های جدید در کنار مهارت‌آموزی به‌روز برای استفاده از این دستگاه‌ها و روش‌های نوین تولید به میزان لازم توجه نشده است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، تابستان ۱۴۰۰ و زمانی که دولت سیزدهم کار خود را آغاز کرد نرخ بیکاری بهار ۱۴۰۰ معادل ۸.۸ درصد اعلام شد. در پاییز و پس از حدود پنج ماه از آغاز فعالیت دولت سیزدهم، نرخ بیکاری به ۸.۹ درصد رسید. رکوردشکنی کاهشی شدن نرخ بیکاری در دولت پس از این نقطه آغاز شد و این شاخص در پاییز ۱۴۰۱ و بهار ۱۴۰۲ به ۸.۲ درصد رسید. در تابستان ۱۴۰۲ نرخ بیکاری ۷.۹ درصد را شاهد بودیم که در پاییز این سال این نرخ باز هم به میزان ۰.۰۳ درصد کاهش یافت.

بنا بر اعلام مرکز آمار در پاییز ۱۴۰۲، برای سومین بار متوالی نرخ بیکاری کاهشی شد و به ۷.۶ درصد رسید؛ در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ مرکز آمار ایران نرخ بیکاری زمستان را ۸,۶ درصد اعلام کرد که نسبت به زمستان ۱۴۰۱ با کاهش ۱.۱ درصدی مواجه شده است.

احیای واحدهای راکد و نیمه‌فعال، برگزاری جلسات شورای اشتغال با حضور رئیس‌جمهور و توسعه سامانه رصد شغل از جمله اقدامات دولت برای کاهش بیکاری در کشور است؛ همچنین دولت برای ایجاد سالانه یک میلیون شغل در سال برنامه‌ریزی کرده بوده که در دو سال گذشته این مهم محقق شده است.

در سالی که گذشت، یکی از شاخص‌هایی که بهبود خوبی را تجربه کرد، مربوط به نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان است که این پیام را می‌دهد چه تعداد از جمعیت شاغلان و بیکاران فارغ‌التحصیل هستند و تحلیل‌های آن برای کیفی بودن بازار کار بسیار مهم است که در سه فصل ابتدایی سال ۱۴۰۲ کاهشی بوده است.

این نشان از کیفیت شغل‌های ایجاد شده در بازار دارد. آخرین آمار حکایت از کاهش نرخ بیکاری ۱.۲ درصد از جمیعت ۱۵ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی دارد. نرخ بیکاری این افراد در زمستان ۱۴۰۲ به ۱۱.۶ درصد رسید که این عدد نسبت به پاییز ۱۴۰۲ با افزایش ۲ دهم درصدی مواجه شده است.

رصد حوزه اشتغال در زمستان ۱۴۰۲

در نهایت نیز آخرین آمار مرکز آمار ایران نشان می‌داد که در سال ۱۴۰۲ نرخ بیکاری ۸.۱ درصد بود و این نرخ کمترین نرخ بیکاری سالانه در دهه‌های اخیر است. خالص شغل ایجادی دولت در سال گذشته ۷۷۵ هزار نفر بود. به این واسطه نرخ مشارکت اقتصادی ۰.۴ درصد افزایش داشت. ۱.۲ درصد کاهش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان را شاهد بودیم. ۰.۸ درصد نرخ اشتغال ناقص و ۱.۸ درصد نرخ بیکاری جوانان کاهشی شد.

نرخ بیکاری ۸.۱ درصدی در سال ۱۴۰۲ نتیجه سیاست‌های مختلف اقتصادی است که دولت سیزدهم اتخاذ کرد که از توجه به تولید داخل، احیای واحدهای راکد و بازگشت شاغلان، رونق و رشد اقتصادی در بخش‌های مختلف، بهبود صادرات، مدیریت واردات کالاهای دارای تولید مشابه داخل، بهبود مستمر فضای کسب‌وکار و تسهیل صدور مجوزها می‌توان یاد کرد که سبب شد میزان اشتغال جدید رکورد تاریخی ثبت کند.

بر اساس آمارهای رسمی، دولت سیزدهم موفق‌ترین دولت پس از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در زمینه بهبود اشتغال و کاهش نرخ بیکاری محسوب می‌شود. متوسط نرخ بیکاری در سه سال نخست دولت سیزدهم (۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲) ۸.۸ درصد بوده است.

در آخرین آمار مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری نیروی کار زمستان ۱۴۰۲ است، بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که ۸,۶ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند.

بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه سال قبل (زمستان ۱۴۰۱)، ۱.۱ درصد کاهش یافته است.

بر اساس این گزارش، در زمستان ۱۴۰۲، به میزان ۴۰,۸ درصد جمعیت ۱۵ساله و بیش‌تر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند.

بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه سال قبل (زمستان ۱۴۰۱) ۳درصد افزایش یافته است.

جمعیت شاغلین ۱۵ساله و بیش‌تر در این فصل ۲۴ میلیون و ۱۹۴ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۷۵۷ هزار نفر افزایش داشته است.

بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در زمستان ۱۴۰۲، بخش خدمات با ۵۳,۶ درصد بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. بخش‌های صنعت با ۳۳.۵ درصد و کشاورزی با ۱۲.۹ درصد قرار دارند. نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ساله حاکی از آن است که ۲۲,۵ درصد از فعالان این گروه سنی در زمستان ۱۴۰۲ بیکار بوده‌اند.

بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ۱۴۰۱) ۱.۷ درصد کاهش یافته است.