به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ دفاعپرس، «خاطره نویسی» یکی از گونههای مهم ادبیات داستانی هست که پشتوانهای مهم برای برههای از خاص از تاریخ محسوب میشود، این گونه ادبی علاوه بر اهمیت زیبایی شناسی آن به لحاظ اسنادی نیز از اهمیت بالایی برخوردار هست که در کنار تاریخ نگاری رسمی میتواند زوایای پنهان یک رویداد را برای نسلهای بعد آشکار کند.
تاریخ دفاع مقدس که از ابعاد مختلف دارای اهمیت بالایی هست نمیتواند بدون خاطره نگاری از خطر تحرف در امان بماند، حتی برای ثبت و ضبط تاریخ رسمی دفاع مقدس و تاریخ نگاری کلاسیک به شدت به خاطره نگاری وابسته هست. اما خاطره نگاری چنان که ساده به نظر میرسید نباید ساده انگارانه تصور شود. این گونه ادبی نیز مانند سایر گونههای دیگر ادبی لوازم، دستورالعمل، شیوههای خاص خود را دارد که باید آنها را فراگرفت و سپس به ثبت خاطرات پرداخت.
در ایام مبارک دفاع مقدس نگاهی خواهیم داشت به مفاهیم و شیوههای خاطره نویسی که قسمت هشتم آن را در ادامه میخوانید:
روزنوشت رزمندگان مرجعی در حوزه خاطره نویسی
یادداشتهای روزانه گونهای از خاطرهنگاری هست که در آن نگارنده، حالات و نیز کردههای خود وقایع پیرامون را به صورت روزنوشت و تقویمی مکتوب میکند. بر اساس تعریف ارائه شده، دارا بودن تاریخ، روایت وقایع و رعایت توالی زمان مؤلفههای اساسی یادداشتهای روزانه قلمداد میشوند. به عبارت دیگر یادداشتی که فاقد تاریخ مشخص باشد، یادداشت روزانه محسوب نمیگردد. هم چنین یادداشتها باید به نوعی روایتگر حوادث ووقایع پیرامون باشند و نیز توالی حدود زمان، میان آنها رعایت شود. یادداشتهای روزانه از زیرشاخههای خاطره نگاری محسوب میشود.
یادداشتهای روزانه هم، چون خاطرات مکتوب شفاهی، وقایع نگار هستند و دیده ها، شنیدهها و حضور شخص راوی نگارش میکنند. همچنین معیارهای ارزیابی کیفی یادداشتهای روزانه تا اندازهی زیادی ملاکهای داوری در حوزهی خاطرات مکتوب و شفاهی هست.
یادداشتهای روزانه از یک جهت با خاطره نویسی تفاوت جدی دارد و آن دوگانگی در برخورد با عنصر زمان هست، مشروط بر آن که خاطره نگاری نگارش کردهها، شنیدهها و دیدهها با تکیه بر حافظه و در نتیجه تداعی موضوع و خاطره را حاصل جست وجوی در زمان سپری شده بدانیم. به عبارت دیگر، خاطره نویس در حالی اقدام به نگارش میکند که حادثه به سر آمده و مدت زمان قابل توجهی از آن گذشته هست، به همین دلیل هست که خاطره نویسی با عنصر «تداعی» و «به یاد آوردن» قرابت ویژه دارد و اما یادداشتهای روزانه زمانی به تحریر در میآیند که هنوز واقعه سرانجام نیافته و نویسنده لحظه به لحظه و ساعت به ساعت اقدام به ثبت آنها میکند، در نتیجه به هنگام نوشتن، حوادث برای نگارنده صورت خاطره به خود نمیگیرند، به همین دلیل هست که زمان به کار رفته در متن یادداشتهای روزانه در بسیاری از موارد، زمان حال هست.
اگر از دیدگاه یک پژوهشگر و مورخ به دو مقولهی «یادداشتهای روزانه» و «خاطره» بنگریم، شاهد برتری کیفی یادداشتهای روزانه نسبت به خاطره نوشتهها خواهیم بود، به عبارت دیگر آن چه برای یک تاریخ نگار یا یک محقق تعیین کننده و حیاتی هست، عنصر استناد در مدارک هست. یادداشتهای روزانه به دلیل نگارش در صحنه، بی هیچ فاصلهی زمانی با واقعه، موثقترین اسناد را پیش روی قرار میدهد. چنانچه با رویکردی ادبی با خاطره نوشتهها و یادداشتهای روزانه روبه رو شویم، خاطرات را تواناتر خواهیم یافت. خاطره نوشتهها ادبیتر و یادداشتهای روزانه مستندتر هست. یادداشتهای روزانه اغلب بر مرحلهای خاص و حساس از زندگی فردی تمرکز مییابد.
منبع: «از خاطره تا داستان»/ محسن محمدی فشارکی، فضلالله خدادادی
انتهای پیام/ 161
