تاریخ شفاهی

«زهرا باقری» مدیر تاریخ شفاهی و اسناد اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع‌پرس، با بیان این‌که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: «آخرین حلقه رزم یک رزمنده زمانی کامل می‌شود که خاطراتش را ثبت کند»، اظهار داشت: به خاطر اهمیت این موضوع، سعی ما در استان کرمانشاه بر این است که هرساله خاطرات تعدادی از پیشکسوتان دفاع مقدس، از اقشار و اصناف مختلف را ثبت کنیم.

وی افزود: در همین راستا، اقدام به شناسایی نویسندگان و اهل قلم کرده و همه ساله برای آن‌ها کارگاه تخصصی تاریخ شفاهی برگزار می‌کنیم و از طرفی دیگر نیز با شناسایی راویان دفاع مقدس، اقدام به ثبت و ضبط تاریخ شفاهی آن‌ها می‌کنیم؛ بنابراین با عنایت خداوند و شهدای والامقام، در سال‌های اخیر موفق شدیم برای سومین بار، رتبه‌ برتر کشور را در این زمینه کسب کنیم.

مدیر تاریخ شفاهی و اسناد اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمانشاه گفت: در زمینه‌ تاریخ شفاهی دفاع مقدس، ما اقدام به ثبت تاریخ شفاهی فرماندهان و سپاهیان غیور و بسیجیان جان‌برکف و همچنین ارتشی‌های شجاع، جهادگران، انتظامی، هلال‌احمر، آزادگان، بانوان، امدادگران، مادران معظم شهدا، مداحان دفاع مقدس و… می‌کنیم که در سال گذشته، ۱۴ عنوان کتاب تاریخ شفاهی ما به چاپ رسیده است و ۲۲ عنوان را نیز تدوین و آماده چاپ کرده‌ایم.

وی با بیان این‌که در این زمینه نیازمند حمایت و همکاری ارگان‌های مختلف هستیم، تأکید کرد: با توجه به اینکه استان کرمانشاه، استانی مرزنشین است، از همان پیروزی انقلاب اسلامی در راستای مبارزه با ضدانقلاب از مرز‌های کشور دفاع می‌کند و در این زمینه قطعا رزمندگان زیادی وجود دارند که ثبت خاطرات آن‌ها همتی مضاعف می‌طلبد؛ به همین دلیل تعامل و مشارکت ادارات، چه در زمینه راویان و نویسندگان و چه در بعد حمایت مالی و مشارکت در چاپ کتب تاریخ شفاهی، به پیشرفت این امر مهم کمک خواهد کرد.

باقری افزود: توفیق پیدا کردیم تا در زمینه تاریخ شفاهی، خاطرات چند نفر از رزمندگان مدافع حرم استان کرمانشاه را ثبت و ضبط کنیم. همچنین تدوین کتاب یکی از مادران معظم شهدا، ۲ تن از ارتشی‌ها در زمینه‌ی مهندسی رزمی و… را انجام داده‌ایم.

وی با اشاره به مشکلاتی که در زمینه ثبت و ضبط تاریخ شفاهی وجود دارد، گفت: به خاطر گذشت زمان و سال‌های طولانی که از دفاع مقدس سپری شده است، متأسفانه تعدادی از رزمندگان پیشکسوت را از دست داده‌ایم و یا اینکه آن‌ها دچار فراموشی شده‌اند. همچنین عدم بودجه کافی در راستای تأمین وسایل مورد نیاز ثبت و ضبط تاریخ شفاهی و تأمین هزینه مالی تعداد کثیری از نویسندگان، از مشکلات عدیده‌ای است که سد راه این مسیر سبز قرار دارد. به عنوان مثال؛ ما پیشکسوت والامقامی همچون زنده‌یاد سردار «محمد کرمی‌راد» – جوانی که در سن ۲۵ سالگی فرمانده لشکر ۱۱ امیرالمومنین (ع) بود – را داریم که خاطرات وی را در زمان حیاتش به نام کتاب «روز آفتابی» تدوین کردیم و یا زنده‌یاد سردار «عبدالرضا حاج علیانی» که کتاب خاطرات وی را تحت عنوان «آخرین میثاق» تدوین کردیم؛ اما متاسفانه پس از درگذشت این عزیزان، کتب مورد نظر رونمایی شد.

مدیر تاریخ شفاهی و اسناد اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمانشاه تأکید کرد: ان‌شاءالله پیشکسوتان گران‌قدر دفاع مقدس، این رسالت زینبی را با دغدغه هرچه بیشتر انجام داده و وقت بیشتری در این زمینه بگذارند. همچنین امید است که ادارات، سازمان‌ها، یگان‌های نظامی و دستگاه‌های دولتی اهمیت بیشتری به موضوع ثبت و ضبط تاریخ شفاهی رزمندگان داده و آن را یکی از اولویت‌های کاری و اداری خود قرار دهند و نویسندگان نیز با تلاش و همت مضاعف خود، در این راستا قلم بزنند.

باقری با اشاره برنامه‌های پیش‌بینی شده مدیریت تاریخ شفاهی و اسناد اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمانشاه در سال ۱۴۰۱، تصریح کرد: به یاری خداوند، حرکت جهادی و فراخوان عمومی در راستای جذب تعداد کثیری از راویان و رزمندگان دوران هشت سال دفاع مقدس و همچنین فراخوان برای جذب نویسندگان در این زمینه، با در نظر گرفتن فرمایشات امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در راستای «جهاد تبیین»، رویکرد ما است.

انتهای پیام/

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، آئین رونمایی و جشن امضا کتاب «یحیی»، کتاب صوتی «همراه» خاطرات همراهی همسر سردار صفوی در جنگ، تاریخ شفاهی «سید یحیی صفوی از سنندج تا خرمشهر» و «سید یحیی صفوی از شرق بصره تا مهران» با حضور سردار رحیم صفوی، مهرشاد شهابی، سردار نایینی، دکتر یاسر احمدوند و دیگر فعالان عرصه ادبیات پایداری در سالن سرای اهل قلم برگزار شد.

در ابتدای این نشست سردار نایینی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای انقلاب، جبهه مقاومت، جبهه سلامت و شهدای عملیات بیت‌المقدس گفت: این روز‌ها یادآور مجاهدت رزمندگان بیت‌المقدس است. ما معمولاً فتح خرمشهر را در ۳ خرداد خلاصه می‌کنیم، اما این عملیات در چهار مرحله صورت گرفت که نهایتاً در سه خرداد به آزادی خرمشهر انجامید. جزئیات این عملیات بیست و چهار روزه را در روزشمار‌های مرکز اسناد دفاع مقدس می‌توان دید.

وی در ادامه با یادآوری رشادت‌های شهدای گرانقدر این عملیات، شهدای جهاد و ارتش افزود: از تمام پدیدآورندگان این آثار همچون مرحوم دکتر اردستانی، مرتضی سرهنگی، آقامیرزایی، دکتر موحد و کارشناسان مرکز اسناد دفاع مقدس صمیمانه تقدیر و تشکر دارم.

نائینی گفت: سردار صفوی از جمله پیشگامان خط مبارزه و دفاع بودند. وی هم در طرح‌ریزی و هم هدایت نقش مهمی داشتند. در صحنه‌های درگیری در عملیات‌های مختلف همچون اروند در خط مقدم کنار شهید کاظمی و مرتضی قربانی حضور داشتند.

سردار علی‌محمد نایینی ضمن معرفی وظایف مرکز اسناد دفاع مقدس افزود: مرکز اسناد دفاع مقدس وظیفه روایت مستند از جنگ را دارد. با منابع منحصر به فردی که دارد از تحریف جنگ جلوگیری می‌کند و روایات دست اول را به مخاطب می‌رساند. در حال حاضر ۵۶۰ تاریخ شفاهی معتبر در این مرکز گردآوری شده است.

سردار نایینی گفت: از این مرکز روزشمار‌ها و اطلس‌های جنگ به جای مانده، که از کار‌های مورد تقدیر دوستان است. تبدیل سرگذشت فرماندهان به روایت داستانی، از کار‌های خوب این مرکز بود که توسط مرتضی سرهنگی صورت گرفت.

وی گفت: کتاب «همراه» یک اثر منحصر به فرد و ویژه است. یادداشت‌هایی که در این کتاب موجود است موید پیوستگی جنگ و نهاد خانواده است. نسل جوان امروز ما باید بداند فرماندهان جنگ چگونه همزمان هم خانواده و هم صحنه مبارزه و جنگ را هدایت می‌کردند.

در ادامه این برنامه مرتضی سرهنگی نویسنده کتاب‌های «پابه‌پای باران» و «سفر بر مدار مهتاب» نوشتن خاطرات جنگ را در دنیا یک سنت فراگیر دانست و گفت: خاطرات جنگ صدای یک انسان در شرایطِ هست و نیست زندگی بود. ما در کتاب‌های جنگ ضمن اینکه مطالعه می‌کنیم، صدای انسان را می‌شنویم.

وی افزود: در همه جای دنیا خاطرات را می‌خوانند تا بدانند افراد در شرایط سخت جنگ چگونه دوام آوردند. انسان وقتی این آثار را مطالعه می‌کند خود را جای شخصیت اصلی کتاب می‌گذارد و تاب‌آوری خود را می‌سنجد. خاطرات جنگ نزدیکترین روایت به جنگ است.

سرهنگی در خصوص کتاب یحیی گفت: کتاب «یحیی» کاملاً مستند است. تجربه کتاب یحیی تجربه خوبی بود. خود سردار صفوی با حوصله وقت گذاشتند و اصلاحات کتاب را انجام دادند. من زمانی که خبرنگار بودم با یک افسر عراقی اسیر مصاحبه می‌کردم که یک جمله جالبی گفت. به من گفت من ۱۹ ماه در خرمشهر بودم، یک شب آرام نخوابیدم. شب‌های خرمشهر وحشتناک بود. پرسیدم از چه می‌ترسیدید؟ گفت از رزمندگان ایرانی ترس داشتیم.

محمدعلی آقامیرزایی نویسنده کتاب «یحیی» دیگر سخنران این مراسم بود که در سخنرانی کوتاهی گفت: این کتاب حاصل یک کار تیمی است. این کتاب حاصل مستقیم فعالیت من، آقای سرهنگی و خانم عزیزی است. قسمت تاریخ شفاهی این کتاب هیچ اثر غیر مستندی ندارد و کاملاً بر اساس منابع مستند است.

مهرشاد شبابی همسر سردار رحیم صفوی در ادامه این برنامه ضمن تشکر از عوامل گردآوری این مجموعه کتاب‌ها، مرحوم اردستانی، خانم حسینی، خانم ناصری، خانم اردستانی و آقای سرهنگی گفت: کتاب «همراه» صرفاً همراهی مهرشاد شهابی با همسرش رحیم صفوی نیست. ما در تاریخ، ردپای زنانی را می‌بینیم که صبورانه و هوشمندانه در تصمیم‌گیری و هدایت زندگی خود فداکاری کردند. زنانی که سعی کردند بازویی برای پیشبرد اهداف زندگی و همسر خود باشند.

وی افزود: کتاب «همراه» اثر گذاری زنان در محیط خانواده و جامعه را روایت می‌کند. این زنان وقتی می‌توانند تأثیرگذاری مناسبی داشته باشند که از طریق ابزار مختلف همچون فیلم، داستان و … در جامعه حضور داشته باشند.

سردار یحیی رحیم صفوی مهمان ویژه این مراسم بود که ضمن تشکر از سردار نایینی و حضار گفت: ما پاسداران با خدا، رسول الله، رهبر و شهیدانمان عهد و پیمان بستیم که از مردم کشورمان و بلاد اسلامی دفاع کنیم.

وی افزود: خداوند اگر ملتی را دوست داشته باشد، رهبر خوب به آنان می‌دهد و اگر مردی را دوست داشته باشد به او خانواده و همسر خوب می‌دهد. اکثر رزمندگان جنگ همسر یا مادران فداکاری داشتند که در جنگ دوام آورند. افرادی مانند سردار نایینی در زمان جنگ هفده بار از نقاط مختلف کشور اسباب کشی داشتند.

مشاور عالی رهبر انقلاب اسلامی در امور نیرو‌های مسلح ضمن بررسی روند آزادسازی خرمشهر گفت: از ده اردیبهشت تا سوم خرداد، در گرمای جنوب جنگیدیم. جوانان نمی‌دانند، خرمشهر چگونه آزاد شد و چه رنج‌هایی به جان خرید. ملت ما استقامتی که در زمان جنگ داشتند، الان هم دارند. خدایی که جنگ را به پیروزی رساند، الان هم ملت ما را به پیروزی می‌رساند.

مشاور فرمانده کل قوا در ادامه افزود:: من در سن هفتاد سالگی برای شما صحبت می‌کنم. در دو قرن گذشته در ملت‌های اسلامی سه نوع گفتمان بود، گفتمان مقاومت یا گفتمان انقلابی سومین گفتمان بود که در راه مبارزه با استعمار، برقراری عدالت، تحول در ساختار حکومت و سیاست خارجی بر اساس اسلام ناب محمدی با حفظ هویت ملی ایرانی و اندیشه اسلامی تلاش می‌کرد. سید جمال‌الدین اسدآبادی، حضرت امام و مقام معظم رهبری پرچمدار این گفتمان بودند، این گفتمان به پیروزی انقلاب و دفاع مقدس انجامید.

وی افزود: یکی از پرچمداران مکتب مقاومت سردار سلیمانی، محصول چهل سال ایستادگی ملت مقابل آمریکا و اسرائیل بود. امروز ملت ما آمریکا را شکست داده. آمریکایی‌ها در سوریه و خاورمیانه شکست خوردند. مجبورند که به شروط ایران در برجام تن دهند.

سردار رحیم صفوی در پایان گفت:: ایران یک قدرت جهانیست. زمانی سفیر آمریکا در ایران امر به تعویض رئیس دانشگاه تهران می‌کرد، اما امروز ما تصمیم می‌گیریم و آمریکایی‌ها باید گوش دهند. امیدوارم خداوند به برکت شهدا، رهبری و دولت خدمتگذار از شرایط مقاومت عبور کنیم و یک کشور آزاد و پیشرفته در غرب آسیا و منطقه باشیم.

در حاشیه این مراسم از عوامل کتاب صوتی «همراه» همچون آقامیرزایی نویسنده کتاب، فیاما ناصحی گوینده نقش خانم شبابی، سپهر ترابی‌فر گوینده نقش سردار صفوی، زهرا اردستانی نویسنده خاطرات خانم شبابی، سمیه حسینی مشاور تألیف کتاب تجلیل شد.

یاسر احمدوند رئیس نمایشگاه کتاب تهران به‌عنوان آخرین سخنران این مراسم ضمن ابراز خوشنودی از معرفی آثار ارزشمند دفاع مقدس گفت: امید است که این کتاب‌ها بیشتر معرفی و خوانده شود. باید از بزرگ‌مردانی همچون سردار صفوی که تاریخ درخشانی را در ایران بزرگ رقم زنند، بیشتر بگوییم. ان‌شاءالله که یاد و خاطره این رشادت‌ها پایدار و مانا باشد. امیدوارم خاطرات ارزشمند از دیگر رزمندگان به قلم تحریر درآید.

انتهای پیام/ 161

به گزارش مجاهدت از گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، عملیات بیت‌المقدس روز دهم اردیبهشت‌ در غرب رودخانه کارون و خرمشهر و با رمز عملیات یا علی بن ابیطالب (ع) با هدف آزادسازی شهر‌های خرمشهر، هویزه و جاده اهواز – خرمشهر؛ خارج کردن شهر‌های اهواز، حمیدیه و سوسنگرد و نیز جاده اهواز ـ آبادان از برد توپخانه دشمن و همچنین تأمین مرز بین‌المللی به‌صورت مشترک توسط نیرو‌های سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شد.

طی این عملیات، پنج هزار و ۳۸ کیلومتر از اراضی اشغالی از جمله شهر‌های خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز خرمشهر آزاد شدند.

بهره‌گیری از انگیزه‌های ریشه‌دار دینی و میهنی برای آزادسازی خرمشهر، طراحی مناسب و برنامه‌ریزی شده، انسجام ارتش و سپاه، سرعت عمل، راهکار عبور از رودخانه، گستردگی منطقه نبرد، تأثیرات منطقه‌ای و بازتاب جهانی، عواملی هستند که زوایای گوناگون نبرد بیت‌المقدس را نسبت به سایر نبرد‌های دوران هشت سال جنگ تحمیلی متمایز می‌کنند.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، مصمم است با تکیه‌ بر آثار و اسناد موجود در این مرکز، همزمان با سالروز آغاز این عملیات غرورآفرین، جلوه‌های شکوه مقاومت و پایداری این حماسه عظیم را به روایت فرماندهان حاضر در عملیات منتشر کند.

روایت سردار شهید احمد غلامی

سردار شهید «احمد غلامی» از فرماندهان دوران دفاع مقدس در کتاب تاریخ شفاهی خود با عنوان «از ری تا شام» درباره عملیات بیت‌المقدس می‌گوید: روز چهارم و پنجم نبرد به‌ طرف شلمچه رفتم. آن موقع عراق آنجا یک خاکریز مرزی داشت که ادامه‌ آن در مرز شلمچه می‌آمد. این خاکریز پناه خوبی برای نیرو‌های ما بود و می‌آمدند به آن می‌چسبیدند.

آب کیمیا شده بود

آنجا نبرد تن و تانک اتفاق افتاد. عراق با آتش انبوهی که می‌ریخت، اجازه نمی‌داد نیروی کمکی به آن‌ طرف برود. خیلی از بچه‌ها در آنجا به دلیل نخوردن آب شهید شدند. آب کیمیا شده بود و نمی‌شد به بچه‌ها آب رساند.

تقریباً هفت روز از شروع عملیات گذشته بود. نیرو‌ها خسته بودند. نیرویی که عملیات کرده بود، بازسازی نشده و با تغییر فرمانده به آنجا آمده بود. این نیرو حالا می‌بایست؛ نبرد سخت دیگری انجام می‌داد.

همه فشار عملیات در منطقه شلمچه بود. عراقی‌ها هرچه آتش داشتند، آنجا ریختند و هرچه زرهی داشتند، به آنجا آوردند. ما برای اولین بار تانک‌های تی ۷۲ را در شلمچه دیدیم. آر. پی. جی‌هایی که بچه‌ها به تانک‌ها می‌زدند، فقط یک جرقه می‌زد و تانک منفجر نمی‌شد.

جنگ تن‌ به‌ تن

عراقی‌ها با تانک‌هایشان شروع به صاف کردن خاکریزها کردند. اول نوک خاکریز را می‌زدند و بعد آتش انبوه می‌ریختند. سپس آتش را کم می‌کردند و نیرو‌های پیاده‌شان حرکت می‌کردند. این جنگ تن‌ به‌ تن را من در طول جنگ در جای دیگری ندیدم مگر در عملیات کربلای ۵ که حجم آتش زیاد بود، ولی نیرو و زرهی دشمن به این صورت نبود.

تیپ ۲۷ هرچه نیرو و امکانات داشت، پای‌کار آورده بود. بعضی گردان‌ها بیشتر نیروهایشان را از دست داده بودند؛ مثلاً یک گردان ۷۰ درصد کادرش را ازدست‌داده بود.

گردان‌ها، شهدا و مجروحان را از منطقه خارج می‌کردند و با ساماندهی بقیه نیروهایشان یک گروهان تشکیل می‌دادند و برای پشتیبانی می‌آمدند؛ یعنی همه به شکلی آمدند، در شلمچه درگیر شدند و توانستند آنجا را حفظ کنند. روز هفتم یا هشتم نبرد، عراقی‌ها شروع کردند به عقب‌نشینی.

منبع

مژدهی، علی، از ری تا شام: تاریخ شفاهی دفاع مقدس: روایت ناتمام احمد غلامی، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، ۱۳۹۸، صفحات ۳۰۳، ۳۰۴.

انتهای پیام/ 118

به گزارش مجاهدت از خبرنگار دفاع‌پرس از کرمانشاه، به مناسبت اولین سالگرد مرحوم سردار «محمد کرمی راد» امروز  با حضور جمعی از مسئولین استان کرمانشاه از کتاب «روز آفتابی» تاریخ شفاهی زنده یاد سردار کرمی راد رونمایی شد.

کتاب «روز آفتابی» با موضوع تاریخ شفاهی زنده یاد سردار «محمدکرمی راد» فرمانده لشکر یازده امیرالمومنین (ع) با مصاحبه «زهرا باقری» و تدوین «زهرا صیادی» با حمایت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان کرمانشاه وبا فرماندهان نیروهای مسلح استان و حضور اقشار مختلف در مسجد النبی (ص) واقع در بلوار طاق بستان شهر کرمانشاه  برگزار شد.

انتهای پیام/

به گزارش مجاهدت از گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، حبیب‌الله افتخاریان معروف به ابوعمار، سال ۱۳۳۴، در بهشهر متولد شد. وی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل فعالیت‌های انقلابی‌اش مورد تعقیب ساواک قرار گرفت و به آلمان گریخت.

در آلمان، در رشته دندانپزشکی، مشغول تحصیل شد و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، برای همراهی با امام خمینی، به نوفل‌لوشاتوی فرانسه رفت.

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، افتخاریان به ایران بازگشت و به ستاد جنگ‌های نامنظم دکتر مصطفی چمران پیوست. وی سپس فرمانده سپاه مریوان شد و در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۶۳ در جبهه مریوان به شهادت رسید. [۱]

روایت سردار سرتیپ؛ مرتضی قربانی [۲]

نماز شب‌هایش در شب عملیات هم ترک نمی‌شد

نیرو‌ها قبل از عملیات (فتح‌المبین)، حالت روحی و معنوی خاصی پیداکرده بودند. در تاریکی شب، وقتی می‌خواستم روی ارتفاعات منطقه بروم تا محل درگیری را ببینم، دیدم ابو عمار افتخاریان توی کانالی که مخصوص دیدبانی فرماندهان تیپ است، نشسته است و دارد همین‌طور اشک می‌ریزد و نماز شب می‌خواند. یک سجاده سفید هم جلویش انداخته بود. نزدیک بود پایم را روی سرش بگذارم، چون در تاریکی شب، توی کانال به سجده رفته بود و حرکتی نداشت. چشمم که به او افتاد، دیدم صورتش از اشک خیس شده است.

ابو عمار، فرمانده سه گردان شمال (گرگان و مازندران) بود که آن‌ها را به تیپ ۲۵ کربلا آورده بود. افتخاریان جانشینی داشت که کار‌ها را انجام می‌داد و خودش در کنار من بود و در همه مراحل به‌کارگیری این یگان‌ها، خودش هم حضور داشت.

او در یک ماهی که در کنار من بود، نماز شب‌هایش حتی در شب عملیات هم ترک نمی‌شد و مدتی بعد در مریوان به شهادت رسید.

منابع:

[۱]صادقی، رضا، تاریخ شفاهی دفاع مقدس: کردستان در بحران امنیت و محرومیت: روایت حسن رستگار پناه، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، ۱۳۹۸، صفحه ۳۷۹.

[۲]رزاق زاده، امیر، تاریخ شفاهی دفاع مقدس: در مسیر پیروزی (جلد اول): روایت مرتضی قربانی، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، ۱۳۹۸، صفحات ۳۰۰،۳۰۷.

انتهای پیام/ 141