به گزارش مجاهدت از مشرق، برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه خبر با بررسی موضوع ظرفیت‌های و فرصت‌های پیمان شانگهای برای کشورمان با حضور داریوش صفرزاده، کارشناس بین‌الملل، شعیب بهمن، کارشناس مسائل اوراسیا، و علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت، برگزار شد.
*اساسنامه شانگهای، تجارت بدون دلار و یورو
مجری: ساختار سیاسی و همچنین اقتصادی سازمان همکاری‌های شانگهای از چه جزئیاتی برخوردار است و مهمترین اولویت‌ها چیست؟
داریوش صفرزاده کارشناس بین‌الملل: جغرافیای سیاسی دنیا شاهد تخلیه آرام پتانسیل قدرت از منطقه آتلانتیک یعنی آمریکا و اروپای غربی، به سمت منطقه آسیا، خواهد بود و این منطقه آرام آرام بر پایه چهار ضلع این موقعیت را تثبیت می‌کند. چین، روسیه، هند و ایران مرکزیت اصلی این روند پیشرو در این منطقه عهده دار خواهند بود. ۴۰ میلیون کیلومتر مربع مساحت اعضای شانگهای است، ۶ هزار میلیارد دلار برابر آمار ۲۰۲۰ حجم تجارت خارجی اعضای شانگهای است.
شانگهای از ۹ عضو ثابت تشکیل شده است. دو کشور عضو ناظر و ۶ کشور هم شریک گفت‌وگو و شریک تجاری هستند، یعنی در آینده نه چندان دور شاهد شکل‌گیری یک گروه ۲۰ جدید با حضور قدرت‌های نو ظهور جدید در حوزه اقتصادی و سیاسی در این منطقه خواهیم بود. شانگهای فقط کارکردش اقتصادی نیست، اما از سال ۲۰۰۳ تا به امروز اصلی‌ترین کارکرد این سازمان اقتصادی شده است که در حوزه‌های مختلف در دنیای امروز بازیگری خواهد داشت.
اساسنامه شانگهای، تجارت بدون دلار و یورو
مجری: با توجه به تحولات نوینی که ما در نظام بین‌المللی شاهد آن هستیم، نشست سمرقند با نشست‌های پیشین که سران سازمان همکاری شانگهای برگزار کردند، چه تفاوت‌هایی دارد؟
شعیب بهمن، کارشناس مسائل اوراسیا: این نشست اساساً در شرایطی برگزار می‌شود که دنیا در ۶ – ۵ ماه گذشته شاهد جنگ اوکراین بوده، که تاثیرات خاص خود را بر فضای بین‌المللی گذاشته و پیامدهای بسیار جدی را برای آینده نظام بین‌الملل دارد. وضعیت و شرایط فعلی حاکم بر دنیا کاملا متفاوت است با وضعیت و شرایطی که در نشست‌های پیشین سازمان شانگهای مشاهده کردیم. یک روحیه و فضای جدیدی برای همگرایی بیشتر کشورهای عضو شانگهای پدید آمده است.
مجری: هر کدام از اعضا چه ظرفیت‌هایی دارند که می‌شود بر آن تمرکز و فعالیت کرد؟
داریوش صفرزاده، کارشناس بین‌الملل: یکی از ظرفیت‌های خوبی که باید به آن توجه کنیم این است که در مجموعه شانگهای امروز دو تولیدکننده بزرگ انرژی دنیا یعنی ایران و روسیه حضور دارند، در نقطه مقابل دو مصرف‌کننده بزرگ دنیا یعنی چین و هند هم هستند یعنی این خود یک نقشه راه است.
بحث دوم، بحث مناسبات بانکی و پولی است، تحریم، درون گرایی را به وجود آورده و این درون‌گرایی درون‌سازی کرده است. امروز تجارت بر پایه پول‌های ملی، تجارت منهای دلار و یورو یکی از اساسنامه‌های اصلی سازمان شانگهای است. منطقه شانگهای بازار مصرف خیلی بزرگی دارد به ویژه برای تولیدات ایرانی‌ها، در کنار آن بحث کریدورهای حمل و نقلی است، موقعیت راهبردی کشور ما ایجاب می‌کند که توجه ویژه‌ای را باید به ایران داشته باشند.
اساسنامه شانگهای، تجارت بدون دلار و یورو
مجری: با توجه به ابعاد اقتصادی سفر رئیس جمهور به ازبکستان، برای تسهیل مراودات و مبادلات تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و اعضای سازمان همکاری شانگهای چه برنامه ریزی‌هایی در این اجلاس شده است؟
علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت: رئیس جمهور جلسات متعددی را با سران کشورهای عضو شانگهای و ناظر شانگهای داشتند، یک نشست مفصلی را با رئیس جمهور ازبکستان، وزرا و کارگروه‌های تخصصی صورت گرفت، مسائلی که پیشروی توسعه تجارت با این کشور بود، مورد بحث قرار گرفت، ظرفیت پیمان‌های منطقه‌ای یک ظرفیتی است که باید یکسری ابزارهای تسهیل تجارت را هم به صورت دو یا چند جانبه با این کشورها تعریف کنیم، در هر حوزه یکسری نقاط قوت و ضعف داریم، در هر بخش و هر کشور ما اینها را احصا و برنامه ریزی کرده‌ایم که اقداماتی در این زمینه صورت گرفته که با برخی از کشورها پیشرفت‌های خیلی خوبی داشتیم، برخی از کشورها که هنوز به آن بلوغ مدنظر نرسیده در بحث عدم سرعت یا کندی توسعه روابط تجاری به عبارتی آسیب شناسی شد و موضوعات مورد طراحی و راه حل‌های تخصصی و چاره اندیشی‌های تخصصی قرار گرفت.
مجری: یکسری موافقت‌نامه‌هایی را امضا کرده‌ایم، این موافقت‌نامه‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای زمانی فعال می‌شود که ما از ظرفیت تجار و بازرگانان ایران و چه کشورهایی که عضو سازمان همکاری شانگهای هستند استفاده کنیم و آنها نقش مهم و پررنگی را ایفا کنند، ما برای پررنگ شدن چه کرده‌ایم؟
رئیس سازمان توسعه تجارت: ما هر هفته اعزام یا پذیرش هیات‌های تجاری را داریم، هیات‌های تجاری که تخصصی برنامه ریزی می‌شود این هیات‌ها نه تنها به آن حوزه‌های تجاری مرتبط خودش و آن صنایع، بلکه ما اینها را به استان‌ها اعزام می‌کنیم، در استان‌ها به نوعی مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهند. شیوه دیگر حضور فعال در پاویون‌های و نمایشگاه‌های تخصصی کشورهای عضو است. همچنین گام جدیدی که در دولت برداشتیم، ارتباط پلتفرم‌های بازار یابی بی‌تو بی‌و بی‌تو سی است. از تمام ابزارهای چه قدیمی، نوآورانه و جدید حوزه تجاری و توسعه بازار استفاده می‌کنیم تا یک تصویر مناسب از توانمندی‌های صنعتی، تولیدی و صادراتی ایران را ایجاد کنیم.
مجری: پیچیدگی‌های حقوقی هم در تجارت ایران و اعضای شانگهای وجود دارد، برای این موضوع کاری کرده‌اید؟
رئیس سازمان توسعه تجارت: ما الان یکی از موضوعات مهمی که بر روی آن تمرکز کرده‌ایم، بحث مسائل حقوقی و بحث‌های ضمانتی است ما بیمه‌های خودمان را فعال کردیم، هفته گذشته بزرگترین قرارداد بیمه تجاری را بین صندوق ضمانت صادرات ایران و بیمه‌های روسیه امضا کردیم، در حال مذاکره با برخی از کشورهای دیگر هستیم. سعی می‌کنیم در تک تک کشورها مسئله بیمه قراردادها را به عنوان یکی از مهمترین ابزار جایگزین ال سی جای بیندازیم. نکته دیگر اینکه، بتوانیم اتاق‌های داوری را به عنوان مجاری حل اختلاف بازرگانان تعریف کنیم.
شعیب بهمن کارشناس مسائل اوراسیا: در یکسال گذشته می‌توانیم بگوییم یک روند کاملا صعودی و رو به رشدی را چه در حوزه‌های ارتباطات سیاسی و چه در حوزه تعاملات اقتصادی طی کردیم. دیدارهایی را بین رئیس جمهور با همتایان خود در ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و همچنین با همتایان روس و چینی شاهد بودیم، که این نشان می‌دهد تعاملات در حوزه‌های مختلف افزایش پیدا می‌کند.
مجری: ترسیم آینده برای جمهوری اسلامی ایران از الحاق رسمی و اهدافی که تعیین شده چه خواهد بود، مسیر را چگونه می‌بینید؟
داریوش صفر زاده کارشناس بین‌الملل: مسیر که خیلی روشن است، هم روشن و هم پراهمیت و جدی است، باید در داخل کشور برای جبران عقب ماندگی که در سال‌های قبل بوده و کم توجهی که نسبت به کار در این حوزه و کار با همسایگان شده یک همت عالی باید در نظر گرفت، اولین کاری که ما می‌کنیم این است، نیاز به رسانه داریم، حرف یومیه‌مان را بتوانیم بزنیم، ما پرس تی وی چینی، روسی، هندی می‌خواهیم. نکته دوم بحث لغو روادید است، حتماً جمهوری اسلامی ایران باید ساز و کار بیندیشد با اعضای سازمان شانگهای، بریکس، بریکس پلاس، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، اعضای اکو، به سمت لغو روادید کامل برود که بتواند بخش‌های اقتصادی و مردمی را با هم پیوند دهد.
نکته سوم اتصال کریدورها در ابعاد مختلف‌هاست، نکته چهارم بحث بانکی است ما باید با تک تک اعضای شانگهای پیمان‌های پولی داشته باشیم که بتوانیم تجارت را تسهیل کنیم، نکته پنجم بحث برقراری خطوط انتقال انرژی است.
مجری: امضای این توافق نامه‌ها با سازمان‌هایی مانند شانگهای به معنی پیوستن ایران به تجارت جهانی است؟
شعیب بهمن کارشناس مسائل اوراسیا: بله ما در واقع یک فرایند منطقه‌ای، ولی در عین حال جهانی را داریم به خاطر ظرفیت‌های بالایی که سازمان شانگهای دارد، تعداد جمعیت بالا و همچنین تاثیر گذاری بالایی که در اقتصاد بین‌الملل دارد.
