تحریم های هسته ای

به گزارش مجاهدت از مشرق، محمد اسلامی در اختتامیه اولین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ۲۰۲۴ اظهار داشت: لطف، عنایت و ژرف‌نگری مقام معظم رهبری که فوق‌العاده حکیمانه، مستمر و پایدار بر توسعه علمی و فناوری کشور تاکید می‌کنند به عنوان هدیه‌ای بزرگ برای ملت است که خداوند را از این بابت همواره شاکریم؛ تاکید ایشان بر فناوری هسته‌ای در کشور فرصتی بزرگ به ویژه برای اهالی علم و تحقیق و جوانان جویای رشد و تعالی است.

وی افزود: در ۲۱ خراد سال گذشته ایشان فرموند که صنعت هسته‌ای برای کشور آبرو و در سطح بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران اعتبار است.

رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: وقتی ظرفیت و قدرت علم، فناوری و چرخه نوآوری که قادر به تبدیل ایده به محصول است را داشته باشیم می‌توانیم در کیفیت زندگی مردم جامعه خود تاثیرگذار باشیم و بنیان‌های اقتصاد ملی را مستحکم کنیم و همچنین به معنای واقعی کلمه زنجیره ارزش را بر پایه علم و دانش تقویت و اقتصاد دانش‌بنیان به وجود آورد.

وی افزود: اقتصاد دانش‌بنیان تراوش و خروش فعالیت‌های علمی پایدار است که همواره زایش فناوری دارد و می‌تواند با ارائه سامانه در اقتصاد مردم اثرگذار باشد.

اسلامی ادامه داد: این مسیری است که مقام معظم رهبری به برکت انقلاب و خون شهدا برای مردم ایجاد کردند و سازمان انرژی اتمی یکی از ثمرات این نگاه در حوزه ملی است؛ باید آن را قدر دانسته و تلاش خود را بی‌وقفه گسترش دهیم.

وی با اشاره به تحریم‌های هسته‌ای عنوان کرد: امروزه دشمنان انکارناپذیر ما با مخالفت‌ها، مزاحمت‌ها، تحریم‌ها، تخریب‌ها، ترور و عملیات‌های خرابکاری همواره تلاش می‌کنند تا مسیر ما را برای به نتیجه نرسیدن یا به شرط گران بودن نتیجه از تحقق پیشرفت ناتوان کنند و در این زمینه از مسدود کردن مسیرهای درآمدی ما که منجر به تضعیف منافع ملی‌مان می‌شود استفاده می‌کنند.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: شعار آمریکا که پرچمدار نظام سلطه در جهان است، پیشتازی برای پیشوایی است و این شعار در سند منافع ملی آنها نیز قید شده که جغرافیای نامحدود دارد و دستیابی به منافع ملی خود را به زور یا دیپلماسی پیش می‌برند.

وی با اشاره به اهمیت علم و فناوری در تحقق این شعار عنوان کرد: محور اساسی پرچمداری برای پیشوایی، فناوری‌های قدرت‌ساز و ثروت‌ساز است؛ ذخایر زیرزمینی در گذشته می‌توانست قدرت‌ساز باشد اما امروزه قدرت در این عناصر تعریف شده و برای دستیابی به آن جنگ صورت می‌گیرد.

اسلامی افزود: در این مسیر از همه ابزارها استفاده می‌شود تا رقیبان کنار زده شوند؛ منطق این کار خلع سلاح و ابراز آن تحریم است.

وی با بیان اینکخ نظام بین‌المللی تحت سلطه آنها است، گفت: تابلو انسانیت آنها امروز به خوبی در غزه دیده می‌شود که بی‌رحمانه در حال تخریب و قتل‌عام هستند؛ آنها به قدری گستاخانه حرکت می‌کنند که صدای جمعیت خودشان هم درآمده است اما دولت آمریکا همچنان از این جنایت حمایت می‌کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این تابلو نظام سلطه است که بعد از ۷۵ سال ظلم و تجاوز در منطقه به تصویر کشیده و می‌بینید که چگونه در دانشگاه‌های پیشتاز به سرکوب اساتید و دانشجویان معترض می‌پردازد.

وی تاکید کرد: بنابراین نترسیدن و قوی حرکت کردن یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که باید برای اعتلای کلمه حق و عزت ملت‌ها به آن توجه شود و در این زمینه خودباوری و اعتماد به نفس باید سرلوحه قرار گیرد و مستحکم حرکت کرد؛ باید این دانش به دست آمده را به صورت کاملا روان و صمیمانه در اختیار ملت‌های دوست قرار داده و ایجاد تبادل کرد تا این نظام سلطه نتواند بیش از این ادامه دهد.

اسلامی از میزبانی دائمی اصفهان در کنفرانس‌های بعدی خبر داد و گفت: از سال گذشته که اراده کردیم این کنفرانس را به صورت بین‌المللی برگزار کنیم، زمان زیادی نگذشت و طی چند ماه همکاران ما برای این امر تلاش کردند؛ ما از ادامه برگزاری آن به صورت دوساله و در همین شهر اصفهان که محل نشر علم و تمدن و قطب صنعت هسته‌ای کشور است، حمایت می‌کنیم.

وی افزود: رئیس آژانس نیز از این امر استقبال کردند اما جریان سیاسی حاکم بر فضای آژانس و فشارهای وارد بر آن به گونه‌ای است که اجازه معرفی حقیقت ملت و فعالیت هسته‌ای ایران داده نمی‌شود اما به لطف الهی این کنفرانس با بعد رسانه‌ای قوی و تاثیرگذاری خوب در راستای جذب ظرفیت در محیط بین‌المللی برگزار شد و آن را گسترش خواهیم داد.

رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه باید هدف‌گذاری کمی و کیفی برای توسعه فناوری داشته باشیم، گفت: اگر در این کنفرانس ۱۳ محور هدف قرار گرفته است، باید تراز خود را در آنها نسبت به موقعیت ممتازی که این علوم و فنون در دنیا دارد ارزیابی کنیم و برای ارتقا و کسب سکوهای بیشتر هدف‌گذاری کنیم؛ در این راستا در دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و شرکت‌های تابعه حرکات خوبی انجام شده است.

وی افزود: در این میان مهم دانشجویان، اساتید، دانشگاهیان و شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که آینده درخشانی در مقابل دارند و باید احساس کنند که این رشته پویا بوده و تحصیل در آن آینده آنها را تامین می‌کند.

اسلامی تاکید کرد: سیاست درهای باز و نوآوری باز که از دو سال گذشته تا کنون بیان کردیم باید تبیین شود؛ درهای باز به معنی آن است که این سازمان علمی و فناوری و صنعتی است و چرخه نوآوری را در کل جغرافیای عالم در اختیار دارد و سیاسی و امنیتی نیست.

وی با اشاره به دانشجویان این رشته عنوان کرد: فرمایش مقام معظم رهبری در مورد کاهش دانشجویان رشته‌های هسته‌ای و افزایش ۱۰ برابری آن باید مورد توجه قرار گیرد و هدف‌گذاری باید در راستای توسعه ظرفیت‌های موجود و رفع نقص‌ها باشد؛ در این صورت به طور طبیعی بازار کار گسترده‌ای هم برای شرکت‌ها و هم برای اشخاص فراهم می‌شود و این امر باید به صورت جدی در راستای سند تحول سازمان دنبال شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه کیهان در ستون اخبار ویژه خود نوشت: یک روزنامه غربگرا نوشت آمریکا تحریم‌های روی کاغذ را برمی‌دارد اما در عمل آنها را حفظ می‌کند و تضمین پایداری هم ارائه نمی‌دهد.

بنابراین، انعطافی برای احیای برجام نشان نمی‌دهد.

روزنامه آرمان از قول کارشناس خود نوشت: مذاکرات هسته‌ای ایران من را همواره به یاد یک طنز به نسبت تلخ می‌اندازد . اینکه در ایام جوانی برخی تلاش می‌کنند که قفل فرمان بخرند و سپس خودرو انتخاب کنند. وقتی ما می گوییم که مذاکرات به نتیجه رسیده و رو به پیشرفت است ولی دو بحث تحریم‌ها و تضمین‌ها مانده مثل این است که بگوییم ما یک قفل فرمان خریده‌ایم و می‌خواهیم برای آن یک ماشین تهیه کنیم. در ارتباط با پرونده هسته‌ای چه آمریکایی‌ها و چه ایرانی‌ها هدف‌گذاری‌های معناداری کردند که بر اساس آن وارد میز مذاکره شدند. آمریکایی‌ها گفته‌اند اجازه نمی‌دهیم ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا کند در حالیکه ایران بارها اعلام کرده که به سمت بمب هسته‌ای نمی‌رود. ایران غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور را خواسته که آن را در برجام به دست آورده است. بعد برجام شکل می‌گیرد و ایران شروطی برای پیاده شدن برجام دارد و آمریکایی‌ها در هدفگذاری خود برای آغاز مذاکرات در زمان اوباما مطلبی را اضافه می‌کنند. برجام به عنوان یک توافقنامه امضا می‌شود اما آمریکایی‌ها از برجام خارج می‌شوند. با وجود اینکه اتفاق‌های بسیار فاحش من جمله خروج آمریکا از برجام صورت می‌پذیرد و هنوز مذاکره در وین ادامه دارد.

آنچه که در رابطه با اهداف ایران مطرح است ایران گفته همه تحریم‌ها برداشته شود و بعد از امضای برجام ۹ شرطی که مقام معظم رهبری مطرح کرد در آنجا هم صحبت از برداشتن همه تحریم‌ها نه تحریم‌های هسته‌ای که تحریم‌های مرتبط با بسیاری از پرونده‌های دیگر ایران مطرح بوده است. اکنون به ظاهر تنها تحریم‌هایی برداشته می‌شود که موجب می‌شود ایران در یک وضعیت بسیار بد اقتصادی قرار بگیرد نه به بهبود اقتصادی بازگردد. چرا که تحریم‌های ترامپی با وجود گزارش پولیتیکو برداشته نمی‌شود بلکه کمرنگ می‌شود.

صحبت از ۳ ماه شش ماهه و اکنون یک ساله است. در عمل تا زمانی که چماق تحریم‌ها بالای سر ایران باشد هیچ شرکت بزرگی با شرکت‌های ایرانی برای یک سال سرمایه‌گذاری نمی‌کند و در عمل اتفاقی رخ نخواهد داد فقط در روی کاغذ تحریم‌ها برای یک سال برداشته می‌شود حتی اگر برای ۴ سال باشد. چون تنها یک سال طول می‌کشد حداقل ارتباط میان شرکت‌ها برقرار شود. تازه آیا شرکت‌های گوناگون حاضر هستند در مسائل اساسی در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

در زمینه ارائه تضمین، تضمین‌ها تنها در بالاترین میزان احتمال تا زمان ریاست جمهوری بایدن است. تمام ادله موجود تمایل بسیار زیاد به یک دوره‌ای شدن بایدن دارد. نه بایدن که حزب دموکرات نیز در مخاطره به سر می‌برد و در کاندیداهای موجود حزب دموکرات وزن برابر با جمهوری‌خواهان در وضعیت کنونی دیده نمی‌شود. این احتمال بالاست که کنگره آمریکا یکدست جمهوری خواه شود و رئیس‌جمهور بعدی نیز جمهوری‌خواه باشد.

۲ سال برای برداشتن تحریم‌ها در حد همین توافقنامه هم یک زمان فرسایشی است. حداقلی که در زمینه توافق مردم خواهانند اثر یک توافق در سفره‌های آنان است.

در زمینه انعطاف، انعطافی از آمریکایی‌ها دیده نمی‌شود. اینکه بگوییم انعطاف؛ انعطاف تعریف‌پذیر می‌شود. آمریکا می‌گوید ما به برجام برمی‌گردیم اما تحریم‌های پسابرجام را برنمی‌دارد این آیا انعطاف است؟ تحریم‌های دوره ترامپ بعد از امضای توافق برجام در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ شکل گرفته است. آیا وقتی آمریکا به برجام بازمی‌گردد و می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند و تحریم‌های دوره ترامپ حتی یک تحریم را نگه دارد آیا از خود انعطاف نشان داده است؟ پس بهتر است که انعطاف را تعریف کنیم.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه کیهان در ستون ویژه های خود نوشت: روزنامه جوان نوشت، پروژه تخریب دولت هرچند تا چندی پیش زیرپوستی بود، اما مدتی است که بانیان هزینه فرصت‌های از دست رفته در هشت ‌سال گذشته، به شکل علنی به تخریب دولت مشغول شده‌اند، این اشخاص به شکلی از کاستی‌ها و مشکلات اقتصادی سخن می‌گویند که گویی این مشکلات در هشت ‌سال گذشته اصلاً وجود خارجی نداشته و در همین کمتر از یک‌ سال گذشته ظهور و بروز کرده است.

برخی از تحلیلگران یکی از دلایل تخریب‌های هدفمند دولت را از ناحیه اشخاصی می‌بینند که ذی نفعانی در پست‌های مدیریتی باقیمانده از دولت قبل دارند و معتقدند هر چقدر دوز تخریب دولت را در روزهای کنونی بالا ببریم، شاید دولت در تغییر و تحول در پست‌های مدیریتی تعلل بیشتری کند و اشخاصی از دولت پیش بتوانند عهده‌دار کرسی‌های مدیریتی مختلف شوند.

برخی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که مخالفان دولت می‌خواهند به واسطه افزایش انتقادها از دولت کنونی دلیل مشکلات اقتصاد را سوء‌مدیریت دولت و تعلل در احیای برجام معرفی کنند.

کارشناسان اقتصادی منصف بر این باورند که دولت یازدهم و دوازدهم در طول هشت ‌سال به جای آنکه در کنار پیگیری موضوع هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها، اصلاحات اقتصادی را کلید بزند، همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد برجام گذاشت و به دلیل طولانی شدن مذاکرات، کسری بودجه کشور را از محل تخریب هرچه بیشتر زیرساخت‌های اقتصادی به ویژه در بخش بودجه و بانکداری و تولید و همچنین انتشار اوراق بدهی و آینده‌فروشی تأمین کردند و دست آخر با تغییر یک رئیس‌جمهور در آمریکا فضایی شکل گرفت که به‌طور مجدد تحریم‌های هسته‌ای احیا شد و فشار شدیدی به اقتصاد ملی ایران وارد آمد.

دولت پیشین از همه ابزارهای استقراضی و آینده‌فروشی و حتی نوسان‌گیری از بازارها استفاده کرد تا دوره خود را به اتمام برساند.

اگر نگاهی به متغیرهای حجم نقدینگی، تورم، سرمایه‌گذاری، استقراض از بانک مرکزی، استقراض از صندوق‌های بازنشسستگی، رشد اقتصادی، رشد نرخ ارز و سایر فاکتورهای اقتصادی بیندازیم، متوجه می‌شویم دولت دوازدهم اقتصادی مین‌گذاری شده را به دولت سیزدهم تحویل داد و تا این اقتصاد به ثبات برسد مدتی زمان می‌برد.

همین که رشد اقتصادی در هشت‌سال دولت‌های یازدهم و دوازدهم صفر بود و در همین مدت به واسطه استقراض از سیستم مالی ایران ارزش ریال تنزل زیادی پیدا کرد و در این بین بدهی‌های سودداری به واسطه نشر اوراق بدهی به یادگار گذاشته شد، می‌توان متوجه شد که دولت سیزدهم میراث‌دار وضعیت اقتصادی بسیاری بدی بود.

به هر ترتیب اگر انصاف را بخواهیم به خرج دهیم عارضه‌های باقیمانده از دولت قبل مانند ارز ترجیحی، بدهی‌های سنگین سوددار، رشد اقتصادی نزدیک به صفر، هزینه‌های جاری افزایش یافته و همچنین رشد تورم در بازارهای جهانی ایجاب می‌کند که به دولت سیزدهم فرصت دهیم. اگر منتقدان واقعاً دلسوز هستند در بعد نظری به دولت ایده دهند تا چالش‌های اقتصاد ایران یکی پس از دیگری برطرف شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، در وین پایتخت اتریش همزمان با در جریان بودن هشتمین دور از مذاکرات احیای توافق هسته‌ای، طرف‌های غربی با فضاسازی به‌دنبال فشار بر ایران برای پذیرش توافق موقت هستند.

بر این اساس، شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی نیوز، روز شنبه به نقل از منابع آگاه اعلام کرد کشورهای حاضر در مذاکرات هسته‌ای پیشنهادی بر مبنای «توافق اتمی موقت» را به ایران ارائه داده‌اند که شامل لغو بخشی از تحریم‌ها در ازای بازگشتن مجدد برخی از محدودیت‌های هسته‌ای می‌شود.

با وجود این منابع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران می‌گویند تهران چنین پیشنهادی را رد کرده‌ است. پایگاه خبری نور نیوز که نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی شناخته می‌شود، در این باره به صراحت اعلام کرده است «ایران حتی حاضر به پذیرش بررسی پیشنهادی با این مشخصات نیز نمی‌باشد، چه رسد به آنکه وارد مذاکراتی با این دستورکار شود.»

بر اساس آنچه منابع غربی از اندیشکده‌ها و رسانه‌های این جبهه عنوان کرده‌اند پیشنهاد توافق موقت شامل توقف غنی‌سازی با درصد بالا و تعهد به اجرای تمام اقدامات شفاف‌ساز (بازرسی‌ها و نظارت‌ها) توسط ایران می‌شود. در مقابل نیز آمریکا اجازه فروش محدود نفت را به ایران خواهد داد. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه به بررسی اهداف، پیامدها و خطرات پیش‌روی ایران درصورت حصول توافق موقت هسته‌ای پرداخته‌ایم.

۱ تلاش برای هزینه‌زایی برای ایران درصورت رد پیشنهاد

توافق موقت به‌صورت عمومی یک پیشنهاد عملگرایانه در زمانی است که حصول به یک توافق بزرگ‌تر و طولانی‌تر دور از دسترس است. همچنین طول کشیدن مذاکرات می‌تواند باعث افزایش اختلافات و از بین رفتن بخشی از پیشرفت‌های مذاکراتی شود؛ در اینجا توافق موقت می‌تواند ضمن در دسترس کردن نتیجه پیشرفت‌های صورت گرفته در چند دور گفت‌وگو را تثبیت کند و همچنین از گره خوردن مسائل متعدد به یکدیگر جلوگیری کند. با این وجود مطلب بیان‌شده تنها از لحاظ عمومی صادق است و تحت شرایطی خاص می‌تواند نتایجی متفاوت به‌بار آورد. آمریکا قصد دارد با تاکید و تبلیغ مزایای عمومی توافق موقت، ایران را که نگاهش به شرایط حالتی خاص و نه عمومی دارد تحت فشار قرار داده و درصورت رد پیشنهادش دست به هزینه‌زایی روانی و سیاسی علیه تهران بزند.

۲ سرعت‌دهنده به فشارهای ضرب‌الاجلی

آمریکا تاکید دارد طی چند هفته آتی ایران به توانایی‌های برگشت‌ناپذیر هسته‌ای می‌رسد. ادعایی که از لحاظ فنی تا حدودی نامعتبر است، زیرا باید مشخص کرد که این توانایی‌ها از چه نوعی هستند که آنقدر با اهمیت تلقی می‌شوند و اساسا کدام برنامه هسته‌ای و حتی علمی‌ای در جهان این‌گونه طی چند هفته به دستاوردهایی شگفت‌آور نائل آمده که ایران بخواهد بار دیگر آن را تکرار کند.

آمریکا با ادعاهایی مانند نزدیکی زمان گریز هسته‌ای و بهانه دستیابی ایران به دانش فنی طی چند هفته آتی، می‌کوشد با تعیین ضرب‌الاجلی ساختگی مذاکرات را تحت تاثیر قرار دهد. توافق موقت با تایید این ادعاها زمینه‌ساز سرعت‌گیری و فراگیری ادعاهای ضرب‌الاجل‌ساز در آینده می‌شود؛ به‌عنوان نمونه آمریکا پس از توافق موقت اعلام خواهد کرد این توافق نقطه گریز ایران را از دو هفته به ۳ ماه افزایش داد و باید به‌سرعت دیگر توانایی‌های ایران را نیز در ضرب‌الاجلی سه ماهه محدود کرد.

۳ مشروعیت‌زدایی از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵

توافق موقتی که از درون گفت‌وگوهای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ حاصل شود می‌تواند به‌نوعی مشروعیت‌زدایی از این توافق تلقی شده و حتی موارد مثبت موجود در آن را نیز از دست تهران خارج سازد.

توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دارای بازه‌های زمانی مخصوصی برای محدودیت‌های ایران است که پس از مدتی منقضی می‌شوند، اما توافق موقتی که مستلزم برهم زدن وضعیت پیشین است، می‌تواند به رویه‌ای برای ادامه‌دار کردن محدودیت‌ها تبدیل شود. درحال‌حاضر گرچه ایران محدودیت‌های برجامی را دیگر رعایت نمی‌کند، اما اقداماتش را در چهارچوب توافق انجام داده است و بر همین اساس از مواهب زمانی توافق برخوردار شده و می‌شود. توافق موقت اما توافق پیشین را متزلزل و حتی از بین خواهد برد و به بهانه‌ای برای زیر پا گذاشتن حقوق ایران مبدل خواهد شد.

۴ عدم‌انتفاع اقتصادی توافق موقت

بازگشت به توافق اصلی به دو دلیل اجرا نکردن کامل آن در زمان عدم‌خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و دوم اثبات بازگشت‌پذیری سریع آنها پس از خروج این کشور، شامل منافع اقتصادی زیاد نخواهد بود. در این شرایط تکلیف توافق موقت که دارای اعتبار کمتری است، مشخص است.

توافق موقت به‌دلیل ریسک بالای ذاتی خود به‌جهت «موقت» بودن، هرگونه معامله کلان را برای ایران با دشواری روبه‌رو می‌کند.

۵ مانع لغو تحریم‌های مجددا برچسب‌گذاری شده

آمریکا در دوره ترامپ برخی از تحریم‌های هسته‌ای پیشین را به بهانه‌های تروریسم و حقوق بشر مجددا علیه ایران اعمال کرد. رضایت به توافق موقت حتی درصورتی که یک بازه تا احیای کامل باشد، با محدود کردن فضای مذاکراتی می‌تواند مانع از لغو تحریم‌های مجددا برچسب‌گذاری شده شود.

یک توافق موقت که خود معامله‌ای به معنای فروش دستاوردهای حداکثری مابه‌ازای کسب دستاوردهای حداقلی است، با ایجاد فضای جدیدی که در آن افق پیش روی ایران محدود شده است، اساس برداشته شدن تحریم‌های مجددا برچسب‌گذاری شده را از روی میز مذاکرات خارج می‌کند.

۶ سایه سنگین‌تر خروج از توافق در توافق موقت

در توافق موقت سایه خروج مجدد آمریکا از توافق هسته‌ای سنگین‌تر از زمانی است که توافق به‌طور کامل احیا شده باشد، زیرا امکان بهانه‌گیری در حین اجرای توافق موقت بیشتر از زمانی است که توافق به‌صورت کامل احیا شده باشد. در این صورت با هربار بهانه‌گیری آمریکا ترس شرکت‌های بین‌المللی افزایش یافته و انتفاع اقتصادی به حداقل ممکن می‌رسد.

تفاوت این مورد با مورد ۴ یعنی «عدم انتفاع اقتصادی توافق موقت» در کلان و خرد بودن آن است. در مورد ۴ به‌طور کلی دستاوردهای کلان توافق موقت ناچیز شمرده شده است، ولی مورد ۶ نشان می‌دهد حتی در معاملات خرد نیز به‌دلیل بهانه‌گیری‌های هسته‌ای آمریکا در حین اجرای توافق موقت ناچیز خواهد بود.

۷ آسیب کم‌خروج از توافق موقت بر مشروعیت آمریکا

در توافق موقت این امکان برای آمریکا وجود دارد تا با آسیبی کم از لحاظ مشروعیتی از توافق خارج شود. یکی از وجوه تفاوت این مورد با مورد قبلی (۶) ماهیت اقتصادی مورد ۶ در برابر ماهیت سیاسی مورد ۷ است.

به‌طور کلی سایه خروج آمریکا از توافق موقت سنگین‌تر از زمان احیای توافق است، زیرا از سوی افکار عمومی قابل پذیرش‌تر خواهد بود.

۸ سود اقتصادی یکجانبه آمریکا از توافق موقت

 در توافق موقت آمریکا با اثر مثبت افزایش صادرات نفت ایران و افزایش عرضه سوخت می‌تواند باعث کاهش مقطعی قیمت انرژی در زمستان شود آن هم بدون آنکه تهران بهره‌ای خاص از این اتفاق ببرد. بلافاصله پس از رفع خطر از بازار انرژی که با گرم‌تر شدن هوا صورت می‌پذیرد، درحالی که پول‌های ایران به‌دلیل فرانرسیدن موعد پرداخت‌ها حتی هنوز به حساب ایران واریز نشده‌اند، مجددا تحریم‌ها به بهانه‌های مختلف باز می‌گردند. یکی از این بهانه‌ها حتی می‌تواند عدم‌رضایت ایران به بازگشت کاملش به تعهدات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ باشد.

۹ ایجاد فشار داخلی در ایران برای «احیای کامل توافق با هرقیمتی»

توافق موقت در ابعاد داخلی نیز مشکلاتی را برای ایران ایجاد می‌کند، زیرا این توافق منجر به جو مثبت کاذب در داخل کشور شده و درحالی‌ که هیچ تحریمی در عمل برداشته نشده است، موجی برای اجبار ایران به بازگشت به تعهداتش بدون اخذ تضمین‌های لازم ایجاد کند.

۱۰ ایجاد اخلال در شبکه دور زدن تحریم‌های ایران

توافق موقت می‌تواند باعث کاهش توانایی‌های شبکه دور زدن تحریمی ایران شود. این شبکه که شامل مجموعه گسترده‌ای از افراد و شرکت‌ها می‌شود با اثرپذیری روانی از توافق موقت، بازگشت کامل به توافق را در آینده نزدیک در دسترس دیده و ظرفیت فکری خود را برای برنامه‌ریزی‌های آتی مشغول اموری به‌جز دور زدن تحریم‌ها خواهد کرد. این اتفاق در شرایطی که تحریم‌ها به‌صورت واقعی رفع نشده‌اند با آسیب به فرآیند دور زدن تحریم‌ها توسط ایران می‌تواند به کاراتر شدن اثر تحریم‌ها بینجامد.

۱۱ از بین رفتن امکان اخذ تضمین

توافق موقت هرگونه تضمین‌دهی را از سوی واشنگتن از بین می‌برد. این موضوع هم در خود توافق موقت و هم درصورت بازگشت کامل به توافق هسته‌ای صادق است.

در توافق موقت اساسا اخذ تضمین چندان موضوعیتی ندارد، زیرا این نوع توافق به این دلیل صورت می‌گیرد که دوطرف بر سر موضوعات بسیاری از جمله مساله تضمین به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. از سوی دیگر توافق موقت زیر سایه توافق اصلی ناچیز دیده شده و انعقاد آن فاقد تشریفات لازم خواهد بود.

با از سکه افتادن اخذ تضمین در توافق موقت، زیر فشار مشکلات گسترده قضیه هسته‌ای که توافق موقت بر شدت آنها خواهد افزود، اخذ تضمین نیز به‌طور کلی فراموش شده و تحقق آن امکان‌ناپذیر می‌شود.

۱۲ توافق موقت گامی درجهت شرطی‌سازی جزئی‌تر اقتصاد ایران

توافق موقت با نگاه داشتن تهدید سنگین تحریم‌ها و گشایش‌ها و انسدادهای مداوم در کانال‌های تحریمی بسته به سیاست‌های آمریکا که در قالب بهانه‌گیری‌ها و همچنین ابراز خوشبینی‌ها صورت خواهد گرفت، همانند یک اسب تروا اثرگذاری خارجی را به درون اقتصاد ایران کشانده و تاثیرگذاری تحریم‌ها را در اقتصاد کشور جزئی‌تر خواهد کرد.

۱۳ توافق موقت و زمینه‌سازی شورش مردمی

توافق موقت با کاهش بار روانی در اقتصاد ایران که باعث حرکت با طمانینه اقتصادی شهروندان شده است، موجب ایجاد موجی کاذب از خوش‌بینی شده و با تحریک تقاضا باعث حرکات بی‌مهابای اقتصادی بخشی از جامعه می‌شود.

هنگامی که مردم با خوش‌بینی نسبت به وضعیت اقتصادی بدون آنکه واقعا چنین اتفاقی رخ داده باشد، بی‌مهاباتر دست به هزینه بزنند با افزایش تقاضا مجددا تورم افزایش‌یافته و زمینه‌های بروز شورش در ایران گسترش خواهد یافت. اگر افزایش تورم در حالت بدبینی مردم افزایش یابد احتمال شورش کمتر از زمانی است که آنها با خوش‌بینی شاهد تورم و ناکامی برنامه‌های اقتصادی خود باشند. این موضوع با ایجاد حس ناکامی و قربانی شدن آرزوها گسل‌های اجتماعی را تحریک خواهد کرد. این مساله یکی از عوامل موثر در اعتراضات دی‌ماه ۹۶ و حین اجرای توافق برجام بود. این نکته از سوی محققان آمریکا اخذ شده و درحال استفاده برای طراحی مجدد است.

۱۴ ایجاد شکاف سیاسی در ایران و شکل‌گیری «جدال بازنده‌ها»

توافق موقت درحالی که می‌تواند در وضعیت داخلی آمریکا یک امتیاز برای دموکرات‌ها در آستانه انتخابات کنگره تلقی شود، برای دولتمردان ایران و تیم مذاکره‌کننده به‌دلیل عدم‌موفقیت در احیای کامل توافق ۲۰۱۵ یک شکست به حساب می‌آید. این مساله با تحریک نزدیکان تیم مذاکره‌کننده قبلی برای شماتت تیم فعلی به درگیری‌ها و شکاف سیاسی منجر خواهد شد.

در این شرایط اعضای تیم مذاکره‌کننده دولت قبل که حالا به‌دلیل جو سیاسی ناشی از تغییر دولت‌ها در انزوا به‌سر می‌بردند، فرصت را برای ابراز نظرات خود و کوبیدن تیم فعلی مهیا خواهند دید؛ البته در اینجا امکان دارد طرفداران دولت قبل فارغ از اعضای تیم مذاکره‌کننده آن میدان‌دار باشند.

این اتفاق اما تمام ماجرا نیست، تیم مذاکره‌کننده قبلی ایران به‌دلیل خروج ترامپ از برجام مشروعیت خود را تا حد زیادی از دست داده است و تیم فعلی نیز با توافق موقت مشروعیت خود را از دست خواهد داد؛ در اینجا تیم قبلی بدون آنکه حرکتش باعث بازیابی مشروعیتش شود با فعال شدن در فضای داخلی تنها به تشدید مشروعیت‌زدایی از تیم فعلی کمک می‌کند؛ درنتیجه آنکه فضای سیاسی ایران دوباره هسته‌ای شده و صحنه جدال دو گروه بی‌مشروعیت یا به عبارت دیگر بازنده‌ها خواهد شد.

۱۵ پیروزی سیاسی غرب

«توافق موقت» به‌طور واضح طرح غرب و «بازگشت کامل به توافق هسته‌ای» به‌طور شفاف درخواست ایران است. به کرسی نشستن درخواست نقض‌کنندگان توافق می‌تواند شکست سیاسی برای ایران به‌شمار برود. این شکست درحالی رقم خواهد خورد که به‌دلیل خروج آمریکا از برجام این کشور باید از لحاظ سیاسی و وجهه عمومی دست پایین را داشته باشد.

۱۶ دست‌خوانی ایران

پیشنهاد توافق موقت به‌جهت یکی از کارکردهایش به‌عنوان «دست‌خوان» ایران عمل می‌کند به‌طوری که با پذیرش آن یا حتی قبول مذاکره اولیه برسر آن می‌تواند نشانگر نیاز ایران به هرگونه توافق و راه خروجی از وضعیت فعلی تلقی‌شده و به‌طور عمومی و خاص باعث افزایش فشارها بر تهران شود.

۱۷ فرصت تنفس به آمریکا بدون حل دغدغه ایران

توافق موقت بدون آنکه بتواند پرونده‌ای را از روی میز ایران بردارد در شرایطی که آمریکا درگیر پرونده روسیه در اوکراین و چین در تایوان است، می‌تواند یک فرصت تنفس به واشنگتن باشد. آمریکا در فرصت تنفسی که توافق موقت دراختیارش می‌گذارد می‌تواند به پرونده فوری‌تر روسیه در شرق اروپا رسیدگی کرده و سپس با وارد آوردن چند ضربه به چین و تضعیف کلی قدرت‌های شرقی با خیالی آسوده‌تر در زمانی مناسب روی پرونده هسته‌ای ایران متمرکز شود.

۱۸ بیرون کردن فرصت از دست ایران

 توافق موقت می‌تواند فرصت استفاده از فضای تنش‌آلود میان آمریکا با روسیه و چین را حداقل تا چندماه از ایران سلب کند.

درطول مدت اجرای توافق موقت بخش بزرگی از اختلافات روسیه و چین قابل مدیریت خواهد شد به‌گونه‌ای که از خطرات این اختلافات کاسته می‌شود. اگر در جریان این مدیریت روسیه و چین با آمریکا به تفاهم برسند یا درمقابل آن عقب‌نشینی کنند فرصتی که وضعیت فعلی دراختیار ایران می‌گذارد به‌طور کامل از دست می‌رود.

۱۹ وجوه جغرافیایی لغو تحریم

 در وضعیت فعلی، تحریم‌ها برخلاف سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ درحال اعمال بر تمام محور مقاومت هستند. درحالی که احیای توافق هسته‌ای می‌تواند در عمل به‌معنای شکستن تحریم علیه دیگر اضلاع محور مقاومت نیز باشد، توافق موقت حتی درصورت داشتن مواهب جزئی، تنها شامل ایران خواهد شد و همچنان قفل منطقه‌ای علیه تهران را سرپا نگاه می‌دارد.

شکسته‌شدن تحریم‌ها علیه ایران درصورتی که گستره جغرافیایی محور مقاومت را نیز دربرگیرد مزایایی دوچندان برای ایران خواهد داشت؛ چیزی که توافق موقت فاقد آن است.

۲۰ شباهت به «برنامه نفت در برابر غذا»

 توافق موقت به‌جای توافق لغو تحریم‌ها، به برنامه نفت در برابر غذا شبیه خواهد بود. درصورت بازگشت به توافق و برداشته‌شدن تحریم‌ها؛ ایران با وجود برخی محدودیت‌ها و کوچک شدن دایره انتخاب تهران در حوزه اقتصادی، گزینه‌های انتخاب ایران در اقتصاد به‌اندازه توافق موقت کاهش نخواهند یافت. در توافق موقت احتمالا کوچک‌ترین و ریزترین تراکنش‌ها و مبادلات مالی ایران مورد بررسی قرار گرفته و تهران از کانال‌های مخصوصی قادر به تهیه مقدار معینی از اجناس مشخص‌شده توسط واشنگتن خواهد بود.

این مساله تا حد زیادی به برنامه نفت در برابر غذا شباهت دارد که در دهه۹۰ میلادی علیه عراق اجرا شد و در آن بغداد در ازای صادرات نفت می‌توانست مقداری مواد غذایی و دیگر کالاهای ساده را از طریق شرکت‌های مشخصی وارد کند.

۲۱ توافق موقت استدلالی برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت

توافق موقت احتمالا به‌دلیل عدم اتکا به قطعنامه شورای امنیت، همانند توافق۲۰۱۵، درصورت از بین رفتن می‌تواند به استدلالی حقوقی برای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بدل شود. در اینجا لازم خواهد بود در زمانی که مشروعیت توافق۲۰۱۵ از بین رفته است، توافق موقت نیز نابود شود تا تحریم‌های شورای امنیت مجددا برقرار شوند. البته این تنها مسیر احیای تحریم‌های شورای امنیت در توافق موقت نیست.

۲۲ اسنپ‌بک در توافق موقت

با توافق موقت می‌توان گفت آمریکا عملا به برجام بازگشته و برای خود حق استفاده از اسنپ‌بک را قائل خواهد بود. حتی درصورت تاکید طرفین بر عدم حق استفاده از اسنپ‌بک توسط آمریکا در سند توافق موقت، احتمالا واشنگتن می‌تواند با استفاده از تغییری که این توافق در وضعیتش می‌دهد، استدلال‌هایی حقوقی برای استفاده از اسنپ‌بک ساخته و پرداخته کند. استفاده آمریکا از اسنپ‌بک عملا به‌معنای احیای تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران است.

۲۳ احیای کامل نظارت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران

هرگونه توافق موقت اگرچه باعث بازگشتن تمامی محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران نمی‌شود اما مستلزم بازگرداندن تمام نظارت‌های هسته‌ای خواهد بود.

توافق موقت این‌گونه کارت فشار کاهش نظارت‌های هسته‌ای را از دست تهران خارج می‌کند؛ به عبارت دیگر، توافق موقت شاید تمامی تعهدات ایران را به‌طور کامل احیا نکند اما تمامی نظارت‌ها بر برنامه هسته‌ای تهران را به‌طور کامل احیا می‌کند.

۲۴ معکوس‌سازی جریان فشارهای بین‌المللی

درحالی که در مذاکرات احیای کامل برجام، فشارها بر آمریکا برای بازگشت به توافق می‌تواند بیشتر از ایران باشد، درصورت حصول توافق موقت جریان فشارها به‌سمت تهران می‌چرخد. در این وضعیت حتی درصورت بدعهدی آمریکا در توافق موقت، این اقدام می‌تواند ازسوی برخی کشورها به بهانه‌هایی مشروع تلقی شود زیرا آنها اقدام واشنگتن را برای اجبار ایران به اجرای تمامی تعهدات هسته‌ای خود لازم تلقی خواهند کرد.

۲۵ برجامی‌شدن مجدد سیاست خارجی ایران

توافق موقت مجددا به برجامی‌شدن سیاست خارجی ایران منجر می‌شود. توافق موقت با دورنمای مذاکرات متعدد دیگر برای احیای کامل توافق یا به دست آمدن توافقی جدید، باعث می‌شود پرونده هسته‌ای بر مناسبات دستگاه دیپلماسی ایران با کشورهای دیگر سایه بیندازد.

حین اجرای توافق هسته‌ای۲۰۱۵ یا درصورت احیای آن دیدارهای خارجی مقامات ایرانی می‌تواند شامل ابراز خوشحالی مسئولان کشورهای دیگر از حصول توافق شود اما در توافق موقت بخشی از جلسات به درخواست میانجی‌گری یا توصیه به انعطاف در برابر خواست‌های آمریکا خواهد گذشت.

۲۶ فضایی برای خرابکاری و تهدید تاسیسات هسته‌ای ایران

توافق موقت درون خود دارای ریشه‌های تنش‌زایانه‌ای است که می‌تواند منجر به تشدید مخاصمات بین ایران و غرب شود. همان‌گونه که در موارد پیشین نیز گفته شد با معکوس‌شدن جریان فشارها علیه ایران و همچنین مهیا شدن زمینه بهانه‌جویی توسط آمریکا احتمالا در توافق موقت تهدیدات نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای و همچنین خرابکاری در آنها افزایش می‌یابد.

۲۷ افزایش فشار به دیگر پرونده‌ها

 توافق موقت با مسدودسازی مسیرهای پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران باعث سرایت فشارهای مذاکراتی به دیگر پرونده‌های مورد منازعه می‌شود. احیای کامل توافق به‌دلیل سابقه خدشه‌دار آن توجهات را به‌سمت مراقبت از آن متمایل می‌ساخت اما توافق موقت با زخمی گذاشتن موضوع هسته‌ای می‌تواند به مهملی برای فشارهای موشکی و منطقه‌ای بدل شود.

۲۸ افزایش قابلیت امنیتی‌سازی ایران از طریق پرونده هسته‌ای

توافق موقت با ماهیت شکننده آن و پررنگ‌شدن متناقض احتمال حرکت ایران به‌سمت ساخت سلاح هسته‌ای درصورت از بین رفتنش، باعث ظرفیت‌سازی ذهنی برای سیاست امنیتی‌سازی ایران برمبنای قضیه هسته‌ای می‌شود.

به‌عنوان مثال درحالی که جهان حساسیت‌های خود را بر کره‌شمالی دارای سلاح هسته‌ای از دست داده است، اگر بر اثر توافقی شاهد آغاز خلع‌سلاح باشد ولی این توافق پس از امحای نیمی از سلاح‌های هسته‌ای کره‌شمالی برهم بخورد آن زمان حساسیت افکارعمومی دربرابر تهدید هسته‌ای این کشور چگونه خواهد بود؟

این مثال نشان می‌دهد چگونه برخی اقدامات می‌تواند در حوزه شناختی ادراکات را تحت‌تاثیر قرار دهد.

آمریکا قصد دارد با استفاده از پرونده هسته‌ای ایران سیاست امنیتی‌سازی خود علیه تهران را پیش ببرد. توافق موقت بدون احیای منافع اقتصادی توافق پیشین، احیاگر و برجسته‌ساز حساسیت افکارعمومی جهان بر برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد.

۲۹ احیای یک حوزه اشتراک‌ساز برای غرب به زیان منافع ملی ایران

 کشورهای غربی به‌ویژه اروپا پرونده ایران را مهملی برای همکاری حداکثری می‌بینند تا این همکاری شدت اختلافات‌شان در دیگر پرونده‌ها را درمجموع روابط رقیق‌تر سازد. این مساله در سطح کلان‌تر شامل آمریکا نیز می‌شود. با توافق موقت اختلافات اروپا با آمریکا کاهش یافته و روابط‌شان متمرکز بر افزایش فشارهای موثرتر بر ایران خواهد شد. این فشارهای هماهنگ هم‌اکنون نیز وجود دارد اما درصورت از بین رفتن دلایل اختلاف بر شدت آنها افزوده خواهد شد.

۳۰ امکان تشدید تحریم‌های غیرهسته‌ای یا غیرمشمول

در توافق موقت تحریم‌های خاصی برداشته خواهند شد، بنابراین آمریکا دیگر تحریم‌های برداشته‌نشده را شدت بخشیده و حتی در دولت بایدن نیز به برچسب‌گذاری غیرهسته‌ای آن مشغول می‌شود.

۳۱ امکان زیر ذره‌بین بردن اقتصاد ایران

در توافق موقت به‌دلیل برداشته شدن موردی تحریم‌ها و همچنین تعلیق و نه لغوشان، شدت کنترل‌ها شدید بوده و بخشی از مسیرهای تجاری ایران را زیر ذره‌بین می‌برد.