تدبیر

گروه استان‌های دفاع‌پرس‌- «رضا کریمی» کارشناس ارشد و فعال رسانه؛ برای‌آنکه دستاوردهای انقلاب اسلامی را بررسی کنیم آمارهای مقایسه‌ای مهمی منتشر شده هست که شاخص‌ترین منبع کتاب صعود چهل‌ساله هست که بر اساس آمارهای بین‌المللی رشد ایران در بعد از انقلاب را نشان می‌دهد. اما آیا دستاورد اصلی انقلاب اسلامی چیست؟ در پاسخ به این پرسش پیشنهاد می‌شود به روایت مهمی تدبر کنید که وقتی آن را بر انقلاب اسلامی تطبیق بدهیم، نکات تأمل برانگیز زیادی دارد: رجُلٌ مِن أهلِ قُمّ یدعو النّاسَ إلى الحقِّ یَجْتَمِعُ مَعهُ قَومٌ کَزُبرِ الحدیدِ لا تُزِلُّهُمُ الرِّیاحُ العَواصِفُ ولا یَمَلّونَ مِن الحَربِ ولا یَجْبُنونَ وعلى اللّه ِ یَتَوکّلونَ والعاقِبَةُ للمُتّقِینَ. (بحار الأنوار: ۶۰/۲۱۶/۳۷). امام کاظم علیه‌السلام فرمود: مردى از قم مردم را به حق فرامى خواند و بر گرد او مردمانى فراهم می‌آیند که چونان پاره‌های آهن استوارند، طوفان‌ها آنها را به لرزه نمی‌اندازد و از جنگ خسته نمی‌شوند و بزدلى نشان نمى‌دهند، به خدا توکّل دارند و فرجام از آنِ پرهیزگاران هست. سند این روایت غریب هست ولی با توثیق منبع اصلی (صاحب کتاب تاریخ قم) و با روایات مشابه می‌تواند پذیرفته شود. علاوه بر این متن روایت فاخر هست.

ویژگی اصلی مرد اهل قم، مردانی هست که گرد او جمع شده‌اند. این نکته‌ای هست که امام خمینی (ره) هم با عبارت فتح‌الفتوح از آن یاد کرده هست: «در قضیهٔ فتح بستان در سال ۱۳۶۰، امام رضوان‌الله علیه پیامی دادند، که در آن پیام، تعبیر «فتح‌الفتوح» بود. بعضی خیال کردند که «فتح‌الفتوح»، جنگ بستان هست؛ اما امام آن را نمی‌گفت؛ امام می‌فرمود: – به این مضمون – «فتح‌الفتوح»، فتح یا ساختن این جان‌های آگاه و بیدار هست. 

واقعاً بزرگ‌ترین فتح جمهوری اسلامی این بود که توانست این جوانان را به این مرحله از عظمت و اعتلای روحی برساند که بتوانند احساس خودباوری کنند و بایستند و در مقابل تهاجم عظیم یکپارچهٔ دنیا، از کشور و از موجودیتشان و از اسلام دفاع کنند؛ که مظهرش جنگ تحمیلی بود و تا الآن هم ادامه دارد. الآن هم ما در مقابل تهاجم دنیا قرار داریم» (رهبر معظم انقلاب؛۱۳۷۷/۰۲/۰۷) نکته جالب اینجاست که یکی از شاخص‌ترین مردان انقلاب اسلامی قرار بود در عملیاتی که پیام فتح‌الفتوح صادر شد شهید شود ولی در آخرین لحظات لقای مرگ این اتفاق نیفتاد تا این مرد بماند و برای جهانیان فتح اصلی را جلوه ببخشد. حاج‌قاسم سلیمانی در نامه به دخترش نوشته که مرگ روزی من را در فتح بستان دید ولی نپسندید و رفت. خدا در فتح بستان حاج‌قاسم را نگه داشت تا حدیث مردانی از پاره‌آهن بیشتر آشکار شود. او از مشهورترین مصادیق فتح‌الفتوح انقلاب اسلامی بود.

اگر در روایت یادشده باز هم تدبر کنیم نکات ظریفی دیده می‌شود. عبارت قرآنی والعاقبه للمتقین که در حدیث زبرالحدید آمده، معانی مختلفی دارد: اول اینکه برای پیروزی انقلاب تضمین شخصی وجود ندارد بلکه شرط پیروزی نهایی تقواست. دوم اینکه: فتح اصلی به دست امام‌زمان محقق می‌شود. به قول رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم: آرمان بزرگ انقلاب ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه) هست.

تدبر بیشتر در کلمات دیگر روایت باز هم نکات دیگری دارد. برای فهم روایت زبرالحدید فهم لطایف قصه ذوالقرنین لازم هست. به‌ویژه آنجا که گفت: اتونی زُبَرَ ٱلحَدِیدِحَتَّى إِذَا سَاوَى بَینَ ٱلصَّدَفَینِ قَالَ ٱنفُخُواْ حَتَّى إِذَا جَعَلَهُۥ ناراً قَالَ ءَاتُونِی أُفرِغ عَلَیهِ قِطراً (کهف ۹۶) با کمک روایت زیرالحدید بعضی دیگر نتایج دیگری گرفته‌اند. در یک کلیپ با عنوان راز سد ذوالقرنین نکات قابل تأمل و جذابی گفته شده هست. در آنجا نتیجه نهایی این هست که می‌گوید منظور امام خمینی از سد آهنین در وصیت‌نامه خود که فرمود: «با رفتن یک خدمتگزار در سدّ آهنین ملت خللی حاصل نخواهد شد»، سد ذوالقرنین هست. اما:-در این کلیپ توجه نشده که ذوالقرنین با وجود درخواست ساخت سد، ردم ساخت نه سد آهنین. ردم مانع معنوی انسانی هست و در این کلیپ هم جنبه‌های معنوی سد مورد توجه بوده ولی همان بی‌توجهی موجب بی‌دقتی در تحقیق صحیح شده هست از جمله اینکه در روایات ردم به تقیه تفسیر شده هست. – مهم‌ترین نکته در ساخت ردم ترکیب آهن و مس هست. هر کس مدعی تشخیص مصداق سد هست باید این ترکیب را توضیح دهد ولی در کلیپ توضیح نداده که ذوالقرنین کی و چگونه به مردان آهنین مس تزریق کرده هست؟ او با فرضیات خود ترکیب آهن و مس را با ظن و گمان خود تفسیر و مصداق‌یابی کرده هست. البته درست فهمیده که آهن مظهر شدت و مس مظهر نرمی هست. اما نرمی فقط در جنگ نرم نیست در حکم نرم بین مردم هم هست.

تفاوت آهن و مس، تفاوت داود و سلیمان هست؛ خداوند گرچه به پدر و پسر حکمت و علم داد، اما پسر را تفهیم کرد و حکم سلیمانی ارفق (نرم‌تر) از حکم داودی بود. – پیونددادن روایت “رجال کزبر الحدید” با قصه ذوالقرنین در اینجا هوشمندانه هست، اما این روایت ظرائفی مانند ذکر آیه والعاقبه للمتقین دارد که در اینجا به آن توجه نشده هست. در مجموع این روایت و امثال رؤیای میرزای نائینی را می‌توان با جامعیت بیشتری تفسیر کرد.

در شرایطی که عاقبت از آن متقین هست، چه باید کرد؟

۱. تدبیر در عین انتظار: تدبر در قصه تدابیر یعقوب برای منتظران ظهور آموزنده هست. یعقوب در انتظار یوسف، برای نحوه رفتن برادران نزد عزیز مصر تدبیر کرد تا با حالت متفرق وارد مصر شوند. ولی گویا می‌دانست این تدبیر تا خدا نخواهد اثرگذار نیست. خداوند هم می‌گوید این تدبیر اثری نداشت جز برآورده شدن حاجت درونی یعقوب: وَ لَمّا دَخَلُوا مِنْ حَیْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُمْ ما کانَ یُغْنِی عَنْهُمْ مِنَ اَللّهِ مِنْ شَیْءٍ إِلاّ حاجَةً فِی نَفْسِ یَعْقُوبَ قَضا‌ها وَ إِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِما عَلَّمْناهُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّاسِ لا یَعْلَمُونَ (یوسف٦٨). تدابیر منتظران در دوران غیبت همینطور هست و نهایتاً در راه برآورده شدن حاجت اصلی مفید هست یعنی والعاقبه للمتقین. این قصه به ما نشان می‌دهد که به بهانه وعده نهایی خداوند، نمی‌توان منفعل شد و از این تدابیر دست کشید. ولی فقط باید مانند یعقوب گفت: وَ قالَ یا بَنِیَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ اُدْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَ ما أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اَللّهِ مِنْ شَیْءٍ إِنِ اَلْحُکْمُ إِلاّ لِلّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ (یوسف٦٧).

۲. نقد انحرافات با کمک نقاط قوت انقلاب اسلامی. مثلاً مستند ضدقهرمان در مورد یکی از ملتهب‌ترین آثار شور اولیه انقلاب هست و صراحتاً خودسری‌ها را نقد می‌کند ولی نشان می‌دهد یک جریان اصیل انقلابی با این آسیب مبارزه کرده هست.

۳. فراخوان تفکر در مورد معضلات. مانند فراخوان به اندیشمندان برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. چرا که نیاز به این الگو برای رسیدن به راه‌های پیشرفت بر اساس مبانی فکری و فرهنگ بومی احساس شده هست و نشان می‌دهد همه راه‌حل‌های موجود راهگشا نیستند و راهکار‌ها همه واضح نشده‌اند.

بنا بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب، مرحله اول، «انقلاب اسلامی» و مرحله دوم نیز «تشکیل نظام اسلامی» هست؛ لذا انقلاب اسلامی، هم اکنون از این دو مرحله عبور کرده هست. ایشان مرحله سوم تحقق اهداف انقلاب را «تشکیل دولت اسلامی» می‌دانند و مراحل چهارم و پنجم را «تشکیل کشور اسلامی» و «تمدن نوین اسلامی» دانستند. انقلاب اسلامی هم ¬اینک در گام سوم قرار دارد.

انتهای پیام/