تربیت فرزند

به گزارش مجاهدت از مشرق، در بیش از ۶۰ کشور در سراسر جهان، کتک زدن کودک توسط والدین، معلمان یا هر شخص دیگری غیرقانونی است و بیش از ۱۳۰ کشور تنبیه بدنی در مدارس را ممنوع کرده اند. با این حال، در تمام آمریکای شمالی، تنبیه بدنی توسط والدین، تا زمانی که شدید نباشد، هنوز توسط بسیاری به عنوان انضباط ضروری تلقی می‌شود و از آن چشم پوشی می‌شود، یا متأسفانه، حتی تشویق هم می‌شود.

در چند سال گذشته بسیاری از روانپزشکان، محققان جامعه شناسی و والدین توصیه کرده اند که ممنوعیت تنبیه بدنی کودکان را جدی بگیریم. به گفته دکتر پیتر نیول، هماهنگ کننده سازمان پایان مجازات کودکان (EPOCH) ،مهمترین دلیل این است که «همه مردم حق دارند از تمامیت جسمانی خود محافظت کنند و کودکان نیز مردم هستند.»

دلایلی که نباید کودکان را تنبیه کنیم

کودکان شما را الگوی خود قرار می دهند

کتک زدن بچه ها به آنها یاد می دهد که خودشان کتک بزنند. اکنون داده های تحقیقاتی گسترده ای برای حمایت از همبستگی مستقیم بین تنبیه بدنی در دوران کودکی و رفتار پرخاشگرانه یا خشونت آمیز در سال های نوجوانی و بزرگسالی در دسترس است. تقریباً همه خطرناک ترین جنایتکاران در دوران کودکی مرتباً تهدید و مجازات می شدند. این برنامه طبیعت است که کودکان نگرش ها و رفتارها را از طریق مشاهده و تقلید از اعمال والدین خود، چه خوب و چه بد، بیاموزند. بنابراین این وظیفه والدین است که الگوی همدل و خردمندی باشند.

کودکان نیاز به توجه والدین دارند

در بسیاری از موارد کودک با توجه به سن و تجربه‌اش، صرفاً تنها راهی که می‌تواند به بی‌توجهی شما پاسخ دهد نادیده گرفتن یا لجبازی با شما است. از جمله این نیازهای کودک می تواند خواب و تغذیه مناسب، درمان آلرژی پنهان، هوای تازه، ورزش و آزادی کافی برای کشف دنیای اطرافش باشد.

اما بزرگترین نیاز او به توجه بی دریغ والدینش است. در این مواقع شلوغ، تعداد کمی از کودکان از والدین خود زمان و توجه کافی دریافت می کنند، والدینی که اغلب آنقدر حواسشان پرت مشکلات و نگرانی های خودشان است که نمی توانند با صبر و حوصله و همدلی با فرزندان خود رفتار کنند. مطمئناً تنبیه کودک به دلیل پاسخگویی طبیعی به نادیده گرفتن نیازهای مهم، اشتباه و ناعادلانه است. به همین دلیل، مجازات نه تنها در درازمدت بی اثر است، بلکه آشکارا ناعادلانه است.

تنبیه مانع یادگیری کودک می شود

تنبیه حواس کودک را از یادگیری نحوه حل تعارض به روشی مؤثر و انسانی منحرف می کند. همانطور که جان هولت، آموزگار، نوشت: «وقتی کودکی را بترسانیم، از یادگیری او خودداری می کنیم.» کودک تنبیه شده با احساس خشم و تخیلات انتقام جویی مشغول می شود و در نتیجه از فرصت یادگیری روش های موثرتر برای حل مشکل محروم می شود.

تنبیه ریسمان ارتباط کودک و والد را قطع می کند

تنبیه در پیوند بین والدین و فرزند اختلال ایجاد می کند، زیرا این طبیعت انسانی نیست که نسبت به کسی که به ما صدمه می زند احساس محبت کنیم. روح واقعی همکاری که هر پدر و مادری آرزوی آن را دارد، تنها از طریق پیوندی قوی بر اساس احساسات متقابل عشق و احترام به وجود می آید. تنبیه، حتی زمانی که به نظر می رسد مؤثر باشد، فقط می تواند رفتاری ظاهری خوب مبتنی بر ترس ایجاد کند، که فقط تا زمانی که کودک به اندازه کافی بزرگ شود که بتواند مقاومت کند، انجام شده و پایدار می ماند. در مقابل، همکاری مبتنی بر احترام برای همیشه ادامه خواهد داشت و با بزرگتر شدن فرزند و والدین، سالها شادی متقابل را به همراه خواهد داشت.

دنبال راه ارتباطی مناسب باشید

بسیاری از والدین هرگز در دوران کودکی خود یاد نگرفتند که راه های مثبتی برای ارتباط با کودکان وجود دارد. زمانی که تنبیه اهداف مورد نظر را محقق نکند و والدین از روش های جایگزین بی اطلاع باشند، تنبیه می تواند به اقدامات مکرر و خطرناک تر علیه کودک تبدیل شود.

کودک خشم ناشی از تنبیه را فراموش نمی کند

خشم و ناامیدی که کودک نمی تواند با خیال راحت بیان کند، در روح و ذهن او ذخیره می شود.خشمی که سال‌هاست در حال انباشته شدن است، می‌تواند برای والدینی که فرزندشان اکنون به اندازه کافی قوی است که این خشم را ابراز کند، شوکه کننده باشد. ممکن است به نظر برسد که تنبیه در سال‌های اولیه «رفتار خوب» ایجاد می‌کند، اما همیشه با بهای گزافی که توسط والدین و کل جامعه پرداخت می‌شود، زیرا کودک وارد دوره نوجوانی و اوایل بزرگسالی می‌شود و نشانه های انباشته شدن خشم در کودکی را از خود نشان داده و حس انتقام گرفتن پیدا می کند.

تنبیه بدنی می تواند باعث انحراف جنسی شود

کتک زدن به باسن، یک منطقه تحریک‌پذیر در دوران کودکی، می‌تواند در ذهن کودک ارتباطی بین درد و لذت جنسی ایجاد کند و منجر به مشکلات در بزرگسالی شود. آگهی‌های «تحت تعقیب» در روزنامه‌های جایگزین، پیامدهای غم انگیز این آشفتگی درد و لذت را تأیید می‌کند. اگر کودک به جز زمانی که مورد تنبیه قرار می گیرد، توجه کمی از والدین دریافت کند، این موضوع مفاهیم درد و لذت را بیشتر در ذهن کودک ادغام می کند. کودکی که در این موقعیت قرار دارد، عزت نفس کمی خواهد داشت، زیرا معتقد است که شایسته هیچ چیز بهتری نیست.

تنبیه بدنی سلامت جسمانی کودک را تهدید می کند

حتی کتک زدن نسبتاً متوسط می تواند از نظر فیزیکی خطرناک باشد. ضربه هایی که به انتهای پایین ستون فقرات وارد می شود، امواج ضربه ای را در طول ستون فقرات ارسال می کند و ممکن است به کودک آسیب برساند. شیوع کمردرد در میان بزرگسالان در جامعه ما ممکن است ریشه در تنبیه دوران کودکی داشته باشد. برخی از کودکان به دلیل آسیب عصبی ناشی از کتک زدن فلج شده اند و برخی نیز پس از پارو زدن خفیف به دلیل عوارض پزشکی تشخیص داده نشده جان خود را از دست داده اند.

تنبیه روابط کودک را دچار مشکل می کند

تنبیه بدنی این پیام خطرناک و غیرمنصفانه را می دهد که “ممکن است درست کند”، آزار رساندن به دیگری مجاز است، مشروط بر اینکه از شما کوچکتر و قدرت کمتری داشته باشد. سپس کودک نتیجه می گیرد که بدرفتاری با کودکان کوچکتر جایز است. هنگامی که او بالغ می شود، نمی تواند نسبت به کسانی که از او خوش شانس تر هستند احساس دلسوزی کند و از کسانی که قدرتمندتر هستند می ترسد. این امر مانع ایجاد روابط معنادار می شود که برای یک زندگی رضایت بخش احساسی ضروری است.

در اینجا چند ایده در مورد چگونگی تغییر رفتار خود با کودکان برای جلوگیری از رفتار ناپسند آنها ذکر شده است.

رده سنی ۰ تا ۲ سال

نوزادان و کودکان نوپا به طور طبیعی کنجکاو هستند. بنابراین عاقلانه است که وسوسه‌ها را از بین ببرید مواردی مانند تلویزیون و تجهیزات ویدئویی، استریو، جواهرات و به‌ویژه وسایل نظافتی و داروها باید به خوبی دور از دسترس نگهداری شوند.

هنگامی که کودک در حال خزیدن یا کودک نوپای شما به سمت یک جسم بازی غیرقابل قبول یا خطرناک می رود، به آرامی “نه” بگویید و یا کودک خود را از آن منطقه خارج کنید یا با یک فعالیت مناسب حواس او را پرت کنید.

به کودکی که در حال ضربه زدن، گاز گرفتن یا پرتاب غذا بوده است، باید به او گفته شود که چرا این رفتار غیرقابل قبول است و برای آرام شدن به مدت یک یا دو دقیقه به محلی دیگر برده شود( برای کودک نوپا موثر نیست)

مهم است که به کودک در هر سنی سیلی نزنید. بخصوص بعید است که نوزادان و کودکان نوپا بتوانند بین رفتار و تنبیه بدنی خود ارتباطی برقرار کنند. آنها فقط درد ضربه را احساس خواهند کرد.

فراموش نکنید که بچه ها با تماشای بزرگسالان، به ویژه والدینشان، یاد می گیرند. مطمئن شوید که رفتار شما الگوی رفتاری مناسبی است. با کنار گذاشتن وسایل خود به جای اینکه صرفاً به فرزندتان دستوری برای برداشتن اسباب‌بازی‌ها در زمانی که وسایل شما پراکنده می‌شوند، بپردازید، تأثیر بسیار قوی‌تری خواهید داشت.

رده سنی ۳ تا ۵ سال

همانطور که فرزند شما رشد می کند و شروع به درک ارتباط بین اعمال و عواقب می کند، مطمئن شوید که شروع به برقراری ارتباط با قوانین خانه خانواده خود کرده اید.

قبل از اینکه آنها را به خاطر رفتاری تنبیه کنید، برای بچه ها توضیح دهید که از آنها چه انتظاری دارید. اولین باری که کودک ۳ ساله شما از مداد رنگی برای تزئین دیوار اتاق نشیمن استفاده می کند، در مورد اینکه چرا این کار مجاز نیست و اگر کودک شما دوباره این کار را انجام دهد چه اتفاقی می افتد (به عنوان مثال، کودک شما باید به تمیز کردن دیوار کمک کند و نمی تواند کمک کند) صحبت کنید. برای مثال اگر این کار را تکرار کرد قادر به استفاده از مداد رنگی برای بقیه روز نخواهد بود. اگر چند روز بعد دیوار دوباره تزئین شد، یادآوری کنید که مداد رنگی فقط برای کاغذ است و سپس عواقب آن را اعمال کنید.

هرچه والدین زودتر این استاندارد «من قوانین را تعیین می کنم و از شما انتظار می رود که گوش دهید یا عواقب آن را بپذیرید» را ایجاد کنند، برای همه بهتر است. اگرچه گاهی اوقات نادیده گرفتن رفتار بد گاه به گاه برای والدین آسان تر است یا برخی از مجازات های تهدید شده را دنبال نمی کنند، با این حال این کارشان یک سابقه بد ایجاد می کند. تهدیدهای تو خالی اقتدار شما را به عنوان والدین تضعیف می کند و احتمال اینکه بچه ها محدودیت ها را آزمایش کنند بیشتر می کند.

در حالی که متوجه شدید که چه رفتارهایی تنبیه می شوند، فراموش نکنید که به رفتارهای خوب پاداش دهید. تأثیر مثبتی که تمجید شما می تواند داشته باشد را دست کم نگیرید نظم و انضباط فقط در مورد تنبیه نیست، بلکه در مورد تشخیص رفتار خوب نیز هست. به عنوان مثال، گفتن “من به شما افتخار می کنم که اسباب بازی های خود را در گروه بازی به اشتراک می گذارید” معمولا موثرتر از تنبیه کودکی است که آن را به اشتراک نمی گذارد .

حتماً دستورات واضح و مستقیم بدهید. به جای “لطفاً می توانید کفش هایتان را بپوشید؟” بگویید “لطفا کفش های خود را بپوشید.” این هیچ جایی برای سردرگمی باقی نمی گذارد و به این معنی نیست که پیروی از دستورالعمل ها یک انتخاب است.

رده سنی ۶ تا ۸

تایم اوت ها و پیامدها نیز استراتژی های انضباطی موثری برای این گروه سنی هستند.

باز هم، سازگاری، و همچنین پیگیری بسیار مهم است. به هر وعده انضباطی عمل کنید وگرنه در خطر تضعیف اقتدار خود هستید. بچه ها باید باور کنند که منظور شما از آنچه می گویید چه است. این به این معنا نیست که نمی‌توانید فرصت‌های دوم بدهید یا اجازه خطای مشخصی بدهید، اما در بیشتر موارد، باید به آنچه می‌گویید عمل کنید.

مراقب باشید که تهدیدهای غیرواقعی تنبیهی (“در را بکوبید و دیگر هرگز تلویزیون تماشا نخواهید کرد!”) را در حالت عصبانیت انجام ندهید، زیرا عدم پیگیری می تواند تمام تهدیدهای شما را تضعیف کند. اگر تهدید کردید که دعوای کودکانتان در صندلی عقب ماشین باید تمام شود و متوقف نشد ماشین را بچرخانید و به خانه برگردید، مطمئن شوید که دقیقا همین کار را انجام می دهید. اعتباری که با فرزندانتان به دست خواهید آورد بسیار ارزشمندتر از یک روز ساحلی از دست رفته است.

تنبیه های بزرگ ممکن است قدرت شما را به عنوان والدین از بین ببرد. اگر پسر یا دختر خود را به مدت یک ماه زمین گیر کنید، ممکن است فرزندتان انگیزه ای برای تغییر رفتار نداشته باشد، زیرا همه چیز قبلاً از بین رفته است. ممکن است تعیین اهدافی که بچه‌ها می‌توانند برای بازگرداندن امتیازاتی که به دلیل رفتار نادرست از بین رفته‌اند، به دست آورند، کمک کند.

رده سنی ۹ تا ۱۲

کودکان در این گروه سنی(درست مانند تمام سنین) می توانند با عواقب طبیعی تنبیه شوند. همانطور که آنها بالغ می شوند و استقلال و مسئولیت پذیری بیشتری را درخواست می کنند، آموزش مقابله با پیامدهای رفتارشان یک روش انضباطی موثر و مناسب است.

به عنوان مثال، اگر تکالیف دانش آموز کلاس پنجمی شما قبل از خواب انجام نشده است، آیا باید او را مجبور کنید که بیدار بماند تا این کار را انجام دهد یا حتی خودتان دست دراز کنید؟ احتمالاً نه – شما فرصتی را برای آموزش یک درس مهم زندگی از دست خواهید داد. اگر تکالیف ناقص باشد، فرزند شما روز بعد بدون آن به مدرسه می رود و از نمره بد ناشی از آن رنج می برد.

طبیعی است که والدین بخواهند بچه ها را از اشتباهات نجات دهند، اما در درازمدت با اجازه دادن به آنها که گاهی اوقات شکست بخورند، به بچه ها لطف می کنند. بچه ها می بینند که رفتار نامناسب چه معنایی می تواند داشته باشد و احتمالاً دیگر آن اشتباهات را مرتکب نمی شوند. با این حال، اگر به نظر می‌رسد فرزندتان از پیامدهای طبیعی درس نمی‌گیرد، برخی از خود را برای کمک به تغییر رفتار تنظیم کنید. حذف امتیازاتی مانند استفاده از وسایل الکترونیکی می تواند پیامد موثری برای این گروه سنی باشد.

سن ۱۳ سال به بالا

تا به حال شما زمینه را فراهم کرده اید. فرزند شما می داند که چه چیزی انتظار می رود و منظور شما از مجازات های رفتار بد است. اکنون مراقب خود نباشید – نظم و انضباط به همان اندازه برای نوجوانان مهم است که برای بچه های کوچکتر. درست مانند کودک ۴ ساله ای که از شما برای تعیین ساعت خواب و اجرای آن نیاز دارد، نوجوان شما نیز به محدودیت هایی نیاز دارد.

قوانینی را در مورد تکالیف خانه، ملاقات دوستان، مقررات منع رفت و آمد، و قرار ملاقات تنظیم کنید و آنها را از قبل با نوجوان خود در میان بگذارید تا سوءتفاهم پیش نیاید. نوجوان شما احتمالاً هر از گاهی شکایت می‌کند، اما متوجه می‌شود که شما کنترل را در دست دارید. باور کنید یا نه، نوجوانان همچنان می خواهند و به شما نیاز دارند که محدودیت هایی را تعیین کنید و نظم را در زندگی آنها اعمال کنید، حتی اگر به آنها آزادی و مسئولیت بیشتری بدهید.

وقتی نوجوان شما یک قانون را زیر پا می گذارد ، از بین بردن امتیازات ممکن است بهترین برنامه عمل به نظر برسد. به عنوان مثال، در حالی که برای مثال بردن ماشین به مدت یک هفته خوب است، حتماً در مورد اینکه چرا آمدن به خانه یک ساعت قبل از منع رفت و آمد غیرقابل قبول و نگران کننده است، بحث کنید.

به یاد داشته باشید که به یک نوجوان کمی کنترل روی چیزها و کارهای خودش بدهید. این نه تنها تعداد مبارزات قدرت را محدود می کند، بلکه به نوجوان شما کمک می کند تا به تصمیماتی که باید بگیرید احترام بگذارد. می توانید به یک نوجوان کوچکتر اجازه دهید تا در مورد لباس مدرسه، مدل مو یا حتی وضعیت اتاقش تصمیم بگیرد. همانطور که نوجوان شما بزرگتر می شود، این قلمرو کنترل ممکن است شامل یک منع رفت و آمد گاه به گاه شود.

گرفتن مزایا

کتک زدن یک حرکت آنی است اما گرفتن مزایا از کودک تاثیرگذارتر است و آثار بلند مدت‌تری دارد. یکی از مسائلی که والدین پس از مدتی با آن مواجه خواهند شد، ارزیابی سود و زیان کتک خوردن توسط فرزندشان است. بدین معنا که کودک محاسبه می‌کند که اگر فلان کار بد را انجام دهد، مادرش یک سیلی به صورت او خواهد زد. حال آیا انجام آن کار ارزش یک سیلی خوردن را دارد؟ اگر از نظر کودک آن کار ارزش داشته باشد، او آن را انجام خواهد داد ولو اینکه می‌داند تنبیه بدنی خواهد شد. اما اگر به جای تنبیه بدنی، شما یکی از مزایا را از فرزندتان بگیرید، او به بالا رفتن هزینه اعمالش پی خواهد برد و از انجام دوباره آن عمل پرهیز خواهد کرد. به فرزندتان بگویید که اگر او رفتار خود را اصلاح کند، مزایا دوباره به او باز خواهند گشت.

نادیده گرفتن

گاه علت کتک زدن از سوی والدین، اذیت و عصبانی شدن آنها از رفتار فرزندشان است. اما توجه داشته باشید که در چنین مواقعی، نادیده گرفتن موثرتر از عکس‌العمل نشان دادن است. نادیده گرفتن برخی رفتارهای غلط کوچک اشکالی ندارد. گاه واکنش در برابر این رفتارها موجب تشدید آنها خواهد شد. البته این بدین معنا نیست که شما نباید در قبال رفتارهای خطرناک فرزندتان عکس‌العملی نشان دهید. اما لازم نیست که به هر رفتاری که فرزندتان برای جلب توجه انجام می‌دهد توجه کنید. اگر کودک تلاش می‌کند با بهانه گیری و جیغ و فریاد توجه شما را به خود جلب کند، به او توجه نکنید. در عوض بعد از چند دقیقه به او توضیح دهید که او می‌تواند خواسته‌های خود را به شما بگوید و شما حرف‌های او را می‌شنوید.

آموزش مهارت‌های جدید

یکی از مشکلات کتک زدن این است که مهارت‌های جدیدی به کودک آموزش نمی دهد. برای مثال اگر فرزند شما خواهر یا برادر کوچکش را کتک زد و شما نیز متعاقبا او را کتک زدید، مهارت حل مسئله را به او یاد نداده‌اید. کودکان باید از همان دوران کودکی برخی مهارت‌های پایه نظیر مهارت حل مسئله و کنترل احساسات را فرا بگیرند. اگر این مهارت‌ها از جانب والدین به کودک آموزش داده شود، بسیاری از سوء رفتارها از بین خواهد رفت.

پاداش

به جای اینکه فرزندتان را به خاطر یک رفتار بد کتک بزنید، به او برای رفتارهای خوبش پاداش دهید. تقویت رفتارهای خوب، رفتارهای بد را سریع‌تر از بین می‌برد. می‌توانید هرازگاهی فرزندتان را با پاداشی غافلگیر کنید تا بدین وسیله انگیزه او در اصلاح رفتارهایش افزایش یابد. پاداش باعث می‌شود کودک بر رفتارهایی که باید انجام دهد تمرکز کند نه رفتاری که موجب کتک خوردن او می‌شود.

تعریف و تمجید

به رفتارهای مثبت فرزندتان در طول روز دقت کنید. با دیدن هر یک از آنها، از فرزندتان تعریف و تمجید کنید. برای مثال اگر او در حال بازی مسالمت‌آمیز با خواهر یا برادرش است، این نکته را به او بگویید و از او تشکر کنید. توجه خود را بر رفتارهای مثبت او متمرکز کنید. بدین ترتیب رابطه‌ای مثبت بین شما و فرزندتان شکل خواهد گرفت و کودک نیز برای تکرار رفتارهای خوبش تلاش بیشتری خواهد کرد.