تروئیکای اروپایی

به گزارش مجاهدت از مشرق، دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه امروز (دوشنبه) اعلام کرد که سران کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده در صدد هستند تا فردا (سه‌شنبه) در حاشیه‌ نشست هفت کشور بزرگ اقتصادی جهان موسوم به گروه هفت (G۷)، در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و همچنین صادرات نفت جمهوری اسلامی بحث و گفت‌وگو کنند.

روزنامه تایمز هند گزارش کرد، یکی از مقام‌های دولت فرانسه اعلام کرد که مذاکرات چهارجانبه در حاشیه نشست‌های G۷ در خصوص طیفی از موضوعات و همچنین «موضوع نفت» و «تمایل برای توقف اشاعه» بحث و گفت‌وگو خواهد شد اما جزئیات بیشتری ارائه نکرد.

این مقام فرانسوی ادامه داد: «ایران در این نشست چهارجانبه مورد بحث قرار خواهد گرفت. ما روز سه‌شنبه‌ جلسه‌ای در این قالب داریم».

بر اساس این گزارش، ایران بزرگ‌ترین ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد اما در پی تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده، در مسیر فروش نفت خام ایران مانع‌ ایجاد شده است. ایالات متحده پس از خروج یکجانبه دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، تلاش کرد تا از فروش نفت ایران جلوگیری کند.

«جو بایدن» رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا علی‌رغم آن‌که با وعده بازگشت به برجام روی کار آمد و بارها به شکست سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه ایران اعتراف کرد اما تاکنون نه تنها اقدام ملموسی برای احیای برجام و لغو تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران نکرده بلکه همواره توپ را به زمین ایران می‌اندازد و می‌گوید که ایران باید برای احیای توافق هسته‌ای تلاش کند.

با این حال، وبسایت شبکه الجزیره به نقل از یک مقام ایرانی بدون ذکر نام او در خصوص سفر «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران گفت که گفت‌وگوها با او صریح و عمیق و مفصل و با احساس مسئولیت بالایی همراه بود.

این مقام ایرانی افزود: «نمی‌توان با تحریم و تهدید و زبان زور ایران را تسلیم کرد و این روش‌ها بی فایده است. سعی داریم توافقی قوی انجام دهیم و این موضوع به این بستگی دارد که واشنگتن منافع ملی ما را به رسمیت بشناسد.»

مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند ماه پیش دچار وقفه شد. دولت آمریکا از زمان آغاز این مذاکرات به جای پیشنهاد دادن ابتکارهای عملی برای پیشرفت گفت‌وگوها بارها تلاش کرده طرف‌های مختلف را به کند کردن روند مذاکرات و ایجاد مانع بر سر راه آن متهم کند.

کشورهای غربی و به ویژه آمریکا در ماه‌های گذشته، بعد از وقفه در مذاکرات وین، به رویه همیشگی خود در متوسل شدن به عملیات‌های روانی و رسانه‌ای جهت مقصرنمایی ایران و سلب مسئولیت از خود روی آورده‌اند.   این کشورها ابتدا با متصل کردن موضوع مذاکرات به جنگ اوکراین ادعا کردند که روسیه مانع از پیشبرد گفت‌وگوها شده است.

بعد از آنکه «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری‌ با ایران پس از اجرای کامل برجام مانعی برای ادامه گفت‌وگوها نیست، کشورهای غربی به برجسته‌سازی یک موضوع ایران پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی مذاکرات را به بن‌بست کشانده است.

یکی از دلایل عدم انجام اقدامات لازم از سوی طرف‌های آمریکایی در مذاکرات وین مخالفت‌های رژیم صهیونیستی و نماینده‌های کنگره با سیاست‌های دولت بایدن در خصوص برجام بوده است. از جمله انتقادات صهیونیست‌ها و قانونگذاران آمریکایی این است که برجام به همه حوزه‌های اختلاف آمریکا با ایران از جمله فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران نمی‌پردازد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای مشترک در جلسه شورای حکام آژانس اتمی امروز سه‌شنبه مدعی شده‌اند طرف‌ها به نهایی کردن توافق در مذاکرات وین بسیار نزدیک هستند.

این سه کشور بدون اشاره به اقداماتی که لازم است کشورهای غربی در خصوص برجام انجام دهند از ایران خواسته‌اند برای «اجرای مجدد» توافق هسته‌ای مهیا شود.

در این بیانیه آمده است: «ما با نگرانی خاطرنشان می‌کنیم که از زمان آخرین نشست شورای حکام در ماه نوامبر ایران پیشبرد برنامه هسته‌ای خود را از طریق توسعه ذخائر اورانیوم غنی‌شده خود و انجام دادن فعالیت‌هایی که باعث ایجاد دانش دائمی و برگشت‌ناپذیر می‌شود ادامه داده است.»

در بخش دیگری از این بیانیه با اشاره به مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین آمده است: «سه کشور اروپایی ۱۱ ماه است که مشغول انجام مذاکراتی فشرده با ایران بوده‌اند. ما اکنون به نهایی کردن توافقی که جدی‌ترین و فوری‌ترین نگرانی‌های منع اشاعه‌ای ما را رفع می‌کنیم بسیار نزدیکیم.»

در ادامه آمده است: «چنین توافقی برنامه هسته‌ای ایران را به محدوده‌های برجام برمی‌گرداند و همچنین تدابیر شفافیت‌ساز آزانس اتمی و اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران را احیا می‌کند.»

در ادامه این بیانیه تصریح شده است: «میزان پیشرفت در برنامه هسته‌ای ایران به معنای آن است که این توافق نمی‌تواند برای مدت نامعلوم روی میز باشد. پنجره فرصت رو به اتمام است. ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم همین حالا تصمیم‌های لازم را برای جمع‌بندی این توافق اتخاذ کنند و از روسیه هم می‌خواهیم شرایط جدید برای خاتمه بخشیدن به توافق اضافه نکند.»

تروئیکای اروپایی در ادامه تصریح کرده‌اند: «ما قویاً از ایران می‌خواهیم از انجام هر اقدام تنش‌زای جدید خودداری کند و به خصوص از ایران می‌خواهیم تمامی فعالیت‌های مرتبط با تبدیل اورانیوم غنی‌شده را که در بردارنده دلالت‌های عملی برای بازگشت به محدوده‌های برجام خواهد بود متوقف کند.

سه کشور اروپایی همچنین تصریح کرده‌اند: «از ایران می‌خواهیم از جمله با روش‌های زیر برای برداشتن گام‌هایی جهت اجرای مجدد برجام آماده شود: اول، متوقف کردن تولید اورانیوم با غنای بالا و هر گونه غنی‌سازی بالای محدودیت‌های برجام؛ دوم، آماده شدن برای انهدام ذخائر اورانیوم غنی‌شده‌ای که فراتر از محدودیت‌های برجام هستند؛ سوم، بازگرداندن ظرفیت‌های غنی‌سازی و تحقیق و توسعه به محدودیت‌های مورد توافق؛ چهارم، متوقف کردن همه فعالیت‌های مرتبط با تولید اورانیوم فلزی و پنجم، احیای کامل شفافیت‌ها و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.»

پیش از این نمایندگان آمریکا و روسیه هم در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به قرائت بیانیه به نمایندگی از کشورهایشان پرداختند. آمریکا مدعی شده بود که زمان زیادی برای دیپلماسی با ایران باقی نمانده و نماینده روسیه بر عزم جدی ایران در مذاکرات وین تأکید کرده بود.

نماینده روسیه در حساب کاربری خودش در توییتر هم گزارشی از جلسه امروز شورای حکام آژانس اتمی در خصوص اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه کرد. او در توییتر نوشت: «بحث‌ها درباره راستی‌آزمایی در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطابق روال معمول بود. بسیاری، همانند همیشه روی انحراف‌های ایران از برجام متمرکز شدند (بدون آنکه به فشار حداکثری آمریکا به عنوان دلیل این انحراف‌ها اشاره‌ای کنند.)»

وز گذشته (دوشنبه)، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای در آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مذاکرات سازنده با «محمد اسلامی» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ابراز خرسندی کرد.

گروسی تصریح کرد: «در خصوص سفر به تهران و دیدار با «محمد اسلامی» رئیس‌ سازمان انرژی اتمی ایران گفت: من خرسندم که به اطلاع شما برسانم که در جریان سفر روز شنبه به تهران و پس از مذاکرات سازنده، من و معاون رئیس‌جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی توانستیم در خصوص مجموعه‌ای از اقداماتی که راهنمای کار ما خواهد شد، به توافق برسیم. کارهای زیادی پیش‌رو داریم و تازه شروع کرده‌ایم».

سپس، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک کنفرانس خبری در وین بر لزوم پایبندی ایران به  توافقات پادمانی گفت که مسائل پادمانی به توافق برجام ارتباطی ندارد و ایران باید تحت هر شرایطی به این توافقات پایبند باشد.

گروسی در ارتباط با پروتکل الحاقی نیز توضیح داد: «پروتکل الحاقی بخشی از برجام است. داشتن توافقی بدون توافقات جامع پادمانی مسئله ساز و دشوار است. شما باید توانمندی دسترسی و کار کردن به شیوه‌ای موثر را داشته باشید. تا جایی که من می دادنم پررتکل الحاقی بخشی از توافق بوده و بخشی از توافق برجام خواهد بود».

مدیرکل آژانس در این خصوص گفت: «مسائل پادمانی ارتباطی به برجام و توافقات دیگر ندارد. این ها دو موضوع موازی هستند و ایران صرفنظر از برجام و هر توافق دیگری با هرکشور دیگری باید به توافقات پادمانی پایبند باشد و این وظیفه آن‌ها است».

دور هشتم مذاکرات وین به منظور رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران از روز سه‌شنبه ۱۹ بهمن ماه و بعد از تنفسی ۱۱ روزه برای مشورت هیأت‌ها با پایتخت‌هایشان با حضور هیأت‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) در پایتخت اتریش از سر گرفته شد و از آن زمان تاکنون در سطوح و فرمت‌های مختلف در حال برگزاری است.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته هم در نشست هفتگی با خبرنگاران بار دیگر با بیان این‌که هیچ زمانی را به عنوان ضرب الأجل نه می‌پذیریم و نه به آن نگاه می‌کنیم، خاطرنشان کرد: مسیر بازگشت آمریکا به برجام یک شبه نخواهد بود.

کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.

ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.

علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.

ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد. علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.

جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.

بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.

جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.