تسلیحات بیولوژیکی

سرویس جنگ نرم مشرق – از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، مسکو به صورت مرتب ادعا کرده که ایالات متحده یک آزمایشگاه جنگ بیولوژیک در اوکراین راه‌اندازی کرده است. مسکو در ابتدا مدعی شد که نیروهایش در جریان حمله سراسری به اوکراین ردی از «تلاش عجولانه» برای پنهان کردن تحقیقات درباره تسلیحات بیولوژیکی در این کشور پیدا کرده‌اند. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز در این خصوص گفت اسناد کشف‌شده توسط نیروهای روسی در اوکراین نشان می‌دهند «یک تلاش عجولانه برای پاک کردن شواهد برنامه‌های بیولوژیکی نظامی» از طریق از بین بردن نمونه‌های آزمایشگاهی طاعون، وبا، سیاه‌زخم و سایر عوامل بیماری‌زا انجام شده است.

---

مخاطبان گرامی، آنچه در ادامه می‌خوانید صرفاً ترجمه گزیده گزارش‌ها و مقالات مذکور است و محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌ها، مؤسسات مطالعاتی و رسانه‌های غربی منتشر شده است و هرگونه ادعا و القائات احتمالی این مقالات هرگز مورد تأیید مشرق نیست.

---

اصرار روسیه و چین بر وجود آزمایشگاه‌های بیولوژیکی آمریکا در اوکراین

ایگور کریلوف، رئیس نیروهای حفاظت رادیویی، شیمیایی و بیولوژیکی ارتش روسیه، نیز اخیراً اظهار کرد: «آزمایشگاه‌های تحت حمایت ایالات متحده در کی‌یف، خارکیف و اودسا روی پاتوژن های خطرناکی کار می‌کنند که به طور سفارشی برای هدف قرار دادن روس‌ها و دیگر اسلاوها طراحی شده‌اند.» به همین ترتیب سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، ادعای مشابهی را مطرح کرد و مدعی شد که آزمایشگاه‌های تحت مدیریت ایالات متحده در اوکراین برای «توسعه سلاح‌های بیولوژیکی با اهداف قومی» کار می‌کنند.

از سوی دیگر چین نیز همزمان با تشدید حملات روسیه، ادعاهای کرملین در خصوص آزمایشگاه‌های تسلیحات بیولوژیک در اوکراین را تکرار کرده و خواستار انجام تحقیقات شده است. ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: «عملیات نظامی روسیه راز آزمایشگاه‌های ایالات متحده در اوکراین را برملا کرد و این چیزی نیست که بتوان با مسامحه با آن رفتار کرد.»

روسیه چندین سال است اتهاماتی مبنی بر همکاری ایالات متحده با آزمایشگاه‌های اوکراینی برای توسعه سلاح‌های بیولوژیکی را تکرار می‌کند. آیا وجود این آزمایشگاه‌های بیولوژیکی واقعاً حقیقت دارد؟ در ادامه این گزارش به واکاوی فعالیت‌های آشکار و پنهانی آزمایشگاه‌های بیولوژیکی آمریکا در گرجستان و به ویژه اوکراین در بخش‌های بعدی پرداخته خواهد شد.

آزمایشگاه‌های بیولوژیکی پنتاگون در ۲۵ کشور پیرامون روسیه، چین، ایران، و غیره در قالب برنامه مشارکتی تعامل بیولوژیکی آژانس کاهش تهدیدات دفاعی. منبع: وزارت دفاع آمریکا

تولید ویروس‌ها، باکتری‌ها، و سموم مرگبار توسط ارتش آمریکا

دیده‌بان تسلیحات گزارش داده است که ارتش آمریکا بطور مرتب اقدام به تولید ویروس‌ها، باکتری‌ها، و سموم مرگبار می‌کند که این امر با کنوانسیون سازمان ملل در خصوص ممنوعیت تسلیحات بیولوژیکی مستقیماً مغایرت دارد. صدها هزار انسان ناخواسته بطور سیستماتیک در معرض پاتوژن‌های خطرناک و سایر بیماری‌های لاعلاج قرار می‌گیرند. دانشمندان حوزه جنگ‌های بیولوژیکی در پوشش دیپلماتیک ویروس‌های ساخته دست بشر را در آزمایشگاه‌های بیولوژیکی پنتاگون در ۲۵ کشور دنیا آزمایش می‌کنند. این آزمایشگاه‌های بیولوژیکی آمریکا توسط آژانس کاهش تهدیدات دفاعی (DTRA) در قالب یک برنامه نظامی ۱/۲ میلیارد دلاری موسوم به برنامه مشارکتی تعامل بیولوژیکی (CBEP) تأمین مالی می‌شوند. آزمایشگاه‌های مزبور در کشورهای عضو شوروی سابق نظیر گرجستان و اوکراین، خاورمیانه، جنوب شرق آسیا، و آفریقا قرار دارند.

مرکز لوگار، گرجستان

گرجستان به منزله یک محیط آزمایش

مرکز لوگار نام آزمایشگاه بیولوژیکی پنتاگون در کشور گرجستان است. این مرکز در فاصله ۱۷ کیلومتری پایگاه هوایی وازیانی آمریکا در تفلیس واقع شده است. مسئولانِ این برنامه نظامی زیست‌شناسانی از واحد تحقیقات پزشکی ارتش آمریکا در گرجستان (USAMRU-G) و پیمانکاران خصوصی هستند. این آزمایشگاه ایمنی زیستی سطح ۳ تنها برای شهروندان آمریکایی دارای صلاحیت امنیتی قابل دسترسی است. این شهروندان طبق توافقنامه سال ۲۰۰۲ آمریکا و گرجستان در خصوص همکاری‌های امنیتی، از مصونیت دیپلماتیک برخوردارند.

ارتش آمریکا در پایگاه هوایی وازیانی در فاصله ۱۷ کیلومتری آزمایشگاه بیولوژیک پنتاگون در مرکز لوگار مستقر است.

الزامات وزارت دفاع آمریکا در رابطه با پیمانکاران دخیل در برنامه مشارکتی تعامل بیولوژیکی در کشورهای عضو شوروی سابق نظیر گرجستان، اوکراین، آذربایجان، ازبکستان، و قزاقستان. منبع: fbo.gov

طبق توافقنامه میان آمریکا و گرجستان، پرسنل نظامی و غیرنظامی آمریکایی (از جمله وسایل نقلیه دیپلماتیک) دخیل در برنامه پنتاگون در گرجستان از جایگاه دیپلماتیک برخوردار گردیده‌اند.

تولید عامل‌های بیولوژیکی توسط پیمانکاران پنتاگون تحت پوشش دیپلماتیک

اطلاعات به‌دست‌آمده از دفتر ثبت قراردادهای فدرال آمریکا، برخی از فعالیت‌های نظامی در مرکز لوگار را مشخص می‌سازد ــ که از جمله آنها می‌توان به تحقیق درباره عامل‌های بیولوژیکی (سیاه‌زخم، تولارمی) و بیماری‌های ویروسی (مثلاً تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو) و جمع‌آوری نمونه‌های بیولوژیکی برای آزمایشات تجربی در آینده اشاره کرد.  

آژانس کاهش تهدیدات دفاعی بخش زیادی از کارهایش را ذیل برنامه نظامی به شرکت‌های خصوصی برون‌سپاری کرده است. این شرکت‌ها در برابر کنگره پاسخگو نیستند و قادرند آزادانه‌تر فعالیت کنند و حاکمیت قانون را دور بزنند. پرسنل غیرنظامی آمریکایی فعال در مرکز لوگار همچنین از مصونیت دیپلماتیک بهره‌مند گردیده‌اند، هرچند آنها دیپلمات نیستند. از این رو، شرکت‌های خصوصی می‌توانند تحت پوشش دیپلماتیک برای دولت آمریکا کار کنند، بدون آنکه تحت کنترل کشور میزبان ــ در اینجا گرجستان ــ باشند. سازمان سیا غالباً از این رویه جهت ایجاد پوشش برای مأموران خود استفاده می‌کند. سه شرکت خصوصی آمریکایی به نام‌های ــ سی‌اچ۲ام هیل (CH۲M Hill)، باتل (Battelle)، و متابیوتا (Metabiota) ــ در آزمایشگاه بیولوژیکی آمریکا در تفلیس فعالیت می‌کنند. علاوه بر پنتاگون، این سه شرکت خصوصی همچنین برای سازمان سیا و سایر سازمان‌های مختلف دولتی کارهای تحقیقاتی انجام می‌دهند.

نقش آژانس کاهش تهدیدات دفاعی آمریکا در تولید عامل‌های بیولوژیکی

آژانس کاهش تهدیدات دفاعی قراردادهایی به ارزش 341.5 میلیون دلار ذیل برنامه پنتاگون برای آزمایشگاه‌های بیولوژیکی در گرجستان، اوگاندا، تانزانیا، عراق، افغانستان، و جنوب شرق آسیا به شرکت «سی‌اچ۲ام هیل» واگذار کرده است. نیمی از این مبلغ (161.1 میلیون دلار) ذیل قرارداد گرجستان به مرکز لوگار اختصاص یافته است. بنا بر گفته شرکت  «سی‌اچ۲ام هیل»، این شرکت آمریکایی عامل‌های بیولوژیکی تهیه کرده و دانشمندان سابق فعال در حوزه جنگ‌های بیولوژیکی را در مرکز لوگار بکار گرفته است. اینها دانشمندانی هستند که برای یک شرکت آمریکایی دیگر دخیل در برنامه نظامی در گرجستان ــ مؤسسه یادبود باتل ــ نیز کار می‌کنند.

شرکت باتل به‌ عنوان یک پیمانکار فرعی ۵۹ میلیون دلاری در مرکز لوگار از تجارب گران‌بهایی در زمینه تحقیق درباره عامل‌های بیولوژیکی برخوردار است، چرا که این شرکت پیشاپیش ذیل ۱۱ قرارداد قبلی منعقده با ارتش آمریکا (۱۹۵۲-۱۹۶۶) در برنامه‌های تسلیحات بیولوژیکی آمریکا فعالیت کرده است.

منبع: فعالیت‌های ارتش آمریکا در آمریکا، برنامه‌های جنگ بیولوژیکی، جلد ۲، ۱۹۷۷، صفحه ۸۲

این شرکت خصوصی برای آزمایشگاه‌های بیولوژیکی آژانس کاهش تهدیدات دفاعی پنتاگون در افغانستان، ارمنستان، گرجستان، اوگاندا، تانزانیا، عراق، و ویتنام کار می‌کند. شرکت باتل با استفاده از مواد شیمیایی بسیار سمی و عامل‌های بیولوژیکی به شدت بیماری‌زا، دست به تحقیق، توسعه، آزمایش، و ارزیابی برای طیف گسترده‌ای از سازمان‌های دولتی می‌زند. قراردادهای فدرال مجموعاً به ارزش ۲ میلیارد دلار به این شرکت واگذار گردیده‌اند و این شرکت در فهرست ۱۰۰ پیمانکار برتر دولت آمریکا در رده ۲۳ قرار دارد.

پروژه مخفیانه سازمان سیا برای تولید بمب سیاه‌زخم  

«پروژه چشم‌انداز روشن» (۱۹۹۷ و ۲۰۰۰) یک پژوهش مشترک توسط سازمان سیا و مؤسسه یادبود باتل بود که ذیل قرارداد واگذارشده از طرف آژانس کاهش تهدیدات دفاعی صورت گرفت و در قالب آن یک بمب سیاه‌زخم متعلق به دوران شوروی بازسازی و آزمایش گردید تا ویژگی‌های مربوط به پخش و انتشار آن به بوته آزمایش گذاشته شود. هدف اعلامی این پروژه ارزیابی ویژگی‌های پخش و انتشار عامل‌های بیولوژیکی بمب‌ها بود. عملیات مخفیانه سازمان سیا و شرکت باتل از فهرست موارد اعلامی آمریکا به سازمان ملل ذیل کنوانسیون تسلیحات بیولوژیکی حذف گردید.

آزمایشات تجربی فوق محرمانه

شرکت باتل طی یک دهه گذشته یک آزمایشگاه بیولوژیکی فوق محرمانه (مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی (NBACC)) واقع در فورت دتریک ایالت مریلند را ذیل یکی از قراردادهای وزارت امنیت داخلی آمریکا در اداره خود داشته است. این شرکت یک قرارداد فدرال به ارزش 344.4 میلیون دلار (۲۰۰۶-۲۰۱۶) و یک قرارداد دیگر به ارزش 17.3 میلیون دلار (۲۰۱۵-۲۰۲۶) را از وزارت امنیت داخلی آمریکا دریافت کرده است.

    مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی به‌ عنوان یک مکان فوق محرمانه آمریکایی طبقه‌بندی‌شده است. عکس از وزارت امنیت داخلی آمریکا

در میان آزمایشات تجربی مخفیانه‌ای که توسط شرکت باتل در مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی انجام گرفته‌اند، می‌توان به این موارد اشاره کرد: ارزیابی فناوری پخش و انتشار پودر؛ ارزیابی خطر ناشی از سموم آئروسل‌سازی شده؛ و ارزیابی قدرت بورخولدریا پسومالئی (ملیوئیدوزیس) به‌ عنوان تابعی از ذرات آئروسل‌سازی شده در پریمات‌های غیرانسانی. ملیوئیدوزیس را می‌توان به یک سلاح بیولوژیکی تبدیل کرد و به همین خاطر به‌ عنوان یک عامل گروه بورخولدریا پسومالئی دسته‌بندی می‌شود. بورخولدریا پسومالئی در گذشته به‌ عنوان یک سلاح بیولوژیکی بالقوه توسط آمریکا مورد مطالعه قرار گرفته است.

به‌جز آزمایشات تجربی نظامی در مرکز لاگور واقع در گرجستان، شرکت باتل پیشاپیش عامل‌های بیوتروریستی را در آزمایشگاه فوق محرمانه سطح ۴ مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی در فورت دتریک آمریکا تولید کرده است. در یکی از نمایه‌های مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی، ۱۶ اولویت پژوهشی برای این آزمایشگاه فهرست شده است که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد: شرح ویژگی‌های پاتوژن‌های کلاسیک، نوظهور، و تراریخته به لحاظ قابلیت به‌ عنوان یک عامل بیولوژیکی تهدیدآمیز؛ ارزیابی ماهیت القای غیرسنتی، جدید، و غیر آندمیک بیماری از یک عامل بیولوژیکی تهدیدآمیز احتمالی، و گسترش ظرفیت آزمایش چالش آئروسل در میان پریمات‌های غیرانسانی.

دانشمندان در حال مهندسی پاتوژن‌ها در آزمایشگاه  مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی. عکس از مرکز ملی تحلیل و تدابیر متقابل دفاع بیولوژیکی

تحقیقات میدانی در مورد تهدیدات بیولوژیکی

آژانس کاهش تهدیدات دفاعی پنتاگون قراردادهای فدرال به ارزش 18.4 میلیون دلار را به منظور ارائه خدمات مشاوره علمی و فنی ذیل برنامه خود در گرجستان و اوکراین به شرکت آمریکایی متابیوتا واگذارکرده است. خدمات شرکت متابیوتا شامل تحقیقات میدانی درباره تهدیدات بیولوژیکی، کشف پاتوژن‌ها، واکنش به شیوع بیماری‌ها، و آزمایشات بالینی می‌شوند.

شرکت متابیوتا برای پروژه پنتاگون در کانون بحران ابولا کار کرده است، جایی که سه آزمایشگاه بیولوژیکی آمریکا قرار دارند.

شرکت متابیوتا قبل و در جریان بحران ابولا در غرب آفریقا توسط پنتاگون به منظور فعالیت برای آژانس کاهش تهدیدات دفاعی بکار گرفته شد و مبلغ 3.1 میلیون دلار (۲۰۱۲-۲۰۱۵) به منظور فعالیت در سیرالئون ــ یکی از کشورهای واقع در کانون شیوع ابولا ــ به این شرکت اعطا شد.

 

در گزارش ۱۷ جولای ۲۰۱۴ «کنسرسیوم تب خونریزی‌دهنده ویروسی»، شرکت متابیوتا متهم شده که در خصوص تبعیت از یک قرارداد موجود درباره چگونگی گزارش نتایج آزمایش دچار قصور شده و دانشمندان سیرالئونی فعال در آن شرکت را دور زده است. در گزارش مزبور همچنین این احتمال مطرح شده که شرکت متابیوتا مشغول پرورش سلول‌های خونی در آزمایشگاه بوده ــ که به زعم گزارش مزبور کار خطرناکی است ــ و همچنین در خصوص بیماران سالم تشخیص اشتباه داشته است. شرکت متابیوتا همه این اتهامات را رد کرده است.

آزمایشات تجربی نظامی بر روی حشرات گزنده

جنگ حشره‌شناسی نوعی جنگ بیولوژیکی است که در آن از حشرات به منظور انتقال بیماری استفاده می‌شود. پنتاگون ظاهراً اینگونه آزمایشات حشره‌شناسی را در گرجستان و روسیه انجام داده است. مرکز لوگار در سال ۲۰۱۴ به تأسیسات حشره‌شناسی مجهز گردید و این مرکز پروژه «آگاهی‌بخشی درباره بارکدگذاری شن‌مگس‌ها در گرجستان و قفقاز» را راه‌اندازی کرد. این پروژه یک منطقه جغرافیایی بزرگ‌تر در خارج از گرجستان ــ یعنی منطقه قفقاز ــ را پوشش می‌داد. گونه‌های خاکی شن‌مگس در سال ۲۰۱۴-۲۰۱۵ ذیل یک پروژه دیگر با عنوان «کار نظارتی بر روی بیماری تب‌دار حاد» جمع‌آوری شدند و همه شن‌مگس‌ها (ماده) مورد آزمایش قرار گرفتند تا میزان واگیردار بودن آنها مشخص گردد. در قالب یک پروژه ثالث که جمع‌آوری شن‌مگس‌ها را نیز شامل می‌شد، ویژگی‌های غدد بزاقی این مگس‌ها مورد مطالعه قرار گرفت.

یک مگس گزنده در حمامی در تفلیس (عکس ۱)، مگس‌ها در گرجستان (عکس‌های ۲، ۳)

در نتیجه، تفلیس از سال ۲۰۱۵ پر از مگس‌های گزنده شده است. این حشرات گزنده تمام طول سال در محیط‌های داخلی، و سرویس بهداشتی؛ زندگی می‌کنند، امری که در گذشته جزو رفتارهای معمول این گونه‌ها در گرجستان نبود (معمولاً فصل زندگی پشه‌های خاکی در گرجستان فوق‌العاده کوتاه است ــ از ژوئیه تا سپتامبر). مردم محلی از این گلایه می‌کنند که هنگامی که در حمام برهنه بوده‌اند، این مگس‌های تازه‌وارد نیش‌شان زده‌اند. این حشرات همچنین در برابر سرما بسیار مقاوم هستند و قادرند حتی در دمای زیر صفر در کوهستان زنده بمانند.

مگس‌های گزنده در داغستان روسیه

از زمان آغاز پروژه پنتاگون در سال ۲۰۱۴، مگس‌هایی شبیه موارد مشاهده‌شده در گرجستان در داغستان (روسیه) پدیدار شده‌اند. طبق گفته مردم محلی، این مگس‌ها نیش می‌زنند و باعث خارش می‌شوند. زیستگاه و محل زادوولد آنها شبکه زهکشی خانه‌هاست.

مگس‌ها در گرجستان و گونه‌های یکسان در داغستان

مگس‌های متعلق به خانواده پشه‌های خاکی حامل انگل‌های خطرناکی در بزاق خود هستند که از طرق نیش خود به انسان‌ها منتقل می‌کنند. بیماری‌ای که این مگس‌ها ناقلش هستند، نزد پنتاگون بسیار جذابیت دارد. در سال ۲۰۰۳، در جریان حمله آمریکا به عراق، سربازان آمریکایی در معرض نیش شن‌مگس‌ها قرار گرفتند و به لیشمانیاز مبتلا شدند. این بیماری از بیماری‌های بومی عراق و افغانستان است و اگر درمان نشود، موارد حاد آن می‌تواند کشنده باشد.

در گزارش سال ۱۹۶۷ ارتش آمریکا با عنوان «بندپایان دارای اهمیت پزشکی در آسیا و بخش اروپایی شوروی»، همه حشرات محلی و نحوه پراکندگی آنها و بیماری‌های نشأت گرفته از آنها فهرست گردیدند. مگس‌های گزنده که در زهکش‌ها زندگی می‌کنند نیز در این سند فهرست شده‌اند. با این حال، زیستگاه‌های طبیعی این مگس‌ها نه گرجستان یا روسیه، بلکه فیلیپین است.

منبع: «بندپایان دارای اهمیت پزشکی در آسیا و بخش اروپایی شوروی»، گزارش ارتش آمریکا، ۱۹۶۷

عملیات وایتکُت: آزمایش مگس‌های مبتلا جهت نیش زدن انسان‌ها

شن‌مگس

طبق یکی از گزارشات ارتش آمریکا که از حالت محرمانه خارج شده است ــ «فعالیت‌های ارتش آمریکا در آمریکا»، برنامه‌های جنگ بیولوژیکی، ۱۹۷۷، جلد ۲، صفحه ۲۰۳ ــ آزمایشاتی در رابطه با تب پشه خاکی در سال‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۷۲ بر روی انسان صورت گرفتند. در جریان عملیات وایتکُت، داوطلبان در معرض نیش شن‌مگس‌های آلوده قرار گرفتند. عملیات وایتکُت یک برنامه پژوهش پزشکی دفاع بیولوژیکی بود که توسط ارتش آمریکا در فورت دتریک ایالت مریلند بین سال‌های ۱۹۵۴ تا ۱۹۷۳ انجام گرفت.

به‌رغم اتمام رسمی برنامه تسلیحات بیولوژیکی آمریکا، مؤسسه پژوهش پزشکی بیماری‌های واگیر ارتش آمریکا (USAMRIID) در سال ۱۹۸۲ دست به یک آزمایش تجربی زد تا ببیند آیا شن‌مگس‌ها و پشه‌ها می‌توانند ناقل ویروس دره ریفت، دنگی، چیکونگونیا، و انسفالیت اسب شرقی باشند ــ همان ویروس‌هایی که ارتش آمریکا در خصوص قابلیت استفاده از آنها به ‌عنوان سلاح بیولوژیکی دست به پژوهش زده است.

پشه تب زرد

استفاده پنتاگون از حشرات کشنده برای انتقال بیماری

پنتاگون در زمینه استفاده از حشرات به ‌عنوان ناقل بیماری از پیشینه طولانی برخوردار است. طبق یکی از گزارشات سال ۱۹۸۱ ارتش آمریکا که بخشی از آن از حالت محرمانه خارج شده است، دانشمندان جنگ بیولوژیکی آمریکا دست به شماری از آزمایشات تجربی بر روی حشرات زدند. این عملیات‌ها بخشی از جنگ حشره‌شناسی آمریکا ذیل برنامه تسلیحات بیولوژیکی آمریکا بودند.

چگونگی کشتن ۶۲۵۰۰۰ نفر با هزینه فقط ۲۹ سنت برای هر نفر

ارتش آمریکا در گزارش سال ۱۹۸۱ خود دو سناریو را با یکدیگر مقایسه کرد ــ ۱۶ حمله همزمان به یک شهر با استفاده از پشه تب زرد، و حمله آئروسل تولارمی و ارزیابی کارآمدی آنها به لحاظ هزینه و تلفات.

جهت رجوع: ارزیابی جنگ حشره‌شناسی به منزله خطری برای آمریکا و کشورهای اروپایی عضو ناتو، ارتش آمریکا، گزارش مارس ۱۹۸۱

عملیات خارش بزرگ: آزمایشات میدانی در راستای تعیین الگوهای پوشش و بقاپذیری کک موش استوایی (Xenopsyllacheopis) به منظور استفاده از آن به ‌عنوان ناقل بیماری در قالب جنگ بیولوژیکی انجام گرفتند.

عملیات وز وز بزرگ: ۱ میلیون پشه تب زرد پرورش داده شدند، یک سوم آنها در مهمات تعبیه شدند و با هواپیما به پایین انداخته شدند یا بر روی زمین پخش گردیدند. پشه‌ها در جریان پرتاب هوایی جان سالم بدر بردند و فعالانه به دنبال مکیدن خون انسان‌ها رفتند.

منبع: ارزیابی جنگ حشره‌شناسی به منزله خطری برای آمریکا و کشورهای اروپایی عضو ناتو، ارتش آمریکا، گزارش مارس ۱۹۸۱

عملیات جشن بهار: در جریان عملیات ارتش آمریکا با نام «جشن بهار»، پشه‌های تب زرد به طرق زمینی در گرجستان پخش شدند.

بخش‌هایی از گزارش سال ۱۹۸۱ ارتش آمریکا نظیر بخشی با عنوان «تولید انبوه پشه تب زرد» از حالت محرمانه خارج نشده‌اند. معنای چنین چیزی احتمالاً آن است که پروژه همچنان ادامه دارد. پشه تب زرد بطور گسترده در عملیات‌های نظامی آمریکا استفاده شده است. این نوع پشه ظاهراً ناقل دنگی، چیکونگونیا، و ویروس زیکا است، ویروسی که موجب بدریختی ژنتیکی نوزادان می‌شود.

عملیات گوسفند زنگوله‌دار

بخش تسلیحات بیولوژیکی ستاد فرماندهی تحقیق و توسعه شیمیایی ارتش آمریکا در سال ۱۹۶۰ گزندگی پشه‌ها در فضای باز را در قالب شماری از آزمایشات میدانی در تأسیسات داگوی پروینگ گراند واقع در ایالت یوتا مورد مطالعه قرار داد. پشه‌های ماده باکره تب زرد که گرسنگی داده شده بودند، بر روی نظامیان در فضای باز آزمایش شدند.  

جهت رجوع: مطالعات در خصوص گزندگی پشه‌ها در فضای باز، پروژه گوسفند زنگوله‌دار ۱، ۱۹۶۰، گزارش فنی، ارتش آمریکا، تأسیسات داگوی پروینگ گراند

آزمایشات تجربی نظامی با استفاده از پشه‌های و کنه‌های استوایی در گرجستان

این گونه‌های پشه و کنه (که در گذشته ذیل برنامه جنگ حشره‌شناسی آمریکا مورد مطالعه قرار گرفتند) در گرجستان نیز جمع‌آوری شده و در مرکز لاگور مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. در قالب پروژه سال ۲۰۱۴ آژانس کاهش تهدیدات دفاعی موسوم به «ویروس و سایر آربوویروس‌ها در گرجستان»، پشه استوایی موسوم به پشه ببری (Aedesalbopictus) که قبلاً هیچگاه دبده نشده بود، برای اولین بار کشف شد و وجود پشه تب زرد پس از دهه‌ها (۶۰ سال) در غرب گرجستان تائید شد.

پشه ببری ناقل بسیاری از پاتوژن‌های ویروسی، ویروس تب زرد، دنگی، چیکونگونیا، و زیکا است.

طبق داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری اروپا، این پشه‌های استوایی موسوم به پشه ببری که قبلاً هیچگاه در گرجستان دیده نشده بودند، در روسیه (کراسنودار) و ترکیه نیز کشف شده‌اند. پخش و انتشار آنها در آن گوشه از دنیا امری غیرمعمول است.

پشه‌های تب زرد تنها در گرجستان، جنوب روسیه، و شمال ترکیه پخش شده‌اند. این پشه‌ها نخستین بار در سال ۲۰۱۴ و پس از آغاز برنامه پنتاگون در مرکز لاگور کشف گردیدند.

ذیل یک پروژه دیگر آژانس کاهش تهدیدات دفاعی موسوم به «واگیرشناسی و بوم‌شناسی تولارمی در گرجستان» (۲۰۱۳-۲۰۱۶)، تعداد ۶۱۴۸ کنه زمینی جمع‌آوری شدند؛ تعداد ۵۸۷۱ کنه از روی بدن دام‌ها جمع‌آوری شدند و ۱۳۱۰ کک و ۷۳۱ کنه نیز گرفته شدند. در سال ۲۰۱۶، تعداد ۲۱۵۹۰ کنه دیگر جمع‌آوری شدند و در مرکز لوگار مورد مطالعه قرار گرفتند.

دولت گرجستان در سال ۲۰۰۷ به واکسیناسیون اجباری ۷ ساله به‌رغم شیوع سیاه‌زخم پایان داد و ناتو در سال ۲۰۱۳ آزمایشات انسانی بر روی یک واکسن جدید سیاه‌زخم را در گرجستان آغاز کرد.

شیوع سیاه‌زخم در گرجستان و آزمایشات انسانی ناتو

گرجستان در سال ۲۰۰۷ به سیاست واکسیناسیون اجباری سالیانه دام‌ها علیه سیاه‌زخم پایان داد. در نتیجه، نرخ مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در سال ۲۰۱۳ به اوج خود رسید. همان سال، ناتو آزمایشات انسانی واکسن سیاه‌زخم را در مرکز لاگور واقع در گرجستان آغاز کرد.

تحقیقات پنتاگون بر روی سیاه‌زخم روسی

سیاه‌زخم یکی از عامل‌های بیولوژیکی است که ارتش آمریکا در گذشته از آن به ‌عنوان سلاح استفاده کرده است. به‌رغم ادعاهای پنتاگون در خصوص ماهیت دفاعی برنامه‌اش، حقایق خلاف چنین چیزی را نشان می‌دهند. دانشمندان آمریکایی در مرکز لوگار در سال ۲۰۱۶ تحقیقاتی بر روی «توالی ژنوم سویه واکسن VNIIVViM -۵۵ باسیلوس آنتراسیس شوروی/روسیه» انجام دادند. این تحقیقات توسط برنامه مشارکتی تعامل بیولوژیکی آژانس کاهش تهدیدات دفاعی در تفلیس تأمین مالی گردید و توسط شرکت متابیوتا (پیمانکار آمریکایی ذیل برنامه پنتاگون در گرجستان) به اجرا گذاشته شد.

در سال ۲۰۱۷، آژانس کاهش تهدیدات دفاعی یک پژوهش دیگر ــ «ده توالی ژنوم  موارد ایزوله شده انسانی و دامی باسیلوس آنترسیس از کشور گرجستان» ــ را نیز تأمین مالی کرد که توسط معاونت پژوهش‌های پزشکی ارتش آمریکا در گرجستان (USAMRU-G) در مرکز لاگور به اجرا گذاشته شد.

۳۴ نفر در گرجستان به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مبتلا شدند که از این میان ۳ نفر جان خود را از دست دادند. منبع: مرکز ملی کنترل بیماری‌ها ـ گرجستان

ابتلای ۳۴ نفر به تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در گرجستان

تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در اثر ابتلا به ویروس موجود در بدن کنه (نایروویروس) رخ می‌دهد. این ویروس نخستین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه شناسایی شد و تب خونریزی‌دهنده کریمه نام گرفت. این ویروس بعدها در سال ۱۹۶۹ به ‌عنوان عامل همین بیماری در کنگو شناسایی شد و بدین طریق نام امروزی بیماری شکل گرفت. تعداد ۳۴ نفر (از جمله یک کودک ۴ ساله) در سال ۲۰۱۴ به تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو مبتلا شدند که ۳ نفرشان جان خود را از دست دادند. همان سال، زیست‌شناسان پنتاگون این ویروس را در گرجستان در قالب پروژه آژانس کاهش تهدیدات دفاعی موسوم به «همه‌گیرشناسی بیماری‌های توأم با تب ناشی از ویروس‌های دنگی و سایر آربوویروس‌ها در گرجستان» مورد مطالعه قرار دادند. این پروژه شامل آزمایشات بر روی بیماران دارای علائم تب و جمع‌آوری کنه‌ها به ‌عنوان ناقلان احتمالی تب خونریزی دهنده کریمه کنگو جهت آنالیز آزمایشگاهی می‌شد.

علت شیوع بیماری تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در گرجستان هنوز ناشناخته است. طبق گزارش اداره دامپزشکی محلی، تنها یک کنه از میان همه گونه‌های جمع‌آوری شده در روستاهای آلوده نتیجه آزمایشش مثبت شد. به‌رغم ادعاهای مقامات محلی دال بر انتقال ویروس از حیوان به انسان، نتیجه آزمایش همه نمونه‌های حیوانی منفی اعلام شد. فقدان کنه‌ها و حیوانات آلوده با توجه افزایش شدید موارد انسانی ابتلا به تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در سال ۲۰۱۴ غیرقابل توجیه است و معنایش آن است که شیوع بیماری به شکل طبیعی اتفاق نیفتاده و ویروس عامدانه پخش شده است.

علائم تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو

در سال ۲۰۱۶، تعداد ۲۱۵۹۰ کنه دیگر برای پایگاه داده دی‌ان‌ای جهت مطالعات در آینده در مرکز لاگور ذیل پروژه پنتاگون با عنوان «ارزیابی شیوع سرمی و تنوع ژنتیکی ویروس تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو و هانتاویروس‌ها در گرجستان» جمع‌آوری شد.

شیوع مرگبار تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در افغانستان

تعداد ۲۳۷ مورد ابتلا به تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو همچنین تا ماه سپتامبر ۲۰۱۷ در افغانستان گزارش شد که ۴۱ مورد آنها به مرگ انجامیدند. بنا بر گفته وزارت بهداشت افغانستان، اکثر موارد ابتلا در کابل پایتخت این کشور با ۷۱ مورد ابتلا و ۱۳ مورد مرگ‌ومیر و استان هرات در مجاورت مرز با ایران (۶۷ مورد) ثبت گردیدند.

افغانستان یکی از ۲۵ کشور میزبان آزمایشگاه‌های بیولوژیکی پنتاگون در سطح دنیاست. پروژه افغانستان بخشی از برنامه دفاع بیولوژیکی آمریکاست ــ برنامه مشارکتی تعامل بیولوژیکی که توسط آژانس کاهش تهدیدات دفاعی تأمین مالی شده است. دو شرکت سی‌اچ۲ام هیل و باتل از پیمانکاران آژانس کاهش تهدیدات دفاعی که در مرکز لوگار گرجستان مشغول به کارند، در برنامه مربوط به افغانستان نیز به ‌عنوان پیمانکار به کار گرفته شده‌اند. قراردادی به ارزش ۴/۱۰ میلیون دلار به شرکت سی‌اچ۲ام هیل واگذار شده است (۲۰۱۳-۲۰۱۷). پنتاگون پیمانکاران یکسانی را در افغانستان و گرجستان بکار گرفته و بیماری‌هایی که در میان جوامع محلی در هر دو کشور پخش می‌شوند نیز یکسان هستند.

 ۲۲۱ خفاش در سال ۲۰۱۴ در مرکز لوگار در راستای اهداف پژوهشی کشته شدند.

چرا پنتاگون اقدام به جمع‌آوری و مطالعه بر روی خفاش‌ها می‌کند

خفاش‌ها ظاهراً میزبان ویروس ابولا، سندروم تنفسی خاورمیانه، و سایر بیماری‌های مرگبار هستند. با این حال، شیوه‌های دقیق انتقال این ویروس‌ها به انسان در حال حاضر ناشناخته‌اند. در قالب جستجو جهت یافتن پاتوژن‌های مرگبار برخوردار از اهمیت نظامی در میان خفاش‌ها، مطالعات فراوانی ذیل برنامه مشارکتی تعامل بیولوژیکی آژانس کاهش تهدیدات دفاعی انجام گرفته‌اند.

خفاش‌ها عامل شیوع مرگبار ابولا در آفریقا معرفی شده‌اند (۲۰۱۴-۲۰۱۶). با این حال، هیچگونه شواهد و مدارک قاطعی دال بر چگونگی «جهش» ویروس به انسان‌ها ارائه نشده و این امر به سوءظن‌ها در خصوص ماهیت غیرطبیعی و عامدانه شیوع این بیماری دامن می‌زند.

گزارش شده که از هر ۱۰ بیمار مبتلا به سندروم تنفسی خاورمیانه، ۳ تا ۴ نفرشان از دنیا رفته‌اند (منبع: سازمان جهانی بهداشت)

مهندسی ویروس‌های مرگبار در آمریکا قانونی است

برداشت بر این است که ویروس کرونای سندروم تنفسی خاورمیانه (MERS-CoV) از خفاش‌ها نشأت گرفته و مستقیماً در میان انسان‌ها و/یا شترها پخش شده است. با این حال، همانند ابولا، شیوه‌های دقیق انتشار ویروس ناشناخته است. تعداد ۱۹۸۰ مورد ابتلا و ۶۹۹ مورد مرگ‌ومیر در اثر ویروس کرونای سندروم تنفسی خاورمیانه در ۱۵ کشور دنیا (تا ماه ژوئیه ۲۰۱۷) گزارش شدند.

ویروس کرونای سندروم تنفسی خاورمیانه یکی از ویروس‌هایی است که به همراه ویروس آنفلوانزا و سارس توسط آمریکا مهندسی شده و در پنتاگون مورد مطالعه قرار گرفته است. ممنوعیت موقتی که اوباما در سال ۲۰۱۴ در رابطه با تأمین مالی دولتی اینگونه پژوهش‌های «دارای کاربرد دوگانه» وضع کرد، مؤید ادعای فوق است. این ممنوعیت در سال ۲۰۱۷ برداشته شد و آزمایشات تجربی ادامه یافته‌اند. آزمایشات تجربی بر روی پاتوژن‌های ارتقا یافته بالقوه همه‌گیر (PPPs) در آمریکا قانونی هستند. اینگونه آزمایشات تجربی هدفشان افزایش انتقال‌پذیری و/یا عفونت‌زایی پاتوژن‌هاست.

فرانسیسلا تولارنسیس یک باکتری بسیار مسری است و بطور بالقوه می‌توان از آن به ‌عنوان سلاح در قالب حملات آئروسل استفاده کرد.

تولارمی به منزله یک سلاح بیولوژیکی

تولارمی که به تب خرگوش نیز معروف است، به ‌عنوان یک عامل بیوتروریسم طبقه‌بندی شده و در گذشته بدین منظور توسط آمریکا تولید شده است. با این حال، پژوهش‌های پنتاگون بر روی تولارمی و همچنین ناقل‌های احتمالی این باکتری نظیر کنه‌ها و جوندگانی که باعث ابتلا به این بیماری می‌شوند، کماکان ادامه دارند. آژانس کاهش تهدیدات دفاعی شماری از پروژه‌ها در رابطه با تولارمی در کنار سایر پاتوژن‌های به ویژه خطرناک در گرجستان راه‌اندازی کرده است. پاتوژن‌های به ویژه خطرناک (EDPs) یا عامل‌های منتخب یک نگرانی بزرگ در رابطه با سلامت عمومی در سطح دنیا قلمداد می‌شوند.

تولارمی یکی از سلاح‌های بیولوژیکی است که ارتش آمریکا در گذشته تولید کرده است. منبع: گزارش سال ۱۹۸۱ ارتش آمریکا

 این عامل‌های به شدت بیماریزا را بطور بالقوه می‌توان به سلاح تبدیل کرد و اهمیت نظامی آنها را می‌توان با رجوع به پروژه‌های پنتاگون که در ادامه آمده‌اند، اثبات نمود: «واگیرشناسی و بوم‌شناسی تولارمی در گرجستان» (۲۰۱۳-۲۰۱۶) (۶۰ هزار ناقل در راستای ایزوله‌سازی سویه‌ها و پژوهش‌های ژنومی جمع‌آوری شدند)؛ «واگیرشناسی تولارمی انسانی در گرجستان»؛ و «همه‌گیرشناسی بیماری انسانی و پایش پاتوژن‌های به ویژه خطرناک در گرجستان» (مطالعه عامل‌های منتخب در میان بیماران دارای تب نامتمایز و تب خونریزی‌دهنده/شوک عفونی).

پایان قسمت اول/

ادامه دارد