تهدیدات نوین

به گزارش مجاهدت از گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، پدافند غیرعامل به‌عنوان یکی از ارکان بنیادین تأمین امنیت ملی و تقویت تاب‌آوری کشور در برابر تهدیدات نوین، جایگاهی راهبردی در سیاست‌گذاری کلان جمهوری اسلامی ایران دارد. اهمیت این حوزه از آن‌روست که در کنار اقدامات نظامی و بازدارندگی سخت، نقش مکمل، پیش‌گیرانه و ماندگاری را در حفاظت از جان، مال و زیرساخت‌های حیاتی ایفا می‌کند. برخلاف تصور رایج که امنیت را صرفاً در قالب ابزار‌های نظامی تعریف می‌کند، پدافند غیرعامل نگاهی هوشمندانه و چندبُعدی به مقابله با تهدیدات دارد.

در شرایط پرتنش منطقه‌ای و جهانی امروز، اهمیت این نوع دفاع، بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است. رشد فزاینده تهدیدات ترکیبی – از حملات سایبری و اختلال در زیرساخت‌های حیاتی گرفته تا تهدیدات زیستی و شیمیایی– ساختار‌ها و عملکرد‌های ملی را با چالش‌هایی مواجه ساخته است. سال ۱۴۰۴ را می‌توان دوره‌ای تعیین‌کننده در بازآرایی پدافند غیرعامل دانست؛ دوره‌ای که در آن، تحلیل واقع‌بینانه از وضعیت موجود و ارائه پاسخ‌های چندلایه و منعطف، ضرورتی غیرقابل انکار است.

تحلیل وضعیت جاری نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از مخاطرات نوظهور و در حال‌تکامل، زیرساخت‌های کشور را در معرض تهدید قرار داده‌اند. تمرکز این تهدیدات نه‌تنها بر نقاط ضعف زیرساختی، بلکه بر نارسایی‌های مدیریتی و وابستگی‌های فناورانه نیز قرار گرفته است. از این‌رو، ضروری است تا دستگاه‌های اجرایی، فراتر از نگاه اداری، با رویکردی راهبردی و پیش‌نگرانه وارد عمل شوند.

در این چارچوب، قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور، مصوب سال ۱۴۰۲، بنیان حقوقی و نهادی لازم را برای تعریف مأموریت‌ها و الزامات عملکردی نهاد‌ها فراهم کرده است. بر اساس این قانون، سازمان پدافند غیرعامل کشور با هدف کاهش آسیب‌پذیری، تقویت بازدارندگی، مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها و تسهیل مدیریت بحران تشکیل شده و تابع ستاد کل نیرو‌های مسلح است. این سازمان، مسئول هدایت، راهبری و نظارت عالیه بر سیاست‌ها و برنامه‌های پدافند غیرعامل در سطح ملی و در همه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده (۲۹) قانون برنامه ششم توسعه کشور است.

مطابق با مفاد قانون، مسئولیت اجرای برنامه‌های پدافند غیرعامل در سطح ملی با رؤسای دستگاه‌ها و در سطح استان‌ها با استانداران است. این نکته بیانگر آن است که انتظار می‌رود هر دستگاه با رویکردی فعال، نسبت به تهیه، اجرا و ارزیابی مستمر برنامه‌های متناسب با سطح تهدیدات خود اقدام کند. سازمان پدافند غیرعامل کشور نیز موظف است نظارت مؤثر و ارائه گزارش‌های منظم به نهاد‌های بالادستی را به انجام رساند.

اما به نظر می‌رسد که نخستین اولویت سال جاری، شناسایی و پایش فعال تهدیدات است. هرچند بسیاری از دستگاه‌ها به تهیه طرح‌های پدافندی اقدام کرده‌اند، اما ضعف در تحلیل اندرکنش میان تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها، یکی از خلأ‌های مهم موجود است. لازم است نظام رصد تهدیدات – چه در سطح ملی و چه استانی – با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و تحلیل داده، بازطراحی و تقویت شود.

دومین اولویت، تمرکز بر پایداری خدمات عمومی حیاتی است. خدماتی نظیر آب، برق، درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات، نه‌تنها شاخص توسعه، بلکه معیار مقاومت ملی در برابر بحران‌ها هستند. تاب‌آوری این خدمات، مستلزم تقویت ساختار‌های فنی، افزایش ظرفیت پشتیبان، و طراحی سناریو‌های جایگزین در صورت بروز اختلال است. دستگاه‌ها باید در این زمینه از حالت واکنشی خارج شده و به‌سمت طراحی عملیاتی گام بردارند.

در گام سوم، ارتقاء آمادگی سازمانی و تخصصی ضروری است. بسیاری از نهاد‌ها فاقد ساختار‌های تخصصی مؤثر در حوزه پدافند غیرعامل هستند یا ظرفیت موجود به‌روز نشده است. تقویت تیم‌های واکنش سریع، به‌روزرسانی بانک اطلاعات زیرساخت‌ها، و تدوین نقشه‌های عملیاتی به تفکیک سطح تهدید، از گام‌های کلیدی در این حوزه محسوب می‌شود.

بر پایه قانون، دستگاه‌های اجرایی موظف‌اند در برنامه‌های سرمایه‌ای و طرح‌های توسعه‌ای خود، بودجه و منابع لازم برای مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها و اجرای الزامات پدافندی را پیش‌بینی کنند. تخطی از اجرای این الزامات می‌تواند تبعات قانونی برای مدیران دستگاه‌ها در پی داشته باشد.

حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی، به‌ویژه در حوزه انرژی، ارتباطات، مراکز درمانی و لجستیکی، دیگر محور اصلی در سیاست‌های پدافندی امسال است. با توجه به افزایش احتمال حملات سایبری هدفمند، راه‌اندازی مرکز عملیات سایبری در سطح ملی و تقویت سامانه‌های هشدار سریع در دستگاه‌ها، باید در دستور کار قرار گیرد. تمرکز بر اقدامات پیشگیرانه و محروم‌سازی دشمن از اطلاعات کلیدی، مکمل این راهبرد خواهد بود.

از منظر فرهنگی و اجتماعی نیز، ارتقاء درک عمومی نسبت به ضرورت پدافند غیرعامل، اولویتی حیاتی است. بدون همراهی مردم و ذی‌نفعان محلی، هیچ طرح پایداری در عمل موفق نخواهد شد. آموزش همگانی، آگاهی‌بخشی از طریق رسانه‌ها، و مشارکت‌دادن جامعه محلی در فرایند‌های آمادگی، باید در تمامی طرح‌ها لحاظ شود.

به اذعان کارشناسان دستگاه‌ها لازم است برنامه‌های پدافند غیرعاملی را با سه رویکرد تدوین کنند؛ برنامه‌های فوری در مواجهه با تهدیدات قطعی یا قریب‌الوقوع، برنامه‌های جاری برای تقویت پیوسته ساختارها، و برنامه‌های ترکیبی که پاسخ‌های چندمنظوره به تهدیدات نوین را هدف قرار می‌دهند. این طبقه‌بندی، از پراکندگی طرح‌ها جلوگیری کرده و موجب تخصیص دقیق‌تر منابع می‌شود.

در نهایت، سال ۱۴۰۴ فرصتی کلیدی برای بازتعریف و تثبیت نقش پدافند غیرعامل در ساختار‌های اجرایی کشور است. اجرای موفق سیاست‌ها و راهبرد‌های این حوزه در گرو درک دقیق این نکته است که خود دستگاه‌های اجرایی، متولیان اصلی تحقق اهداف پدافند غیرعامل هستند.

تجربیات سال‌های اخیر به‌وضوح نشان داده‌اند که غفلت از الزامات پدافند غیرعامل می‌تواند به تحمیل هزینه‌های جدی بر کشور منجر شود. از جمله، حمله سایبری به سامانه توزیع سوخت که منجر به اختلال در شبکه جایگاه‌های سوخت‌رسانی شد، نمونه‌ای روشن از این غفلت است. رخداد‌هایی از این دست، ضمن آسیب به اعتماد عمومی، خسارات اقتصادی و مدیریتی نیز به همراه داشته‌اند. چنین تجربه‌هایی باید به‌مثابه هشداری دائمی در ذهن مدیران و تصمیم‌گیران باقی بمانند.

بدون عزم سازمانی و باور مدیریتی، حتی بهترین قوانین و سیاست‌ها نیز بی‌اثر خواهند ماند؛ بنابراین، ضروری است که دستگاه‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و همکاری بین‌بخشی، پدافند غیرعامل را به یک مأموریت ذاتی، دائمی و اولویت‌دار در فرآیند‌های خود تبدیل کنند. توجه به این مهم، ضمن افزایش تاب‌آوری ملی، می‌تواند پایداری خدمات حیاتی کشور را در مواجهه با انواع تهدیدات تضمین کرده و امنیت عمومی را در بستر توسعه پایدار نهادینه سازد. دستگاه‌ها نباید صرفاً منتظر ابلاغ‌های بالا به پایین باشند، بلکه لازم است با نگاهی مسئولانه و خلاقانه، خود را بازیگر فعال در ارتقای امنیت و پایداری کشور بدانند. تحقق این هدف، نیازمند اراده مدیریتی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی، و تعامل مستمر با نهاد‌های مسئول است.

انتهای پیام/ ۲۷۱

به گزارش مجاهدت از گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، جلسه شورای عالی حوزه‌های علمیه با حضور سردار «غلامرضا جلالی» رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، «محمدحسین اسماعیلی» رئیس ستاد همکاری مشترک حوزه و پدافند غیرعامل و مسئول دفتر پدافند غیرعامل حوزه‌های علمیه، معاون تبلیغ و فرهنگی حوزه و مدیران و نمایندگان مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، جامعه الزهرا، جامعه المصطفی العالمیه، معاونت صیانت حوزه‌های علمیه، مرکز فناوری اطلاعات، مرکز آموزش‌های کاربردی حوزه، معاونت ارتباطات و امور بین‌الملل و دفتر برنامه‌ریزی و نظارت، برگزار شد.

سردار جلالی در این مراسم، به تاریخچه شکل‌گیری سازمان پدافند غیرعامل و تغییرات آن در طول زمان پرداخت و ضرورت ایجاد ساختار‌های جدید برای مقابله با تهدیدات نوین را مورد تاکید قرار داد.

وی به تأثیر فناوری و رسانه‌ها در جنگ‌های مدرن و ضرورت توجه به این مقوله‌ها در استراتژی‌های پدافند غیرعامل تأکید کرد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور به بیان اهمیت هم‌افزایی و همکاری میان نهاد‌های مختلف برای تقویت پدافند غیرعامل و ایجاد یک شبکه منسجم اشاره کرد و افزود: چالش کاهش جمعیت جوان و پیر شدن جمعیت که تضعیف منابع انسانی کشور را به دنبال دارد و همچنین شناخت تهدیدات و تغییرات در حوزه علم و فناوری و تهدیدات بیولوژیکی و زیستی ناشی از آن مسائل مهمی است که می‌توان از ظرفیت روحانیون برای آشنایی و آگاهی سازی جامعه استفاده کرد.

سردار جلالی با تاکید بر لزوم همکاری بین حوزه‌های علمیه و نهاد‌های دولتی برای شناسایی و مقابله با تهدیدات افزود: باید برنامه‌ریزی دقیقی برای آینده انجام شود تا حوزه‌های علمیه بتوانند بیش از گذشته در هدایت جامعه نقش ایفا کنند.

به گفته سردار جلالی تجارب گذشته، به ویژه در مواجهه با بحران‌هایی مانند کرونا، اهمیت توجه به نقش و ظرفیت روحانیت و حوزه‌های علمیه را در شرایط بحرانی نشان داد.

در ادامه اسماعیلی، مسئول ستاد مشترک حوزه‌های علمیه به ارائه گزارشی از اقدامات انجام شده از جمله ساختار تشکیلاتی پدافند غیرعامل حوزه‎های علمیه، برنامه پنج ساله پدافند غیرعامل با محوریت آموزش، پژوهش و شناسایی تهدیدات موجود و ظرفیت‌های موجود در سازمان پدافند غیرعامل و حوزه‌های علمیه و طرح تشکیل قرارگاه دفاع فرهنگی با محوریت پدافند غیرعامل حوزه‌های علمیه پرداخت.

اهمیت توجه به مفهوم پدافند غیرعامل در مواجهه با بحران‌ها و حوادث اجتماعی و فرهنگی، همکاری بین نهاد‌ها و نیاز به ایجاد تفاهم‌نامه‌های تخصصی و کمیته‌های مشترک برای بررسی و تحلیل مسائل، تحلیل تهدیدات و برآورد سالانه تهدیدات و نیاز به جمع‌آوری اطلاعات از دستگاه‌های مختلف، آینده‌پژوهی و بررسی روند‌ها و پیش‌بینی مشکلات آینده به منظور آمادگی بهتر از جمله مسائل مورد تاکید در این نشست بود.

تنظیم و به روزرسانی قوانین و مقررات به‌منظور پاسخگویی به نیاز‌های جدید و حفاظت از زائرین با تأکید بر مسئولیت‌های تامین امنیت در آستان‌های مقدس و نیاز به برنامه‌ریزی برای جمعیت‌های انبوه از جمله دیگر مواردی بود که حاضرین در جلسه پیرامون آن به بحث و تبادل نظر پرداختند.

همچنین در این جلسه برگزاری نشست‌های تخصصی مشترک برای بحث و تبادل نظر در موضوعات مختلف فرهنگی و استفاده از ظرفیت نخبگان حوزه برای آینده پژوهی و تحلیل و بررسی مسائل فرهنگی مورد توافق دو طرف قرار گرفت.

انتهای پیام/ ۱۱۲

به گزارش مجاهدت از خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، امسال نیز هم، چون سال‌های گذشته هفته پدافند غیر عامل از سوم آبان تا دهم آبان در سطح کشور برگزار می‌شود که برای این روز‌ها عناوین و محور فعالیت‌هایی متناسب با شعار هفته که «ایران پایدار، به وسعت ایمان، به بلندای امید» است، تعیین شده که در ادامه آمده است.

پدافند سایبری، مصون‌سازی زیرساخت‌ها در جنگ زیر ساختی، پدافند زیستی، تاب‌آوری ملی در برابر تهدیدات زیستی، پدافند شناختی، صیانت از دارایی‌های نرم، پدافند شهری، شهروند آماده، شهر ایمن، پدافند کالبدی، حفاظت از زیرساخت‌ها، پدافند غیرعامل، دفاع همه‌جانبه و هم‌افزا در برابر جنگ ترکیبی، پدافند غیرعامل، دفاع نوین در برابر تهدیدات نوظهور و رصدخانه علم و فناوری پدافند غیرعامل، تهدید‌ها و مخاطره‌های ناشی از فناوری‌های نوین، به ترتیب عناوین روز‌های هفته پدافند غیرعامل است.

محور فعالیت‌های هر روز به ترتیب از سوم آبان تا دهم آبان، تبیین سند و نظام عملیات پدافند سایبری، اطلاع‌‍رسانی دستاورد‌ها و اقدامات مثبت، تبیین سند و نظام عملیات پدافند زیستی، اطلاع رسانی دستاورد‌ها و اقدام‌های مثبت، تبیین تهدیدات نوین در عرصه شناختی، تبیین الگوی پدافند غیرعامل در عرصه رسانه با الگوی شناختی، تبیین سند و نظام عملیات پدافند شهری، اطلاع رسانی دستاورد‌ها و اقدام‌های مثبت، تبیین سند راهبردی حفاظت از زیرساخت‌های کشور، اقدامات و دستاورد‌های سازنده در عرصه حفاظت از زیر ساخت‌ها است.

البته بخش دیگری از محور فعالیت‌ها نیز عبارتند از: تبیین نظام عملیاتی پدافند غیر عامل کشور، تبیین نظام عملیاتی پدافند مردم محور، تبیین نقش راهبردی بسیج در پدافند غیرعامل، تبیین نظام جامع عملیاتی پدافند غیرعامل، تشریح دستاورد‌ها و تاب آوری تحسین برانگیز ملی، تشریح سند راهبردی و نظام عملیاتی پدافند شیمیایی، تشریح سند راهبردی پدافند پرتوی، تبیین دستاورد‌های پدافند غیرعامل درحوزه مهار تهدیدات نوین، تبیین الگو‌های جدید تهدید شناسی از توسعه فناوری، تبیین رویکرد بهره برداری از فناوری‌های نوین با رعایت الزامات پدافند غیرعامل، تشریح دستاورد‌های علمی و فناورانه در عرصه پدافند غیرعامل.

انتهای پیام/۲۳۱

به گزارش مجاهدت از گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، امیر دریادار «حبیب‌الله سیاری» معاون هماهنگ‌کننده ارتش در مراسم رونمایی از نخستین محصول الگوریتم پردازش کوانتومی که در دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) ارتش با تقدیر از اساتید، پژوهشگران و دانشجویان ارائه‌دهنده این محصول کوانتمی، حوزه‌هایی نظیر کوانتوم، پلاسما، پرتو‌های هسته‌ای، اقلیمی، علوم زیستی و بیولوژیک، علوم فضایی، امواج الکترومغناطیس، صوتیات، قدرت نرم، علوم شناختی، سایبرالکترومغناطیس، شیمیایی، رباتیک، هوش مصنوعی و لیزر و فوتونیک را از جمله حوزه‌های برترساز در جنگ‌های آینده توصیف کرد.

امیر دریادار سیاری ادامه داد: برای مقابله با تهدیدات آینده، توجه به فناوری‌های نوپدید و شالوده‌شکن یک امر ضروری است که ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز از طریق قرارگاه فجر و قرارگاه جهاد علمی و معاونت تربیت و آموزش آجا توجه و توسعه این نوع فناوری‌ها را در دستور کار خود قرار داده است.

بنابراین گزارش، یکی از کارکرد‌های این محصول علمی که در حاشیه نشست تخصصی «پردازش کوانتومی» دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) نوشهر رونمایی شد، سامانه مقابله با فریب در سیستم‌های موقعیت‌یابی شناور‌های سطحی با استفاده از الگوریتم است.

انتهای پیام/ ۲۷۱