تولیدات فرهنگی

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس_ علی عبدالصمدی؛ ترجمه شاید عمری به قدمت حیات انسان داشته باشد. انتقال مفاهیم از شخصی به شخصی دیگر و از قومی به قومی دیگر و از ملتی به ملتی دیگر مستلزم ایجاد ارتباطات انسانی بوده است. اغلب ارتباط بین ملت‌ها با زبان‌های مختلف مستلزم استفاده از فن ترجمه بوده و هست.

دوران هشت ساله‌ی جنگ تحمیلی فرهنگی را در کشور ما شکوفا کرد که از آن با عنوان «فرهنگ دفاع مقدس» یاد می‌شود. این مجموعه از آموزه‌ها محدود به کنش‌های نظامی و عملیاتی و مسبوق به یک دوره‌ی زمانی خاص (مانند دوران جنگ) نبوده است.

ریشه‌های اصلی این فرهنگ را باید در آموزه‌های اسلام ناب محمدی و قرآن مجید جست و جو کرد. بسیاری از پویش‌های ژورنالیستی، فرهنگی-هنری، اجتماعی و سیاسی در دوران دفاع مقدس و بعد از آن متاثر از همین مجموعه از آموزه‌ها بوده که اتفاقا ظرفیت صدور به مخاطب فراملی را نیز داشته است.

به طور کلی محصولات تولیدی در حوزه‌ی دفاع مقدس را شاید بتوان در دو حوزه‌ی بزرگ طبقه بندی کرد: نخست حوزه‌ی خبری و دوم حوزه‌ی تولیدات فرهنگی و هنری. این دو حوزه از تولیدات فرقی اساسی با یکدیگر دارند و آن در زمان بندی در تولید آنهاست. به عنوان مثال، تولید یک خبر زمان بسیار کمتری را به خود تخصیص می‌دهد تا تولید یک اثر سینمایی یا نوشتن یک کتاب.

شاید نخستین خبری که در زمینه‌ی دفاع مقدس ترجمه شد را به سهولت نتوان یافت. اما تا کنون کتابها، فیلمها، سریال‌ها و آثار فرهنگی هنری بسیاری در زمینه‌ی صدور فرهنگ دفاع مقدس به رشته‌ی ترجمه درآمده اند. این آثار ترجمه شده را میتوان از نگاهی، در زمینه‌ی ترجمه از فارسی به سایر زبان‌ها و برعکس مورد بررسی و کنکاش قرار داد.

از شاخص‌ترین کتبی که در زمینه‌ی فرهنگ دفاع مقدس از فارسی به زبان‌های بیگانه ترجمه شده اند، می‌توان به موارد ذیل اشاره داشت: دا به قلم سیده زهرا حسینی، در هیاهوی سکوت نوشته‌ی جواد کلاته، یکشنبه‌ی آخر نوشته‌ی معصومه رامهرمزی، سفر به گرای ۲۷۰ درجه نوشته‌ی احمد دهقان، سلام بر ابراهیم به قبلم جمعی از نویسندگان به سرپرستی محسن عمادی و در کمین گل سرخ به اهتمام محسن مومنی شریف.

فلسطینی آواره، خاطرات ابواید مسئول اطلاعات و امنیت ساف با قلماریک رولو و ترجمه‌ی حمید نوحی، قدس و انتفاضه نوشته‌ی طراد حماده و با ترجمه‌ی زکیه مالکی، صلیب بیت لحم (خاطرات یک پناهنده) در دو جلد به تحریر روی توف و برگردان سیدمجتبی عزیزی و سیاست شهرک سازی اسراییل به قلم غازی حسن و ترجمه‌ی حجت رسولی از اهم کتاب‌هایی هستند که از زبان‌های بیگانه بالاخص عربی به فارسی ترجمه شده اند.

همچنین آثار سینمایی فراوانی نیز درباره‌ی جنگ تحمیلی و فرهنگ دفاع مقدس به تصویر کشیده شده اند که به زبان‌ها خارجی به شکل زیرنویس یا دوبله ترجمه و در جشنواره‌های بین المللی به نمایش عموم مخاطبین بین الملل درآمده اند. از کرخه تا راین با کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا به دو زبان آلمانی و انگلیسی جهت مخاطبین بین المللی به صورت زیر نویس ترجمه شد.

فیلم سینمایی بازمانده به کارگردانی شادروان سیف الله داد در سوریه با استفاده از هنرمندان سوریه‌ای ساخته و شد. این فیلم اشاره به سلحشوران جبهه‌ی مقاومت در فلسطین دارد و به دو زبان فارسی و عربی تهیه و تولید شده است.

به صورت کلی، ترجمه‌ی آثار چه در زمینه‌های فرهنگی و هنری و چه در زمینه‌های خبری و اصطلاحا ژورنالیستی مستلزم تشکیل نهضتی بزرگ، فراگیر و عمومی است. در چنین حرکت و جنبشی مترجمین به عنوان پیشگامان حرف نخست را می‌زنند. یقینا تسلط به مفاهیم مربوط به فرهنگ دفاع مقدس در زبان مبدا و مقصد از اهم توانمندی‌های مترجمین در حوزه‌ی خطیر خواهد بود.

پردازش به نهضت ترجمه محدود به این مجال نمی‌شود و جستار‌های بیشتری را طلب می‌کند و شایسته است که محققین این حوزه در گردآوری و معرفی آثار مربوط اهتمام لازمه را مبذول دارند تا چنین آثاری به صورت طبقه بندی شده به در دسترس نسل‌های آتی قرار بگیرد و فرهنگ ساز آیندگان شود.

انتهای پیام/341