تولید برق

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه کیهان در ستون اخبار ویژه خود نوشت:
‌
«با کم‌کاری دولت روحانی در سرمایه‌گذاری برای تولید برق، پس از دو دهه کشور دوباره گرفتار خاموشی‌های گسترده در تابستان ۱۴۰۰ شد. دولت سیزدهم اما طی یک سال اخیر توانست با مدیریت عالمانه مانع تکرار آن شود. با این حال حل اساسی این معضل، نیازمند صرف هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است».
 
روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد، به مقایسه عملکرد دولت‌های مختلف در زمینه تولید برق پرداخت.
براین اساس، افزایش ظرفیت تولید برق در دولت روحانی، یک چهارم دولت قبل از آن بود و به همین دلیل هم سال‌های آخر دولت روحانی، کشور با قطع برق‌های آزار دهنده مواجه شد.

روزنامه آفتاب یزد با بیان این که دولت رئیسی توانسته بر «میراث خاموشی» دولت روحانی فائق آید می‌نویسد: افزایش ظرفیت تولید برق کشور در ۸ سال دولت گذشته فقط ۲۳ درصد بود در حالی که در دولت‌های نهم و دهم ۸۵ درصد بود و این کم‌کاری در تولید برق موجب خاموشی‌ها شد که تا دو سال دیگر هم ادامه خواهد داشت زیرا تا دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کارش هم اقدام به احداث نیروگاه‌های جدید کند، تا بهره‌برداری آنها ۲ سال زمان می‌برد. خاموشی برق یکی از معضلاتی است که پس از دو دهه دوباره مهمان ناخوانده مردم ایران شد.

دلیل خاموشی‌ها هم عدم توسعه صنعت برق در دولت گذشته است؛ اما متاسفانه توسعه صنعت برق، همچون واکسن کرونا نیست که بتوان فوراً آن را تأمین کرد، تکمیل کمبود تولید برق کشور حداقل دو سال زمان می‌برد، یعنی دولت رئیسی تا سال آینده هم مجبور است چوب کم‌کاری دولت گذشته را بخورد. پس از مصرف، تولید و عرضه برق مهم‌ترین چالش کشور است. پرواضح است که اگر توسعه ظرفیت‌های شبکه برق متناسب با نیازهای کشور نباشد، قطعی برق اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در این خصوص برنامه ششم توسعه در مواد مختلف به موضوع توسعه ظرفیت‌های شبکه برق کشور اشاره می‌کند. اما بررسی آمارها نشان می‌دهد در حالی برنامه ششم توسعه دولت را مکلف کرده طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ ظرفیت شبکه برق کشور را ۲۵ هزار مگاوات افزایش دهد، اما ظرفیت شبکه برق کشور از ۷۶ هزار و ۴۲۸ مگاوات در سال ۱۳۹۵ با افزایش ۸ هزار و ۹۰۶ مگاواتی به  ۸۵ هزار و ۳۳۴ مگاوات رسیده است. این عقب‌ماندگی بسیار قابل توجه و چشمگیر از تکالیف برنامه است. اما مورد دیگر، سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک است که در این خصوص نیز برخلاف تکالیف برنامه ششم، سهم این بخش در حال حاضر ۱/۱ درصد است و فاصله چشمگیر با رقم ۵/۵ درصد دارد.

اما مقایسه مجموع ظرفیت نصب‌شده شبکه نیروگاهی کشور در دولت‌های مختلف نیز نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۹ دولت احمدی‌نژاد طی دوره ۸ ساله خود با توسعه ۶۸ درصدی ظرفیت شبکه نیروگاهی کشور رتبه اول را در بین دولت‌های مختلف دارد. پس از آن، دولت خاتمی با توسعه ۶۰/۴ درصدی ظرفیت نیروگاهی کشور در رتبه دوم و دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی نیز با توسعه ۵۵/۲ درصدی ظرفیت نیروگاهی ایران، رتبه سوم را دارد؛ اما طی دوره ۸ ساله دولت گذشته ظرفیت شبکه نیروگاهی کشور تنها ۲۱/۴ درصد توسعه پیدا کرده است.

با بروز خاموشی‌های گسترده در سال‌های اخیر، مسئولان دولت دوازدهم تلاش داشتند مواردی همچون گرمای هوا یا استخراج رمزارز را عامل کمبود برق معرفی کنند، اما واقعیت آن است که کم‌کاری دولت در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰، دلیل اصلی خاموشی‌ها است.

بر اساس آمار وزارت نیرو، دولت گذشته در بین دولت‌های پس از انقلاب، کمترین میزان توسعه ظرفیت تولید برق کشور را انجام داده است.

از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان سال ۱۳۹۹ ظرفیت اسمی تولید برق کشور فقط ۲۳ درصد افزایش یافت که در بین دولت‌های پس از انقلاب، با فاصله بسیار، بدترین عملکرد محسوب می‌شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، تابستان سال گذشته شاهد ناترازی ۱۱ هزار مگاواتی در تولید و مصرف برق بودیم، به معنای دیگر میزان مصرف برق کشور در مرداد به  ۱۱ هزار مگاوات بیشتر از توان تولید برق نیروگاه‌ها رسید و این ناترازی زمینه قطعی برق صنایع و بخش خانگی را مهیا کرد.

در نگاه اول ممکن است، متهم ردیف اول قطعی برق تابستان مسئله کمبود تولید باشد اما از یک زاویه دیگر می‌توان به این مسئله نگاه کرد. تصور کنید، میزان توان تولید برق کشور به جای ۸۶ هزار مگاوات کنونی عدد بسیار بیشتری بود. در چنین شرایطی آیا می‌توان تضمین کرد که مصرف برق بار دیگر از میزان تولید پیشی نگیرد و باز هم کشور با ناترازی مواجه نشود.

به عبارت دیگر اگر شرایط مصرف به خصوص در بخش خانگی و توسط پرمصرف‌ها همچنان رویه فعلی را در پیش بگیرد، توسعه صنعت برق به هر میزانی باز هم نمی‌تواند تضمینی برای جلوگیری از خاموشی برق تلقی شود.

*مصرف برق فراتر از الگو موجب قطعی برق تابستان شد

نگاه به آمار و ارقام صنعت برق در سال ۱۴۰۰، موید این امر است که عبارت «تولید برق کم است»، چندان عبارت دقیقی برای توجیه قطعی برق تابستان سال گذشته نیست و متهم خاموشی‌های گسترده را باید در جای دیگر جستجو کرد.

بر مبنای آمار مستند ارائه شده در تابستان سال ۱۴۰۰، میزان انرژی که صنعت برق نتوانست برای نیاز صنعت و بخش خانگی تامین کند، معادل ۷ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. نکته جالب اینجاست که در همان بازه زمانی، میزان مصرف فراتر از الگوی مشترکان خانگی پرمصرف دقیقا معادل ۷ میلیارد کیلووات ساعت برآورد می‌شود.

تفسیر این آمار آن است که اگر در سال گذشته همه مشترکان برق خانگی الگوی مصرف را رعایت می‌کردند، هیچ خاموشی به سایر مشترکان از جمله مشترکان صنعتی و بخش خانگی تحمیل نمی‌شد.

آمار مرتبط با مسئله انرژی تنها سر نخی نیست که ما را به متهم قطعی برق تابستان می‌رساند. اگر به توان تولید و مصرف برق کشور در اوج بار سال ۱۴۰۰ نیز نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد در پیک مصرف معادل ۱۲ هزار مگاوات از توان تولید برق کشور صرف تامین نیاز فراتر از الگوی مشترکان خانگی پرمصرف شده است.

این آمار در کنار ناتوانی ۱۱ هزار مگاواتی تولید و مصرف برق بیان کننده آن است که اگر مشترک پرمصرفی در کشور وجود نداشت، هیچ ناتوانی در تولید برق کشور به وجود نمی‌آمد.

*ساخت نیروگاه در صورت تداوم شرایط رفتار پرمصرف‌ها مشکل را حل نمی‌کند

آمار بیان شده به هیچ عنوان بیانگر، ترک فعل صورت گرفته در دولت قبل مبنی بر توسعه واحدهای نیروگاهی نیست بلکه این مسئله را روشن می‌کند، حتی اگر ساخت نیروگاه مطابق با اسناد بالادستی با هدف تامین نیاز صنعتی و رشد تولید در کشور انجام می‌شد، بازهم اسراف پرمصرف‌ها زمینه بروز مشکلات را با شدت و ضعف کمتر برای کشور مهیا می‌کرد.

بر این اساس گشتن به دنبال متهم ردیف اول خاموشی تابستان سال گذشته این مسئله را نمایان می‌سازد که رفتار خارج از الگوی پرمصرف‌ها و اسراف برق به معنای دقیق کلمه عامل اصلی قطعی برق است و مادامی که پرمصرف‌های عمدتا ثروتمند در رفتار خود تجدید نظر نکنند، هیچ ضمانتی مبنی بر جلوگیری از قطعی برق نیست.

* افزایش قیمت برق پرمصرف‌ها راهکار مقابله با چالش تامین برق

به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی، افزایش توان برق کشور باید زمینه توسعه و تولید را در کشور مهیا کند اما در حال حاضر پرمصرف‌ها، خود بزرگترین مانع تولید به حساب می‌آیند.

بر این اساس، تغییر نظام تعرفه‌گذاری برق در کنار همراهی مشترکان خانگی پرمصرف‌ می‌تواند زمینه کم مصرف شدن همه مردم و در نتیجه خداحافظی با مسئله خاموشی را مهیا کند.

در همین راستا، صابر آزاد شهرکی، کارشناس انرژی، با بیان تجربه موفق تعرفه‌گذاری پلکانی موثر برق در سایر نقاط دنیا، معتقد است: «شیوه‌ای برای مقابله با چالش تامین برق در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا شده و بر اثر اجرای این شیوه ها، مصرف برق در روزهای اوج بار تا حد قابل توجهی کاهش یافته است. به عنوان مثال برای مقابله با این چالش در سال ۲۰۰۱ در کالیفرنیا، قیمت برق مشترکان کم‌مصرف ثابت ماند اما مشترکان پرمصرف با ۵۰ درصد افزایش قیمت برق مواجه شدند.»

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: «در نتیجه این سیاست هوشمندانه، توان مصرفی برق در این ایالت را حدود ۱۲درصد کاهش یافت.»

با توجه به جزئیات بیان شده به نظر می‌رسد، جلوگیری از اسراف برق توسط پرمصرف‌ها در کنار تلاش صنعت برق برای توسعه ظرفیت نیروگاهی می‌تواند زمینه کاهش مشکلات صنعت برق در تابستان پیشِ رو را مهیا کند.