جان مرشایمر

سرویس جهان مشرق – سال‌های سال است که تحریم‌های اقتصادی به اسلحه‌ی موردعلاقه‌ی آمریکا برای «جنگ غیرنظامی» با دشمنانش تبدیل شده‌اند. اما تحریم‌های اخیر علیه روسیه به خاطر حمله‌ی این کشور به اوکراین یک واقعیت را نشان دادند: تیغِ تحریم‌های آمریکا دیگر کُند شده است. سیل تحریم‌های واشینگتن علیه مسکو، نه‌تنها تغییری در سیاست‌های پوتین درباره‌ی اوکراین ایجاد نخواهد کرد، بلکه معادلات سایر رقبا و دشمنان آمریکا و حتی برخی از متحدان این کشور را تغییر خواهد داد. چین، روسیه و ایران، پیشاپیش مصمم به ترک وابستگی به دلار و دور زدن تحریم‌های آمریکا با مبادله‌ی ارز هستند و کشورهای تأثیرگذار دیگری مانند هند و عربستان نیز کم‌کم به همین کارزار ملحق می‌شوند.

  شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه؛ همزمان با کُندتر شدن تیغِ تحریم‌های آمریکا، بسیاری از کشورهای جهان، به‌ویژه رقبا و دشمنان این کشور، به رهبری ایران، روسیه و چین، به دنبال استفاده از ارزهای ملی با هدف دور زدن تحریم‌های واشینگتن هستند (+)

بسیاری از کارشناسان هشدار داده بودند که تحریم‌های یک‌جانبه‌ی ترامپ علیه ایران پس از خروج آمریکا از برجام می‌تواند آغازِ پایانِ رژیم تحریم‌های واشینگتن باشد (جزئیات بیش‌تر). با این حال، بایدن نیز با وضع تحریم‌های عجولانه علیه روسیه اکنون گرفتار همان «اعتیاد به تحریم» شده و عملاً در جهت نابودی دلار و سلطه‌ی اقتصادی آمریکا بر جهان گام برداشته است.

پایگاه اینترنتی نشریه‌ی آمریکایی «امریکن کانسروتیو» طی گزارشی تحت عنوان «تحریم‌های بایدن نتیجه‌ی معکوس خواهند داشت[۱]» به قلم «پیتر ون بیورن[۲]» عضو سابق سرویس خارجی وزارت خارجه‌ی آمریکا، بر همین واقعیت صحه گذاشته است. «ون بیورن» که ۲۴ سال سابقه‌ی فعالیت دیپلماتیک در دولت فدرال آمریکا را دارد، معتقد است تلاش‌های بایدن برای شکست دادن پوتین در اوکراین به هر قیمتی، ممکن است منجر به جایگزین شدن نظام مالی تحت سلطه‌ی دلار با یک نظام مالی به رهبریت چین شود. آن‌چه در ادامه می‌آید ترجمه‌ی گزارش امریکن کانسروتیو است.

بایدن نیز با تحریم روسیه به خاطر حمله به اوکراین نشان داد مانند رؤسای‌جمهور دیگر آمریکا به تحریم دشمنان این کشور معتاد است؛ اما این‌بار ممکن است نتیجه، چیزی فراتر از ناتوانی در تغییر سیاست‌های پوتین باشد: سوق دادن دوستان و دشمنان آمریکا به سوی مبادله‌ی ارزهای ملی به جای استفاده از دلار (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› چرا روسیه و چین، ایران را تقویت می‌کنند؟

›› توافق محرمانه ایران با روسیه برای صادرات نفت؟

---

لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای-اندیشکده‌ای بین‌المللی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش‌ لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.

---

آیا کسی می‌داند جو بایدن در اوکراین چه می‌کند؟ حسِ آمریکایی‌ها الآن حتماً مثل حس یک معلمِ جایگزین در دبیرستان است. پنج دقیقه روی‌شان را آن‌طرف کردند؛ و جو بایدن دوباره جنگ سرد را شروع کرد. بدون آن‌که برای ملت سخنرانی [و تصمیمش را تشریح و توجیه] کند؛ بدون هیچ سند توضیحی‌ای؛ فقط [با طرح این ادعا که] «دموکراسی در خطر است.» مگر آمریکایی‌ها قبلاً حق نداشتند درباره‌ی این مسائل رأی بدهند؟

پیمان ناتو (که اعضای آن با رنگ سبز نشان داده شده‌اند)، به‌رغم وعده‌ها درباره‌ی این‌که به سمت شرق پیشروی نخواهد کرد، عملاً تا مرزهای روسیه (که با رنگ نارنجی مشخص شده) عضوگیری کرده است (+)

درگیری نظامی عملاً امری مسلم تلقی می‌شود. اما نقطه‌ی پایان از نظر جو [بایدن] کجاست؟ تعریف پیروزی چیست؟ در مورد اوکراین، هیچ‌کس نمی‌داند. بایدن این مداخله را با وعده‌ی عدم اعزام نیروهای ناتو به جنگ آغاز کرد؛ که این پیام واضح را به پوتین مخابره نمود که اگر حاضر باشد تلاش کند و برتری چشم‌گیر نظامی‌اش [نسبت به اوکراین] را به کار ببندد، پیروز خواهد شد. هدف پوتین ایجاد یک کشور حائل میان روسیه و ناتو است. چه کی‌یف مقاومت کند، چه سقوط، پوتین می‌تواند برنده شود. این در حالی است که «برد» برای طرف آمریکایی مستلزم آن است که پوتین با شرمندگی عقب‌نشینی کند. طبیعتاً [مسیر پوتین تا پیروزی راحت‌تر از مسیر بایدن است، چراکه] خراب کردن [و ادامه‌ی جنگ] همیشه راحت‌تر از وادار کردن یک نفر به اعتراف به اشتباهش است.

جان مرشایمر پاسخ می‌دهد:

›› چرا بحران اوکراین تقصیر غرب است؟

›› آیا پوتین به دنبال ایجاد «روسیه بزرگ» است؟

بایدن دو سلاح برای استفاده دارد: تفنگ و تحریم. اما آیا استفاده از هرکدام از این دو می‌توانند منجر به پیروزی شود؟ اگر پیروزی از نظر پوتین، شامل تخریب «ماریوپل» [در اوکراین] و تبدیل آن به «دیترویت» باشد [که زمانی قلب صنعتی و خودروسازی آمریکا بود و بعد به قهقرا رفت]، سلاح‌هایی که آمریکا به اوکراین می‌فرستد چه اهمیتی خواهد داشت؟ جنگ زمینی نیابتی در سطح پیاده‌نظام می‌تواند شکست اوکراین را به تعویق بیندازد، اما جلوی آن را نمی‌گیرد[۳]. دقت کرده‌اید که هر وقت زلنسکی [رئیس‌جمهور اوکراین] عکس بچه‌های مسلح اوکراینی[۴] و پیرزن‌هایی را به نمایش می‌گذارد که دارند کوکتل مولوتف می‌سازند، روس‌ها «غیرنظامیان» را در یک مجتمع آپارتمانی هدف قرار می‌دهند؟ ظاهراً راهبرد بایدن این است که اوکراینی‌ها در خانه‌هایشان بمانند و بمباران شوند تا وقتی بمب‌های روس‌ها تمام شود و به خانه‌یشان برگردند.

یکی از تصاویری که «اولکسی کریچنکو» عکاس اهل کی‌یف و پدر دختربچه‌ی درون عکس، تحت عنوان «دختربچه‌ای با آب‌نبات» منتشر کرده و می‌گوید هدفش جلب توجه جهان به جنگ اوکراین است (+)

یکی از تصاویری که «اولکسی کریچنکو» عکاس اهل کی‌یف از دختربچه‌اش همراه با سلاح در شبکه‌های اجتماعی منتشر  کرده تا توجه جامعه‌ی بین‌المللی را به جنگ اوکراین معطوف کند (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› بندر ماریوپل در آستانه پاکسازی کامل

دلایل زیادی برای تردید درباره‌ی ادعاها مبنی بر کشته شدن ۱۵۰۰۰ سرباز روس در اوکراین وجود دارد[۵]. این رقم، دو برابرِ کشته‌های آمریکا در «نبرد ایووجیما[۶]» [در ژاپن در جریان جنگ جهانی دوم] یا تلفات دو طرف جنگ [داخلی آمریکا] در شهر «گتیسبورگ[۷]» است؛ یا معادل ده سال تلفات روسیه [شوروی] در افغانستان[۸] و تقریباً چهار برابر کل تلفات آمریکا در عراق[۹]. اوکراین همچنین مدعی است که شش ژنرال روس را هم کشته است؛ یعنی شش ژنرال بیش‌تر از ژنرال‌های کشته‌شده‌ی آمریکا در تمام جنگ‌هایش از جنگ جهانی دوم تا کنون.

یک تانک روس به طور کامل تخریب شده (جلوی تصویر) و دو تانک دیگر متعلق به این کشور (پشت تصویر) توسط نیروهای اوکراینی به غنیمت گرفته شده‌اند؛ قطعاً روند حمله به اوکراین با آن‌چه که پوتین امیدوار بود، تفاوت زیادی دارد و انتقادات زیادی به عملکرد ارتش روسیه وارد است، اما برخی آمارهای بزرگ‌نمایی‌شده در این‌باره نیز حقیقتاً قابل‌باور نیستند (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› افول واشینگتن از ایووجیما تا افغانستان

›› رزمناو سرفرماندهی روسیه در دریای سیاه نابود شد

نظریه‌ی پشت تحریم‌ها این است که فشار تحریم بر الیگارش‌های روسیه، باعث می‌شود آن‌ها پوتین را مجبور به خروج از اوکراین کنند. پوتین، که در زمینه‌های دیگر، دیکتاتوری معرفی می‌شود که به هیچ‌کس پاسخ‌گو نیست، ظاهراً قرار است این‌بار به شکایت الیگارش‌ها درباره‌ی کشتی‌های تفریحی‌شان گوش بدهد و سیاست خارجی‌ای را رها کند که به عقیده‌ی خودش در درازمدت به نفع روسیه خواهد بود.

این در حالی است که آمریکا چندین دهه است، هر بار که پوتین در گرجستان و «گروزنی» [پایتخت چچن] و کریمه اقدامی می‌کند، همین الیگارش‌ها را زیر تیغ تحریم می‌برد؛ بدون این‌که هیچ‌کدام از این تحریم‌ها پوتین را مجبور به عقب‌نشینی کنند یا مثلاً جلوی اقدام بعدی او علیه اوکراین را بگیرند. البته این تحریم‌ها اگرچه «مؤثر» نیستند، اما جایزه‌ی «خلاقیت» را می‌گیرند: یک پیشنهاد این است که مدال‌های المپیکی [«آلینا کابایوا[۱۰]»] «اوا براونِ[۱۱]» [معشوقه‌ی] پوتین را از او بگیرند[۱۲] (باورتان می‌شود!)، به این امید که مانند «لایسیستراتا[۱۳]» تا وقتی پوتین از جنگ عقب‌نشینی نکرده، از برقراری رابطه با او خودداری کند.

ولادیمیر پوتین  رئیس‌جمهور روسیه، یک دسته‌گل به «آلینا کابایوا» ژیمناست روس تقدیم می‌کند؛ برخی رسانه‌های ضدپوتین ادعا می‌کنند کابایوا، که یکی از مدال‌آورترین ورزش‌کاران جهان در رشته‌ی ژیمناستیک ریتمیک است، معشوقه‌ی پنهان پوتین و حتی مادر شماری از فرزندان اوست (+)

یکی دیگر از مشکلات تحریم‌ها این است که به هیچ وجه آن‌قدر قوی نیستند که نتیجه‌ی واقعی داشته باشند. صرف‌نظر از جنگ مسخره بر سر قایق‌های تفریحی، تحریم بایدن علیه نفت روسیه تنها حدود یک درصد از تولید این کشور را شامل می‌شود[۱۴]. ضمن این‌که متحدان آمریکا در ناتو نیز نمی‌توانند در این تحریم‌ها مشارکت کنند، چون اقتصاد خودشان فلج می‌شود. اما خلأهای موجود در کارزارهای نصفه‌ونیمه‌ی تحریمی، تنها بخشی از مشکل است. بایدن که به اِعمال تحریم‌های غیرمستقیم علیه کشورهای بی‌دفاع مانند کره‌ی شمالی عادت کرده، درک زیادی از تأثیرات تحریمِ یک اقتصادِ متصل به نظام جهانی ندارد. چنین تحریم‌هایی می‌توانند پیامدهای شدیدی داشته باشند، چون، بر خلافِ مثلاً کوبا، روسیه می‌تواند با تحریم‌ها بجنگد.

دیدار نفتالی بنت (راست)، نخست‌وزیر جدید رژیم صهیونیستی، با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا؛ با توجه به عقب‌نشینی آمریکا از خاورمیانه و ورود روسیه برای پر کردن جای خالی آمریکایی‌ها، اسرائیل رفته‌رفته نقش مسکو در خاورمیانه را پررنگ‌تر از واشینگتن می‌بیند و در نتیجه، ترجیح می‌دهد در مسئله‌ی اوکراین بیش‌تر بی‌طرف باشد تا این‌که از موضع آمریکا حمایت همه‌جانبه کند (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› متحدان آمریکا در بحران اوکراین طرف روسیه هستند

اگرچه هدف تحریم‌ها مجازات شماری از شهروندان خاص روس است، که مشخصاتشان به طور کامل معلوم است و روی تصمیم‌گیری‌های پوتین نفوذ دارند، اما نگرانی بازارهای جهانی باعث افزایش قیمت نفت خام، گاز طبیعی، گندم، مس، نیکل، آلومینیوم، کود و طلا شده است. از همین الآن سایه‌ی کمبود غلات و فلزات سنگینی می‌کند؛ در حالی که بایدن ظاهراً نمی‌داند جهان به هم مرتبط است و اگر ریشه‌ی صادرات غلات خشک شود، میلیون‌ها نفر در آفریقا در معرض خطر گرسنگی خواهند بود[۱۵].

یک تانکر توزیع آب آماده می‌شود تا آب آشامیدنی را میان مردم منطقه‌ای در سومالی توزیع کند؛ تحریم روسیه بعید است بتواند الیگارش‌ها یا دولتمردان این کشور را تحت فشار بگذارد، اما به احتمال قوی می‌تواند مردم آفریقا را در معرض گرسنگی قرار دهد (+)

اگرچه هزینه‌ی این تحریم‌ها برای الیگارش‌های روس مشخص نیست، اما تأثیرشان بر اقتصادهایی واضح است که آمریکا باید به جای تخریب، آن‌ها را جذبِ خود کند. اقتصادهای آسیای مرکزی اکنون گرفتار شوک تحریم‌ها شده‌اند[۱۶]. این کشورهای عضو شوروی سابق به‌شدت در زمینه‌ی تجارت و مهاجرت نیروی کار به اقتصاد روسیه وابسته هستند[۱۷] و احتمالاً همان اندازه که روسیه را مقصرِ مشکلات خود می‌دانند و آمریکا را هم مقصر خواهند دانست؛ که متحدان واشینگتن را به دشمن تبدیل می‌کند. به علاوه، هنوز نمی‌دانیم روسیه چه اقدامات متقابلی علیه غرب انجام خواهد داد؛ از جمله مثلاً ملی‌سازی سرمایه‌های غربی در این کشور. محدودیت صادرات کود توسط روسیه[۱۸] پیشاپیش تولید غذای جهان را تحت تأثیر قرار داده است[۱۹]. ضمناً مسکو می‌تواند صادرات نیکل، پالادیوم و یاقوت صنعتی را نیز که برای ساخت باتری، مبدل کاتالیست و ریزتراشه لازم هستند، محدود کند. بایدن کم‌کم دارد متوجه می‌شود که تیغِ تحریم‌ها کُند است؛ و بعید است بتواند چالش دیپلماتیکِ منتهی شدنِ پیامدهای اقتصادی تحریم‌ها به نارضایتی سیاسی در سراسر اروپا را حل‌وفصل کند؛ اروپایی که پیشاپیش بلاتکلیف است که چه موضعی باید درباره‌ی تحریم‌های «سخت‌گیرانه» علیه روسیه اتخاذ نماید.

در این منطقه از سومالی، که حدود ۶۰ درصد از جمعیتش برای تأمین درآمد و غذا به دام‌هایشان وابسته هستند، تا جایی که چشم کار می‌کند، گاو، شتر، الاغ و بزهای متعلق به مردم محلی دیده می‌شود که در اثر کمبود آب و غذا به شکل دسته‌جمعی تلف شده‌اند؛ یکی از پیامدهای غیرمستقیم اعتیاد دولت آمریکا به تحریم کشورهای مختلف، گسترش قحطی در کشورهای کم‌تربرخوردار است (+)

اگرچه این‌ها به خودی خود به اندازه‌ی کافی بد هستند، اما بخشی از بدترین پیامدهای سیاست‌های بایدن در اوکراین دارد در چین ظهور پیدا می‌کند. طی تنها سال‌هایی از جنگ سرد که ظاهراً بایدن آن‌ها را به خاطر دارد، چین عمدتاً یک بازیگر فرعی بود و مطمئناً جایی در رقابت بر سر تبدیل به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان نداشت. بایدن با عدم درک این واقعیت که جهان دیگر دوقطبی (ناتو [و بلوک غرب] در مقابل پیمان [ورشو و بلوک شرق]) نیست، چه‌بسا حتی بیش‌تر از آن‌چه که خودش در حال حاضر می‌فهمد، دارد به جهان آسیب می‌زند.

روسیه کشور بزرگی است که تنها بخش کوچکی از ارتشش را به جنگ در اوکراین اختصاص داده است؛ و بر خلاف ادعای بایدن، برای جنگیدن در اوکراین مطلقاً نیازی به کمک چین ندارد. بایدن بی‌جهت دارد از چین دشمن می‌تراشد[۲۰]؛ چینی که باید در این موضوع کم‌وبیش بی‌طرف باشد، اما بایدن دارد آن را دشمن آمریکا و متحد روسیه معرفی می‌کند. درست است که پکن از مسکو نفت می‌خرد، اما این به معنای حمایت همه‌جانبه‌ی چین از سیاست خارجی روسیه، مانند سال ۱۹۷۵، نیست.

با این حال، بایدن (با تهدید چین به تحریم، پیوند زدن اوکراین به تایوان، و اساساً گذاشتن پکن بر سر دوراهیِ «با ما یا علیه ما») چه‌بسا چین را به سمت مسیر اشتباه سوق بدهد. پکن پیشاپیش از سعودی‌ها خواسته نفت را به جای دلار در ازای یوان به چین بفروشند[۲۱]. پیامدهای اقتصادی تحریم روسیه یک مسئله است، اما اخلال در یکی از بزرگ‌ترین روابط تجاری جهان، مسئله‌ی دیگری است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که چین قصد دارد نفت عربستان را به جای دلار، با یوان خریداری کند؛ اگر این اتفاق بیفتد، بخش مهمی از واردات نفت چین در مقابل تحریم‌های آمریکا مقاوم خواهد شد (+)

همان‌طور که وال‌استریت‌ژورنال اشاره می‌کند، رویکرد چین در عدم حمایت از عملیات مسکو و در عین حال مقاومت در برابر اقدامات غرب در جهت مجازات روسیه، از حمایت جهانی برخوردار شده است[۲۲]. در میان ده کشور پرجمعیت جهان، تنها آمریکا از تحریم‌های گسترده‌ی اقتصادی علیه روسیه حمایت می‌کند[۲۳]؛ اندونزی، نیجریه، هند و برزیل همگی تهاجم روسیه را محکوم کرده‌اند، اما به نظر نمی‌رسد تمایلی به اجرای اقدامات تنبیهی مدنظر غرب داشته باشند. اتفاقاً به‌عکس، هند و روسیه به‌زودی اقدام به مبادله‌ی ارز برای تأمین مالی تجارت دوجانبه‌یشان با روپیه و روبل می‌کنند که رژیم تحریم‌های آمریکا علیه روسیه را دور می‌زند[۲۴]. اما به نظر می‌رسد بایدن از این شکاف‌ها در سیاست آمریکا مطلقاً غافل است.

کشورهای متعددی که هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند اکنون به دنبال حذف دلار از روابط تجاری میان خود و دور زدن این تحریم‌ها هستند؛ اتفاقی که خودبه‌خود به سلطه‌ی آمریکا بر اقتصاد بخشی از جهان پایان خواهد داد (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› کدام کشورها به دنبال حذف دلار از تبادلات بین‌المللی هستند و چرا؟

›› تحریم ایران دلار را نابود خواهد کرد

خود من، طی سال‌هایی که دیپلمات بودم، اغلب از نمایندگان کشورهای کوچک‌تر درباره‌ی «مالیات آمریکا» می‌شنیدم: نظریه‌ای که می‌گوید هوسرانی‌های غیرقابل‌پیش‌بینی آمریکا در سیاست خارجی، بالأخره روی دست هر کسی یک هزینه‌ای می‌گذارد. وقتی آمریکا دست‌به‌کار می‌شود، هیچ‌کس نمی‌تواند قِسِر در برود؛ یا باید به جنگ در عراق کمک کند، یا کشتیرانی را مختل نماید، یا… پرداخت این هزینه‌ها در سیاست خارجی کشورهای کوچک‌تر نهادینه شده است. با این وجود، وقتی «سگِ کورِ بزرگ» (توصیف یک دیپلمات کانادایی از آمریکا) شروع به وضع تحریم‌هایی کرد که بر تمام جهان تأثیر می‌گذارند، معادلات تغییر می‌کند[۲۵]. کشورهای کوچک‌تر دیگر صرفاً آهی آگاهانه نمی‌کشند که «آمریکایی‌ها دوباره شروع کردند!» بلکه واقعاً احساس ترس می‌کنند.

بسیاری از کشورهایی که آمریکا در اتحادهایش به آن‌ها نیاز دارند، به توانایی ما برای مدیریت پیامدهای اقتصادی [تحریم‌هایمان] یا محافظت از آن‌ها در برابر این پیامدها اعتماد ندارند؛ تازه اگر آمریکا اصلاً از این پیامدها خبر داشته باشد. کشورهای دیگر وقتی تلاش‌های آمریکا برای استفاده از نظام اقتصادی جهانی به عنوان یک سلاح را مشاهده می‌کنند، نگران می‌شوند که اقدامات واشینگتن علیه بانک مرکزی روسیه ممکن است روزی علیه آن‌ها هم صورت بگیرد. مسکو می‌تواند این طوفان شدید را از سر بگذراند، اما یک اقتصاد کوچک‌تر، فلج خواهد شد. از سوی دیگر، تبلیغات چین درباره‌ی نیاز به فراهم کردن ترتیبات اقتصادی جایگزین با هدف محدود کردن قدرت آمریکا، اکنون نسبت به یک ماه قبل، تأثیرگذارتر هستند.

در همین‌باره بخوانید:

›› زمان صحبت از جهان پساواشینگتن است

نهایتاً در این‌جا با دو سؤال مواجه هستیم: مداخله‌ی بایدن در اوکراین کدام منفعت اساسی آمریکا را تأمین می‌کند؟ و به چه قیمتی؟ یک پاسخ، همان استدلال‌های مضحکی هستند که واشینگتن معمولاً به سراغ آن‌ها می‌رود: جمله‌های کلیشه‌ای درباره «دفاع از حق[۲۶]» یا «برخورد تمدن‌ها»؛ همان چارچوب ملی‌گرایانه‌ی افراطی‌ای که انسان‌ها را بیهوده به کام مرگ می‌کشد.

بایدن در دام جنگ سرد افتاده است. نمی‌تواند بپذیرد که هیچ کاری درباره‌ی اوکراین از دست ما برنمی‌آید. حل همه‌ی مشکلات جهان به عهده‌ی آمریکا نیست؛ و اصلاً آمریکا نمی‌تواند همه‌ی مشکلات جهان را حل کند. اگر بایدن روی تلاش آرمان‌گرایانه‌اش برای شکست پوتین پافشاری کند، چه‌بسا مقدمات ظهور یک نظام اقتصادی با محوریت چین را به جای نظام غربی کنونی فراهم نماید. همان‌طور که ایران برنده‌ی واقعی جنگ‌های آمریکا و عراق بود، چین نیز ممکن است برنده‌ی مبارزه‌ی فعلی [میان آمریکا و روسیه] باشد. پیامدهای منفی، حتی اگر ناخواسته هم باشند، باز هم پیامد منفی هستند.

در همین‌باره بخوانید:

›› کشتار غیرنظامیان «وحشیانه» است؛ مگر توسط آمریکایی‌ها

›› جنگ اوکراین محکوم است؛ اما جنگ‌ها و جنایات آمریکا چه‌طور؟

سرویس جهان مشرق – روسیه پس از حمله به اوکراین با تحریم دولت‌های غربی و محکومیت رسانه‌هایشان مواجه شد، اما این دولت‌ها و رسانه‌ها اتفاقاً همان‌هایی هستند که دست‌هایشان به خون میلیون‌ها نفر در خاورمیانه و فراتر از آن آلوده است. البته جنگ اوکراین محکوم است، اما «جنگ‌های آمریکا چه‌طور؟» پایگاه تحلیلی اینترنتی آمریکایی «آنتی‌وار» طی گزارشی تحت عنوان «چه‌طوریسم و حمله‌ی روسیه به اوکراین[۱]» به قلم «داگ بنداو» عضو ارشد اندیشکده‌ی آمریکایی «مؤسسه‌ی کیتو» و دستیار ویژه‌ی سابق رونالد ریگان، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، می‌نویسد اگرچه باید جنگ اوکراین را محکوم کرد و روسیه را به خاطر این جنگ توبیخ نمود، اما همچنین باید به خاطر داشت که آمریکا چندین برابر روسیه جنگ به راه انداخته است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید ترجمه‌ی گزارش آنتی‌وار است.

مادرِ «ضیا ثامر» پیکر بی‌جان پسر شش‌ساله‌اش را که در تیراندازی به خودرویشان در شهر بعقوبه، مرکز استان دیاله، در عراق کشته شد، در آغوش گرفته است؛ کشتار غیرنظامیان در اوکراین محکوم است، اما چرا رسانه‌های غربی قربانیان غیرنظامی در جنگ‌های آمریکا را به تصویر نمی‌کشند؟ (+)

---

لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای-اندیشکده‌ای بین‌المللی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش‌ لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.

---

تقریباً غیرممکن است درباره‌ی سیاست خارجی آمریکا صحبت کنیم، اما به «چه‌طوریسم» متوسل نشویم: جنگ‌های آمریکا چه‌طور؟ اشتباهات آمریکا چه‌طور؟ جنایات آمریکا چه‌طور؟ … چه‌طور؟ اگرچه چه‌طوریسم اغلب تحت عنوان «هم‌ارزسازی اخلاقی» [مقایسه‌ی معمولاً اشتباه میان طرف‌های درگیری و اقدامات و تاکتیک‌های آن‌ها] رد می‌شود، اما می‌تواند برای قضاوت درباره‌ی اقدامات آمریکا مفید باشد.

«میشل اوباما» (دوم از چپ) بانوی اول وقت آمریکا، و «هتر هیگینباتم» (راست) معاون وقت مدیریت و منابع وزیر خارجه‌ی این کشور، در مراسم تقدیم «جایزه‌ی بین‌المللی زنان شجاع وزارت خارجه» در سال ۲۰۱۴ به «روسلانا لیژیچکو» (مرکز تصویر با پرچم اوکراین) خواننده، سیاستمدار و فعال اوکراینی؛ لیژیچکو از حامیان «انقلاب نارنجی» سال ۲۰۰۴ در اوکراین و از رهبران اعتراضات «یورومیدان» علیه روسیه و در حمایت از ملحق شدن اوکراین به اتحادیه‌ی اروپا بود (+)

صدالبته انتقادات از واشینگتن نمی‌تواند رفتار نادرست دیگر کشورها، مانند روسیه‌ی امروز، را توجیه کند. و تقصیرهای آمریکا چیزی از مرگ و ویرانی‌ای کم نمی‌کند که دولت‌های دیگر، اغلب [بر خلاف آمریکا] بدون تظاهر به نیت خیر، به بار می‌آورند. با این حال، واقعیت سیاست‌های آمریکا (با نیات واقعی و تأثیرات حقیقی‌شان) نشان می‌دهد چه اندازه از کارهایی که «هیولا[۲]»ی بدنام تشکیلات سیاست خارجی آمریکا انجام می‌دهد، مبتنی بر ترکیبی از افسانه و دروغ است. بالاتر از هر چیز دیگری، سابقه‌ی ننگین آمریکا این ادعای واشینگتن را رد می‌کند که «ایالات متحده یک قدیسه‌ی پاکدامن است که پاکی و عشق در سرتاسر جهان از آن تراوش می‌کند.» اتفاقاً چه‌طوریسم شاید مهم‌ترین راه مقابله با سونامی مقدس‌سازی‌های ناصادقانه‌ای باشد که هر روز از سوی سیاست‌گذاران چپ و راست موج می‌زند.

نقشه‌ی نقاطی در عراق که نیروهای آمریکایی فقط بین سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۱۰ در آن‌ها غیرنظامیان را کشته‌اند؛ وقتی آمریکا بارها در جنگ‌های مختلف غیرنظامیان را کشته است، دل‌سوزی‌اش برای غیرنظامیان اوکراینی برای جهان قابل‌باور نیست (+)

در مورد اوکراین هم همین‌طور است. حمله‌ی روسیه به اوکراین جنایت بزرگی است. ولادیمیر پوتین بی‌پروا جنگی بیهوده را به راه انداخته که مرگ و ویرانی را بر سر یک ملت دیگر نازل کرده است. تا همین الآن هزاران اوکراینی قربانی شده‌اند؛ چه‌بسا یک میلیون نفر پیشاپیش از کشور فرار کرده باشند. طبق گزارش‌های موجود، تلفات روس‌ها نیز (ظاهراً شامل تعداد زیادی سرباز وظیفه که انتظار و آمادگی چنین جنگی را نداشتند) بالاست. در عین حال، سیل تحریم‌ها و ممنوعیت‌ها علیه روسیه منجر به مجازات دسته‌جمعی مردمی می‌شود که هیچ کنترلی بر دولت خود ندارند. اگر کسی تا قبل از ورود روسیه به بحران کنونی، قائل به نبوغ راهبردی پوتین بود، اکنون این توهمش باید از بین رفته باشد. رئیس‌جمهور روسیه با تشدید مستأصلانه‌ی حملاتش به شهرها دارد تلفات و خسارات غیرنظامی را بالا می‌برد؛ که می‌توان آن را جنایت جنگی دانست. هیچ راهی برای توجیه و جبران رفتارهای پوتین وجود ندارد. با این حال، آمریکایی‌ها باید [از خودشان] بپرسند [رفتارهای آمریکا] چه‌طور؟

زنان داوطلب اوکراینی، در روز چهارم جنگ،  در شهر «لفیف» در غرب اوکراین پارچه رشته‌رشته می‌کنند تا از آن‌ها تور استتار ساخته شود؛ رسانه‌های غربی حجم زیادی از اخبار و گزارش‌های خود را به ستایش «مقاومت» و «شجاعت» مردم اوکراین در مقابل ارتش روسیه اختصاص داده‌اند (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› رابطه‌ی بمب‌های شیمیایی آمریکا با تولد نوزادان ناقص‌الخلقه در ویتنام

›› حملات شیمیایی آمریکا به کودکان بی‌دفاع +تصاویر(۱۸+)

››  «کودکان هیولایی» میراث آمریکا در آسیا

›› کودکان عراق؛ قربانیان فراموش‌شده

این‌که آمریکا هم برای خودش حوزه‌ی منافع [و نفوذ در نیم‌کره‌ی غربی] قائل است و بی‌رحمانه از نیروی نظامی و تحریم‌های اقتصادی برای حفظ آن استفاده کرده، چه‌طور؟ نام رسمی این سیاست «دکترین مونرو[۳]» است. واشینگتن هرگز در تحمیل خواسته‌هایش به همسایگان ضعیف‌تر خود تردید نکرده است. همین روزها هم سیاست‌گذاران آمریکایی تمام عزم خود را برای به فقر انداختن کوبایی‌ها و گرسنگی دادن به ونزوئلایی‌ها با هدف نهایی به قدرت رساندن دولت‌های همسو با آمریکا در این کشورها جزم کرده‌اند. درست است که رژیم‌های این کشورها رژیم‌های شروری هستند، اما آمریکا هرگز ابایی از همکاری با دیکتاتوری‌هایی (حتی در قاره‌ی آمریکا) هم نداشته است که حرف‌گوش‌کن باشند و اهداف راهبردی واشینگتن را اهداف راهبردی خودشان بدانند.

در همین‌باره بخوانید:

›› اسرائیل یک رژیم تروریست و آمریکا بزرگ‌ترین حامی دولتی تروریسم در جهان است

›› نتیجه «معامله قرن» ترامپ: اهانت بولدوزر صهیونیست‌ها به پیکر شهید فلسطینی

›› اعتراف دیده‌بان حقوق بشر به آپارتاید اسرائیل

این‌که «هیولا» ی سیاست خارجی آمریکا هرگز رفتاری مشابه رفتار آمریکا در اروپای شرقی را از جانب شوروی یا روسیه تحمل نمی‌کرد، چه‌طور؟ تصور کنید ولادیمیر پوتین، پس از رسیدن به قدرت، در سیاست‌های مکزیک و کانادا دخالت می‌کرد؛ توافق‌نامه‌ی ائتلافی را به مکزیک تحمیل می‌نمود که کانون تجارت این کشور را به سمت جنوب و کنفدراسیونی بین‌المللی متشکل از دوستان روسیه [در آمریکای لاتین] معطوف می‌کرد؛ علیه دولتی منتخب و طرفدار آمریکا در مکزیکوسیتی [پایتخت مکزیک] کودتا به راه می‌انداخت؛ مقاماتی به مکزیک می‌فرستاد که علناً برای به قدرت رساندن سیاستمداران دوستدار روسیه توطئه‌چینی کنند؛ و به مکزیک و کانادا قول عضویت در [اتحاد نظامی اوراسیایی] «سازمان پیمان امنیت جمعی[۴]» تحت سلطه‌ی روسیه را می‌داد. در آن صورت، تشنجْ واشینگتن را فرا می‌گرفت. و هیچ‌کس از حق مکزیک و کانادا برای انتخاب آینده‌ی خودشان دفاع نمی‌کرد. هیچ‌کس.

یکی از مجروحان اوکراینی در شهر «چوهوئیف» در استان «خارکف» در شرق اوکراین، در اولین روز از حمله‌ی روسیه،  کنار یک آمبولانس منتظر دریافت کمک پزشکی است؛ رسانه‌های جریان اصلی آمریکا که طی بیش از بیست سال اخیر علاقه‌ی زیادی به پوشش اخبار کشتار غیرنظامیان در جنگ‌های کشورشان نشان نداده‌اند، این روزها یک‌باره به فکر دفاع و حمایت از قربانیان غیرنظامی جنگ در اوکراین افتاده‌اند (+)

این‌که آمریکا دکترین مونرو را به یک اصل جهانی تعمیم داده مبنی بر این‌که «واشینگتن حق دارد تا پشت مرزهای هر کشور دیگری، از جمله مرزهای روسیه و چین، مداخله‌گری کند»، چه‌طور؟ آن هم [دخالت و] حضوری که واشینگتن حق دارد با نیروی نظامی از آن دفاع کند. آمریکا در حالی به حداقلی‌ترین روابط روسیه و چین با کوبا و ونزوئلا اعتراض می‌کند، که سیاست‌گذاران آمریکایی دارند درباره‌ی صدور تضمین صریح نظامی در دفاع از تایوان مقابل پکن بحث می‌کنند. در واقع، مقامات آمریکایی اغلب از این هم فراتر می‌روند و اصرار می‌کنند که حق دارند به کشورهای دیگر حمله و آن‌ها را اشغال نمایند (که فاجعه‌بارترین نمونه‌اش عراق است) تا آن‌ها را متحول کنند. اگرچه هیولای آمریکایی اسمِ این کارش را می‌گذارد «ترویج دموکراسی»، اما کشورهایی که در «فهرست تسخیر» واشینگتن قرار دارند، این اقدامات را تجاوزگری می‌دانند.

پیمان ناتو (که اعضای آن با رنگ سبز نشان داده شده‌اند)، به‌رغم وعده‌ها درباره‌ی این‌که به سمت شرق پیشروی نخواهد کرد، عملاً تا مرزهای روسیه (که با رنگ نارنجی مشخص شده) عضوگیری کرده است (+)

این‌که آمریکا منافع خود را تابع منافع برخی از نفرت‌انگیزترین رژیم‌های روی کره‌ی زمین کرده، چه‌طور؟ رژیم‌هایی مانند عربستان[۵]؛ دیکتاتوری وحشی‌ای که رتبه‌اش در شاخص آزادی از روسیه هم پایین‌تر است و در حال حاضر، جنگی به‌مراتب مرگ‌بارتر [از جنگ اوکراین] را علیه یمن، یکی از فقیرترین کشورهای جهان، رهبری می‌کند. سعودی‌ها و اماراتی‌ها هفت سال است دارند به اهداف غیرنظامی حمله می‌کنند و مردم یمن را محاصره کرده‌اند. صدها هزار غیرنظامی یمنی جان خود را از دست داده‌اند؛ میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند؛ و اکثر جمعیت این کشور از سوء‌تغذیه یا بیماری رنج می‌برد و به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارد. با این حال، واشینگتن هواپیماهای جنگی سعودی‌ها را تأمین و خدمات‌دهی، مهمات آن‌ها را فراهم، اطلاعات جنگی به آن‌ها ارائه، و حتی در مقطعی جنگنده‌های آن‌ها را سوخت‌رسانی کرده است.

اعضای گردان ۳۵۲ حمل‌ونقل هوایی سوخت‌رسان نیروی دریایی آمریکا اوایل ماه مارس سال ۲۰۱۹ برای سوخت‌گیری یک فروند جنگنده‌ی «اف‌اِی-۱۸ هورنت» بر فراز یک منطقه‌ی آموزشی در جنوب کالفرنیا آماده می‌شوند؛ آمریکا علاوه بر حمایت نظامی-تسلیحاتی از سعودی‌ها در جنگ یمن در مقطعی حتی جگنده‌های سعودی را نیز سوخت‌رسانی کرده‌اند (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› مسابقه کودک‌کشی رژیم سعودی و رژیم صهیونیستی با سلاح‌های آمریکا

این‌که آمریکا از مفهوم «نظم مبتنی بر قانون» برای اعتبار بخشیدن به نظامی استفاده می‌کند که عمدتاً توسط واشینگتن ایجاد شده تا منافع خودش و کشورهای دوستش را در زمانی تأمین کند که بسیاری از کشورها ظرفیت تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی را نداشتند، چه‌طور؟ آمریکا و متحدانش این نظام را تغییرناپذیر می‌دانند و اصرار دارند هر کس مقابل این نظام مقاومت کند باید با تهدید و زور نظامی آمریکا مواجه شود.

«پروانه» ۹ ساله ، یکی از قربانیان حمله‌ی هوایی نوامبر ۲۰۱۸ آمریکا به شهر «لشکرگاه» مرکز استان هلمند در افغانستان بود؛ حمله‌ای که برادر ۱۵ ساله‌اش «عصمت‌الله» و پدرش «عبیدالله» را به قتل رساند و ۱۲ عضو دیگر خانواده‌اش را نیز مجروح کرد؛ یک غیرنظامی اوکراینی که در نتیجه‌ی حمله‌ی روسیه مجروح یا کشته می‌شود، به‌شدت موردتوجه رسانه‌های غربی قرار می‌گیرد، اما قربانیان غیرنظامی جنگ‌های آمریکا به‌ندرت در کانون توجه همین رسانه‌ها جایی دارند (+)

این‌که آمریکا مرتباً با حمله به کشورهای دیگر، حمایت از شورش‌های داخلی در آن‌ها و تلاش برای برکناری دولت‌هایشان، قوانین بین‌المللی و اصول حاکمیت ملی را نادیده می‌گیرد، چه‌طور؟ واشینگتن، تنها در قرن بیست‌ویکم، به شکل غیرقانونی به عراق حمله، و سوریه را اشغال کرد؛ و از سرنگونی دولت‌های لیبی و سوریه و تجاوز غیرقانونی به یمن حمایت نمود. (آمریکا فقط در افغانستان توجیه قابل‌باوری برای تهاجم داشت؛ آن هم نه برای ۲۰ سال ماندن در آن‌جا.) عواقب سیاست‌های آمریکا[۶] هولناک بوده است: صدها هزار کشته، شمار بسیار بیش‌تری زخمی، میلیون‌ها آواره، اختلالات اجتماعی و مشکلات مدنی گسترده، درگیری و بی‌ثباتی وسیع، تقویت جنبش‌های شورشی و تروریستی، و افزایش نفوذ ایران. طی دو دهه‌ی گذشته، سیاست خارجی واشینگتن بسیار بیش‌تر از مجموع چین، روسیه، ایران، کره‌ی شمالی، کوبا و ونزوئلا به رنج مردم منجر شده است.

شهروندان اوکراینی در حال تمرین پرتاب کوکتل مولوتف برای دفاع از شهر «ژیتومیر» در شمال غربی اوکراین در جریان حمله‌ی روسیه؛ رسانه‌های آمریکایی این روزها تمام تلاش خود را می‌کنند تا «مقاومت قهرمانانه» ی مردم اوکراین مقابل ارتش روسیه را به مردم جهان نشان دهند. این در حالی است که اگر در همین تصویر، جای پرچم اوکراین، پرچم فلسطین بود، همین رسانه‌ها افراد حاضر در این تصویر را «تروریست» معرفی می‌کردند (+)

مداخله‌ی مستمر آمریکا در انتخابات کشورهای دیگر، چه‌طور؟ مطالعه‌ی [دانشگاه آمریکایی] «کارنگی ملون» نشان داد[۷] واشینگتن بین سال‌های ۱۹۴۶ و ۲۰۰۰، در ۸۱ انتخابات خارجی مداخله کرده است[۸]. در خود روسیه، طی انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۹۹۶، مشهور است که آمریکا تمام تلاش خود را کرد تا حتماً «بوریس یلتسین» بار دیگر بر رقیب کمونیستش پیروز شود؛ سیاستی که مجله‌ی تایم گزارش روی جلد یکی از شماره‌های خود را به آن اختصاص داد[۹]. اگرچه واشینگتن اصرار دارد کمک‌های کنونی‌اش به «دموکراسی» فراحزبی هستند، اما در عمل از احزابی حمایت می‌کند که معتقد است به تأمین منافع آمریکا کمک می‌کنند. واکنش دولت‌های خارجی به این سیاست‌ها نیز دشمن‌پنداری فعالان سیاسی داخلی و ممنوع کردن حمایت خارجی از آن‌هاست.

«نجات به دست آمریکایی‌ها: داستان محرمانه‌ی کمک مشاوران آمریکایی به یلتسین برای پیروزی»؛ جلد شماره‌ی ۱۵ جولای ۱۹۹۶ (۲۵ تیر ۱۳۷۵) مجله‌ی «تایم» آمریکا با موضوع کمک واشینگتن به «بوریس یلتسین» برای پیروزی در انتخابات سال ۱۹۹۶ روسیه (+)

البته هیچ‌یک از این نکات، رفتارهای  روسیه، یا کشورهای دیگری مانند چین و ایران را تأیید نمی‌کند. به علاوه، انتقاد از آمریکا به این معنا نیست که دولت این کشور بدتر از دولت‌های دیگر، مثلاً دولت ولادیمیر پوتین، است. با این وجود، طبق آموزه‌ی مشهور عیسی مسیح، آدم باید اول تیرِ داخل چشم خودش را ببیند و بعدْ تیغِ داخل چشم دیگران را [به عبارت دیگر، اول اشکالات خودش را ببیند و بعد اشکالات دیگران را]. وقتی واشینگتن بدون مسئولیت‌پذیری مرتکب تجاوزگری و جنایت جنگی می‌شود، بدون آن‌که [به اشتباهاتش] اعتراف کند بی‌ثباتی و تلفات گسترده به بار می‌آورد، و بی‌آنکه درکی [از پیامدهای سیاست‌هایش] داشته باشد همین فرآیند را تکرار می‌کند، جانمازآبکشی‌هایش هم دیگر اعتباری ندارد.

دولت ولادیمیر پوتین مسئولیت حمله به اوکراین را به گردن دارد. با این حال، استکبار، جهل و بی‌پروایی آمریکا [با تلاش برای گسترش ناتو به سمت مرزهای روسیه و عضویت اوکراین در این ائتلاف نظامی] زمینه را برای بحران امروز فراهم کرد[۱۰]. واشینگتن همزمان با واکنش به تجاوزگری روسیه، باید از اشتباهات گذشته‌ی خود نیز درس بگیرد. در غیر این صورت، تاریخ به‌ناچار بار دیگر، با عواقب مرگ‌بار، تکرار خواهد شد.

«جان مرشایمر» پاسخ می‌دهد:

›› چرا بحران اوکراین تقصیر غرب است؟

›› آیا پوتین به دنبال ایجاد «روسیه بزرگ» است؟