جمهوری آذربایجان

به گزارش مجاهدت از مشرق، وزارت دفاع ارمنستان امروز (دوشنبه) به رسانه‌های این کشور خبر داد که از ساعت ۰۰:۴۵ بامداد دوشنبه تا ساعت ۰۲:۲۰ صبح امروز، یگان‌های نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان با سلاح‌هایی با کالیبرهای مختلف به سمت مواضع نظامی ارمنستان واقع در شرق (روستای ستک) و جنوب غربی (روستای یراسخ) منطقه مرزی آتش گشودند.

وبگاه «اخبار ارمنستان» به نقل از وزارت دفاع ارمنستان گزارش کرد که هیچ‌کس در حملات توپخانه‌ای جمهوری آذربایجان زخمی یا کشته شده است.

روز گذشته (یکشنبه) نیز، منابع خبری از درگیری‌های پراکنده مرزی نیروهای مسلح ارمنستان و جمهوری آذربایجان و رد این ادعاها توسط طرفین درگیری خبر دادند.

تنش‌ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در هفته‌های اخیر در بحبوحه اتهامات پی‌درپی درباره نقض آتش‌بس مرزی تشدید شده است. ارمنستان و جمهوری آذربایجان تاکنون ۲ بار باهم جنگیده‌اند و طی آن باکو بخش‌هایی از اراضی خود را مجددا به دست آورده است.

در جنگ دوم قره باغ، ارمنستان شمار کشته شدگان خود را چهار هزار نفر اعلام کرد. باکو نیز کشته شدگان خود را نزدیک سه هزار نفر اعلام کرد.

اخیراً در پی تشدید تنش‌ها بین ایروان و باکو، «ادمون ماروکیان» از مقام‌های دولت ارمنستان در شهر«ایروان» مدعی شد که جمهوری آذربایجان در حال تدارک حملات جدید به ارمنستان است. ماروکیان مدعی شد که باکو با اتهام زنی نادرست سعی در مقدمه چینی برای حمله به ارمنستان دارد.

این دو کشور همسایه با وجود چند دور مذاکره هنوز به توافقی پایدار دست نیافته‌اند. در عرصه نظامی نیز جمهوری آذربایجان در حال تقویت بنیه دفاعی و تهاجمی خود است به طوریکه وبگاه «دیفنس نیوز» گزارش کرده که جمهوری آذربایجان برای خرید هواپیمای «سی-۲۷ جی» ویژه عملیات جنگال قراردادی با شرکت ایتالیایی «لئوناردو» امضا کرده است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، مسعود اکبری طی یادداشتی در روزنامه کیهان نوشت: به عقیده صاحب‌نظران روابط بین‌الملل، سیاست خارجی منطقه‌ای و ارتقای روابط با همسایگان، مهم‌ترین و کلیدی‌ترین بخش سیاست خارجی هر کشور را تشکیل می‌دهد؛ چرا که به شکل مستقیمی دربردارنده منافع و به‌خصوص امنیت آن کشور است. یکی از نقاط قوت کارنامه دولت سیزدهم در حدود ۲ سال اخیر، «دیپلماسی پویا» و از جمله توجه ویژه به سیاست خارجی منطقه‌ای است. به این موارد توجه کنید:

۱- روز گذشته «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی در سفر به تهران با وزیر امور خارجه و رئیس‌جمهور کشورمان دیدار کرد. فرحان در نشست خبری مشترک با امیرعبداللهیان تاکید کرد:«همکاری با ایران، به سود منطقه و جهان اسلام است.»

این سفر پس از توافق اخیر ایران و عربستان انجام شد. چندی پیش «میشل پااُل» خبرنگار رادیو بین‌المللی فرانسه در بیت‌المقدس گفته بود:«رسانه‌های اسرائیلی می‌گویند که توافق ایران و عربستان و این وضعیت جدید، یک سیلی واقعی به گوش آمریکا و اسرائیل است.»

رسانه صهیونیستی «یدیعوت آحارونوت» نیز پیش از این در مطلبی نوشت: «توافق ایران و عربستان پیش از هر چیز بیانگر بی‌اعتمادی به رهبری آمریکاست. تصمیم ریاض برای از سرگیری روابط با تهران، به منزله تف ‌انداختن بر صورت اسرائیل است.» «استفان والت» استاد دانشگاه‌ هاروارد نیز اواخر سال گذشته در مقاله‌ای در «فارن‌پالیسی» نوشت:«توافق ایران و عربستان سعودی، یک زنگ هشدار برای آمریکا است.»

همچنین «ربکا کوفلر» رئیس‌موسسه مشاوره دکترین و استراتژی و افسر سابق سازمان جاسوسی آمریکا در مصاحبه با فاکس‌نیوز گفته بود:«توافق تهران و ریاض، یکی دیگر از علائم نشان‌دهنده تغییرات ژئوپلیتیک در حال وقوع در جهان است.»

۲- در روزهای گذشته دولت سیزدهم، یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بدهی گازی دولت روحانی به ترکمنستان را پرداخت کرد. این بدهی به دلیل قصور و تقصیرها در زمان وزارت زنگنه ایجاد شده و روابط دو کشور را مختل کرده بود. پیش از این نیز در دولت آقای رئیسی قرارداد سوآپ گازی از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران، امضا و اجرا شد. این قرارداد ضمن ارزآوری برای کشور و شکستن تحریم‌ها، رفع مشکل گازی استان‌های شمالی در فصل سرما را نیز در پی داشت.

۳- در دولت سیزدهم روابط ایران و قطر وارد فاز جدیدی شد. ایران و قطر در بزرگ‌ترین میدان گازی جهان- میدان گازی پارس جنوبی(با ظرفیت ذخیره حدود ۵۱ تریلیون مترمکعب گاز)- سهیم هستند و این مولفه، فرصت ویژه‌ای را در حوزه انرژی در اختیار دو کشور قرار می‌دهد. ایران و قطر همچنین حدود ۲۷۰ کیلومتر مرز آبی(دریایی) مشترک با یکدیگر دارند.

علاوه‌بر این، با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران که در همسایگی با کشورهای واردکننده گاز قرار گرفته است، این فرصت در اختیار کشورمان قرار گرفته است که با استفاده از ظرفیت خط لوله سراسری و صادراتی، نسبت به صادرات، سوآپ و یا ترانزیت گاز قطر از مسیر خود اقدام کند و از منافع اقتصادی آن بهره‌مند شود. سوآپ گاز قطر از مسیر ایران، مقصدهای متنوع و متعددی را شامل می‌شود؛ از ترکیه و برخی کشورهای اروپایی تا هند و پاکستان و چین و کشورهای شرق آسیا.

نکته قابل تأمل و البته قابل تأسف این است که این موقعیت بسیار مهم در دولت قبل مورد غفلت قرار گرفته و به هیچ عنوان به آن توجه نشد. آخرین سفر رئیس‌جمهوری ایران به قطر به شهریور ۱۳۸۹ برمی‌گردد. به عبارت دیگر، رئیس‌جمهور سابق هیچ سفری به دوحه انجام نداد و این تنها یکی از مصادیق فرصت‌سوزی در ۸ سال حضور مدعیان اعتدال و اصلاحات در دستگاه دیپلماسی کشور است.

۴- در اواخر اردیبهشت سال جاری، رئیس‌جمهور محترم کشورمان به سوریه سفر کرد. این در حالی است که در دولت قبل، رئیس‌جمهور سابق حتی یکبار هم به سوریه سفر نکرد. در دولت مدعیان اعتدال و اصلاحات، با وجود مهیا بودن زمینه‌های همکاری اقتصادی با سوریه، از این فرصت به درستی استفاده نشد و فرصت‌سوزی‌های متعددی رخ داد.

این در حالی است که ایران چندین سال این فرصت را داشته است که با صادرات خدمات فنی و مهندسی و همچنین صادرات کالا و بازارسازی برای محصولات ایرانی از این فرصت به خوبی استفاده کند. این مسئله از دستورکارهای اصلی سفر اخیر رئیس‌جمهور محترم کشورمان به سوریه بود. «ودانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا همزمان با این سفر در نشست خبری گفته بود:«باید بگویم که ایران و سوریه به تعمیق روابط خود ادامه می‌دهند که این نه تنها برای متحدان و شرکای ما و کشورهای منطقه، بلکه برای جهان به طور گسترده‌ای نگران‌کننده است.»

همزمان با اظهارنظر این مقام آمریکایی، «راز تزیمت» کارشناس صهیونیست در مطلبی نوشته بود: «سفر رئیسی به سوریه بیش از هر چیز برای انعقاد ده‌ها قرارداد همکاری اقتصادی امضا شده بین ایران و سوریه، انجام شد. این یعنی فرصت‌های مهم اقتصادی به نفع مردم ایران و سوریه.»

۵- روز گذشته جناب آقای وحیدی، وزیر محترم کشور درخصوص وضعیت مرزهای مشترک ایران و افغانستان پس از درگیری‌های اخیر طالبان با مرزبانان کشورمان، گفت:«طالبان توجیه شده و مرزهای ما آرام و رفت و آمدها برقرار است.»

همزمان «حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه و سرپرست سفارت ایران در کابل گفت:«هماهنگی‌ها با طالبان جهت حضور کارشناسان ایرانی در محل سد کجکی انجام شده است. موافقت‌هایی صورت گرفته که متخصصان ما منطقه را ببینند و زمینه‌ساز شود برای این‌که ان‌شاءالله این آب رها شود» وی تاکید کرد که حقابه هیرمند در چارچوب معاهده ایران و افغانستان باید تأمین شود.

۶- بهبود روابط با مصر، ایجاد بازارچه مشترک مرزی با پاکستان، تعمیق روابط با عمان و امارات و کویت و بحرین و همچنین تعمیق روابط با عراق، از جمله دیگر مصادیق تحول در سیاست خارجی در دولت رئیسی است.

۷- یکی از علت‌های موفقیت دولت سیزدهم در دیپلماسی و از جمله سیاست خارجی منطقه‌ای، هم‌افزایی «میدان» و «دیپلماسی» بوده است. به عنوان نمونه، در یک بازه زمانی کوتاه، هم از موشک ‌هایپرسونیک فتاح رونمایی می‌شود، هم وزیر خارجه عربستان به ایران می‌آید، هم رئیس‌جمهور ایران به آمریکای لاتین(حیاط خلوت آمریکا) سفر می‌کند و هم آمریکا با عقب‌نشینی آشکار و ناامید از نتایج جنگ ترکیبی، با استیصال از دیپلماسی با ایران سخن می‌گوید.

۸- روز گذشته خبرگزاری رویترز به استناد مؤسسه مشورتی SVB انرژی اعلام کرد که صادرات نفت ایران در ماه می ‌یا همان اردیبهشت، به یک میلیون و ۹۳۰ هزار بشکه در روز رسیده است. رویترز اعلام کرده بر اساس داده‌های کشتیرانی، در شرایط محدودیت تولید برخی کشورها، تولید و صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ رکوردهای جدیدی را شکسته است.

همچنین بلومبرگ گزارش داد که ایران در حال حاضر بیشترین میزان نفت خام در ۵ سال گذشته را صادر می‌کند. به گزارش مجاهدت از این رسانه بین‌المللی، حضور مجدد ایران در صحنه ژئوپلیتیک تقویت شده و در عین حال خطراتی را برای بازار شکننده جهانی نفت خام ایجاد کرده است.

بنابر گزارش‌های منتشر شده، سرمایه‌گذاری خارجی در دولت سیزدهم در مقایسه با مدت مشابه فعالیت دولت قبل حدود ۸۵ درصد رشد داشته که تقریباً ۲ برابر دوران اوج برجام است.

۹- این‌ها همه یک کلاس درس بزرگ برای مدعیان اصلاحات و اعتدال است. همان جماعتی که با ادعای تسلط بر زبان دنیا، تحریم‌ها را ۲ برابر کرد و در صنعت هسته‌ای بتن ریخت و با شرطی‌سازی اقتصاد، خسارت‌های هنگفتی به کشور و مردم تحمیل کرد.

در دولت قبل، سیاست خارجی به دیپلماسی برجامی تقلیل پیدا کرد، تا جایی که عملا سیاست خارجی در روابط با سه چهار کشور معدود غربی خلاصه شد، آن هم نه از موضع برابر بلکه از موضع انفعال و حقارت. به‌ همین‌ دلیل دیگر جنبه‌های سیاست خارجی و به‌ویژه سیاست خارجی منطقه‌ای و همسایگان به شدت مغفول ماند.

روزنامه زنجیره‌ای شرق- ۲۹ تیر ۱۴۰۰- در یادداشتی به قلم یکی از دیپلمات‌های سابق در نقد سیاست خارجی دولت قبل نوشته بود:«دولت روحانی… روابط دوجانبه با کشورها و به‌خصوص همسایگان را… تعطیل کرد و به تعبیر مخالفانش سیاست خارجی کشور را به زلف برجام گره زد…دولت روحانی در سیاست خارجی… از دو ابراولویت «اقتصادی» و «همسایگان» سخن گفت که در عرصه عمل به‌اندازه سر سوزنی اجرایی نشد.»

رهبر معظم انقلاب- ۱ فروردین ۱۳۹۴- در جمع پرشور مردم در حرم مطهر امام رضا(ع) فرمودند:«می‌گویند سیاست خارجی‌مان را تغییر بدهیم تا اقتصاد ما درست بشود، با فلان مستکبر کنار بیاییم تا اقتصاد رونق پیدا کند، تحمیل قدرت‌های مستکبر را در بخش‌های گوناگون و مسائل گوناگون بپذیریم تا اقتصادمان رونق پیدا کند… امروز شرایط کشور به ما نشان داده است که این نگاه یک نگاه کاملاً غلط و عقیم و بی‌فایده است.»

به گزارش مجاهدت از مشرق، یک مقام آمریکایی روز چهارشنبه حین بازدید از منطقه «شوشا» در جمهوری آذربایجان مدعی تلاش در برقراری صلح پایدار بین باکو و ایروان شد.

به گزارش مجاهدت از خبرگزاری «نیوز آرمنیا» به نقل از رسانه‌های باکو،«رابرت الیوت» نماینده آمریکا در امور قفقاز روز چهارشنبه از منطقه شوشا بازدید کرد. این منطقه قبلا در تصرف ارمنستان بود.

الیوت که برای شرکت در رویداد بین‌المللی تحت عنوان «بازسازی، آشتی و یکپارچگی و انرژی، اقتصاد، محیط زیست و برابری» در شوشا حضور داشت گفت که گفت‌گوهای بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای حفظ صلح و ثبات در منطقه بسیار مهم است.

الیوت گفت که توافق و یکپارچگی بین این دو کشور دو نکته مهم در دستور کار روز است.

وزیر خارجه روسیه که به تاجیکستان سفر کرده روز سه شنبه درباره تلاش غرب برای نفوذ نظامی در آسیای مرکزی هشدار داد. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه روز سه شنبه در سخنرانی در دانشگاه «اسلاوونی» در تاجیکستان گفت، کشورهای غربی برای نفوذ نظامی به منطقه آسیای مرکزی تلاش می‌کنند.

دور جدیدی از تنش‌ها (جنگ دوم) بین باکو و ایروان در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰ با درگیری شدید در منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی آغاز شد. در ۹ نوامبر ۲۰۲۰، «ولادیمیر پوتین»رئیس‌جمهور روسیه، «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان و «نیکول پاشینیان» بیانیه مشترکی را در خصوص آتش‌بس کامل در قره‌باغ کوهستانی به امضا درآوردند. سپس رهبران سه‌ کشور چندین بیانیه مشترک در خصوص وضعیت در این منطقه به تصویب درآوردند. در نهایت در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۱، سه طرف موافقت کردند که کارگروهی را در سطح معاونین وزیر خارجه ایجاد کنند تا بر برقراری روابط حمل و نقلی و اقتصادی در منطقه تمرکز کنند.

در رویدادی دیگر، «آرارات میرزویان» وزیر امور خارجه جمهوری ارمنستان روز چهارشنبه با «درک هوگان» معاون وزارت امور خارجه آمریکا در امور اروپا و اوراسیا گفت‌وگوی تلفنی داشت.

به گزارش مجاهدت از خبرگزاری «پان آرمنیان» در این گفت‌وگوی تلفنی، دو طرف درباره امنیت و ثبات منطقه به بحث پرداختند. موضوعات کلیدی روند عادی سازی روابط بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان از جمله تعیین حدود و امنیت مرزها، رسیدگی صحیح به حقوق و مسائل امنیتی در این گفت‌وگو مورد بررسی قرار گرفت. میرزویان بار دیگر توجه طرف آمریکایی را به لفاظی‌های رئیس جمهور جمهوری آذربایجان قرار داد.

در عرصه نظامی نیز بعد از چند روز درگیری مختصر، وزارت خارجه ارمنستان از آرامش نسبی در مناطق مرزی خبر داد.

به گزارش مجاهدت از خبرگزاری «آرمناپرس»، آرمن سرکسیان معاون وزارت دفاع ارمنستان گفت که جو نسبتا پایدار در مناطق مرزی حاکم است. وی به خبرنگاران گفت: «هم اکنون اوضاع نسبتا آرام است. روز گذشته تیراندازی‌هایی گزارش شد و ما به سرعت به آن پاسخ دادیم.»

وزارت دفاع جمهوری آذربایجان روز سه شنبه مدعی شد که نیروهای ارمنستانی از اواخر دوشنبه تا بامداد سه شنبه با سلاح‌های مختلف به سوی مواضع این کشور در نقاط مرزی شلیک کردند.

این وزارتخانه از پاسخ مناسب به اقدام طرف مقابل خبر داد. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان مدعی اقدامات مهندسی ارمنستان در مناطقی چون «آغ‌دام»، «خوجاوند» و «فضولی» شد که به دنبال اقدامات فوری نیروهای این کشور تحرک نیروهای ارمنستان متوقف شد.