جنگ تحمیلی

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس – سید جواد هاشمی فشارکی؛ «پشتیبانی» همواره به‌عنوان امری ضروری در جنگ‌ها به شمار می‌رود و از این‌رو در دوران دفاع مقدس نیز این مهم، از اهمیت بالایی برخوردار بود؛ در این راستا، از بخش‌هایی که در دوران دفاع مقدس، در زمینه پشتیبانی از خطوط مقدم نقش داشتند، می‌توان به «مهندسی رزمی»، «ترابری»، «توپخانه»، «مهمات»، «مخابرات» و… اشاره کرد.

در این میان، رزمندگان «مخابرات» اعم از بی‌سیم‌چی‌ها از دسته‌ها و گردان‌ها گرفته تا تیپ‌ها، لشکر‌ها و قرارگاه‌ها، همه در پی اطلاع‌رسانی و گزارش لحظه‌به‌لحظه به فرماندهان خود بودند؛ خصوصاً در شب‌های عملیات، در زیر باران انواع گلوله‌ها، می‌بایستی تمام توجه خود را به بی‌سیم‌ها جلب می‌کردند تا خبر و فرمانی، ناگفته نماند. همچنین سیم‌کشی کیلومتر‌ها از مناطق عملیاتی و قرارگاه‌ها برعهده رزمندگان «مخابرات» بود؛ رزمندگانی که در صورت قطع شدن ارتباط، می‌بایستی کیلومتر‌ها را بررسی کرده، تا سیم‌های قطع‌شده بر اثر انفجار خمپاره‌ها، توپ‌ها و… را به‌همدیگر وصل می‌کردند.

اهمیت مخابرات در دوران دفاع مقدس

اگر دیده‌بان‌ها، تحرکی از دشمن را رصد کرده و می‌خواستند این خبر را سریعاً به فرماندهان خود منعکس کنند، به ابزار‌های مخابراتی نیاز داشتند. همچنین اگر یگان‌های ادوات و توپخانه می‌خواستند گرای درست نقطه اصابت به هدف را بدهند، آن‌ها نیز به ابزار‌های مخابراتی احتیاج داشتند.

از سویی دیگر، در عملیات‌ها ضرورت هماهنگی بین یگان‌های عمل‌کننده وجود داشت که این هماهنگی‌ها نیز به‌وسیله ابزار مخابراتی صورت می‌گرفت، یا این‌که اگر گاهی یگان‌ها و نیرو‌های عمل‌کننده با کمبود مهمات و آذوقه مواجه می‌شدند، این اعلام نیاز از طریق ابزار‌های مخابراتی، به گوش فرماندهان می‌رسید.

ابزار‌های مخابراتی همچنین در زمینه «امدادرسانی» و انتقال مجروحان نیز نقشی مهم و حیاطی ایفا می‌کردند؛ یعنی چنانچه افرادی مجروح می‌شدند و یگان‌ها نیاز به آمبولانس و امدادگر پیدا می‌کردند، این اعلام نیز از طریق ابزار‌های مخابراتی اعلام و اعزام صورت می‌گرفت؛ بنابراین در صورت قطع ارتباط مخابراتی، یک بی‌خبری و ابهام و سرگردانی در امور، می‌توانست سبب تلفات جانی و خسارات زیادی شود.

با پایان یافتن جنگ تحمیلی و گذشت زمان، پیشرفت‌های چشمگیری در عرصه ارتباطات و مخابرات صورت گرفت و امروز اگرچه این نیاز مهم در نیرو‌های نظامی وجود دارد؛ اما این نیاز‌ها با ابزار‌های پیشرفته‌تر برطرف می‌شود؛ هرچند در همان دوران دفاع مقدس نیز ارتش بعث عراق به‌دلیل برخورداری از حمایت‌های کشور‌های مستکبر، از امکانات پیشرفته‌تر مخابراتی، نسبت به رزمندگان ایرانی برخوردار بود.

بیشتر بخوانید: 

* نگاهی بر نقش مخابرات و ارتباطات در دفاع مقدس

آن‌چه در ادامه می‌خوانید، مروری است بر نقش واحد «مخابرات» لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) در دفاع مقدس و حماسه‌های عاشورایی این لشکر همیشه پیروز:

نقش مخابرات لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) در دوران دفاع مقدس

لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) یکی از مهم‌ترین لشکر‌های عملیاتی و خط‌شکن در دوران دفاع مقدس بود که سال ۱۳۶۰ با استعداد «تیپ» تشکیل شد و بعد‌ها به «لشکر» ارتقاء یافت.

عملیات «محمد رسول‌الله (ص)»، دی سال ۱۳۶۰ از دو محور «مریوان» و «پاوه» بر روی منطقه «خرمال» به فرماندهی جاویدالأثر «احمد متوسلیان» و شهید «محمدابراهیم همت» برگزار شد که پس از آن، با ادغام نیرو‌های سپاه مریوان، پاوه و همدان، تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) به‌فرماندهی سردار جاویدالأثر «احمد متوسلیان» شکل گرفت.

تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) پیش از عملیات «بیت‌المقدس» که به آزادسازی «خرمشهر» منجر شد، به «لشکر» ارتقاء یافت و با رزمندگان آن همچون گذشته، با شرکت در چندین عملیات بزرگ و عاشورایی، حماسه‌های بی‌بدیلی را آفریدند.

واحد «مخابرات» لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) در دوران دفاع مقدس، شامل دو بخش اصلی «بی‌سیم» و «با سیم» بود و برای انجام وظایف محوله، نیز شامل چندین زیرمجموعه اعم از «مرکز پیام»، «مرکز تلفن»، «امنیت»، «تعمیرگاه»، «پشتیبانی»، «کارگزینی» می‌شد و در هرکدام از تیپ‌ها و گردان‌ها نیز رزمندگان خود را داشت که از زیرمجموعه‌های آن به‌شمار می‌رفتند.

همچنین، واحد «مخابرات» لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص)، در دوران دفاع مقدس حدود ۵۶۰ شهید را تقدیم انقلاب اسلامی ایران کرد و یکی از رزمندگان این گردان به‌نام «اصغر فلاح‌پیشه» نیز، اگرچه از قافله شهدای دفاع مقدس جا ماند؛ اما سال‌ها بعد به خیل شهدای مدافع حرم پیوست.

سنگر فلزی مرکز پیام مخابرات لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص)

نگاهی به ماموریت‌های گردان «مخابرات» لشکر ۲۷ در دوران دفاع مقدس

واحد «مخابرات» لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) برای تحقق برنامه‌های محوله به لشکر، ماموریت‌های زیر را دنبال می‌کرد:

۱- برقراری ارتباط «بی‌سیم»

برقراری ارتباط «بی‌سیم» توسط مرکز پیام مخابرات لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) بین مقرهای این لشکر نظیر پادگان دوکوهه، اردوگاه عملیاتی و…، همچنین سایر رده‌های مرتبط  مانند تیپ «ذوالفقار» اعم از گردان‌ها و واحدهای آن و از سویی دیگر قرارگاه‌های منطقه‌ای نظیر قرارگاه «کربلا» و… در زمان برگزاری عملیات، پدافند و…

در این راستا، از ابزار‌های مختلف مخابراتی نظیر: بی‌سیم پی. آر. سی ۶ – بی‌سیم «پی. آر. سی ۷۷» – بی‌سیم «پی. آر. سی ۶۳۸» – بی‌سیم «پی. آر. سی ۴۳۹» – بی‌سیم «پی. آر. سی ۳۴۹» – بی‌سیم «پی. آر. آی ۹۶۷» یا «راکال ۳ واتی» – تلفن‌کن «پی. آر. تی ۴۷» – بی‌سیم «اسلسون» («آر. تی ۴۶۰۰» و «پی. آر. اس ۴۶۲۰») – دستگاه رله – آنتن «آر. سی.۲۹۲» – گیرنده فرستنده «آر. تی ۵۲۴» – گیرنده فرستنده «آر. تی ۲۴۶» – گیرنده کمکی «آر ۴۴۲» – آنتن خودرویی – دستگاه ولتاژ تغذیه – دستگاه کنورتور و… استفاده می‌شد.

تصویری از کروکی دستگاه تقویت‌کننده بیسیم خودرویی (وی.آر.سی ۶۴) – ساخت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

۲- برقراری ارتباط «با سیم»

برقرار ارتباط «با سیم» بین نقاط مختلف داخل هر یک از مقرهای لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) نظیر پادگان دوکوهه، پادگان بیستون، اردوگاه کوزران و…، همچنین ارتباط در مناطق عملیاتی و یا محورهای پدافندی لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) مانند منطقه «سنگ شکن» شهر «مهران» بعد از عملیات آزادسازی این شهر و… که سیم‌کشی با استفاده از سیم جنگی صورت می‌گرفت.

در این راستا، برقرار ارتباط «با سیم» توسط ابزار مخابراتی نظیر: تلفن «ام ۸۰» – تلفن صحرایی «پی. تی ۳۱۲» – تلفن صحرایی «۵۷» – تلفن «تلمید (اف. دی ۶۰۲)» – مرکز تلفن «اس. بی ۲۲» – تلفن قورباغه «ای. تی. آ ۱ پی. تی» – تقویت‌کننده «وی. آر. سی ۶۴» – تقویت‌کننده «کاما ۸۰» – راکال ۲۰ واتی – تلفن‌کن – مرکز تلفن ۴۰ شماره‌ای «اس. بی ۲۲» و… صورت می‌گرفت.

نمونه‌ای از کدگذاری موضوعات مهمی همچون: وضعیت مواضع خودی، وضعیت دشمن، اسم مکان‌های خاص در همان منطقه،  نیازمندی‌های مهماتی و تدارکاتی و…. که بایستی هر طرف از طرف دیگر به‌صورت رمز، سوال و یا اعلام می‌کرد.

۳- برقراری ارتباط مخابراتی خودرو‌های زرهی و امثال آن

برقراری ارتباط «بی‌سیم» خودروهای زرهی بین فرماندهی یگان زرهی، گروهان‌ها، نیروهای زرهی و فرماهدهی لشکر و… که این ارتباط، هنگام عملیات یا هنگام استقرار در خطوط پدافندی، با انتخاب یکی از انواع آرایش‌های مخابراتی نظیر زنجیره‌ای، دایره‌ای، هفتی، پلکانی و یا خطی (دشت‌بانی) صورت می‌گرفت.

۴- تامین امنیت ارتباطات

تامین امنیت ارتباطات با استفاده از دستگاه‌های رمزکننده و همچنین تهیه برگه کد و رمز مکالماتی  و توزیع بین بیسیم‌چی‌ها برای استفاده از آن به‌منظور عدم درک دشمن از وضعیت مکالمات بین خودی‌ها. برای هر موضوع یا لوازم مهم یک رمز نوشته شده و افراد موظف به استفاده از آن بوده و مکالمه کشف مجاز نبود.

تصویری از برگه خام کد و رمز شبکه بی‌سیم مرکزی لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص)  – در هر نوبت، نظیر هر مرحله از عملیات و یا هر چندوفت یک‌بار در منطقه پدافندی، اسامی گردان‌ها و واحد‌ها، معمولا با یک اسم مستعار قابل وضوح کدگذاری و در اختیار گردان‌ها و واحد‌ها قرار داده شده و در شبکه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

۵- شنود مخابرات دشمن

شنود بیسیم‌های دشمن (با قرارگیری در فرکانس‌های مورد استفاده آن‌ها توسط عرب‌زبان‌ها) و کشف وضعیت مواضع و نیروهای آن‌ها و تجزیه تحلیل مطالب رد و بدل شده و بهره‌برداری اطلاعات پالایش‌شده از آن، توسط اطلاعات لشکر و سپس بهره‌برداری در طرح‌ریزی عملیاتی در قبل، حین و بعد از عملیات‌ها.

۶- تامین لوازم و تجهیزات مخابراتی مورد نیاز

تامین لوازم و تجهیزات مخابراتی نظیر: بی‌سیم، تلفن، لوازم و تجهیزات مخابراتی متناسب با ماموریت‌های محوله، از سپاه یا خرید از بازار و یا از طریق کمک‌های مردمی صورت می‌گرفت. به‌خصوص قبل از هر عملیاتی نیازمندی‌ها احصاء، تامین و زیرمجموعه‌های مخابرات تجهیز می‌شدند تا در زمان عملیات، مورد استفاده قرار گیرند.

۷- تعمیر و نگهداری لوازم و تجهیزات مخابراتی

بی‌سیم، تلفن، لوازم و تجهیزات مخابراتی که خراب می‌شدند، تعمیر شده و مجدداً به گردونه بهره‌برداری بازمی‌گشتند. مشکلات عمده تجهیزات مخابراتی، خصوصاً بی‌سیم‌های مستقر در کوله‌پشتی نیروی مخابراتی در عملیات‌ها، ناشی از غبار، گل‌آلود شدن، افتادن در آب و یا آسیب در سوکت‌های اتصال، خرابی باطری و… بود؛ بنابراین یک  کارگاه سیار (آتلیه) نیز برای تعمیرات لوازم و تجهیزات مخابراتی به‌همراه وسایل تعمیراتی و برق اضطراری وجود داشت. همچنین یکی دیگر از وظایف این بخش، مهندسی معکوس تجهیرات مخابراتی غنیمتی از دشمن جهت بهره‌برداری از آن‌ها بود.

بی‌سیم «پی. آر. سی ۷۷» پرمصرف‌ترین وسیله ارتباطی بین گردان‌های پیاده در حین عملیات بود که در داخل کوله‌پشتی قرار داده می‌شد.

۸- آموزش نیرو‌های مخابراتی خود

نیروهای داوطلب اعزامی تازه‌وارد، به‌صورت دوره کوتاه‌مدت و فشرده، نحوه کار با دستگاه‌ها را آموزش دیده و سپس در گردان مربوطه مشغول به‌کار می‌شدند، همچنین نیروهایی که به‌صورت بلندمدت در مخابرات مشغول بودند نیز با اعزام به دانشگاه امام حسین (ع) آموزش تکمیلی می‌دیدند.

دوره آموزشی مخابرات در داخل چادر – اردوگاه دوکوهه، سال ۱۳۶۴

ردیف جلو از سمت راست: شهید علی‌رضا قره‌جلی (شهادت: عملیات بدر در تاریخ ۱۳۶۳/۱۲/۲۳ در سن ۱۸ سـالگی) – سیدجواد هاشمی فشارکی – شهید «ابوالفضل قربانی» (شهادت: عملیات کربلای ۵ در تاریخ ۱۳۶۵/۱۲/۱۲)

ردیف پشت سر از سمت راست: شهید مدافع حرم «اصغرفلاح پیشه» (شهادت: ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۴ در سوریه) – «مرتضی جلایری»

انتهای پیام/ 113